Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

Nicolaus de Lyra

Biblia communis

Capitulum 9

Numérotation du verset Mc. 9,1

Et¹ post dies sex²

¹ Mc. 9, 1] Hic incipit capitulum 9 : CorS2 ( secunda correctio Parisiensis ) Ω^M Ω^H Ω^J Ω^P Ω^R Li447 Li447@ Weber cum Som40 (f. 162r) etc . ; cf. supra Mc. 8, 38. |

² dies sex Ω^L Rusch Weber] inv. CorS2 |

assumpsit³ Iesus Petrum et Iacobum et Ioannem

³ assumpsit Kells Wordsworth (D P9389 G L R Z K T V) Sarum Ω^MSFJPR Li447 Li447@ Rusch Ed1538] adsumit Amiatinus Cava Wordsworth (B H Θ To22 X^c L), assumit Ω^L Clementina Weber

et ducit⁴ illos in montem excelsum seorsum⁵ solos

⁴ ducit Ω^L Li447 Li447@ Rusch Weber ] duxit Ω^S |

⁵ seorsum Ω^L Rusch Weber ] om. Ω^S |

et transfiguratus est coram ipsis.

Numérotation du verset Mc. 9,2

Et vestimenta

eius facta sunt splendentia et candida nimis velut nix

qualia⁶ fullo super terram non potest⁷ candida facere.

⁶ qualia Ω^L] et praem. Ω^S |

⁷ super ter. – non potest Ω^L] inv. Ω^S |

Numérotation du verset Mc. 9,3

Et apparuit illis Elias cum Moyse et erant loquentes cum Iesu.

Numérotation du verset Mc. 9,4

Et respondens Petrus

ait Iesu: Rabbi,

bonum est nos

hic esse.

Et faciamus hic⁸ tria tabernacula: tibi unum et⁹ *Moysi unum et¹⁰ Elie unum.

⁸ hic Li447 Li447@ Ω^S] om. Ω^L Rusch Weber |

⁹ et Ω^L Li447 Ω^S Weber] om. Li447@ Rusch |

¹⁰ et Ω^L Li447 Ω^S Rusch Weber] om. Li447@ |

Numérotation du verset Mc. 9,5

Non enim sciebat

quid diceret. Erant enim timore exterriti.

Numérotation du verset Mc. 9,6

Et facta est nubes obumbrans eos

et venit vox de nube

dicens: Hic est Filius meus carissimus¹¹,

¹¹ carissimus CorS1 Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Ω^S Rusch Clementina Weber ] dilectus CorS1 = CorS2 =Cor3 (al.)

audite illum.

Numérotation du verset Mc. 9,7

Et statim circumspicientes

neminem amplius viderunt nisi Iesum tantum secum.

Numérotation du verset Mc. 9,8

Et descendentibus illis

de monte, precepit illis

ne cuiquam que¹² vidissent narrarent nisi cum Filius hominis a mortuis resurrexerit.

¹² cuiquam que Ω^S Clementina ] cuiquam quod Li447 Li447@ , cui que Ω^J Ω^L Rusch Weber

Numérotation du verset Mc. 9,9

Et verbum continuerunt apud se

conquirentes quid esset

cum a mortuis resurrexerit.

Numérotation du verset Mc. 9,10

Et interrogabant eum dicentes: Quid ergo dicunt

Pharisei et scribe quia Eliam oportet¹³ venire primum?

¹³ oportet Li447 Li447@ Ω^S Rusch Weber ] oporteat Ω^JΩ^L

Numérotation du verset Mc. 9,11

Qui respondens ait illis:

Elias cum venerit primo restituet omnia.

Et quomodo scriptum est in Filium hominis ut multa patiatur et contemnatur¹⁴.

¹⁴ contemnatur Ω^L] condempnatur CorS2 (cacogr. ) ; cf. CorS2 ( ET QUOMODO SCRIPTUM EST . ET CONDEMPNATUR SED DICO etc. sic punctat Parisiensis et Glosa suplet QUOMODO etc. sic et Elyas)

Numérotation du verset Mc. 9,12

Sed dico vobis quia et Elias¹⁵ venit

¹⁵ Elias Ω^J Ω^L Ω^S Rusch Weber ] + iam Brescianus Li447 Li447@

et fecerunt illi

quecumque voluerunt sicut scriptum est de eo.

Numérotation du verset Mc. 9,13

Et veniens¹⁶

¹⁶ veniens Brescianus Ω^L Li447 Li447@ Ω^S Rusch Weber ] conveniens Li447@ *

ad discipulos suos vidit turbam magnam circa eos

et scribas conquirentes

cum illis.

