Nicolaus de Lyra

Capitulum 19

Numérotation du verset Lc. 19,1 

Et ingressus perambulabat Hiericho.
Numérotation du verset Lc. 19,2 

Et ecce vir nomine Zaccheus et hic erat princeps publicanorum et ipse dives,
Numérotation du verset Lc. 19,3 

et querebat videre Iesum quis esset et non1 poterat pre turba
1 non Rusch Weber] om. Li448@
quia statura pusillus erat.
Numérotation du verset Lc. 19,4 

Et precurrens ascendit in arborem sycomorum ut videret illum
quia inde erat transiturus.
Numérotation du verset Lc. 19,5 

Et cum venisset ad locum suspiciens Iesus vidit illum et dixit ad eum: Zacchee,
festinans descende
quia hodie in domo tua oportet me manere.
Numérotation du verset Lc. 19,6 

Et confestim2 descendit et excepit illum gaudens.
2 confestim Rusch ] festinans Catena Weber
Numérotation du verset Lc. 19,7 

Et cum viderent omnes, murmurabant, dicentes: Quia ad hominem peccatorem divertisset.
Numérotation du verset Lc. 19,8 

Stans autem Zaccheus dixit ad Iesum3: Ecce dimidium bonorum meorum, Domine4, do pauperibus et si quid aliquem defraudavi reddo quadruplum.
3 Iesum Catena Rusch ] Dominum Weber |
4 Domine Rusch Weber] om. Catena |
Numérotation du verset Lc. 19,9 

Ait Iesus ad eum: Quia hodie salus domui huic facta est eo quod et ipse sit
filius5 Abrahe.
5 sit filius Rusch ] inv. Li448@ Weber
Numérotation du verset Lc. 19,10 

Venit enim Filius hominis
querere et salvum facere quod perierat.
Numérotation du verset Lc. 19,11 

Hec illis audientibus adiiciens
dixit parabolam eo quod esset prope Hierusalem et quia existimarent quod confestim regnum Dei manifestaretur.
Numérotation du verset Lc. 19,12 

Dixit ergo: Homo quidam nobilis abiit
in regionem longinquam
accipere sibi regnum et reverti.
Numérotation du verset Lc. 19,13 

Vocatis autem decem servis suis
dedit eis6 decem mnas et ait ad illos: Negotiamini dum venio.
6 eis Rusch ] illis Li448@ Weber
Numérotation du verset Lc. 19,14 

Cives autem eius oderant eum7.
7 eum Rusch ] illum Li448@ Weber
Et miserunt legationem post illum dicentes: Nolumus hunc regnare super nos.
Numérotation du verset Lc. 19,15 

Et factum est ut rediret accepto regno
et iussit vocari servos quibus dedit pecuniam ut sciret
quantum quisque negotiatus esset.
Numérotation du verset Lc. 19,16 

Venit autem primus dicens: Domine, mna tua decem mnas acquisivit.
Numérotation du verset Lc. 19,17 

Et ait illi: Euge bone serve, quia in modico fuisti fidelis8
8 fuisti fidelis Catena Rusch ] inv. Weber
eris potestatem habens supra decem civitates.
Numérotation du verset Lc. 19,18 

Et alter venit dicens:
Domine, mna tua fecit quinque mnas.
Numérotation du verset Lc. 19,19 

Et huic ait: Et tu esto supra quinque civitates.
Numérotation du verset Lc. 19,20 

Et alter9 venit
9 alter Rusch Weber ] tertius Catena
dicens: Domine, ecce mna tua quam habui repositam in sudario,
Numérotation du verset Lc. 19,21 

timui enim te quia homo austerus10 es.
10 austerus Catena Rusch ] austeris Weber
Tollis quod non posuisti et metis quod non seminasti.
Numérotation du verset Lc. 19,22 

Dicit ei: De ore tuo te iudico serve nequam.
Sciebas quod ego homo austerus11 sum tollens quod non posui et metens quod non seminavi.
11 homo austerus Rusch ] austerus homo Catena , austeris homo Weber
Numérotation du verset Lc. 19,23 

Et quare non dedisti pecuniam meam ad mensam
et ego veniens cum usuris utique exegissem illud12?
12 illud Rusch Weber ] illam Catena
Numérotation du verset Lc. 19,24 

Et astantibus dixit: Auferte ab illo mnam et date illi qui decem mnas habet.
Numérotation du verset Lc. 19,25 

