Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

Nicolaus de Lyra

Biblia communis

Capitulum 8

Numérotation du verset Mc. 8,1

¹ In illis diebus iterum cum turba multa esset cum Iesu² nec³ haberent quid⁴ manducarent,

¹ Hic incipit capitulum 8 CorS1 Ω^S Ω^JΩ^L Ω^V |

² cum Iesu Cor1 ; Cor2 (grec. antiq. glossa) Ω^M Ω^H Ω^S Ω^V Li447 Li447@ Ω^J Rusch ] om. Cor1^LP (lectio certior) Ω^L Weber |

³ nec Ω^V²] non Cor1 P Ω^V* |

⁴ quid Wordsworth (P9389 marg ) Ω^M Ω^F Ω^J Ω^S Ω^V, qd’ Ω^H Ω^L Li447 Li447@ Rusch ] quod Clementina Weber |

convocatis discipulis,

ait illis:

Numérotation du verset Mc. 8,2

Misereor super turbam

quia⁵ ecce iam triduo sustinent me nec habent quid⁶ manducent.

⁵ quia Ω^J Ω^S Ω^V Li447 Rusch Weber ] quoniam Li447@ |

⁶ quid Ω^M Ω^F Ω^J Ω^S, qd’ Ω^H Ω^L ] quod Li447@ Ω^V Rusch Clementina Weber |

Numérotation du verset Mc. 8,3

Et si dimisero eos ieiunos in domum suam

deficient in via. Quidam enim⁷ ex eis de longe venerunt.

⁷ enim Li447 Ω^J Ω^L Ω^S Ω^V Rusch Weber] om. Li447@

Numérotation du verset Mc. 8,4

Et responderunt ei discipuli: Unde illos⁸ poterit quis hic⁹ saturare panibus in solitudine?

⁸ ei discipuli unde illos Ω^HΩ^FΩ^S ( om. ei)] ei discipuli sui unde illos Clementina , ei discipuli sui unde istos Ω^M Li447 Li447@ Ω^J Ω^L Rusch Weber |

⁹ hic] om. Ω^V* |

Numérotation du verset Mc. 8,5

Et interrogabat¹⁰ eos: Quot panes habetis? Qui dixerunt: Septem.

¹⁰ interrogabat Ω^H Ω^F Ω^S Li447@ ] interrogavit Cor2 (anti. glossa) Ω^M Ω^J Ω^L Ω^V Rusch Clementina Weber

Numérotation du verset Mc. 8,6

Et precepit turbe discumbere super¹¹ terram.

¹¹ super Ω^M Ω^H Ω^F Ω^S Ω^L Li447 Li447@ Rusch Clementina Weber ] supra Ω^J

¹² Et accipiens septem panes,

¹² Hic incipit capitulum 8 CorS2

gratias agens

fregit

et dabat¹³ discipulis suis ut apponerent et apposuerunt turbe.

¹³ dabat Ω^J Ω^LΩ^S Ω^V Li447 Li447@ Rusch Weber ] dedit CorS2 (al.)

Numérotation du verset Mc. 8,7

Et habebant pisciculos paucos

et ipsos benedixit et iussit apponi.

Numérotation du verset Mc. 8,8

Et manducaverunt¹⁴

¹⁴ manducaverunt] + omnes Sarum

et saturati sunt

et sustulerunt quod supererat¹⁵ de¹⁶ fragmentis

¹⁵ supererat Wordswoth (L) Ω^H Ω^F Ω^S Ω^V ( ut videtur ) Li447@ ] superaverat Brescianus Ω^J Ω^L Rusch Weber , superfuerat Ω^M P9389 Wordsworth (-rant D ), superaverant in ras. Ω^V² |

¹⁶ de Ω^M Ω^F Ω^J Ω^L Ω^S Ω^V Li447 Li447@ Rusch Weber ] ut Cor2 (anti. glos.) |

septem sportas¹⁷.

