Nicolaus de Lyra

Capitulum 12

Numérotation du verset Mc. 12,1 

Et cepit illis in parabolis1 loqui. Vineam
1 parabolis Cor1 ] parabolice Cor1 ( vel ) ΩS
pastinavit
homo
et circumdedit2 sepem
2 circumdedit ΩS ΩL Rusch Weber ] + ei Li447@
et fodit lacum
et edificavit turrim3
3 turrim ] turrem ΩJ ΩL ΩS
et locavit eam agricolis
et peregre profectus est.
Numérotation du verset Mc. 12,2 

Et misit ad agricolas in tempore
servum
ut ab agricolis acciperet4 de fructu vinee.
4 ab agricolis – acciperet] inv. ΩS
Numérotation du verset Mc. 12,3 

Qui apprehensum eum ceciderunt et dimiserunt5 vacuum.
5 dimiserunt] + eum ΩS
Numérotation du verset Mc. 12,4 

Et iterum misit ad illos alium servum6 et illum in capite vulneraverunt et contumeliis affecerunt.
6 ad illos - alium servum ΩJ ΩL Li447 Li447@ ΩS Weber ] inv. Rusch
Numérotation du verset Mc. 12,5 

Et rursum alium misit et7 illum occiderunt. Et plures alios quosdam cedentes, alios vero occidentes.
7 et ΩJ ΩL Li447 ΩS Rusch Weber ] ad Li447@
Numérotation du verset Mc. 12,6 

Adhuc ergo8 unum habens9 filium carissimum
8 ergo CorS2 ΩL ΩL Li447 ΩS Weber ] om. Li447@ , vero Rusch |
9 unum habens ΩS Rusch Weber ] inv. Wordsworth (D) ΩL |
et illum misit ad eos10 novissimum dicens:
10 eos] illos ΩS
Quia verebuntur11 filium meum.
11 verebuntur CorS2 Li447 ΩS Rusch ] forte praem. Li447@ ΩS, reverebuntur ΩL Weber
Numérotation du verset Mc. 12,7 

Coloni autem dixerunt ad invicem: Hic est12 heres.13 Venite14, occidamus eum et nostra erit hereditas.
12 est Li447 ΩJ ΩL ΩS Rusch Weber] om. Li447@ |
13 Hic est heres ΩS Rusch Weber ] om. |
14 Venite ΩL Li447 Li447@ ΩS Rusch Weber ] + et ΩJ |
Numérotation du verset Mc. 12,8 

Et apprehendentes eum occiderunt et eiecerunt15
15 eiecerunt CorS2 ΩL Li447 Li447@ ΩS Rusch Weber ] + eum CorS2 ( alia correctione apponunt EUM ) ΩJ
extra vineam16.
16 occiderunt et eiecerunt – extra vineam ΩJ ΩL Li447 Li447@ Rusch Weber ] inv. ΩS
Numérotation du verset Mc. 12,9 

Quid ergo17 faciet dominus vinee? Veniet et perdet colonos18 et dabit vineam aliis.
17 ergo] igitur ΩS |
18 colonos ΩL ΩS Rusch Weber ] colones Li447@ |
Numérotation du verset Mc. 12,10 

Nec Scripturama hanc legistis:
0 Ps. 117, 22-23.
Lapidem
quem reprobaverunt edificantes
hic factus est in caput anguli.
Numérotation du verset Mc. 12,11 

A Domino factum est istud et est mirabile in oculis nostris?
Numérotation du verset Mc. 12,12 

Et querebant19 eum tenere
19 querebant ΩJ ΩL Li447@ ΩS Weber ] querentes Rusch
et timuerunt turbam.
Cognoverunt enim quoniam ad eos20
20 eos ΩJ ΩL Li447@ ΩS Weber ] illos Rusch (hapax )
parabolam hanc21 dixerit22.
21 parabolam hanc ΩS] inv. Sarum |
22 direxit ΩJ ΩL ΩS Rusch Weber ] dixisset Sarum Wordsworth (K V Z² ) Cor2 (moderni) |
Et relicto eo23 abierunt.
23 eo ΩJ ΩL Li447@ ΩS Ed1455 Weber ] illo Rusch
Numérotation du verset Mc. 12,13 

Et mittunt ad eum quosdam ex Phariseis et Herodianis
ut eum caperent in verbo.
Numérotation du verset Mc. 12,14 