Et dixerunt ei13: Domine, habet decem mnas.
13 ei Rusch Weber] illi Catena
Numérotation du verset Lc. 19,26 

Dico autem vobis, quia omni14 habenti
14 omni Li448 Rusch Weber] om. Li448@
dabitur et abundabit15 ab eo autem qui non habet et quod habet
15 et abundabit Li448@ Rusch ] om. Li448 Weber
auferetur ab eo.
Numérotation du verset Lc. 19,27 

Verumtamen inimicos meos illos
qui noluerunt me regnare super se adducite huc et interficite ante me.
Numérotation du verset Lc. 19,28 

Et his dictis, precedebat ascendens16 Hierosolyma.
16 ascendens Catena Rusch ] + in Weber
Numérotation du verset Lc. 19,29 

Et factum est cum appropinquasset ad17 Bethphage et Bethania ad montem18 qui vocatur Oliveti
17 ad CorS1 (G.)] in CorS1 (al.) |
18 ad montem] in montem Cor3 (Gl.) |
misit duos discipulos suos
Numérotation du verset Lc. 19,30 

dicens: Ite in castellum quod contra vos19 est, in quod introeuntes invenietis
19 vos Catena Rusch ] om. Weber
pullum asine
alligatum
cui nemo umquam hominum sedit. Solvite illum
et adducite.
Numérotation du verset Lc. 19,31 

Et si quis vos interrogaverit: Quare solvitis? Sic dicetis ei: Quia Dominus operam eius desiderat.
Numérotation du verset Lc. 19,32 

Abierunt autem qui missi fuerant20 et invenerunt sicut dixit illis stantem pullum21.
20 fuerant Rusch ] erant Catena Weber |
21 stantem pullum Rusch Weber ] inv. Catena |
Numérotation du verset Lc. 19,33 

Solventibus autem illis pullum
dixerunt domini eius ad illos: Quid solvitis pullum?
Numérotation du verset Lc. 19,34 

At illi dixerunt: Quia Dominus eum necessarium habet.
Numérotation du verset Lc. 19,35 

Et duxerunt illum ad Iesum et iactantes vestimenta sua supra pullum imposuerunt Iesum.
Numérotation du verset Lc. 19,36 

Eunte22 autem illo substernebant
22 Eunte Rusch Weber ] Exeunte Catena
vestimenta sua in via
Numérotation du verset Lc. 19,37 

et cum appropinquaret iam ad descensum montis Oliveti,
ceperunt omnes turbe descendentium23 gaudentes laudare Deum
23 descendentium Li448@ Rusch ] descen. Li448 , discentium Weber
voce magna super omnibus
quas viderant virtutibus
Numérotation du verset Lc. 19,38 

dicentes: Benedictus
qui venit rex in nomine Domini,
pax in celo et gloria in excelsis.
Numérotation du verset Lc. 19,39 

Et quidam Phariseorum de turbis dixerunt ad illum: Magister, increpa discipulos tuos.
Numérotation du verset Lc. 19,40 

Quibus ipse ait: Dico vobis quia si hi tacuerint lapides clamabunt.
Numérotation du verset Lc. 19,41 

Et ut appropinquavit videns civitatem flevit super illam dicens:
Numérotation du verset Lc. 19,42 

Quia si cognovisses et tu
et quidem in hac die tua que ad pacem tibi,
nunc autem24 abscondita sunt ab oculis tuis.
24 autem Li448 Rusch Weber] om. Li448@
Numérotation du verset Lc. 19,43 

Quia venient dies in te
et circumdabunt te inimici tui
vallo et circumdabunt te et coangustabunt te undique
Numérotation du verset Lc. 19,44 

et25 ad terram prosternent te et filios qui in te sunt et non relinquent in te lapidem super lapidem, eo quod non cognoveris tempus visitationis tue.
25 et Catena Rusch ] om. Weber
Numérotation du verset Lc. 19,45 

Et ingressus in templum cepit eicere vendentes26 et ementes
26 vendentes Rusch ] + in illo Catena Weber
Numérotation du verset Lc. 19,46 

dicens27: Scriptum esta quia domus mea domus orationis est, vos autem
0 Cf. Is. 56, 7.
27 dicens Rusch ] + illis Catena Weber
fecistis illam28 speluncam latronumb.
0 Cf. Ier. 7, 11.
28 illam Rusch Weber ] eam Catena
Numérotation du verset Lc. 19,47 

Erat29 docens quotidie in templo.
29 Erat Rusch ] et praem. Catena Weber
Principes autem sacerdotum et scribe et principes plebis querebant illum perdere
Numérotation du verset Lc. 19,48 

et non inveniebant quid facerent illi. Omnis enim populus suspensus erat audiens illum.

