Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

Nicolaus de Lyra

Biblia communis

Capitulum 2

Numérotation du verset Mc. 2,1

Et iterum

intravit

in Capharnaum¹

¹ in Cor2 ( glos.) Cor4* ( IN cancel.) Ω^FΩ^H Ω^S ] om. Cas239 Cor2 ( IN ) Cor4² Ω^MΩ^RΩ^JΩ^P Ω^L Li447 Li447@ Weber

post dies octo²

² octo Cor4* Ω^MΩ^F Ω^H Ω^RΩ^S Li447 Li447@ Rusch ] om. Cas239 Cor2 ( OCTO grec. anti.) Cor4² (cancel.) Cor1 (lectio certior) CorS1 (sine OCTO ) Ω^J Ω^P Ω^L Weber

Numérotation du verset Mc. 2,2

et auditum est quod in domo

esset et

convenerunt³ multi ita ut non caperent⁴

³ convenerunt Cas239 Ω^H Ω^RΩ^J Ω^P Ω^S Li447@ Rusch Weber ] convenerant CorS2, -nert’ Ω^F, venerunt Ω^M |

⁴ caperent Wordsworth (H Θ To22) Cas239 Cor4* ( habebat prius CAPERENT in plurali sed correxit CAPERET in singulari et mirum# ) Ω^MΩ^FΩ^H Ω^RΩ^P Ω^LΩ^S ] caperet Cor2 ( grec. anti. ) Cor3 ( al. ) Cor4² Ω^J Rusch Weber , + domus Kells Wordsworth (D E L), + eos domus Ω^J |

neque ad ianuam⁵

⁵ neque ad ianuam Cas239 Cor3 (al.) Ω^MΩ^F Ω^H Ω^RΩ^P Ω^L Ω^S Li447 Li447@ Rusch Clementina Weber ] om. Ω^J | ( ET CONVENERANT ITA UT NON CAPERET EOS DOMUS al. et secunda correctio habent sic et addunt NEQUE AD IANUAM. Sed prior correctio ITA UT NON CAPERENT sine EOS DOMUS et sic ubique legi et hoc exponit Glossa. Intellige: NON CAPERENT idest capi possent ad penitentiam que ducit ad civitatem. Secunda correctio habet ex prima scrip<tione> ITA UT NON CAPERET EOS DOMUS NEQUE IANUAM sed al<qui> addunt correctione quod illud UT NON CAPERET EOS falsa littara est et illi habent sic ITA UT NON CAPERENT NEQUE AD IANUAM CAPERENT scilicet verbum)

loquebatur eis⁶ verbum.

⁶ eis Cor3 (al.) Ω^MΩ^F Ω^H Ω^R Ω^P Ω^LΩ^S Li447@ Rusch Clementina Weber ] ad eos Ω^J

Numérotation du verset Mc. 2,3

Et venerunt

ad eum ferentes⁷ paralyticum

⁷ ad eum - ferentes Ω^F Ω^H Ω^S Clementina ] inv. Ω^J Li447 Li447@ Rusch Weber

qui⁸ a quatuor portabatur.

⁸ qui Ω^F Ω^H Ω^J Ω^LΩ^S Li447 Rusch Weber ] om. Li447@

Numérotation du verset Mc. 2,4

Et cum non possent⁹ offerre eum illi pre turba,

⁹ possent Ω^F Ω^H Ω^LΩ^J Ω^S Li447 Rusch Weber ] om. Li447@

nudaverunt tectum

ubi erat et patefacientes

submiserunt grabatum

in quo paralyticus

iacebat.

Numérotation du verset Mc. 2,5

Cum autem vidisset¹⁰ Iesus fidem illorum

¹⁰autem - vidisset Ω^F Ω^H Ω^S Rusch Clementina ] inv. Ω^LΩ^J Weber

ait paralytico: Fili,

dimittuntur tibi peccata tua¹¹.