Numérotation du verset Mc. 9,14

Et confestim omnis populus

videns Iesum stupefactus est

et expaverunt

et accurrentes salutabant eum.

Numérotation du verset Mc. 9,15

Et interrogavit eos:

Quid inter vos conquiritis?

Numérotation du verset Mc. 9,16

Et respondens unus de turba dixit: Magister,

attuli filium meum ad te¹⁷ habentem spiritum mutum

¹⁷ filium meum - ad te Brescianus Ω^J Ω^L Li447 Ω^S Rusch Weber ] inv. Li447@

Numérotation du verset Mc. 9,17

qui ubicumque eum apprehenderit¹⁸ allidit illum¹⁹ et spumat

¹⁸ eum apprehenderit Ω^J Ω^L Ω^S Rusch Weber ] apprehendit eum Li447@ |

¹⁹ illum Li447@ Ω^S ] eum Brescianus Ω^J Ω^L Rusch Weber |

et stridet dentibus

et arescit.

Et dixi discipulis tuis ut eiicerent illum

et non potuerunt.

Numérotation du verset Mc. 9,18

Qui respondens²⁰ eis dixit²¹: O generatio²² incredula,

²⁰ respondens Ω^J Ω^L Rusch Weber ] respondet Li447@ |

²¹ dixit Brescia Ω^J Ω^S Rusch Weber ] dicit Ω^L |

²² generatio Ω^S*] + perversa et Ω^S² ( pr. m. marg. ), cf. Mt. 17, 16. |

quamdiu apud vos ero? Quamdiu vos patiar? Afferte illum ad me.

Numérotation du verset Mc. 9,19

Et attulerunt eum et cum vidisset illum statim spiritus conturbavit eum²³ et elisus in terra²⁴ volutabatur spumans.

²³ conturbavit eum Ω ^J Ω^L Li447@ Rusch Weber ] turbavit illum Ω^S |

²⁴ terra Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Rusch ] terram Ω^S Clementina Weber |

Numérotation du verset Mc. 9,20

Et interrogavit patrem eius: Quantum temporis est ex quo ei hoc²⁵ accidit?

²⁵ ei hoc Ω^S Rusch ] inv. Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Weber

At ille ait: Ab infantia.

Numérotation du verset Mc. 9,21

Et frequenter eum et²⁶ in ignem

²⁶ et Brescia Ω^J Ω^L Ω^S Rusch Weber ] om. Li447 Li447@

et in aquas²⁷

²⁷ aquas Ω^L Li447@ Rusch Clementina Weber ] aquam Ω^S (aqūa)

misit ut eum perderet. Sed²⁸ si quid potes²⁹ adiuva nos misertus nostri³⁰.

²⁸ Sed CorS2 Ω^J* Ω^L Li447 Li447@ Rusch Weber ] + et Ω^J² ( marg .) Ω^S |

²⁹ potes CorS2 Ω^J Ω^L Li447 Ω^S Rusch Weber ] potest Li447@ |

³⁰ nostri Ω^J Ω^L Ω^S CorS2 ( al.) ] nobis CorS2 |

Numérotation du verset Mc. 9,22

Iesus autem ait illi: Si potes credere

omnia possibilia sunt credenti.

Numérotation du verset Mc. 9,23

Et continuo exclamans³¹ pater pueri cum lacrimis aiebat: Credo, Domine. Adiuva incredulitatem meam.

³¹ exclamans CorS2 (alia correctione) Ω ^J Ω^L Ω^S Rusch Weber ] clamans CorS2

Numérotation du verset Mc. 9,24

Et cum vidisset³² Iesus concurrentem turbam comminatus est

³² vidisset Ω^J Li447@ Ω^S Rusch ] videret Ω^L Weber

spiritui immundo dicens illi: Surde et mute spiritus,

ego precipio tibi ³³

³³ precipio tibi Ω^S Clementina ] inv. Li447@ Ω^J Ω^L Rusch Weber

exi ab eo, et amplius ne introeas in eum.

Numérotation du verset Mc. 9,25

Et exclamans³⁴ et multum discerpens eum exiit ab eo,

³⁴ exclamans Li447@ Ω^S ] clamans Ω^J Ω^L Rusch Weber

et factus est sicut mortuus

ita ut multi dicerent quia mortuus est³⁵.

³⁵ mortuus est Ω^L] esset mortuus Ω^S

Numérotation du verset Mc. 9,26

Iesus autem tenens manum eius³⁶ elevavit eum³⁷ et surrexit.

³⁶ eius Ω^L] suam Li447 |

³⁷ eum Ω^J Ω^L Rusch ] illum Li447 Li447@ Weber |

Numérotation du verset Mc. 9,27

Et cum introisset in domum discipuli eius secreto interrogabant eum: Quare nos non potuimus eiicere eum?