¹⁷ sportas] + plenas Kells Wordsworth (P9389^marg L R)

Numérotation du verset Mc. 8,9

Erant autem qui manducaverant¹⁸ quasi quatuor millia hominum¹⁹

¹⁸ manducaverant Ω^H Ω^F Ω^S Ω^V Rusch ] manducaverunt Cor2 ( + quasi) Li447@ Ω^J Ω^L Weber |

¹⁹ hominum Cor2 (grec. anti. glossa et Mt. 15) Cor4* Ω^HΩ^F Ω^S Ω^V] om. Ω^M Cor4² ( HOMINUM cancel.) Ω^JΩ^L Li447 Li447@ |

et dimisit eos.

Numérotation du verset Mc. 8,10

Et statim

ascendit²⁰ navim²¹ cum discipulis suis et²² venit in partes Dalmanuta²³.

²⁰ ascendit Cor2 ² Ω^F Ω^S Ω^V] ascendens Ω^M Cor2 (glossa) Ω^JΩ^L Rusch Weber |

²¹ navim Ω^M Ω^S Ω^V Rusch ] navem Ω^J Ω^L Weber |

²² et Cor4 Ω^F Ω^V] om. Ω^M Cor2 (grec. antiq.) Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Rusch Weber |

²³ Dalmanuta Rusch Weber ] Dalmanutha Li447@ Ω^S Ω^JΩ^L Ω^V |

Numérotation du verset Mc. 8,11

Et exierunt Pharisei et ceperunt conquirere cum eo querentes ab eo²⁴ signum de celo temptantes eum.

²⁴ eo Ω^M Ω^FΩ^S Ω^V] illo Ω^L Rusch Weber

Numérotation du verset Mc. 8,12

Et ingemiscens

spiritu ait:

Quid generatio ista

signum²⁵ querit²⁶? Amen dico vobis, si dabitur generationi isti signum.

²⁵ ista] signum] inv. cacogr. Ω^V |

²⁶ s. querit Ω^S Li447 Li447@ Rusch Clementina ] inv. Ω^J Ω^L |

Numérotation du verset Mc. 8,13

Et dimittens²⁷ eos

²⁷ dimittens CorS2 (vel) Ω^J Ω^LΩ^S Ω^V² Li447@ Rusch ] dimitet Ω^V* dimisit CorS2 (al.) Li447

ascendit iterum²⁸ navim²⁹ et³⁰ abiit* trans fretum.

²⁸ ascendit iterum Ω^F Ω^S Ω^V Li447@ Clementina , iterum ascendit CorS2 (vel)] ascendens iterum Cor2 (grec. anti. glos.) Ω^J Ω^L Rusch Weber , et praem. CorS2 (al.) |

²⁹ navim Cor2 Ω^F Ω^S Ω^V Clementina Rusch ] navem Φ Weber (M) Ω^J Ω^L, om. Weber , |

³⁰ et CorS2 (vel) Ω^J* (cancel.) Ω^F Ω^S Ω^V Li447 Li447@ ] om. Ω^J²Ω^L Rusch Weber |

Numérotation du verset Mc. 8,14

Et obliti sunt

panem sumere³¹ et nisi unum panem non habebant secum in navi.

³¹ panem sumere Ω^F Ω^S Li447 Li447@ ] sumere panes Cor2 Ω^J Ω^L Rusch Clementina Weber

Numérotation du verset Mc. 8,15

Et precipiebat eis dicens: Videte et cavete³² a fermento Phariseorum

³² et cavete Cor2 (grec. anti. glos.) Cor4* Ω^F Ω^S Ω^L Ω^V Li447 Li447@ ] cavete Cor4 ² ( ET cancel.) Ω^J Weber , caveatis Rusch (hapax)

et³³ fermento Herodis.

³³ et] + a Ω^V

Numérotation du verset Mc. 8,16

Et cogitabant ad alterutrum dicentes: Quia panes non habemus.

Numérotation du verset Mc. 8,17

Quo cognito ait illis Iesus³⁴: Quid cogitatis

³⁴ ait illis – Ihesus Ω^S Clementina ] inv. Ω^M Ω^JΩ^L Li447 Li447@ Rusch Weber , mutil. Ω^F

quia panes non habetis?

Nondum³⁵ cognoscitis nec intelligitis?

³⁵ Nondum] + enim Ω^V

Adhuc cecatum habetis cor vestrum?