¹¹ tua Brescianus Wordsworth ( PECCATA ÷ TUA B D E G L O R) Weber (P G) Cor2 (tua anti. glos.) Cor4* Ω^F Ω^H Ω^JΩ^S Li447 Li447@ Clementina ] om. Cor4² ( TUA cancel.) Ω^L Rusch Weber

Numérotation du verset Mc. 2,6

Erant autem illic quidam de scribis

sedentes

et cogitantes in cordibus suis.

Numérotation du verset Mc. 2,7

Quid

hic sic loquitur?

Blasphemat. Quis

potest dimittere peccata nisi solus Deus?

Numérotation du verset Mc. 2,8

Quo¹² statim cognito Iesus Spiritu sancto¹³,

¹² Quo Ω^HΩ^J etc. ] om. Ω^F |

¹³spiritu sancto CorS1=Cor3 (al.) Ω^F Ω^HΩ^S] spiritu suo Ω^J Ω^L CorS1 Rusch Clementina Weber, in spiritu sancto Li447 Li447@ , in spiritu Weber (Z G ) |

quia sic cogitaverunt¹⁴ intra se

¹⁴ cogitaverunt Ω^F Ω^H Ω^S Rusch ] cogitarent Ω^J Ω^L Li447@ Clementina Weber

dicit¹⁵ illis: Quid ista cogitatis in cordibus vestris?

¹⁵ dicit Ω^F Ω^H Ω^J Ω^LΩ^S Li447 Li447@ Weber ] dixit Rusch

Numérotation du verset Mc. 2,9

Quid est

facilius?

Dicere

paralytico: Dimittuntur tibi peccata¹⁶,

¹⁶ peccata CorS2 (sine TUA ) Ω^F Ω^HΩ^S

an¹⁷ dicere: Surge¹⁸ tolle grabatum tuum et ambula¹⁹?

¹⁷ an CorS2 (al.) Ω^H Ω^LΩ^S Li447@ Rusch Weber ] aut CorS2 Ω^F Ω^J |

¹⁸ Surge Ω^F Ω^H Ω^J Ω^LΩ^S Rusch ] + et Li447@ Weber |

¹⁹ ambula CorS2 Ω^F Ω^H Ω^S] vade CorS2 ( al. alia correctione ) |

Numérotation du verset Mc. 2,10

Ut autem sciatis

quia filius hominis habet potestatem²⁰ in terra dimittendi²¹ peccata,

²⁰ filius hominis habet potestatem Ω^F Ω^H Ω^S Clementina ] potestatem habet filius hominis Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Weber (inv.) |

²¹ dimittere Ω^H Ω^S ] dimittendi Ω^F Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Clementina Weber |

ait paralytico:

Numérotation du verset Mc. 2,11

Tibi dico: Surge,

tolle grabatum tuum²²

²² tuum Ω^F Ω^H Ω^LΩ^S Li447@ Rusch Weber ] + et ambula Ω^J* ( rubr. cancel. et exp .)

et vade in domum tuam.

Numérotation du verset Mc. 2,12

Et statim surrexit ille²³ et sublato grabato abiit inde²⁴ coram omnibus,

²³ surrexit Ille Ω^F Ω^H Ω^S Clementina ] inv. Ω^JΩ^L Li447 Li447@ Rusch Weber |

²⁴ inde Ω^F Ω^HΩ^S ] om. Ω^JΩ^L Li447 Li447@ Rusch Clementina Weber |

ita ut admirarentur²⁵ omnes et honorificarent²⁶ Deum

²⁵ admirarentur Ω^F Ω^H Ω^J Ω^LΩ^S Li447 Li447@ Weber ] mirarentur Weber (M) Rusch Clementina |

²⁶ honorificarent Ω^H Ω^J Ω^LΩ^S Li447@ Clementina Weber ] glorificarent Rusch (hapax) |

dicentes: Quia numquam sic vidimus.

Numérotation du verset Mc. 2,13

egressus²⁷

²⁷ egressus Ω^F Ω^HΩ^S Li447 ] + est Ω^J Ω^L Li447@ Rusch Weber

rursus ad mare

omnisque turba veniebat ad eum et docebat eos.