Numérotation du verset Mc. 9,28

Et dixit illis: Hoc genus in nullo potest exire

nisi in oratione et ieiunio.

Numérotation du verset Mc. 9,29

Et inde profecti pretergrediebantur in Galileam³⁸ nec volebat quemquam scire.

³⁸ in Li447 Li447@ Ω^S ] om. Ω^J Ω^L Rusch Weber

Numérotation du verset Mc. 9,30

Docebat autem discipulos suos et dicebat illis³⁹: Quoniam Filius hominis tradetur in manus hominum et occident eum et occisus tertia die resurget.

³⁹ illis Ω^JΩ^L Rusch Clementina Weber] om. Ω^S

Numérotation du verset Mc. 9,31

At illi ignorabant verbum

et timebant eum interrogare⁴⁰.

⁴⁰ eum interrogare Li447 Li447@ Ω^JΩ^L Rusch Weber ] inv. Ω^S

Numérotation du verset Mc. 9,32

Et venerunt Capharnaum.

Qui cum domi essent interrogabat eos: Quid in via tractabatis?

Numérotation du verset Mc. 9,33

At⁴¹ illi tacebant

⁴¹ At Brescianus Ω^J Ω^L Ω^S Rusch Weber ] Et Li447 Li447@

siquidem

inter se in via ⁴² disputaverant quis eorum maior esset⁴³.

⁴² inter se - in via Li447 Li447@ Ω^J Ω^L Ω^S Weber ] inv. Rusch |

⁴³ eorum maior esset Ω^S Rusch ] esset illorum maior Brescianus Li447 Li447@ Ω^J Ω^L Weber |

Numérotation du verset Mc. 9,34

Et residens vocavit duodecim

et ait illis: Si quis vult primus esse erit omnium novissimus et omnium⁴⁴ minister.

⁴⁴ omnium... omnium Brescianus Ω^L] quasi omnium novissimus et Ω^S

Numérotation du verset Mc. 9,35

Et accipiens puerum statuit eum in medio eorum. Quem cum complexus esset

ait illis:

Numérotation du verset Mc. 9,36

Quisquis unum ex huiusmodi pueris receperit in nomine meo

me recipit,

et quicumque me susceperit non me solum⁴⁵ suscipit

⁴⁵ solum suscipit Li447 Li447@ Ω^S] suscepit Rusch , suscipit Ω^J Ω^L Rusch Clementina Weber

sed eum

qui me misit⁴⁶.

⁴⁶ me misit Li447 Li447@ Ω^L Ω^S Rusch Weber] inv. Clementina

Numérotation du verset Mc. 9,37

Respondit illi Ioannes

dicens: Magister, vidimus quemdam in nomine tuo eicientem demonia qui non sequitur nos et prohibuimus eum.

Numérotation du verset Mc. 9,38

Iesus autem⁴⁷ ait: Nolite prohibere eum.

⁴⁷ autem Ω^L Ω^J Ω^S Li447@ Rusch Clementina Weber] om. Li447

Nemo est enim⁴⁸ qui faciat virtutem in nomine meo et possit cito male loqui de me.

⁴⁸ est enim Ω^L Li447 Li447@ Rusch Clementina Weber] inv. Ω^J, est Ω^S

Numérotation du verset Mc. 9,39

Qui enim non est adversum⁴⁹ vos pro vobis est.

⁴⁹ adversum Ω^J Ω^L Li447 Ω^S Rusch Weber ] adversus Li447@

Numérotation du verset Mc. 9,40

Quisquis enim

potum dederit vobis calicem aque frigide⁵⁰

⁵⁰ frigide Li447 Li447@ Ω^S Rusch ] om. Cor1 Ω^J Ω^L Clementina Weber

in nomine meo quia Christi estis, amen dico vobis, non perdet mercedem suam.

Numérotation du verset Mc. 9,41

Et quisquis scandalizaverit

unum ex his pusillis

credentibus in me⁵¹, bonum est ei magis si⁵² circumdaretur mola asinaria collo⁵³ eius et in mare⁵⁴ mitteretur.

⁵¹ scandalizaverit unum... me] unum de pusillis hiis credentibus in me scandalizaverit Ω^S |

⁵² si Ω^L] ut Ω^S |

⁵³ collo CorS2 Ω^JΩ^L Rusch Weber ] in praem. CorS2 (al.) Ω^S |

⁵⁴ mare Ω^JLi447 Li447@ Rusch Weber] mari Ω^S |

Numérotation du verset Mc. 9,42

Et si scandalizaverit te manus tua abscide illam.