Numérotation du verset Mc. 8,18

Oculos habentes non videtis³⁶?

³⁶ videtis] corr. , vdetis cacogr. Rusch

et aures habentes non auditis? Nec recordamini

Numérotation du verset Mc. 8,19

quando³⁷ quinque panes fregi in quinque millia³⁸ et quot cophinos fragmentorum plenos sustulistis? Dicunt ei: Duodecim.

³⁷ quando Ω^J Ω^L Ω^S Ω^V Li447@ Weber ] quomodo Rusch |

³⁸ millia Cor2 (glossa) Cor4² Ω^S Ω^JΩ^L Ω^V] + hominum Cor4 * |

Numérotation du verset Mc. 8,20

Quando et septem panes in quatuor millia, quot sportas fragmentorum tulistis³⁹? Et⁴⁰ dicunt ei: Septem.

³⁹ quando... tulistis Cor2 (glosse habent)] sustulistis Ω^V² |

⁴⁰ Et Ω^J Ω^S Ω^V Rusch Weber] om. Li447@ |

Numérotation du verset Mc. 8,21

Et dicebat eis: Quomodo nondum intelligitis?

Numérotation du verset Mc. 8,22

Et veniunt Bethsaidam⁴¹

⁴¹ Bethsaidam Ω^F Ω^S Ω^V Clementina ] Bethsaida Li447@ Ω^J Ω^L Rusch

et adducunt ei cecum

et rogabant eum

ut illum tangeret⁴².

⁴² illum tangeret Ω^J Ω^L Ω^S Ω^V Li447 Li447@ Weber ] inv. Rusch

Numérotation du verset Mc. 8,23

Et apprehensa manu ceci

eduxit eum extra vicum

et expuens in oculos⁴³ eius

⁴³ oculos Ω^J Ω^S Ω^V Li447 Li447@ Rusch Weber ] oculis Ω^L (hapax)

impositis manibus suis,

interrogavit eum si quid⁴⁴ videret.

⁴⁴ quid Ω^F Ω^S Ω^V] aliquid

Numérotation du verset Mc. 8,24

Et aspiciens ait: Video homines velut arbores ambulantes.

Numérotation du verset Mc. 8,25

Deinde iterum imposuit manus⁴⁵ super oculos eius

⁴⁵ manus Ω^J Ω^L Ω^S Rusch Weber ] manum Li447@ | iterum - imposuit manus] inv. Ω^V

et cepit videre

et restitutus est ita ut clare videret⁴⁶ omnia.

⁴⁶ clare videret Ω^F Ω^S Ω^V Rusch Clementina ] inv. Ω^JΩ^L Li447 Li447@ Weber

Numérotation du verset Mc. 8,26

Et⁴⁷ misit illum in domum suam

⁴⁷ Et] que cacogr. Ω^V

dicens: Vade in domum tuam et si in vicum introieris nemini dixeris.

Numérotation du verset Mc. 8,27

Et ingressus⁴⁸ est Iesus et discipuli eius in castella Cesaree Philippi.

⁴⁸ ingressus CorS2 Ω^M Ω^F Ω^J Ω^S Ω^V Li447@ ] egressus Cor2 (grec. antiq. glossa) CorS2 (al.) Ω^L Li447 Rusch Weber

Et in via

interrogabat discipulos suos⁴⁹ dicens⁵⁰: Quem me dicunt esse homines?

⁴⁹ suos] om. Ω^V |

⁵⁰ dicens Ω^F Ω^S Li447 Li447@ ] + eis Cor2 (grec. antiq.) Ω^M Ω^J Ω^L Ω^V Rusch Weber |

Numérotation du verset Mc. 8,28

Qui⁵¹ responderunt illi dicentes: Alii⁵² Ioannem Baptistam⁵³, alii Eliam, alii vero⁵⁴ quasi unum ex⁵⁵ prophetis.