Capitulum 19

Numérotation du verset Lc. 19,1 
marg.| {5.943} Et ingressus   perambulabat   . Postquam descripta est conversio peccatorum in generali, hic consequenter describitur in particulari, scilicet, in conversione Zachei. Et dividitur in duas : quia primo describitur conversio Zachei, secundo, remotio dubii. ibi. Hoc illis audientibus. Circa primum dicitur.
marg.| {1 } Et ingressus   perambulabat   . Secundum ea qua dicta sunt in fine precedentis ca. ista historia. Zachei non sequitur immediate post illuminationem ceci, que facta fuit in egressu Iesu a Iericho, sed post egressum eius ab Iericho, et progressum per alia loca, regressus fuit ibidem sicut et in multis aliis locis in evangelio dicitur pluries venisse ad eundem locum et in isto regressu accidit historia istius Zachei, cum dicitur.
prol.| {5.944} {2 } Et ecce vir nomine Zacheus. Exprimitur hic nomen eius, quia dignus erat nominari, propter conversionis facilitatem, et propter conversi perfectionem.
marg.| {3 } Princeps erat publicanorum. Id est, primus inter illos qui vacabant publicis actibus, scilicet, exactionibus et vectigalibus levandis et deferendis, que communiter ad peccatum implicant, ex quo in eius vocatione apparet maior Dei misericordia.
marg.| {4 } Et ipse dives. Quia avarus fuerat in acquirendo, sed post conversionem non fuit avarus in retinendo, quia paratus fuit reddere quadruplum defraudatis ab eo.
marg.| {5 } Et querebat   videre   Iesum. Ex devotione.
marg.| {6 } Et non poterat pre turba quia   statura pusillus   . Ex quo patet devotio popularium ad Christum. Sequitur.
marg.| {7 } Suspiciens Iesus. Id est, approbans devotionem illius.
marg.| {5.945} {1 } Quia   hodie   in   domo   . In domo materiali propter refectionem Christi et suorum discipulorum, et ad ostendendum benignitatem peccatori revertendi, et in domo spirituali conscientie per gratie infusionem.
marg.| {2 } Et cum viderent omnes. Id est, Pharisei et alii malignantes.
marg.| {3 } Murmurabant   . Et hoc irrationabiliter, quia nullus rationabiliter potest murmurare, si medicus visitet egrotum ad ipsum sanandum.
marg.| {4 } Stans   autem Zacheus   . Ad obediendum domino promptus, unde subditur.
marg.| {5 } Ecce   dimidium etc.   domine   . Non dicit dabo in futuro, quia erat paratus statim dare. Ex hoc etiam patet quod non omnia bona sua erant male acquisita, quia de illis non posset eleemosinam facere.
marg.| {6 } Et si quid. Lex enim in aliquibus precepit restituere duplum, et in aliquibus quadruplum, et aliquibus quintuplum, ut patet Exo. 22. et ideo per hoc quod hic exprimitur restitutio media, intelliguntur alie extreme, sequitur,
marg.| {7 } Eo   quod   et   ipse   . Dicit hic glo. Bede. Filius autem Abrahe Zacheus dicitur, non quia de eius stirpe genitus, sed quia eius fidem imitatus, ut sicut ille terram domumque paternam deseruit, ita iste bona sua partienda pauperibus reliquerat. Et sic videtur dicere, quod non fuit Iudeus natione, sed Gentilis, quia omnes Iudei natione, de stirpe Abrahe descenderant.
prol.| Idem videtur dicere Amb. dicens. Zacheus exiguus meritis sicut populus nationum, etc. Aliquibus autem aliis videtur contrarium, quia supr. dicitur quod murmurabant de Christo intrante domum Zachei eo quod ad hominem peccatorem divertisset. Apud Iudeos enim longe abominabilius fuit ingredi ad Gentiles, quam ad Iudeos peccatores, propter quod Petrus etiam post ascensionem Christi per revelationem fuit premonitus, ut absque tali abominatione ingrediatur domum Cornelii ut habetur Act. 10.c. Et ideo si Zacheus fuisset Gentilis, magis habuissent occasionem murmurandi, eo quod ad hominem Gentilem divertisset. Et videtur probabile, quod hanc causam sue murmurationis expressissent {5.946} ad