Qui venientes dicunt ei:
Magister, scimus quia verax es
et non curas quemquam nec24 enim vides in25 faciem hominum sed in veritate viam Dei doces. Licet dari tributum26
24 nec] neque ΩS |
25 in ΩJ ΩL Li447 ΩS Rusch Weber Rusch Weber] om. Li447@ |
26 dari tributum ΩJ ΩL ΩS Rusch Weber ] inv. Wordsworth (B To22) Li447 Li447@ |
Cesari an non dabimus?
Numérotation du verset Mc. 12,15 

Qui sciens versutiam27 eorum28
27 versutiam ΩL ΩL Li447@ ΩS Weber ] versutias ΩJ Rusch |
28 eorum ΩJ ΩS Rusch Weber ] illorum Li447 Li447@ |
ait illis: Quid me temptatis? Afferte mihi denarium ut videam.
Numérotation du verset Mc. 12,16 

At illi obtulerunt ei29. Et ait illis: Cuius est imago hec et inscriptio? Dicunt ei30: Cesaris.
29 obtulerunt ei Wordsworth (L) ΩS Rusch ] attulerunt Amiatinus Wordworth (G H M T: Bentley Y P9389) Θ Li447 Li447@ Weber , attulerunt ei Cava Kells Wordsworth (B D I K O P9389marg. R To22 V X Z) Weber (Z P D) Φ ΩJ ΩL Clementina |
30 ei Cava Weber (M) Li447 ΩS Rusch Clementina ] illi ΩJ ΩL Li447@ Weber |
Numérotation du verset Mc. 12,17 

Respondens autem Iesus ait31 illis: Reddite ergo32 que sunt Cesaris
31 ait ΩL ΩS Rusch ] dixit ΩJ Li447 Li447@ Weber |
32 ergo Li447@ ΩS Rusch ] igitur ΩJ ΩL Li447 Weber |
Cesari,
et que sunt Dei
Deo.
Et mirabantur33
33 mirabantur ΩL Li447 Li447@ ΩS Rusch Weber ] + omnes ΩS ( hapax)
super eo.
Numérotation du verset Mc. 12,18 

Et venerunt34 ad eum Sadducei qui dicunt35 resurrectionem non esse.
34 venerunt] veniunt ΩS |
35 dicunt ΩJ ΩL ΩS Rusch Weber ] credunt Li447 Li447@ |
Et interrogabant eum dicentes:
Numérotation du verset Mc. 12,19 

Magister, Moysesb scripsit nobis36 ut si cuius frater mortuus fuerit et dimiserit uxorem et filios non reliquerit37, accipiat frater eius uxorem ipsius et resuscitet38 semen fratri suo.
0 Cf. Dt. 25, 5.
36 scripsit nobis ΩJ ΩS Rusch ] inv. ΩL Li447@ Weber  . |
37 filios - non reliquerit ΩJ (relinquerint) ΩL ΩS Rusch Weber ] inv. Li447@ |
38 resuscitet Li447@ ΩS Rusch Weber ] suscitet ΩJ |
Numérotation du verset Mc. 12,20 

Septem ergo fratres fuerunt39.
39 fuerunt Kells ΩJ ΩS ] erant Cor3 (al.) ΩL Li447@ Rusch Weber
Et primus accepit uxorem et mortuus est non relicto semine.
Numérotation du verset Mc. 12,21 

Et secundus accepit eam et
mortuus est. Et40 nec iste reliquit semen. Et tertius similiter.
40 Et ΩJ ΩL ΩS Rusch Weber] om. Li447@
Numérotation du verset Mc. 12,22 

Et41 acceperunt eam similiter septem et non reliquerunt semen. Novissima omnium defuncta42 est et mulier.
41 Et Rusch Weber etc. ] om. Amiatinus Weber (N M D) |
42 defuncta ΩJ ΩL Rusch Weber ] mortua Li447@ ΩS |
Numérotation du verset Mc. 12,23 

In resurrectione ergo, cum resurrexerint, cuius de his erit uxor? Septem enim habuerunt eam uxorem43.
43 uxorem ΩJ ΩS Clementina Weber ] om. ΩL Li447@ Rusch
Numérotation du verset Mc. 12,24 