⁵¹ Qui Ω^S Ω^J Ω^L Ω^V Rusch Weber ] Cui Li447 Li447@ |

⁵² Alii Cor2 (grec. anti. glos. Mt. 16 alii) (in ** cum est tenuitur de pl<urali (?)> ALII , si non est cancellatum, cum est. Subditur ALII HELIAM ALII VERO QUASI UNUM etc. Unde mirum est quare tantum primo loco cancellatum est) Ω^M Ω^F Ω^JΩ^S Ω^V Li447 Li447@ ] om. Ω^L Rusch Clementina Weber |

⁵³ Ioannem Baptistam Ω^M Ω^S Ω^JΩ^L Ω^V Li447 Li447@ Rusch Weber ] Ioannem Ω^J CorS2 (Parisiensis habet hec, al. non) |

⁵⁴ vero Ω^M Ω^V] + Ieremiam Ω^J CorS2 ( IOANNEM ALII VERO IEREMIAM Parisiensis habet hec, al. non) |

⁵⁵ ex Ω^J Rusch ] de Ω^L Ω^V Li447 Li447@ Weber |

Numérotation du verset Mc. 8,29

Tunc dicit illis: Vos vero

quem me esse dicitis? Respondens⁵⁶ Petrus ait⁵⁷:

⁵⁶ Respondens] + autem Ω^V |

⁵⁷ ait Ω^M Ω^S Ω^V Li447 Li447@Rusch ] + ei Cor2 Ω^J Ω^L Weber , + illi Cor4 |

Tu es Christus.

Numérotation du verset Mc. 8,30

Et comminatus est eis

ne cui dicerent de illo.

Numérotation du verset Mc. 8,31

Et cepit docere eos⁵⁸

⁵⁸ eos Cor4 Ω^F Ω^H Ω^L Ω^S Ω^V Li447 Li447@ ] illos Cor2 (antiq.) Ω^J Rusch Weber

quoniam oportet Filium hominis pati multa⁵⁹,

⁵⁹ pati multa Ω^H Ω^S Ω^V Clementina ] inv. Ω^M Ω^FΩ^J Ω^L Li447 Li447@ Rusch Weber

et reprobari a summis sacerdotibus et summis senioribus⁶⁰ et scribis et occidi et post tres dies⁶¹ resurgere.

⁶⁰ a summis sacerdotibus et (+ a Ω^V) summis senioribus Ω^F Ω^S Ω^V] a summis sacerdotibus et senioribus Ω^H, a senioribus et sacerdotibus Ω^M, a senioribus et a ( om. Li447@ ) summis sacerdotibus Brescianus Sarum Cor2 (grec. anti. glos.) Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Rusch Clementina Weber |

⁶¹ tres dies Ω^H Ω^J Ω^L Ω^S Ω^V Li447 Rusch Weber ] inv . Li447@ |

Numérotation du verset Mc. 8,32

Et palam verbum loquebatur⁶².

⁶² verbum loquebatur] inv. Ω^V

Et apprehendens eum⁶³ Petrus

⁶³ eum] om. Ω^V

cepit increpare eum⁶⁴.

⁶⁴cepit increpare eum Ω^M Cor2 Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Rusch Weber ] cepit eum increpare Ω^H, eum cepit increpare Ω^F Ω^V, cepit increpare Ω^S, + Domine propitius esto tibi nam hoc non erit perpera Li447 Li447@ cum pseudo Chrysostomo in Catena aurea laudato

Numérotation du verset Mc. 8,33

Qui conversus⁶⁵

⁶⁵ conversus Ω^H Ω^S Ω^V Li447@ ] + et Cor2 Ω^J Ω^L Li447 Rusch Weber

videns discipulos suos comminatus est Petro dicens: Vade retro me⁶⁶

⁶⁶ me Cor2 CorS2 Ω^H Ω^F Ω^J Ω^L Ω^S Ω^VLi447 Weber] om. Li447@ Rusch

Satanas⁶⁷,

⁶⁷ Sat(h)anas Cor2 Ω^H* Ω^F Ω^L Ω^S Ω^V*] Sathana Cor4 Ω^H² Ω^J Ω^V²

quoniam non sapis ea⁶⁸ que Dei sunt

⁶⁸ ea Li447 Li447@ Ω^F Ω^S Ω^V Rusch ] om. Ω^H Ω^J Ω^L Weber

sed que hominum sunt⁶⁹.

