Nicolaus de Lyra

Capitulum 8

Numérotation du verset Sir. 8,1 

non litiges cum homine potente ne forte incidas in manus illius
Numérotation du verset Sir. 8,2 

non contendas cum viro
locuplete ne forte contra consistat litem tibi
Numérotation du verset Sir. 8,3 

multos perdidit aurum atque argentum et usque cor regum extendit et convertit
Numérotation du verset Sir. 8,4 

non litiges
cum homine linguato
et non strues in igne
illius ligna
Numérotation du verset Sir. 8,5 

non communices
homini indocto ne male de progenie tua loquatur
Numérotation du verset Sir. 8,6 

ne despicias hominem avertentem
se a peccato neque improperes ei
memento quoniam omnes sumus in correptionem
Numérotation du verset Sir. 8,7 

ne spernas hominem
in sua senecta
etenim ex nobis senescunt
Numérotation du verset Sir. 8,8 

noli de mortuo gaudere
sciens quoniam omnes morimur et in gaudium
nolumus venire
Numérotation du verset Sir. 8,9 

ne despicias narrationem presbyterorum
sapientium et in proverbiis illorum conversare
Numérotation du verset Sir. 8,10 

ab ipsis enim disces doctrinam intellectus
et servire magnatis
sine querela
Numérotation du verset Sir. 8,11 

non te pretereat narratio seniorum et ipsi enim didicerunt a patribus suis
Numérotation du verset Sir. 8,12 

quoniam ab ipsis disces intellectum
et in tempore necessitatis responsum
Numérotation du verset Sir. 8,13 

non incendas
carbones peccatoris arguens eos ne incendaris
flamma ignis peccatorum illorum
Numérotation du verset Sir. 8,14 

ne contra faciem stes contumeliosi
ne sedeat quasi insidiator
ori tuo
Numérotation du verset Sir. 8,15 

noli fenerare homini fortiori te
quod si feneraveris tamquam perditum habe
Numérotation du verset Sir. 8,16 

non spondeas
super virtutem tuam quod si spoponderis quasi restituens cogita
Numérotation du verset Sir. 8,17 

non iudices contra iudicem quoniam secundum quod dignum est iudicat
Numérotation du verset Sir. 8,18 

cum audace
non eas in via ne forte gravet mala sua in te
ipse enim secundum voluntatem suam
vadit et simul cum stultitia illius peries
Numérotation du verset Sir. 8,19 

cum iracundo
non facias rixam cum audace non eas in desertum
quoniam quasi nihil est ante illum sanguis
et ubi non est adiutorium elidet te
Numérotation du verset Sir. 8,20 

cum fatuis
ne consilium habeas non enim poterunt diligere nisi que ipsis placent
Numérotation du verset Sir. 8,21 

coram extraneo
ne facias consilium
nescis enim quid pariet
Numérotation du verset Sir. 8,22 

non omni homini cor tuum manifestes
ne forte inferat tibi gratiam et convicietur tibi