Et respondens Iesus ait illis: Nonne44 ideo erratis
44 nonne Cava Kells Wordsworth (B D H² Θ I J K L To22 O T V X Z) Sarum Weber (Z P) Φ ΩJ ΩL Li447 Li447@ ΩS Rusch Clementina ] non Amiatinus Wordsworth (P9389 G H M R Y) Sarum Weber
nescientes45 Scripturas neque
45 nescientes Kells Wordsworth (L) Sarum ΩJ ΩS] non scientes ΩL Li447 Li447@ Rusch Weber
virtutem Dei?
Numérotation du verset Mc. 12,25 

Cum enim a mortuis resurrexerint neque nubent neque nubentur
sed erunt46 sicut47 angeli Dei48 in celis.
46 erunt CorS2 ΩJ ΩS] sunt CorS2 (al.) ΩL Li447 Li447@ Rusch Weber |
47 sicut ΩJ Li447 Li447@ Rusch Weber ] quasi ΩS |
48 Dei Li447 Li447@ ΩS Rusch ] om. ΩL ΩJ Weber |
Numérotation du verset Mc. 12,26 

De mortuis autem quod resurgant49 non legistis in libro Moysic super rubum
0 Cf. Ex. 3, 6.
49 resurgant ΩJ ΩL Li447@ Rusch Weber ] resurgunt Wordsworth P9389² ΩS
quomodo illi dixerit50 Deus inquiens51: Ego sum Deus Abraham et52 Deus Isaac et Deus Iacob?
50 illi dixerit ΩS Rusch ] inv. ΩL Li447@ Weber , dixerit ei ΩJ, dix. ei Li447 |
51 inquiens ΩJ ΩL Li447 Li447@ Rusch Weber ] dicens ΩS |
52 et ΩL Li447@ ΩS Rusch Weber] om. Li447 ΩJ |
Numérotation du verset Mc. 12,27 

Non est Deus53 mortuorum sed vivorum54.
53 non est - Deus Cor1 ΩJ ΩL ΩS Li447 Li447@ Weber  ] inv. Rusch |
54 vivorum Cor1 Li447 Li447@ Rusch Weber ] Deus viventium Kells ΩS |
Vos ergo multum erratis.
Numérotation du verset Mc. 12,28 

Et accessit unus de scribis qui audierat illos conquirentes et videns quoniam bene illis55 responderit56 interrogavit eum57
55 bene illis] inv. ΩS |
56 responderit ΩJ ΩL Rusch Weber ] respondit Li447@ |
57 eum ΩJ ΩL Li447 Li447@ ΩS Weber ] Iesum Rusch (hapax) |
quod primum esset omnium58 mandatum.
58 primum esset ΩS Rusch ] inv. ΩJ ΩL Li447 Li447@ Weber | primum... mandatum] omnium esset primum mandatum ΩS
Numérotation du verset Mc. 12,29 

Iesus autem59 respondit ei60: Quia primum omnium mandatum est: Audi Israel61, Dominus Deus tuus62, Deus unus est.
59 Iesus autem Cas239 ΩJ ΩL Li447@ Rusch (glossa ) Weber ] om. ΩS Rusch |
60 ei] + Iesus ΩS |
61 Israel] + quia ΩJ* ( rubr. cancel. ) |
62 tuus Weber (G) Φ ΩJ Li447 Li447@ ΩS Rusch Clementina ] noster Cas239 ΩL Weber |
Numérotation du verset Mc. 12,30 

Et diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo et ex tota anima tua et ex tota mente tua et ex tota virtute tua. Hoc est primum mandatum.
Numérotation du verset Mc. 12,31 

Secundum autem simile est illi63: Diliges proximum tuum tamquam64 teipsum. Maius horum aliud mandatum non est.
63 est illi Cas239 CorS2 CorS2 ΩJ ΩL Rusch Weber ] est huic Wordsworth (P9389 marg inv. ) Li447 Li447@ ΩS , CorS2 (al. correctione delent ILLI et ponunt HUIC , al. econtra) |
64 tamquam ΩL Li447 Li447@ ΩS Rusch Weber ] sicut ΩJ |
Numérotation du verset Mc. 12,32 