colorandum murmurationem suam tanquam rationabilem. Item ex hoc quod Zacheus dixit. Si quid aliquem defraudavi, reddo, quadruplum. Illa enim lex fuit data Iudeis et non Gentilibus, et nec ad eam tenebantur Gentiles in aliquo, sed solum ad simplum, nisi forte in aliquo casu ex circunstantia facti, et illam legem ignorabant propter quod Zacheus qui illam scivit, et secundum eam facere voluit, videtur fuisse Iudeus ante vocationem suam. Nec valet si contra hoc arguatur, quod hic dicitur princeps publicanorum, quia et Mattheus publicanus fuit, qui tamen Iudeus fuit natione, unde et evangelium suum scripsit Hebraice secundum quod dicit beatus Hiero. in prologo super Mt.
marg.| {8 } Hec   illis audientibus   . Postquam descripta est vocatio Zachei, hic consequenter ponitur remotio dubii, quod primo removetur verbo, secundo, facto, ibi : Et his dictis precedebat. Circa primum sciendum, quod Iudei et etiam apostoli de regno Christi carnaliter sentiebant ante eius ascensionem, credentes eum in regno David temporaliter regnaturum, unde Act. 1.a. petierunt a Christo : Domine si in tempore hoc restitues regnum Israel ? Unde, et filii Zebedei credentes eum sic regnaturum, petierunt, quod unus ad dexteram suam, et alius ad sinistram sederet. Et ideo quia appropinquabat Christus versus Ierusalem credebant eum sublimandum cito in regem in regia civitate, et hoc est quod dicitur.
marg.| {9 } Eo quod esset, etc. et quia existimarent. Falso tamen.
marg.| { 10 } Quod   confestim regnum   Dei. Et vocatur hic regum Dei ; regnum ipsius David. Unde et Para. 29.f. Sedit salomon super solium domini in regem pro David patre suo, etc. Et ideo ad hanc falsam estimationem removendum proponit parabolam, ad ostendendum quod in primo adventu non venerat ad regnandum temporaliter, sed magis ad patiendum. Et in secundo adventu revertetur ad iudicandum sicut rex excellentissimus, tunc regnum suum omnibus manifestaturus, ideo subditur.
marg.| { 11 } Homo   quidam nobilis   . Id est Christus homo natus secundum carnem de semine David regis.
marg.| { 12 } Abiit in   regionem longinquam   . Id est, ad celum empyreum per suam ascensionem.
marg.| {5.947} {1 } Accipere sibi regnum. Super ordines angelorum.
marg.| {2 } Et   reverti   . Scilicet, in fine mundi ad iudicium. Tunc enim manifestabitur omnibus regnum suum.
marg.| {3 } Vocatis   autem   decem servis suis   . Id est, fide lib. universis, quorum universitas numero denario designatur, quia est primus limes numerorum unde et numeri sequentes sunt replicationes ipsius, et partium eius. Viginti enim sunt bis decem, et triginta ter decem, et sic consequenter.
marg.| {4 } Dedit eis   decem   mnas. Id est, diversitatem bonorum suorum, diversimode tamen, quia dedit unicuique plus vel minus secundum propriam virtutem.
marg.| {5 } Negociamini dum venio. Quia tempus meriti currit usque ad diem iudicii, in quo tempore Deus dat dona sua ad hoc, quod multiplicentur per fructus bonorum operum.
marg.| {6 } Cives autem eius oderant illum. Cives isti sunt Iudei, qui pro maiori parte in odium Christi sunt firmati.
marg.| {7 } Et miserunt   legationem   post   illum   , etc. Quia post ascensionem Christi ad celos : Iudei conati sunt destruere fidem catholicam, in qua incipit regnum Christi, quod complebitur, et manifestabitur in fine {5.948} mundi.
marg.| {8 } Et factum est, ut rediret. Scilicet, ad generale iudicium.
marg.| {9 } Iussit vocari servos. Quibus dedit pecuniam, quia oportebit omnes comparere ante iudicem ad reddendum de omnibus receptis ab eo rationem.
marg.| { 10 } Venit   autem primus   . Quia tunc electi de suis meritis securi, parati erunt astare iudici.