Capitulum 8

Numérotation du verset Sir. 8,ad litteram 
marg.| {3.2015} .1. Non litiges. Hic ponitur tertium incidens : Ad hoc enim datur potestas superioribus, ut conservent pacem communem. Et quia supra dictum est de usu potentie, hic occasione huius agitur de pacis conservatione. Et dividitur in duas partes, nam primo removetur impedimentum pacis proveniens ex temeritate propria, secundo ex aliena, ibi : Cum audace. Circa primum sciendum ; quod contentio directe pacem impedit, propter quod eam removens dicit. Non litiges. in iurgio vel iudicio.
marg.|  .2. Cum homine potente. idest, ecclesiastico vel seculari iudice.
marg.| {3.2016} .3. Ne forte incidas in manus illius. id est sub iudicio eius, et sic poterit te amplius gravare.
marg.|  .4. Non contendas cum viro locuplete. divite, et dicitur locuples quasi habens loculos plures vel plenos.
marg.|  .5. Ne forte contra te constituat. idest, moveat.
marg.|  .6. Litem tibi. imponendo tibi crimen furti vel aliquid huiusmodi, a quo propter eius pecuniam non possis defendi, ideo subditur.
marg.|  .7. Multos enim perdidit. idest, concupiscentia auri et argenti.
marg.|  .8. Et usque ad cor regum extendit. supple se ista concupiscentia, et per consequens ad iudices inferiores.
Numérotation du verset Sir. 8,ad litteram 
marg.| {3.2017} .1. Et convertit. scilicet iudicium a veritate in falsitatem, et sic multi innocentes condemnati sunt in rebus et in corporibus per pecuniam divitum. .2.   Non litiges. id est rixoso. .3.   Et non struas. idest, apponas.
marg.| .4. In ignem illius ligna. idest, materiam intendendi furorem per tuam contentionem. Et quia non solum linguati, sed etiam stulti solent male loqui, subditur.
marg.| .5. Non communices homini indocto. cum eo familiaritatem contrahendo.
marg.| .6. Ne male. sicut Sichimite de Abimelech, Idc. 9.
marg.| .7. Ne despicias. Secundum pacis turbativum, est contemptus, et potissime sine causa, ideo primo retrahit a contemptu persone. secundo, doctrine, ibi : Ne despicias. Circa primum dicitur : Ne despicias hominem avertentem se a peccato. eum hypocritam vel papelardum vocando, sicut faciunt multi.
marg.|  .8. Memento quoniam omnes in corruptione. id est ad corruptionem tendimus, eo quod ex elementis contrariis compositi sumus, ideo subditur.
marg.|  .9. Ne spernas hominem in sua senectute. in qua appropinquat morti.
marg.|  .10. Etenim ex nobis senescunt. Idest, ex iuvenibus quales sumus : propter quod ipsos magis revereri debemus. Et quoniam contemptus irrationabilis habet communiter gaudium indecens annexum ex parte contemnentis, subditur : Noli de mortuo inimico tuo gaudere. Et subditur causa.
marg.| .11. Sciens quoniam omnes morimur. quia nihil morte certius.
marg.|  .12. Et in gaudium. scilicet inimicorum nostrorum.
marg.|  .13. Nolumus venire. Nolumus enim, quod gaudeant de nostra morte, nec per consequens debemus de morte eorum gaudere.
marg.|  .14. Ne despicias. Hic consequenter retrahit a contemptu doctrine dicens : Ne despicias narrationem presbyterorumsapientium. id est legem Dei scientium.
marg.|  .15. Et in proverbiis illorum. idest, notabilibus verbis ipsorum.
marg.|  .16. Conversare. audiendo et retinendo. Et subditur causa.
marg.|  .17. Ab ipsis enim disces sapientiam, et doctrinam intellectus. ad serviendum Deo et etiam principibus, ideo subditur.
marg.|  .18. Et servire magnatis. Et quia non solum audiendi sunt presbyteri, sed etiam senes in quibus est sapientia ex longi temporis experientia, ideo subditur.
marg.|  .19. Non te pretereat narratio seniorum. et patet littera.
marg.|  .20. Non incendas carbones. Tertium pacis turbativum, est indiscretio, propter quod retrahit primo a verbis indiscretis dicens : Non incendas, scilicet quando sunt obstinati, vel in passione {3.2018} positi, quia tunc non meliorantur, sed deteriorantur. Hoc tamen est intelligendum de correctione fraterna, que ordinatur ad emendationem correcti, sed non de correctione iudiciaria, que ordinatur ad bonum multitudinis. Multitudo vero melioratur per asperam increpationem et punitionem passionati et obstinati que terrentur alii.
marg.|  .21. Ne incendaris flamma ignis peccatorum illorum. qui correctionem tuam non ferentes provocabunt te ad iram, ideo subditur.
marg.|  .22. Ne contra faciem stes contumeliosi. id est ad convitia proni.
marg.|  .23. Ne sedeat quasi insidiator etc. ut rapiat inde, ut possit te ad iram provocare. Secundo retrahit ab indiscretis factis, dicens.
marg.|  .24. Noli fenerari. id est commodare.
marg.|  .25. Homini fortiori te. sequenti impetum fortitudinis sue, ideo subditur.
marg.|  .26. Quod si feneraveris, quasi perditum habe. quia non poteris per violentiam recuperare.
marg.| .27. Non spondeas. id est promittas Deo vel homini.
marg.|  .28. Super virtutem tuam. Hec est enim indiscreta promissio.
marg.|  .29. Quod si spoponderis, quasi restituens cogita. quia teneris facere tuum posse.
marg.|  .30. Non iudices contra iudicem. impugnando eius sententiam iustam, hoc est enim impugnare Deum, cuius locum tenet iudex iudicando iuste.
marg.|  .31. Cum audace. Postquam retraxit ab his que pacem turbant, et hoc principaliter ex temeritate propria, hic consequenter retrahit ab his que eam turbant, et hoc principalius ex temeritate aliena. et primo ex parte irascibilis. secundo rationalis, ibi : Cum fatuis. tertio concupiscibilis, cap. seq. Circa primum dicit : Cumaudace. id est cervicoso ex impetu ire moto.
marg.| .32. Non eas in via, etc. et patet littera.
marg.|  .33. Cum iracundo non facias rixam. nam ex verbis procedunt ad verbera.
marg.|  .34. Et cum audace. qui sequitur impetum ire.
marg.|  .35. Non eas in desertum. id est extra societatem hominum.
marg.|  .36. Quoniam quasi nihil. idest effusio sanguinis innocentis.
marg.|  .37. Cum fatuis consilium. Hic consequenter retrahit ab his que pacem turbant ex defectu rationis in alio dicens : Cumfatuis consiliumnonhabeas. Et subditur causa.
marg.|  .38. Non enim, scilicet fa. tua. Qualis est enim unusquisque, talis finis sibi videtur. 2. Ethi. nec per consequens consulent nisi fatua.
marg.|  .39. Coram extraneo ne facias consilium. Nescis enim quid pariet. quasi dicat forsitan consilium tuum adversario aperiet. Ideo subditur. Non omni homini cor tuummanifestes. sed solum amico vero et probato.
marg.|  .40. Ne forte inferat tibi gratiam falsam. id est amicitiam fictam, ut sciat defectum tuum latentem.
marg.|  .41. Et convitietur tibi. coram aliis in palam ad maiorem tui confusionem.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Sir. 8), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 21/11/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=32&chapitre=32_8)
Signaler un complément d'information

Notes :