Numérotation du verset Mc. 2,14

Et cum preteriret, vidit

Levi²⁸

²⁸ Levi Cor2 ( moderni ) Cor4 Ω^F Ω^H Ω^J Ω^L² Ω^S Li447@ Rusch ] Levin Cor2 ( grec. anti. ) Ω^L*(-n eras. ) Weber

Alphei

sedentem ad teloneum²⁹

²⁹ teloneum Ω^J Weber ] theloneum Ω^F Ω^M Ω^H Ω^LΩ^S Li447@ Lux94 Wordsworth ( B C G R SAX X) Sarum , theolonium Rusch , telonium Wordsworth ( J P )

et ait illi: Sequere

me. Et surgens secutus est eum.

Numérotation du verset Mc. 2,15

Et factum est,

cum³⁰ accumberet³¹ in domo illius, multi publicani

³⁰ cum Ω^F Ω^H Ω^JΩ^LΩ^S Li447 Li447@ Weber ] dum Rusch |

³¹ accumberet Ω^F Ω^H Ω^J Ω^S Ω^L Li447 Rusch Weber ] + eum Li447@ |

et peccatores simul discumbebant cum Iesu et discipulis eius. Erant enim multi qui sequebantur³² eum.

³² sequebantur Ω^F Ω^H Ω^J Ω^LΩ^S Li447 Rusch ] et praem. Weber , persequebantur Li447@

Numérotation du verset Mc. 2,16

Et scribe et Pharisei videntes quia manducaret cum publicanis et peccatoribus³³ dicebant discipulis eius³⁴: Quare cum publicanis et peccatoribus³⁵ manducat et bibit magister vester³⁶?

³³ publicanis – et – peccatoribus Weber (P) Ω^F Ω^H Ω^J Ω^S Li447 Li447@ Rusch Clementina ] inv. Ω^L Weber |

³⁴ eius Ω^F Ω^S] om. Ω^H |

³⁵ publicanis – et – peccatoribus Weber (P) Ω^F Ω^J Ω^S Li447 Li447@ Rusch Clementina Weber ] inv. Ω^L |

³⁶ magister vester Ω^F Ω^H Ω^J Ω^L Ω^S Li447 Li447@ Clementina Weber ] om. Rusch |

Numérotation du verset Mc. 2,17

Hoc audito Iesus ait illis:

Non necesse habent sani

medico³⁷ sed qui male

³⁷ medico Cor2 ( moderni ) Cor4 CorS2 Ω^F Ω^H Ω^J Ω^L Ω^S Li447@ Rusch ] medicum CorS2 ( antiqui et glos. sic ) CorS2 ( al.) Weber

habent.

Non enim veni vocare iustos

sed peccatores.

Numérotation du verset Mc. 2,18

Et erant discipuli Ioannis et Pharisei³⁸ ieiunantes

³⁸ Pharisei Ω^F Ω^H Ω^J Ω^L Ω^S Rusch Weber ] Phariseorum Li447@

et veniunt et dicunt illi³⁹:

³⁹ dicunt illi Ω^H Ω^J Rusch Clementina Weber ] inv. Ω^F

Quare⁴⁰ discipuli Ioannis et Phariseorum ieiunant, tui autem discipuli non ieiunant?

⁴⁰ Quare Amiatinus Weber (M G) Cor2 ( modern. QUARE, glos. ) Cor4 Ω^H Ω^J Ω^S Li447@ Rusch Clementina ] cur Cor2 ( anti. ) Ω^L Weber

Numérotation du verset Mc. 2,19

ait illis Iesus: Numquid possunt

filii

nuptiarum

quamdiu sponsus

est cum illis⁴¹

⁴¹ est - cum illis Ω^F Ω^H Ω^S Li447@ Rusch ] inv. Ω^J Ω^L Weber

ieiunare?

Quanto

tempore habent secum sponsum non possunt ieiunare.