Bonum est

tibi debilem introire in vitam

quam duas manus habentem ire in gehennam in ignem inextinguibilem,

Numérotation du verset Mc. 9,43

ubi vermis eorum

non moritur

et ignis non extinguitur.

Numérotation du verset Mc. 9,44

Et si pes tuus te scandalizat⁵⁵

⁵⁵ te scandalizat Ω^L Ω^L Li447@ Rusch Clementina Weber] inv. Ω^S

amputa⁵⁶ illum.

⁵⁶ amputa Ω^L] te praem. Ω^J* (rubr. cancel. et exp.)

Bonum est tibi claudum introire in vitam eternam⁵⁷ quam duos pedes habentem⁵⁸ mitti in gehennam ignis inextinguibilis⁵⁹,

⁵⁷ claudum introire in v. e. Li447@ Ω^L Ω^S Clementina ] claudum in vitam eternam introire Rusch Weber ; introire claudum in v. e. Ω^J |

⁵⁸ habentem Ω^L] habentes Li447@ * |

⁵⁹ ignis inextinguibilis Ω^L Ω^S Rusch Weber ] in ignem inextinguibilem Li447@ |

Numérotation du verset Mc. 9,45

ubi vermis eorum non moritur et ignis non extinguitur.

Numérotation du verset Mc. 9,46

Quod

si oculus tuus

scandalizat te

eiice eum⁶⁰.

⁶⁰ eum Ω^J Ω^L Ω^S Rusch Weber ] illum Li447@

Bonum est⁶¹ tibi luscum⁶² introire in regnum Dei quam duos oculos habentem mitti in gehennam ignis,

⁶¹ est Ω^L] om. Cas239 |

⁶² tibi luscum Ω^J Ω^L Li447@ Rusch Weber ] lusco tibi Ω^S |

Numérotation du verset Mc. 9,47

ubi vermis eorum non moritur et ignis non extinguitur.

Numérotation du verset Mc. 9,48

Omnis enim igne

salietur.

Et omnis victima

sale⁶³ salietur⁶⁴.

⁶³ sale Ω^S Rusch ] om. Li447 Li447@ Ω^J Ω^L Weber |

⁶⁴ victima sale – salietur] inv. Ω^S |

Numérotation du verset Mc. 9,49

Bonum est sal.

Quod si sal insulsum fuerit⁶⁵

⁶⁵ insulsum fuerit Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Ω^S Weber ] inv. Rusch

in quo illud condietis? Habete in vobis sal⁶⁶

⁶⁶ sal CorS2 (al.) Ω^L² Li447 Li447@ Ω^S Rusch Weber ] salem CorS2 Cas239 Ω^JΩ^L* (rubr. corr.)

et pacem

habete inter vos.

Capitulum 9

Numérotation du verset Mc. 9,1

^marg.| {5.571} {1 } Et post dies. Hic ponitur incitatio ad martyrium facto. Illud enim quod maxime excitat ad tolerantiam martyrii, est magnitudo premii, que magis movet visa quam audita, ideo Christus ostendit tribus principalibus suis discipulis gloriam resurrectionis in transfiguratione, in qua ostendit se eis in claritate glorie. Et primo describitur ista ostensio. Secundo ex hoc movetur {5.572} questio, ibi. Et interrogabant eum. Sententia istarum partium patet ex dictis Mt. 17. exceptis que sequuntur.

^marg.| {2 } Et transfiguratus . Non est intelligendum, quod figura corporis Christi fuerit mutata, sed quia figura est in extremitatibus corporis, et similiter claritas glorie quam tunc in corpore suo habuit est in extremitate corporis, et ideo vocatur transfiguratio, et per talem modum loquendi dicit Apostolus Phil. 3.d. Salvatorem expectamus dominum nostrum Iesum Christum, qui reformabit corpus humilitatis nostre {5.573} configuratum corpori claritatis sue.

^marg.| {1 } Venit. Sicut in baptismo Christi auditum est testimonium patris de filio eius naturali, sic et in transfiguratione. Cuius ratio est, quia homines fiunt filii Dei adoptivi per assimilationem ad filiationem naturalem ipsius Christi. Que quidem, assimilatio fit dupliciter. Uno modo in presenti per gratiam. Alio modo in futuro et perfectius per gloriam, secundum illud. 1Io. 3.a. Nunc filii Dei sumus, et nondum apparuit quid erimus : Scimus quoniam cum apparuerit similes ei erimus : quoniam videbimus eum sicuti est. In baptismo vero Christi data est aquis virtus regenerandi per gratiam. In transfiguratione vero ostensa est claritas glorie in corpore Christi. Et quia in istis duobus ut dictum est assimilantur homines filio Dei naturali, ideo conveniens fuit, ut in baptismo Christi et eius transfiguratione audiretur testimonium patris de eius naturali filiatione.