⁶⁹ que hominum sunt Cor2 Ω^FΩ^S] ea que hominum Ω^H, que hominum CorS2 Li447@ , que sunt h. CorS2 (al.) Ω^J Ω^L Rusch Weber

Numérotation du verset Mc. 8,34

Et vocata⁷⁰ turba cum discipulis suis

⁷⁰ vocata Ω^F Ω^L Ω^S Ω^V] convocata Ω^M Ω^H Ω^J Rusch Weber

dixit eis: Si quis

vult⁷¹ me sequi

⁷¹ vult Φ Weber (Z P) Ω^H Ω^J Ω^S Ω^V Rusch Clementina ] + post Ω^L Li447 Li447@ Weber

deneget⁷²

⁷² deneget Cor4 Ω^H Ω^J Ω^L Ω^S Ω^V Li447 Li447@ ] neget Cor2 (moderni)

semetipsum

et tollat crucem suam

et sequatur me.

Numérotation du verset Mc. 8,35

Qui enim voluerit animam suam salvam facere perdet eam,

qui autem perdiderit

animam suam propter me et evangelium salvam faciet eam⁷³.

⁷³ faciet eam Ω^H Ω^F Ω^S Clementina ] inv. Ω^M Ω^J Ω^L Ω^V Li447 Li447@ Ω^V Rusch Weber

Numérotation du verset Mc. 8,36

Quid enim

proderit homini si lucretur totum mundum⁷⁴ et detrimentum faciat anime sue⁷⁵?

⁷⁴ totum mundum Ω^H Ω^F Ω^S Li447 Li447@ ] inv. Ω^J Ω^L Rusch Weber |

⁷⁵ faciat – anime sue] inv. Ω^V |

Numérotation du verset Mc. 8,37

Aut quam⁷⁶ homo commutationem dabit ⁷⁷ pro anima sua?

⁷⁶ quam Wordsworth (D) Ω^SFP Ω^V Li447 Li447@ ] quid Cor2 Ω^MΩ^J Ω^L Ω^R Rusch Weber |

⁷⁷ homo commutationem - dabit Ω^H Ω^FΩ^S Ω^V] inv. Ω^MJLP Li447 Rusch Weber | commutationem Cor2 (anti. glossa et Mt. 16: AUT QUID DABIT HOMO COMMUTATIONEM ) Ω^FPS Li447@ , commotationem Wordsworth ( D P9389 L R ) ] commutationis Ω^MJLR ² Rusch Weber |

Numérotation du verset Mc. 8,38

Qui enim me confessus⁷⁸ fuerit

⁷⁸ confessus VETUS LATINA ( d k r l ) Wordsworth (P9389^marg H K To22 Q T V*) Sarum CorS2 CorS3 Ω^MHFJSPR²V Rusch Ed1538 Sixtina] confusus (ἐπαισχυνθῇ) VETUS LATINA ( a b c f ff² (i) n q ) Amiatinus Cava Kells Wordsworth (D L R P9389* F Θ I M O V^C X Y Z) Cor1 (lectio certior) Ω^L Li447 Li447@ Clementina (Ed1592) Weber ; cf. infra “confitebitur”.

et verba mea⁷⁹ in generatione ista adultera et peccatrice, et Filius hominis confitebitur⁸⁰ eum, cum venerit⁸¹ in gloria⁸² Patris sui cum angelis⁸³.

⁷⁹ verba mea Cor1 Cor4 Ω^MHSFPRV Rusch Clementina ] inv. Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Weber |