Numérotation du verset Mc. 2,20

Venient autem dies

cum auferetur ab eis sponsus

et tunc ieiunabunt in illis diebus⁴².

⁴² illis diebus Ω^F Ω^H Ω^J Ω^L Ω^S Li447 Li447@ Rusch Clementina ] illa die Weber

Numérotation du verset Mc. 2,21

Nemo assumentum

panni rudis

assuit

vestimento veteri,

alioquin

aufert supplementum novum a veteri⁴³

⁴³ veteri Ω^F Ω^HΩ^JΩ^S Li447@ Rusch Clementina Weber ] vetere Ω^L

et maior scissura fit.

Numérotation du verset Mc. 2,22

Et nemo mittit vinum novum⁴⁴

⁴⁴ novum Wordsworth (F G X etc.) CorS2 Cor4 Sarum Ω^F Ω^H Ω^LΩ^S Li447 Li447@ Ω^J Rusch ] novellum Cor2 (anti.; infra [eodem versu] NOVUM ) CorS2 (al.) Weber

in utres veteres,

alioquin dirumpit⁴⁵ vinum⁴⁶ utres

⁴⁵ dirumpit] scrips., disrumpit Ω^H Ω^J Ω^S Rusch , dirumpet Ω^L , disrumpet Li447@ Weber, /-pet Ω^F , dirumpunt CorS2 |

⁴⁶ vinum CorS2 ( sine NOVUM ) Ω^H Ω^S ] + novum? |

et vinum effundetur⁴⁷

⁴⁷ effundetur Ω^H Ω^J Ω^L Ω^S Li447@ Rusch ] effunditur Weber

et utres peribunt,

sed vinum novum

in utres

novos mitti debet.

Numérotation du verset Mc. 2,23

Et factum est iterum cum Dominus⁴⁸ sabbatis ambularet per sata

⁴⁸ Dominus Cor2 Cor4* Ω^H Ω^S Clementina ] om. Cor2 ( DOMINUS grec. anti. glos.) Cor4² (cancel.) Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Rusch Weber , mutil. Ω^F

et discipuli eius ceperunt progredi⁴⁹ et vellere spicas.

⁴⁹ progredi Wordsworth (D) Sarum Ω^H Ω^JΩ^S Li447 Li447@ Clementina ] pregredi Ω^L Rusch Weber , mutil. Ω^F

Numérotation du verset Mc. 2,24

Pharisei autem dicebant ei: Ecce, quid faciunt discipuli tui⁵⁰ sabbatis quod non licet?

⁵⁰ discipuli tui Ω^F Ω^H Ω^S Li447 Li447@ Ω^J Rusch ] om. Ω^L Weber

Numérotation du verset Mc. 2,25

Et ait illis: Numquam⁵¹ legistis

⁵¹ numquam Ω^F CorS2 Ω^H Ω^J Ω^L Ω^S Li447 Li447@ Weber ] numquid Rusch

quid fecerit David

quando

necessitatem habuit et esuriit ipse et qui cum eo erant?

Numérotation du verset Mc. 2,26

Quomodo introivit⁵² in domum Dei sub Abiathar⁵³ principe sacerdotum

⁵² introivit Ω^F Ω^HΩ^J Li447@ Rusch Clementina Weber ] intravit Ω^S |

⁵³ Abiathar] CorS2 ( Immo sub Abimelech. Ieronimus, episola 36 sic glossa: “Ambo tunc aderant Abimelech pater, Abiathar filius qui post patrem pontifex fuit maioris nominis quam pater ) |

et panes propositionis manducavit

quos non licebat⁵⁴ edere nisi solis⁵⁵ sacerdotibus

⁵⁴ licebat Cava plerique codd. edd. Cor2 Ω^F Ω^H Ω^J Ω^L Ω^S Li447@ Rusch ] licet Amiatinus Wordsworth (P9389 O* Y) Weber |

⁵⁵ edere nisi solis Cor2 (Mt. 12, 4 “ edere nisi solis sacerdotibus”: grec. glos. Mt. 12 [ revera Lc. 6, 4] solum) Cor4* Ω^F Ω^H Ω^S] edere nisi Cor4² ( SOL’ cancellatum), manducare nisi solis Cava Wordsworth (D E P9389 marg G L To22 Kells T) Sixtina, manducare nisi Cor2 ( anti. ) Ω^JΩ^L Li447@ Clementina Weber |

et dedit

ei et⁵⁶ qui cum eo erant?