^prol.| {5.574} {2 } Et verbum continuerunt . Secundum preceptum Christi.

^marg.| {3 } Conquirentes, etc. Videbatur enim eis inconveniens, quod Christus moreretur et resurgeret a mortuis : postquam viderant eum in claritate gloriosa, ad quam alii venient post resurrectionem, ideo terminus resurrectionis vel finis iam videbatur eis completus in Christo.

^marg.| {4 } Et veniens, etc. Hic ostenditur discipulorum Christi impotentia in hoc quod non poterant curare demoniacum eis oblatum. Ubi sic proceditur, quia circa hanc curationem primo ostenditur discipulorum impotentia, secundo Christi efficacia, ibi. Qui respondens eis dixit. O generatio, etc. Tertio utriusque causa, ibi. Et cum introisset in domum. Sententia istarum partium patet ex dictis Mt. 17. exceptis que sequuntur. Et veniens, etc. Scilicet, quos dimiserat assumptis tantum secum tribus, coram quibus transfiguratus fuit.

^marg.| {5 } Vidit turbam, etc. conquirentes . Quia deridebant eos, eo quod tentaverant curare demoniacum eis oblatum et non potuerant, ut patet in litera sequenti.

^marg.| {5.575} {1 } Allidit illum. Id est, ad terram proiicit.

^marg.| {2 } Et spumat, etc. Ad ostendendum vehementiam passionis.

^marg.| {3 } Et cum vidisset eum statim spiritus, etc. Videns enim se cito eiiciendum, faciebat peius quod poterat.

^marg.| {4 } Et interrogavit . Non ex ignorantia, sed ut ex responsione patris appareret omnibus diuturnitas passionis et difficultas curationis, ut ex his miraculum esset evidens.

^prol.| {5.576} {5 } Si quid potes . Ex quo patet, quod pater erat dubius infide, dubitans de Christi potestate.

^marg.| {6 } Omnia possibilia, etc. Fides enim credentis meretur de congruo, ut ei detur beneficium per omnipotentiam Dei.

^marg.| {7 } Credo domine adiuva . Qui dixit : Credo, non erat omnino incredulus, sed vocavit incredulitatem suam fidei sue imperfectionem, quam petebat a Christo suppleri et perfici.

^marg.| {8 } Surde et mute . Non formaliter, sed effective, quia in puero obsesso auditum impediebat et loquelam.

^marg.| {5.577} {1 } Et factus est sicut mortuus . Ut per hoc magis declararetur Christi virtus, quia ad tactum Christi surrexit perfecte curatus.

^marg.| {2 } Hoc genus in nullo . Demones enim non sunt equales in virtute naturali, et ideo unus ab alio potest difficilius expelli. Ad expulsionem autem istius requirebatur in expellente subiecto carnis ad spiritum, que fit per ieiunium, et magna elevatio spiritus in Deum que fit per orationem, talia autem adhuc non erant in apostolis, quia pro tempore illo non competebat eis ieiunare, ut dictum est sup. c. 2. Nec erant adhuc in Deum perfecte elevati, quia fuerunt rudes, et imperfecti usquequo receperunt post passionem Christi pleniorem gratiam spiritussancti. Matt. 17. dicit illis Christus, quod non potuerant illum eiicere propter incredulitatem suam, que causa ibi est exposita. Et tenendum, quod utraque causa scilicet illa que hic exprimitur, et illa que in Mattheo ponitur, simul concurrerunt in discipulis, propter quas illum demonem expellere non potuerunt.

^marg.| {3 } Et inde. Hic consequenter exprimitur discipulorum Christi superbia, ubi primo exprimitur ipsius Christi humiliatio. {5.578} Secundo exprimitur discipulorum ambitio, ibi. Qui cum domi essent. Circa primum describitur humiliatio Christi per hoc quod predixit eis ignominiam sue passionis, quam voluntarie erat passurus, et hoc debebat discipulis exemplum esse humiliationis, verumtamen tanquam adhuc rudes non capiebant ad plenum verbum eius. Ideo sequitur.

^marg.| {4 } At illi ignorabant . Quia frequenter loquebatur eis in parabolis, propter quod dubitabant si hoc verbum esset parabolicum.

^marg.| {5 } Qui cum, etc. Hic reprimitur ambitio discipulorum. Et dividitur in partem principalem et incidentalem. Secunda, ibi. Et respondit illi Ioannes. Et prime partis patet sententia ex dictis Mt. 18. exceptis que sequuntur.