⁸⁰confitebitur Wordsworth ( T) Sarum CorS3 Ω^MSFJPR²V Rusch Ed1538 Sixtina ] confundet Wordsworth ( D P9389 G I R ) Book of Kells Li447@ , confundetur (ἐπαισχυνθήσεται) Cor1 (lectio certior) CorS2 CorS3 * Ω^L Li447 Li447@ Weber . | Cor1 LP ( QUI ENIM ME CONFUSUS FUERIT ET VERBA MEA IN GENERATIONE ISTA ADULTERA ET PECCATRICE ET FILIUS HOMINIS CONFUNDETUR ( lectio certior ) EUM ita habent greci et antiqui unde etiam Ieronimus de quadam facta dixit quia non est confusa Christum. Christus non confundetur eam et hoc etiam Lucas dixit 9 .c. [Lc. 9, 26]: “Qui me erubuerit et meos sermones <hunc Filius hominis erubescet cum venerit in maiestate sua>”. Alia sunt verba sed eadem sententia et eadem grammatica et est modus loquendi in Marco diversus (divisus Cor1 P) ab aliis”). Cor2 (grec. antiq. Glossa, Beda, Augustinus sic habent infra FILIUS HOMINIS CONFUNDETUR [+ scilicet in passivo Cor4 ] EUM. Super hoc adducit canon super illud Lc. 9, 26: “Qui me erubuerit”. In greco etiam eadem dictio que est Marco pro CONFUSUS FUERIT est in Luca pro ERUBUERIT. Augustinus: Et confundi non potest quando CONFUNDITUR hoc in originali habet. Illud et Glossa concordat, dicens: “Quia multi avaritiam mittunt, labencia despiciunt sed fidei rectitudinem quam habent verecundia impediti non exprimunt, voce addit: QUI ENIM etc.” Si autem aliquam moneat de quo loco sumitur AUTEM QUI ME CONFESSUS FUERIT etc. sciat illud sumi de Mt. 10, 32 et Lc. 12, 8.) (Alii tam in textu quam in Glossa habent hic CONFUSUS pro CONFESSUS , et infra CONFUNDETUR pro CONFITEBITUR, licet minus latine dicatur. Unde in greco idem est verbum pro CONFUNDATUR Ro. 9.G. ; aliud autem pro CONFITEBITUR Mt. 10.F. sed idem pro ERUBUERIT et ERUBESCAT Lc. 9. Bene cum idem sit confundi quod erubescere. Patet tam ex sensu quam ex greco antiquo hoc debet esse CONFUSUS et CONFUNDETUR, et sequitur accusativus in proprie sic et post erubescere quod est verbum absolutum etc. Dicitur iste erubescit hic autem ILLUM supponendum est, id est propter hoc aut illum similiter expone: CONFUSUS ME idest propter me ET CONFUNDETUR EUM , enim idest propter eum. Augustinus, Contra Adamantium Manichei discipulum, capitulo 18 [PL 42, 163]:”illud quod dicit Dominusv in euvangelio [ coniec .]: OMNIS QUI CONFUSUS FUERIT ME ET VERBA MEA IN GENERATIONE ISTA ADULTERA et patet ET FILIUS HOMINIS CONFUNDETUR ILLUM CUM VENERIT IN GLORIA PATRIS ET SANCTORUM, quod pertineat ad contemptum rerum temporalium non video”. Item Ieronimus loquens de quadam sancta ait quia non est confusa Christum. Christus enim non confundetur eam et hic est quod dicit Luc. 9.c “Quicumque me erubuerit” etc. et est eadem sententia et eadem grammatica. Item Augustinus, Contra adversarium legis et prophetarum libro 1: Si quisquam diceret confundetur Christus et hoc eo tempore quo iudicaturus est vivos et mortuos, quis enim Christianus patienter audiret tamen in evangelio. QUI ME inquid CONFUSUS FUERIT ET NON IN GENERATIONE ISTA ADULTERA ET PECCATRICE ET FILIUS HOMINIS CONFUNDETUR EUM CUM VEN<ER>IT IN GLORIA PATRIS SUI CUM ANGELIS SUIS SANCTIS , al<iqui :> SUIS; sed Parisiensis neutrum nec tangit fere ubique SANCTIS vel SUIS ; in al<iquibus> neutrum, prior correctio habet SUIS , secunda SANCTIS ). Cf. Rogeri Bacon Opus minus , ed. J. Brewer, Oxford, 1859, p. 330-331.{MM2018} {MM2021} |