⁵⁶ ei et Ω^HΩ^S] eis et Ω^F , eis Ω^J Ω^L Rusch Clementina Weber , illis Li447@

Numérotation du verset Mc. 2,27

Et dicebat eis:

Sabbatum propter hominem factum est et non homo propter sabbatum.

Numérotation du verset Mc. 2,28

Itaque dominus⁵⁷ est Filius hominis etiam⁵⁸ sabbati.

⁵⁷ dominus Ω^F Ω^HΩ^S Ω^L Cor3 (al.) Li447 Li447@ Rusch Weber ] Deus Ω^J |

⁵⁸ etiam] + non Ω^F* ( expunc.? ) |

Capitulum 2

Numérotation du verset Mc. 2,1

^marg.| {5.501} {1 } Et iterum intravit in Capharnaum post dies octo. Postquam descripta est Christi predicatio, hic consequenter describitur insurgens ex ea Iudeorum emulatio, et hoc in quatuor casibus scilicet in paralytici curatione, in Matthei vocatione, in discipulorum Christi argutione, et in manus aride sanatione, secunda pars incipit ibi. Et cum preteriret. vidit Levi. tertia. ibi. Et erant discipuli Ioannis. quarta in principio se. c. Circa primum premittitur emulationis occasio, secundo, emulorum perversa cogitatio, ibi. Erant autem illic quidam de scribis ; tertio {5.502}ipsorum confutatio, ibi. Quo statim cognito Iesus. Iste tres particule exposite sunt Mt. 9. in principio capituli, hoc excepto quod ibi tacetur modus offerendi paralyticum ipsi Christo, qui hic exprimitur cumdicitur.

^marg.| {2 } Et cum non possent offerre eum, etc. nudaverunt tectum . Scilicet domus in qua erat Christus. Ad cuius intellectum sciendum quod domus in terra illa habent plana tecta et ibi ascendunt homines causa recreationis ad habendum aerem et confabulandum ad invicem, quia de tecto unius domus potest de facili transiri ad tectum alterius domus, et propter quod dicit Salvator Mt. 19.c. Quod in aure auditis, id est in secreto predicate super tecta. idest, in publico ubi conveniunt homines. Et in quolibet tecto est una clausura que aperitur, quando homines de domo ascendunt super {5.503} tectum, et clauditur, quando descendunt. Illi igitur qui putabant istum paralyticum, non potentes ingredi domum, in qua Christus erat propter turbam, que non solum erat intra domum, sed etiam ad ostium, per aliam domum contiguam portaverunt illum paralyticum super tectum domus {5.504} in qua erat Christus, et aperientes clausuram tecti predictam.

^marg.| {1 } Submiserunt. Paralyticum in lecto ante Christum. Cetera exponuntur, sicut exposita sunt Matthei nono.

^marg.| {2 } Et cum preteriret vidit Levi. Hic describitur emulatio Iudeorum contra Christum in Matthei vocatione. Et primo ponitur emulorum {5.505} murmuratio, secundo, eorum confutatio, ibi. Hoc audito Iesus. Circa primum dicitur.

^marg.| {1 } Vidit Levi Alphei sedentem ad teloneum. Mattheus enim ante vocationem Levi vocabatur, et erat Alphei. Cetera exponantur sicut supra exposita sunt Matt. 9.