marg.| { 11 } In modico fuisti   fidelis   . Quia bona etiam spiritualia que habentur in vita presenti, modica sunt respectu bonorum celestium que expectantur in vita futura.
marg.| { 12 } Eris potestatem   habens supra   decem   civitates   . Id est, gaudebis de felicitate omnium qui per tuam doctrinam vel exemplum vita tue conversi sunt ad bonum.
marg.| { 13 } Et alter   venit   . Quia licet mali reformident venire ad conspectum iudicis, tamen oportebit eos ibidem representari.
marg.| { 14 } Ecce mna tua quam habui repositam in sudario. Sudarium autem est pannus in quo involvuntur corpora mortuorum. Et ideo mna in sudario reposita, signat donum Dei a bonis operibus ociosum tanquam mortuum.
marg.| {5.949} {1 } Timui   enim   . Iste timor non est nisi pusillaminitas bene agendi.
marg.| {2 } Quia homo   austerus   es. Licet enim modo tempus sit misericordie, in iudicio tamen erit tempus rigoris iustitie.
marg.| {3 } Tollis quod non   posuisti   et metis quod non seminasti. Quia a prelatis ecclesie non solum requiruntur bona in persona propria, sed in subditis eorum, quos tenentur inducere ab bonum. Et sententia huius patet plenius ex dictis Mt. 25. usque ibi.
marg.| {4 } Veruntamen   inimicos   . Id est, Iudeos, qui post ascensionem Christi conati sunt fidem catholicam destruere, ut supra dictum est.
marg.| {5 } Adducite huc et   interficite   . Quia 42. anno post passionem Christi civitas Ierusalem fuit destructa, et populus Iudeorum occisus per Titum et Vespasianum. In fine etiam mundi omnes reprobi generaliter, qui sunt {5.950} inimici Christi, sententia mortis eterne sunt interficiendi.
marg.| {6 } Et his   dictis   . Hic consequenter ostendit facto, quid declaraverat verbo. In parabola autem immediate precedenti duo declaraverat, unum pertinens ad suam passionem, aliud ad civitatis Ierosolymitane destructionem. Igitur primo facto ostendit primum, secundo, secundum, ibi : Et cum appropinquavit, videns civitatem flevit. Prima dividitur in tres, quia primo, describitur Christi humiliatio, secundo populi devotio, ibi : Eunte autem illo. Tertio, Phariseorum malignatio, ibi. Et quidam Phariseorum. Circa primum dicitur sic. Et his dictis precedebat ascendens Ierosolymam. Ubi erat passurus, secundum quod predixerat facto, ostendens quod erat paratissimus se humiliare : et obedire usque ad mortem contemptibilissimam et acerbissimam, et ideo humiliter voluit illuc venire, sedens super pullum Asine, sicut fuerat predictum Zacha. 9.c. Cetera patent ex d. Mt. 21.
marg.| {5.951} {1 } Eunte   autem   . Hic ponitur populi devotio, et patet sententia ex dictis Mt. 21. excepto quod subditur. {2 }   Super   omnibus   . Ex suscitatione enim Lazari quam plures viderant, fuerant moti ad istam devotionem ut habetur Io. 11.f. et etiam ex aliis Christi miraculis. {3 }   Et   quidam   . Hic consequenter describitur Phariseorum malignatio. Ex invidia enim quam contra Christum conceperant devotionem populi ad Christum videre non poterant, ideo dixerunt. {4 }   Magister   increpa etc. Quasi dicat, talem falsum applausum non debes sustinere.
marg.| {5 } Quibus ipse   . Rationabiliter se excusando, et prophetando, de futuro.
marg.| {6 } Dico vobis, etc. Ex hoc fuit impletum in sua passione, quando discipulis pre timore Iudeorum tacentibus laudem. Christi, lapides scisi {5.952} sunt ut habetur Matt. 27.f. Quasi perhibentes testimonium sanctitatis ipsius Christi morientis, propter quod Centurio, et alii Gentiles, qui erant cum eo, visis tot signis sanctitatem Christi confessi sunt dicentes. Vere filius Dei erat iste, ut habetur ibidem. {7 }   Et ut   appropinquavit   . Hic consequenter ostendit facto futurum civitatis Ierosolymitane destructionem, in hoc quod flevit ex compassione propter mala super civitatem et populum futura. Et quia semper in Deo cum misericordia currit iustitia, ideo in Christo primo ostenditur dulcor compassionis, secundo, rigor ultionis, tertio, in principibus Iudeorum malum obstinationis, secunda, ibi : Et ingressus. Tertia, ibi. Principes autem. Circa primum dicitur.