Et ait illi scriba: Bene, magister, in veritate dixisti quia unus est Deus65 et non est alius preter eum66.
65 Deus Kells Wordsworth (P9389marg G To22 O R T V) Weber (P G) Cas239 ΩJ Sarum (Deus unus est) Li447 Li447@ ΩS Rusch Clementina ] om. ΩL Weber |
66 eum] ipsum ΩS |
Numérotation du verset Mc. 12,33 

Et ut diligatur ex toto corde67 et ex toto intellectu et ex tota anima et ex tota fortitudine et diligere proximum tamquam seipsum, maius est omnibus holocaustomatibus et sacrificiis.
67 corde] + et ex tota mente Sarum ΩS
Numérotation du verset Mc. 12,34 

Iesus autem68 videns quod69 sapienter respondisset dixit70 illi: Non longe es71 a regno Dei.
68 autem Cas239 ΩJ ΩL Li447 Li447@ ] om. ΩS |
69 quod ΩL ΩS] quoniam Cas239 |
70 dixit Cas239 ΩJ ΩL Li447 Li447@ ] ait ΩS |
71 longe es Li447@ ΩS Rusch ] inv. Cas239 ΩJ ΩL Li447 Weber |
Et nemo iam audebat eum interrogare.
Numérotation du verset Mc. 12,35 

Et respondens Iesus dicebat docens in templo:
Quomodo dicunt scribe72
72 dicunt scribe ΩL] inv. Cas239 , ergo praem. ΩS
Christum esse filium David73?
73 esse filium David ΩJ ΩS Rusch ] Filium David esse Li447 Li447@ , Filium esse David Cas239 ΩL Weber
Numérotation du verset Mc. 12,36 

Ipse enim Davidd dicit74 in Spiritu sancto:
0 Ps. 109, 1.
74 Ipse enim David dicit ΩJ ΩL (ergo) Rusch Clementina Weber ] Ipse enim dicebat Li447 Li447@, Cui ipse David dicebat ΩS
Dixit Dominus Domino meo sede a dextris meis donec ponam inimicos tuos scabellum pedum tuorum.
Numérotation du verset Mc. 12,37 

Ipse ergo David dicit eum Dominum et unde est filius eius?
Et multa turba eum libenter audivit75.
75 eum libenter audivit ΩJ ΩL Rusch Weber ] eum libenter audiebat ΩS, libenter eum audiebat Li447 Li447@
Numérotation du verset Mc. 12,38 

Et dicebat eis in doctrina sua: Cavete a scribis,
qui volunt
in stolis ambulare
et salutari in foro
Numérotation du verset Mc. 12,39 

et in primis cathedris sedere in synagogis et primos discubitus76 in cenis
76 discubitus Sarum plerique codd. edd.] recubitus ΩS (hapax)
Numérotation du verset Mc. 12,40 

qui devorant domos viduarum
sub obtentu
prolixe orationis. Hi accipient prolixius iudicium.
Numérotation du verset Mc. 12,41 

Et sedens Iesus contra gazophylacium
aspiciebat quomodo
turba iactaret aes in gazophylacium et multi divites77 iactabant multa.
77 multi divites Cas239 ΩL Li447 ΩS Rusch Weber ] inv. Li447@
Numérotation du verset Mc. 12,42 

Cum venisset autem78 una vidua79
78 venisset autem CorS2 ] inv. ΩS |
79 una vidua Cas239 ΩJ ΩL Li447 Li447@ ΩS Rusch Weber ] vidua una Clementina |
pauper80
80 pauper plerique codd. edd. ] paupercula Cas239 Kells Wordsworth (D Θ L)
misit duo minuta
quod est quadrans 81
81 cum venisset... quadrans] CorS2 (lege Papias pro istis: Minutum quadrans <id est unus numus> [ed. 1496, p. 206])
Numérotation du verset Mc. 12,43 

et convocans discipulos suos82 ait illis: Amen dico vobis quoniam vidua hec pauper plus omnibus misit
82 discipulos suos] discipulis suis ΩS
qui miserunt in gazophylacium83.
83 gazophylacium Li447@ ΩS Rusch Weber ] gazofilatio ΩJ
Numérotation du verset Mc. 12,44 

Omnes enim ex eo quod abundabat84 miserunt,
84 illis ΩJ ΩL Li447 Li447@ ΩS Weber ] om. Rusch
hec vero de penuria sua omnia que habuit misit totum victum suum.