⁸¹ cum venerit Ω^H Ω^JΩ^L Ω^V] om. Ω^M, cum venit CorS2 |

⁸² gloria] + sua Ω^H |

⁸³ angelis CorS2 (Parisiensis neutrum nec tangit fere ubique SANCTIS vel SUIS, in al. neutrum) Ω^H Ω^F Ω^S] + suis Wordsworth (K V) CorS2=Cor3 (al<iqui>) CorS2 ( prior correctio ) Ω^R Ω^V Catena@ + Catena (Dur111 Li447 V795 etc.) , + sanctis CorS2 (secunda correctio) Ω^J Ω^L Rusch Clementina Weber, + sanctis suis CorS2 Ω^P, ss. Ω^M, suis sanctis Θ CorS2 |

Numérotation du verset Mc. 8,39

⁸⁴ Et dicebat illis:

⁸⁴ Hic incipit capitulum 9 Tr871 Cor2 CorS1 CorS2 (hic incipit, secunda Parisiensis non ibi) Ω^F Ω^S Ω^L Ω^V Rusch

Amen⁸⁵ dico vobis,

⁸⁵ Amen Ω^H Ω^J Ω^L Ω^S Ω^V Li447@ Rusch Weber ] + Amen CorS1

quia sunt quidam de hic stantibus

qui non gustabunt

mortem,

donec videant regnum Dei

venientis⁸⁶ in virtute.

⁸⁶ venientis Sarum Ω^MHSFJPV Cor2 Li447@ ] veniens Cor1 LP (lectio certior) Cor4 Ω^LR Rusch Weber

Capitulum 8

Numérotation du verset Mc. 8,1

^marg.| {5.561} {1 } In illis diebus, etc. Hic consequenter ponitur consolatio Galileorum in alimenti datione. Et patet sententia ex his que dicta sunt Mt. 15. hoc excepto.

^marg.| {5.563} {1 } Venit in. Mt. 15. dicitur : Et venit in fines Magedan. Dicendum est quod eadem regio dupliciter vocata.

^marg.| {2 } Et exierunt . Hic consequenter describitur confutatio Phariseorum in miraculis. Et primo ponitur dicta confutatio. Secundo discipulorum reprehensio, ibi. Et precipiebat eis sententia prime partis patet ex dictis Mt. 10. hoc excepto.

^marg.| {3 } Si dabitur, etc, id est non dabitur, quia accipitur si pro non, sicut {5.564} Psal. Quibus iuravi in ira mea si introibunt in requiem meam.

^marg.| {4 } Et precipiebat. Hic ponitur discipulorum Christi reprehensio. Et primo in eis arguitur ignorantia. Secundo ostenditur eorum impotentia, sequenti ca. ibi. Et veniens ad discipulos. Tertio reprimitur eorum ambitio vel superbia, ibi. Et inde profecti. Circa primum describitur primo reprehensio discipulorum generaliter. Secundo : ipsius Petri specialiter, ibi. Et ingressus est Iesus. Adhuc autem primo arguitur ignorantia discipulorum verbo, et secundo facto, ibi. Et veniunt Bethsaida. Circa primum dicitur.

^marg.| {5.565} {1 } Cavete a fermento . Id est, a doctrina eorum perversa qua preponebant traditiones suas divinis preceptis, ut dictum est cap. 7.

^marg.| {2 } Et fermento Herodis, etc. Id est, a secta erronea Herodianorum, de qua dictum est supr. capit. 3. Hoc autem dictum Christi discipuli intellexerunt de fermento vel pane materiali, in quo apparet eorum ignorantia : Tum quia Christus frequenter fuerat eis locutus in parabolis, et eas eis exposuerat, ut dictum est. capit. 3. et ideo bene intellexisse debuissent hoc verbum Christi dictum parabolice : Tum quia ipsis videntibus Christus satiaverant quinque milia hominum de quinque panibus et duobus piscibus, ut dictum est supr. 6. cap. Item quatuor milia hominum de septem panibus, ut dictum est in hoc capitulo. Et ideo bene debuissent intellexisse quod Christus non erat sollicitus de materiali pane, nec de ipso loquebatur. Cetera patent ex dictis Mt. 16.

^marg.| {3 } Et veniunt Bethsaida. Hic arguitur ignorantia discipulorum facto per hoc quod ipsis presentibus illuminavit cecum, primo, imperfecte, quod notatur cum dicitur.