^marg.| {6 } Interrogabat eos. Non ex ignorantia, sed ut ex doctrina sequenti appareret Christum non ignorare verba que dixerunt inter se ipso absente.

^marg.| {7 } At illi tacebant . Verecundia ducti. Cuius causa subditur, cum dicitur.

^marg.| {8 } Siquidem in via, etc. Quod in eis erat verecundum, et reprehensibile, cum magister eorum esset humillimus, et immediate eis predixerat humiliationem sue passionis.

^marg.| {5.579} {1 } Respondit illi . Hec est pars incidentalis. Ex hoc enim quod Christus dixerat parvulos recipiendos in nomine eius, quamvis sint parve reputationis, ideo Ioannes movit questionem de quodam eiiciente demonia in nomine Christi, qui tamen non erat de societate eius, quem prohibuerant discipuli : utrum bene vel male fecissent ad sciendum si essent hoc alias facturi in casu consimili. Et circa hoc primo ponitur responsio Christi, secundo, prohibitio scandali, ibi : Et quisquis unum de pusillis, etc. tertio. declaratio cuiusdam dicti, ibi : Omnis enim igne salietur. Circa primum est duplex modus dicendi. Dicunt enim aliqui quod iste de quo quesivit Ioannes, non erat fidelis. Aliqui enim infideles videntes per experientiam nomen Christi virtuosum in nomine eius eiiciebant demones, ut habetur Act. 19. Dicit tamen Christus, quod ille qui sic facit, non est prohibendus : quia talis eiectio demonis facit ad declarationem virtutis Christi. Nec etiam talis (licet sit infidelis) habet frontem loquendi contra fidem Christi, cum glorietur de signis in nomine eius factis. et hoc est, quod subditur.

^marg.| {2 } Nemo est enim, etc. Infideles enim aliqui bene in aliquibus conveniunt cum fidelibus, ut quod Deus sit unus et huiusmodi : et in talibus sunt cum eis, licet non in aliis. Alii vero dicunt, {5.580} quod iste de quo Ioannes quesivit, erat fidelis credens in Christum. et hoc dicit Chrysostomusverumtamen non erat tante perfectionis, quod vellet sequi Christum, et discipulos eius in modo vivendi : sicut nec modo omnes fideles volunt sequi Christum per religionis ingressum. Et talis etiam non est prohibendus, quia beneficia divina non solum dantur per maiores, sed etiam aliquando per minores, et imperfectos, ut in hoc etiam declaretur virtus nominis Christi, que per magnos, et parvos indifferenter potest operari. Et quia tales imperfecti aliquando ad tempus credunt, et in tempore tentationis a fide recedunt, ideo subditur. Nemo est enim qui facit virtutem in nomine meo. Quia si aliquis imperfectus fecerit miracula in nomine Christi, et postea recedet a fide, non habet frontem loquendi contra Christum in cuius nomine fecerat miracula, de quibus gloriabatur. Et quia non solum in nomine Christi fienda sunt miracula, sed etiam opera meritoria, ideo sequitur.

^marg.| {3 } Quisquis enim potum dederit vobis calicem aque frigide . Hoc dicit ad ostendendum, quod quilibet quantumcunque pauper potest aliqua pietatis opera facere : quia potum aque frigide potest dare quilibet quantumcunque pauper.

^marg.| {4 } Et quisquis scandalizaverit unum, etc. Hic consequenter ponitur prohibitio scandali. Et patet sententia ex dictis Matt. 18. excepto quod sequitur.

^marg.| {5.581} {1 } Ubi vermis eorum etc. Idest, aculeus, vel remorsus conscientie, qui continue affligit damnatos.

^marg.| {2 } Omnis enim igne . Hic ponitur declaratio cuiusdam dicti. Dixerat enim Christus, quod ad evitandum scandalum pes esset amputandus, et manus, et oculus eruendus. Que quidem mutilatio non est intelligenda per abscisionem, vel erutionem alicuius membri, sed per restrictionem ab actu malo, quod fit per macerationem carnis, et disciplinam, ubi necessaria est discretio sapientie, unde dicitur. Omnis enim igne. In quo docet modum acquirendi discretionem sapientie, que acquiritur tribulationis igne, quia vexatio dat intellectum, et hoc est quod dicitur. Omnis enim igne salietur, id est tribulationis igne sapiens efficietur. Sicut enim per ignem decoquentem materiam convertitur in {5.582} sal, sic per ignem tribulationis acquiritur sal discretionis.

^marg.| {3 } Et omnis victima . Sicut enim in lege veteri sal ponebatur in omni sacrificio Dei, sic in omni opere bono requiritur discretio.

^marg.| {4 } Bonum est sal. Id est, discretio bona est, per quam opera humana habent bonitatem.