^marg.| {2 } Et erant discipuli Ioannis. Hic describitur emulatio Iudeorum {5.506} contra Christum in discipulorum Christi argutione, volentium retorquere apparentem defectum (licet non existentem) discipulorum Christi in magistrum. Et ponitur duplex casus. Secundus ponitur ibi. Et factum est iterum. Primus casus est de hoc, quod arguebant discipulos Christi, eo quod non ieiunabant sicut discipuli Ioannis et Pharisei, sed Christus eos confutat, discipulos suos rationabiliter excusando, et expositio litere patet ex his que dicta sunt Mt. 9. parum ante medium capituli.

^marg.| {5.507} {1 } Et factum est iterum . Hic ponitur secundus casus, quia arguebant Christi discipulos, eo quod evellebant spicas, et comedebant die sabbati, sed Christus confutat eos excusando per scripturas veteris Testamenti. Et patet expositio huius litere ex dictis Mt. 12. in principio, hoc excepto quod hic additur. {2 } Sub Abiathar . Et videtur hoc falsum, quia princeps sacerdotum{5.508}tunc erat Achimelech ut habetur. 1Rg. 22. Dicendum, quod Abiathar erat filius Achimelech, et tunc agebat sacerdotium sub patre, veruntamen magis hic exprimitur Abiathar quam pater eius Achimelech, quia interfecto Achimelech a Saule Abiathar filius eius fugit ad David ut ibidem dicit et fuit socius itineris et laboris ipsius, et per consequens maioris nominis et auctoritatis fuerat quam pater eius propter quod hic exprimitur tacito patre

Numérotation du verset Mc. 2,moraliter

^marg.| {5.501} {1 } Et iterum intravit in Capharnaum. Sequitur.

^marg.| † Et venerunt ferentes etc. Per quem significatur turpi marcens ocio, Lectus in quo iacet est prava consuetudo, portatores eius ut sanentur a Christo sunt quatuor sue salutis procuratores, scilicet monens secrete, predicans publice, orans pro eo, et invitans exemplo, {5.502} et sic ante Deum locatur, et dictorum meritis, si tamen obicem non ponat, sed magis consensum, sanatur et tollit lectum male consuetudinis per exercitium boni operis, et sic procedens de virtute in virtutem, vadit ad domum suam celestem illi vero qui inde murmurant significant demones qui inde valde dolent.

Numérotation du verset Mc. 2,moraliter

^marg.| {5.503} {2 } Et cum preteriret vidit Levi . Ibi sedent aliqui cupiditate lucri per artem campsoriam, et aliqui per artem deceptoriam in ludo {5.504} taxillorum. Et aliquando tales vocantur a domino, non solum ad penitentiam agendam, sed etiam ad predicandum, sicut hic vocavit Mattheum, et cum talibus voluit discumbere {5.505} ostendens quod nullus debet eos despicere, ignorans quid Deus de ipsis disposuit ordinatu.

Numérotation du verset Mc. 2,moraliter

^marg.| {2 } Et erant discipuli Ioannis. Per istos aurem qui propter suum {5.506} ieiunium se discipulis Christi preferebant, significantur hypocrite, pre apparentia sue religiositatis alios contemnentes, dicentes illud Luc. 18.b. Non sum sicut ceteri hominum, raportes, adulteri, etc. Sequitur ibidem. Ieiuno bis in sabbato, etc.

Numérotation du verset Mc. 2,moraliter

^marg.| {5.507} {1 } Et factum est iterum cum Dominus . Per sata significantur sacri libri, in quibus sunt semina verbi. Dei, Luc. 8.b. Semen est verbum Dei. Igitur per sata discipuli cum Christo ambulant, cum sacras scripturas devote {5.508} student et hoc fit sabbatis, quia studium hoc quietem exigit mentis. Spicas autem vellunt, cum ibidem vite panem inveniunt, sed tunc manducant, cum sibi per impletionem operis incorporant, et hec refectio a malignantibus reprobatur, sed a Christo veraciter approbatur.

Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Mc. 2), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 16/04/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=56&chapitre=56_2)

Signaler un complément d'information

Notes :

<56. - Marci evangelium**>

Capitulum 2

<56. Marci evangelium>

Capitulum 2