Capitulum 12

Numérotation du verset Mc. 12,1 
marg.| {5.603} {1 } Et   cepit illis   in   parabolis   . Hic consequenter ponitur confutatio sacerdotum, et seniorum in parabolis. Et primo ponitur confutatio sacerdotum, secundo Phariseorum, et Herodianorum, ibi. Et mittunt ad eum. tertio Saduceorum, ibi. Et venerunt ad eum Saducei. quarto Scribarum, ibi. Quomodo ergo dicunt scribe. Sententia prime partis patet ex dictis Matthei {5.604} 21. exceptis que sequuntur.
marg.| {2 } Vineam   pastinavit homo   , id est coluit. Et dicitur a pastus pasta pastum, et est proprie modus colendi quo ponitur fimus, vel pinguedo terre circa radicem vinee, vel arboris. Radices enim secundum Philosophum 2. de Anima, sunt ori similes, quia sicut in animalibus per os sumitur alimentum, unde animalia nutriuntur, sic per radices trahitur alimentum terrenascentium.
marg.| {3 } Et fodit lacum. Lacus proprie dicitur locus ubi recipiuntur {5.605} aque a rivulo, et ibi colliguntur. Et ad similitudinem huius locus ubi recipitur vinum fluens a torculari, dicitur hic lacus.
marg.| {1 } Hic est   heres   . Ex hoc dicit Bed. quod sacerdotes, et legisperiti habuerunt {5.606}cognitionem de Iesu, quod ipse erat vere Christus in lege promissus : sed ista cognitio postea ex invidia fuit in eis obscurata, et hoc plenius fuit declaratum Mt. 21. in q. quadam de hoc mota in fi. huius c. {2 }   Et   querebant   eum   tenere   . Ex quo patet eorum obstinatio {5.607} in malo.
marg.| {1 } Et timuerunt turbam. Ex quo patet, quod ex solo timore populi retardabantur a morte eius.
marg.| {2 } Et   mittunt   ad   eum   . Hic consequenter describitur confutatio Phariseorum, {5.608} et Herodianorum : et patet sententia ex dictis Matt. 22.
marg.| {3 } Et   venerunt   ad eum   Saducei   . Hic consequenter ponitur confutatio Saduceorum : Et dividitur in duas, in partem principalem, et incidentalem, Secunda ibi, Et accessit unus de scribis. Sententia prime partis patet ex dictis Matt. 22.
marg.| {5.609} {1 } Et accessit. Hec est pars incidentalis. Quia enim Christus confutaverat rationabiliter Phariseos, et Saduceos, hoc videns quidam scriba quesivit ab eo.
prol.| {5.610} {2 } Quod esset   primum   . Quia de hoc erant tunc questiones apud sapientes.
marg.| {3 } Iesus autem   respondit   . Ut patet sententia ex dictis Mt. 22. exceptis que sequuntur.
marg.| {4 } Bene magister in   veritate   dixisti. Ex dictis videtur, quod ille {5.611} scriba interrogaverat Christum, non ad capiendum eum in verbo sicut alii precedentes, sed ad audiendum veritatem, quam scire desiderabat propter varietatem opinionum. Vel aliter potest dici, quod a principio malitiose quesivit, sed ex Christi responsione contritus Christum commendavit, et Christus eum evidens ipsum emendatum. Et hanc secundam expositionem posuit Mt. 22. August. vero libro de consensu evangelistarum ponit utrumque dicens. Nec moveat quemquam, quod Mattheus dicit tentantem fuisse a quo dominus interrogatus est. Fieri enim potuit, ut quamvis tentans accesserit, domini tamen responsione correctus sit, aut certe ipsam tentationem non accipiamus malam tanquam decipere volentis inimicum, sed tanquam experiri volentis amplius ignotum.
marg.| {1 } Et diligere proximum tanquam   seipsum   maius est. Circa hoc enim tunc erant opiniones doctorum : quia quidam dicebant sacrificia {5.612} et oblationes magis esse accepta Deo quam exercitium in operibus charitatis. Alii autem dicebant contrarium. Et huius opinionis que vera est, videtur fuisse iste scriba, et propter hoc eius dictum approbatur a Christo cum subditur.
marg.| {2 } Non longe est a regno Dei. Id est, a veritate evangelii que in pluribus locis vocatur regnum Dei, et inde credendum est, quod iste conversus fuit ad Christum.