^marg.| {5 } Quod si sal insulsum fuerit . Hic accipitur sal pro hominibus discretionem habentibus, eo quod aliquis excellens in aliqua proprietate non solum denominatur ab ea concretive, sed etiam abstractive sicut notabiliter liberalis vel sapiens dicitur ipsa liberalitas vel sapientia. Et per talem modum loquendi Christus dixit apostolis qui ceteros precellere debebant sapientia. Vos estis sal terre. Mt. 5.b. Dicit ergo Salvator. Quod si sal insulsum. Quia si ille qui debet alios dirigere per eminentiam sue discretionis et sapientie, fuerit insulsus per defectum discretionis, iste defectus redundat in alios.

^marg.| {5.583} {1 } Habete in vobis sal. Idest, discretionem.

^prol.| {5.584} {2 } Et pacem habete inter vos. Quasi dicat Per sapientiam pax inter homines acquiritur, et etiam conservatur.

Numérotation du verset Mc. 9,moraliter

^marg.| {5.571} {1 } Et post dies, etc. Sex diebus factus est mundus Gen. 1. propter quod per sex dies figurari potest totus mundi decursus, quo completo Christus suos vere discipulos, id est, electos ducet in montem excelsum, id est in celum empyreum gloriosos in anima et {5.572} corpore videntes eius gloriam singularem.

^marg.| † Et apparuit illis Elias cum Moyse , id est legem et prophetas cum evangelio concordantes. Quod autem Petrus dixit, Faciamus hic tria tabernacula, nescivit quid diceret, nam omnium erit una gloria sicut unus denarius divinus, licet in illa sint diversi gradus.

Numérotation du verset Mc. 9,moraliter

^marg.| {5.573} † Precepit illis, etc. Per hoc ostendens quod secreta divina non nisi debito tempore sunt publicanda. Elias cum vene. Sequitur.

^marg.| † Sed dico vobis quia, etc. Per hoc ostendit duplicem Eliam, {5.574} sicut et adventum Christi duplicem. Officium primi Elie facit homo monens fratrem charitative, sicut et primus adventus fuit in mansuetudine. Officium vero secundi facit prelatus corripiens ex authoritate, quia secundus adventus erit in potentia et maiestate.

Numérotation du verset Mc. 9,moraliter

^marg.| {5.575} † Magister attuli etc. Per istum ab infantia vexatum a demone, significatur peccator ab infantia nutritus perverse, sicut refert beatus Gregorius de puero quinquenni, quem cum teneret pater in sinu suo vidit demones in specie Maurorum venientes ad rapiendum ipsum, et tunc Deum blasphemavit, et statim expiravit. Et quoniam in tali etate crescente crescit malitia, subditur.

^marg.| † Habentem spiritum, etc. Quia talis non audit correctionem ad bonum.

^prol.| {5.576} † Qui ubicunque apprehenderit allidit illum, etc. Quia cedit cuilibet tentationi demonum.

^marg.| {2 } Et spumat. Per gastrimargiam.

^marg.| † Et stridet dentibus. Per iracundiam.

^marg.| † Et arescit. Per ignaviam. Hunc discipuli curare non possunt quia contemnit monitiones hominum, sed solus Deus aliquando de gratia speciali curat eum, Ideo subditur.

^marg.| † Ego tibi . Et non alius.

^marg.| † Exi ab. Quod fit quando ex Dei adiutorio non patitur recidivum, ad quod designandum subditur.

Numérotation du verset Mc. 9,moraliter

^marg.| {5.577} † Iesus autem. Docebat autem discipulos etc. Sequitur.

^marg.| † Et occisus . Theophylactus. Postquam vero dixerat, quod erat triste, adiunxit quod debet letificare, ut disceremus ex hoc quod post angustias letitie subsequentur.

^prol.| {5.578} {8 } Siquidem in via, etc. Hier. Ubi notandum, quod illi euntes disputabant de principatu, ipse vero sedens docet humilitatem, quia principes laborant, et humiles requiescunt.

^marg.| † Et accipiens puerum etc. Beda. In quo malitia parvulos esse suadet, ut simplicitatem sine arrogantia, charitatem sine invidia, devotionem sine iracundia conservent.

Numérotation du verset Mc. 9,moraliter

^marg.| {5.579} † Magister vidimus etc. Et per istum qui non erat de societate apostolorum significatur laicus bonus, qui non habet predicandi officium, tamen bonis verbis, et exemplis agit ad expulsionem demonis de cordibus proximorum, quamvis non sequatur Christum per statum religionis, et clericatum.