^marg.| {4 } Interrogavit eum si aliquid videret . Et aspiciens ait : video homines velut arbores ambulantes . Non enim distinguebat lineamenta humanorum corporum, videbat {5.566} tamen obscure corpora eorum moveri de loco ad locum, et postea illuminavit eum perfecte, quod notatur cum dicitur. Iterum imposuit manus super oculos eius. Et subditur.

^marg.| {5 } Et restitutus est, ita ut clare videret omnia. Certum est autem, quod Christus poterat eum statim perfecte illuminare, sed per talem modum fecit, ut designaret discipulos adhuc in parte, obscuratos caligine ignorantie, et ad clare intelligendum indigebant maiori illuminatione, unde et post resurrectionem suam aperuit illis sensum, ut intelligerent scripturas, ut habetur Luc. 24. Et per talem modum Christus maledixit ficum habentem tantum folia, ut habetur. infr. 11. cap. ad significandum quod sacerdotes Iudeorum erant maledicendi et puniendi a Deo eo quod non habebant fructum iustitie, sed tantum folia verborum, secundum quod dicit August. in homil. Et simili modo Ieremias propheta qui denunciaverat captivitatem Babylonicam, hoc idem significavit sensibili signo, per hoc quod de mandato domini posuit catenas in collo suo ut habetur Hieremie 27. per hoc designans, quod sic catenati ducerentur Iudei in Babylonem captivi. Alii autem exponunt illuminationem huius ceci successive factam propter parvitatem fidei ipsius colli offerentium ipsum Christo. Et potest esse, quod ista causa et predicta concurrerunt ad istum effectum.

^marg.| {5.567} {1 } Et egressus est, etc. Hic consequenter describitur increpatio Petri specialiter. Et primo ponitur increpatio Petri. Secundo, incitatio {5.568} ad palmam martyrii, ibi. Et convocata turba. Circa primum premittitur de Christo hominum falsa opinio. Secundo, subditur discipulorum vera cognitio, ibi. Tunc dixit illis. Vero, etc. quia Petrus pro se et aliis {5.569} apostolis respondit. Tertio, ponitur Christi passionis prenunciatio, ibi. Et cepit eos docere. Quarto, describitur Petri increpatio, ibi. Et apprehendens Petrus eum. Petrus enim ex zelo Christi volebat impedire eius passionem. Et quia iste zelus erat indiscretus quia passio Christi erat ordinata ad salutem generis humani ideo meruit duram reprehensionem. Sententia autem partium istarum patet ex dictis Matthei. 16.

^marg.| {1 } Et convocata . Quia Christus increpaverat Petrum volentem impedire passionem eius, ideo hic consequenter invitat fideles ad tolerantiam passionis. Et primo facit hoc verbo. Secundo facto in principio sequentis cap. Sententia prime partis patet ex dictis Mt. 16. hoc excepto quod subditur.

^marg.| {2 } Qui enim me confessus etc. Hec est vera litera, quia sic habent antiqui libri et correcti, et etiam Greci, Et hoc patet per illud, quod habetur Luc. 9. ubi eadem sententia ponitur per alia verba sic, qui me {5.570} erubuerit et meos sermones.

^marg.| {3 } In generatione . Quia Iudei descenderant a patribus qui ad idololatriam declinaverant dimisso Deo qui eos desponsaverat in datione legis in monte Sinai, Et ideo filii ab eis descendentes adultera generatio vocantur.

^marg.| {4 } Et peccatrice. Quia sicut patres eorum persecuti fuerant prophetas eos occidendo, ita ipsi persequebantur Christum mortem eius querendo.

^marg.| {5 } Et filius hominis, etc. Hec est vera litera, quia sic habent greci et Antiqui. Et patet per istud quod habetur Luc. 9.c. ubi dicitur. Et filius hominis erubescet eum, id est non recognoscet eum de suis, sicut homo non libenter recognoscit illum de quo erubescit. Et per talem modum loquendi dicit Hiero. de quadam sancta. Quia non est confusa Christum, Christus non confundetur eam. Nec est curandum, si est impropria locutio secundum regulas grammatice quibus non subiacet theologia.