marg.| {3 } Et respondens Iesus. Hic describitur confutatio scribarum et primo ponitur dicta confutatio, secundo discipulorum instructio, ibi : Et sedens Iesus contra Gazophylacium. Sententia prime partis patet ex dictis Matthei 23. excepto quod subditur.
marg.| {4 } Qui devorant domos viduarum. Bona earum sibi attrahendo fallaciter per simulationem sanctitatis.
marg.| {5 } Hi accipient prolixius iudicium. Quia simulata sanctitas duplex est iniquitas, secundum quod dicit Hieronymus.
marg.| {6 } Et sedens Iesus contra. Hic ponitur discipulorum instructio. Sacerdotes {5.613} enim qui erant avari, docebant quod ille qui plus offerebat in templo absolute loquendo, plus habebat de merito, quod est falsum, quia quantitas meriti non accipitur secundum quantitatem doni absolute, sed per comparationem ad facultatem dantis, et promptitudinem sue voluntatis et devotionis. Et hanc sententiam docet Christus cum dicitur. Et sedens Iesus contra gazophylacium. {5.614} Locus erat ubi ponebatur pecunia oblata pro necessariis templi et sacerdotum et ministrorum.
marg.| {1 } Et multi divites   iactabant   . Secundum doctrinam illorum sacerdotum. Sequitur sententia Christi.
marg.| {2 } Vidua   pauper   . Non absolute loquendo, sed considerata facultate sua. plus est enim uni puero ferre quinque quam viro forti ferre viginti. Et eodem modo plus est pauperi dare modicum, quam diviti multum modo predicto.
Numérotation du verset Mc. 12,moraliter 
marg.| {5.603} {1 } Et cepit illis in   parabolis   loqui, vineam   pastinavit   homo. Id est, Christus plantavit Ecclesiam sanguine suo.
marg.| † Et circundedit sepem. Id est, Evangelicam doctrinam.
prol.| {5.604} {3 } Et fodit lacum. Id est, abundantie Spiritussancti defluxum.
marg.| † Et edificavit turrim, id est spiritualem Angelorum custodiam.
marg.| † Et locavit eam agricolis. Id est, Christianis.
marg.| † Et peregre profectus est. Beda. Non loci mutatione, sed {5.605} abire dicitur a vinea, quia vinitoribus liberum operandi arbitrium dereliquit.
Numérotation du verset Mc. 12,moraliter 
marg.| † Et   misit   servos suos ad   agricolas   . Id est, bonos episcopos ad malos Christianos arguendum. Et aliquos ceciderunt, ut Ioannem Damascenum, cui absciderunt manum, et sanctum Brictium contumeliis affectum, et Sanctum Thomam Cantuariensem occisum, et de pluribus aliis similia leguntur.
prol.| {5.606} † Adhuc   ergo   unum   habens filium   . Hic est Christus qui mittitur inuisibiliter a patre, quando aliquem instigat ad bonum : sed aliqui sunt ingrati, eius instinctum non solum repellentes, sed et pessime agentes : propter quod quantum in eis est, occidunt eum, de quibus dicitur Heb. 6.a. Rursus crucifigentes filium Dei. Et sic Dei iustitia mali perduntur, et vinea locatur alii, cum eorum loco boni subrogantur.
marg.| {2 } Et querebant eum   tenere,   et   timuerunt turbam   . Rabanus. Hoc quotidie geritur in ecclesia, cum quilibet solo nomine super eam quam diligit {5.607} Ecclesiastice fidei et pacis unitatem, propter cohabitantium fratrum bonorum multitudinem aut erubescit aut timet impugnare.
Numérotation du verset Mc. 12,moraliter 
marg.| † Magister scimus, etc. Communiter dicitur. Qui bene scit ungere, bene scit pungere, propter quod minutores ungunt oleo olive lanceolas suas, ut melius possint venam pungere : {5.608} et sic fecerunt isti, et similiter alii proditores.
marg.| † Reddite ergo, etc. Per Herodianos qui gloriantes in pellibus interpretantur, prelati bene forrati significantur. Per Phariseos qui interpretantur divisi, significantur religiosi habitu et vita ab aliis diversi, et isti reddere debent Deo devotionem, et mundo vitam exemplarem.
marg.| † Magister, Moyses, etc. Exponatur ut supra Matt. 5.
Numérotation du verset Mc. 12,moraliter 
marg.| {5.609} † Interrogavit   eum, etc. Iste querebat de primitate dignitatis, ut {5.610} patet ex sequentibus : propter quod sibi similes sunt novitii qui statim ardua religionis volunt facere, et non potentes recedunt a religione.