^prol.| {5.580} {4 } Et quisquis scandalizaverit etc. Greg. per molam asinariam secularis vite circumitus, et labor exprimitur. Per profundum maris extrema damnatio designatur. qui ergo ad secularitatis speciem deductus verbo ceteros destruit, vel exemplo, melius profecto erat, ut hunc ad mortem sub exteriori habitu terrena acta constringant, quam sacra officia in culpa ceteris imitabilem demonstrarent, quia {5.581} nimirum et si solus caderet, utcunque hunc tolerabilior inferni pena cruciaret.

Numérotation du verset Mc. 9,moraliter

^marg.| † Et si scandalizaverit te manus tua, abscinde illam etc. Sanctus Iob 29.c. dicit Oculus fui ceco et pes claudo, id est, consiliarius ignorantium et adiutor impotentium. Ergo manum abscindere, et oculum eruere ne scandalizent, est hominem quantumcunque sibi utilem in temporalibus a sua societate expellere, si sit sibi ad periculum ruine in spiritualibus.

^prol.| {5.582} {2 } Omnis enim igne salietur . Per ignem intelligere possumus spiritussancti virtutem, qui datus fuit apostolis in specie ignis per quem omnis salietur, quia eius discretione ad bonum dirigitur, quia sicut dicitur Sap. 13. Incerte sunt providentie nostre.

^marg.| † Et omnis victima sale salietur . Id est, opus Deo acceptum conditur spiritussancti directione.

^marg.| {5 } Quod si sal insulsum fuerit . Id est, si humana discretio careat spiritusancto, non proficit, sed aliquando magis officit, quia facit hominem nimis confidere de seipso.

ADDITIO.

^marg.| {5.583} In cap. 9. Ubi dicitur in Postil. Et similiter claritas glorie quam tunc in corpore suo habuit, est in extremitate corporis.

^prol.| Quod figura fit in extremitatibus corporis, patet ex definitione. Figura enim est que termino, vel terminis comprehenditur, ut ait Geometra. Sed quod similiter se habeat claritas glorie, ut, scilicet sit tantum in extremitatibus corporis, hoc non est verum. Claritas enim glorie non solum extremitates continet, sed totum corpus penetrat, cum totum sit gloriosum, sicut et totum agile. Et ideo in transfiguratione legitur. resplenduit facies eius, sicut sol. Sed constat, quod claritas solis non est tantum in extremitatibus eius, sed etiam in omnibus partibus suis intrinsecis. Ratio autem quare assumptio claritatis transfiguratio dicitur licet figura non mutetur, est, quia sicut color (qui participat claritatem imperfecte) in superficie corporis colorati attenditur, sic et claritas que est perfecte lucida, in eius superficie attendi potest.

^prol.| REPLICA. In cap. 9. ubi dicitur de transfiguratione, Postil. Dicit claritatem transfigurati fuisse in forma, et figura corporis, per consequens in extremitate Burg. autem dicit hoc non esse verum, quia ut inquit, claritas glorie non solum extremitates continet, sed totum corpus penetrat, cum totum corpus sit gloriosum, sicut et totum agile. Sed Burgen. hic {5.584} unum supponit satis dubium, quod videlicet corpus Christi in transfiguratione fuerit gloriosum, non fuit vere passibile, et formaliter, quod cum glorioso corpore simul stare non potest, quia omne corpus gloriosum impassibile est. Cum enim Christi transfiguratio fuit facta ad ostendendum gloriam resurrectionis ipsis Apostolis, quorum oculi profundum corpus videre non potuerunt, sed solum superficiem corporis, et figuram, sufficere debuit claritas extremitatum. Et dato, quod redundantia glorie in corpus passibile ex singulari dispensatione fuerit penetrativa, ab oculis tamen non glorificatis videri non potuit, nisi superficietenus, nisi Burg. aliud ponat miraculum circa miraculum quod communiter ponitur in amotione obicis redundantie glorie, scilicet quod oculi Apostolorum fuissent miraculose elevati ad videndum claritatem existentem in profundo corporis.

^prol.| Nec ratio Burg. concludit, que vult ex litera quod resplenduit facies eius, sicut sol. Sol autem habet claritatem non modo in superficie, sed etiam in profundo, nam secundum Burg. in multis locis similitudo non est recipienda omnimode, quia alias esset identitas non similitudo, que currat quatuor pedibus. Argumentum autem a simili non valet generaliter, quia stat faciem Christi, sicut solem resplenduisse, et tamen claritatem tantum superficietenus habuisse.

Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Mc. 9), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 16/04/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=56&chapitre=56_9)

Signaler un complément d'information

Notes :

<56. - Marci evangelium**>

Capitulum 9

<56. Marci evangelium>

Capitulum 9