Numérotation du verset Mc. 12,moraliter 
marg.| {5.611} † Quomodo dicunt scribe Christum esse filium David ? Per Christum qui unctus interpretatur rex, per unctionem institutus sicut est rex Francie significatur, qui filius est episcopi Parisiensis in spiritualibus, et eius dominus in temporalibus : sic Christus {5.612} est filius David secundum carnem eius dominus secundum deitatem.
marg.| † Cavete a scribis qui volunt. In fine concluditur.
marg.| {5 } Hi accipient prolixius   iudicium   . Id est, condemnationem, quia sicut dicit Hier. Simulata sanctitas duplex est iniquitas.
marg.| {6 } Et sedens Iesus contra Gazophylacium aspiciebat quomodo turba {5.613}   iactaret es in gazophylacium. Magis ponderans quantitatem devotionis, quam muneris, unde consequenter vidua pauper ponens duo minuta plus laudatur ab eo quam divites ponentes munera magna.
prol.| {5.614} Moraliter. Hec vidua pauper dici potest persona simplex carens divitiis et scripturarum notitia, que tamen apud Deum plus meretur orationibus et bona vita, quam potentes in temporalibus et scientia magna. unde Augustinus cum legisset vitam Pauli simplicis dixit. Simplices et illiterati rapiunt celum, et nos cum literis nostris trahimur ad infernum.
ADDITIO.
marg.| {5.613} In cap. 12. ubi dicitur in Postilla, quod quantitas meriti non accipitur secundum quantitatem doni.
prol.| De quantitate meriti quomodo accipi debet proprie habetur in prima parte. q. 95. artic. 4. in cor. q. ubi sic quantitas meriti ex duobus potest pensari. Uno modo ex radice charitatis et gratie : et talis quantitas meriti respondet premio essentiali, quod consistit in Dei fruitione. Qui enim ex maiori charitate aliquid facit, fruetur Deo perfectius. Alio modo potest pensari quantitas meriti ex quantitate operis. Que quidem est duplex, scilicet, absoluta et proportionabilis. Vidua enim que misit duo era minuta in gazophylacium minus opus, fecit quantitate absoluta, quam illi qui magna numera posuerunt, sed quantitate proportionabili vidua plus fecit secundum sententiam domini : quia magis eius facultatem superabundabat : utraque tamen quantitas meriti respondet premio accidentali, quod est gaudium de bono creato, Hec sanctus Thomas. Quibus bene consideratis et ad propositum applicatis, patet quod hec vidua commendatur a Christo, {5.614} ex hoc solum quod quantitate proportionabili plus fecit quam alii qui maiora obtulerant, non autem de quantitate meriti essentialis, que consistit in radice charitatis, que quidem charitas est causa proxima devotionis. Hoc enim soli Deo est notum. Unde non dixit Christus : hec vidua plus meruit, sed dixit, plus omnibus misit.
prol.| REPL. In cap. 12. ubi postillator dicit, quod quantitas meriti non accipitur secundum quantitatem doni. Ibi Burg. dicit satis bene et conformiter cum sancto Thoma et Postillator. Sed addit de suo, quod Christus non commendavit viduam de quantitate meriti essentialis : quod consistit in radice charitatis que est causa proxima devotionis : Sed sic dicendo videtur Christum non directe reprobasse errorem sacerdotum dicentium, quod plus meretur qui plus offert. Hoc autem probat Christus esse falsum de vidua que obtulit minuta duo, quia maioris meriti est ex magna devotione offerre modicum, quam remissa devotione multum, quia Deus plus pensat affectum, quam censum, secundum beatum Greg. Si igitur vidua commendatur ex devotione que secundum Burg. causatur ex charitate, sequitur quod eius commendatio pertinet ad quantitatem meriti essentialis, cuius oppositum dicit Burg.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Mc. 12), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 16/04/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=56&chapitre=56_12)
Signaler un complément d'information

Notes :