marg.| {8 } Videns   civitatem   , scilicet Ierusalem, in qua diu viguerat cultus divinus.
marg.| {9 } Flevit   super   . Tum propter male culpe, que ibi multiplicata fuerant{5.953} Tum propter mala pene que futura imminebant dicens.
marg.| {1 } Quia si   cognovisses   . Supple mala dicta.
marg.| {2 } Et tu. Supple steres.
marg.| {3 } Et qui in hac die tua. Id est, modico tempore, in quo facies voluntatem tuam.
marg.| {4 } Que ad   pacem   . Id est, modico tempore duraturam, et ideo nunc gaudes, quia mala imminentia non vides, ideo subditur. Nunc autem abscondita sunt, etc.
marg.| {5 } Et circundabunt te inimici tui. Scilicet, Romani.
marg.| {6 } Vallo. ad est, cum exercitu valde forti.
marg.| {7 } Et   coangustabunt   te   undique   . In tantum, quod pre angustia famis invente sunt mulieres filios proprios comedisse, secundum quod refert Iosephus libro de Iudaico bello. Et causa tante destructionis subditur.
marg.| {8 } Et quod non   cognoveris tempus visitationis   tue. Predicationem Christi recipiendo, sed magis usque ad mortem ipsum persequendo :
prol.| {5.954} {9 } Et   ingressus   . Hic consequenter in Christo ostenditur rigor ultionis, in hoc quod vendentes et ementes in templo inde eiecit, per hoc designans, quod essent eiiciendi in gehennam, et patet sententia ex dictis Mt. 21.
marg.| { 10 } Principes   autem   . Hic consequenter describitur obstinatio principum Iudeorum, et primo, quantum ad interiorem machinationem, secundo, quantum ad exteriorem insidiationem ca. se. Circa primum dicitur : Principes autem sacerdotum. Qui preerant in spiritualibus.
marg.| { 11 } Et scribe. Qui intendebant doctrine legis, et prophetarum.
marg.| { 12 } In   principes   plebis. Qui presidebant in temporalibus disponendis.
marg.| { 13 } Querebant   illum perdere   . Ex cogitantes diversas vias, et modos quo modo possent illum occidere, moti ex rancore et invidia contra ipsum, ideo subditur.
marg.| { 14 } Et non   inveniebant   . Cum esset sanctissimus, nec etiam audebant timore populi, ideo subditur.
marg.| { 15 } Omnis enim populus. Id est, valde attentus ad audiendam sanctam eius doctrinam.
Numérotation du verset Lc. 19,moraliter 
marg.| {5.943} {1 } Et ingressus   perambulabat Iericho   et ecce vir nomine   Zacheus   . Per divitem istum querentem videre Iesum, sed impeditum per turbam, et stature sue parvitatem, significatur quilibet dives, qui de salute sua sollicitatur, sed per turbationem phantasmatum circa negocia temporalia, et imperfectionem propriam impeditur, propter {5.944} quod ascendere debet in arborem, id est, ad Christum perorationem, que secundum Damascenum est ascensus mentis in Deum et sic Iesum videre meretur, et partem bonorum suorum pauperibus dare, et si quem defraudavit ; fideliter restituere. Per Phariseos autem murmurantes significantur maledici bonorum opera depravantes.
Numérotation du verset Lc. 19,moraliter 
marg.| {5.945} { 10 } Homo   quidam nobilis   . Hic est Christus secundum deitatem Dei {5.946} patris, secundum humanitatem David regis filius.
marg.| { 11 } Abiit in   regionem longinquam   . Ascendens in celum empyreum.
Numérotation du verset Lc. 19,moraliter 
marg.| {5.947} {1 } Accipere sibi regnum. Super ordines angelorum.
marg.| {2 } Et reverti. Ad generale iudicium, et etiam ad particulare, quod est in cuiuslibet hominis morte.
marg.| {3 } Vocatis   autem   decem servis. Id est Christianis.
marg.| {4 } Dedit eis   decem   . Per quas intelligitur universitas donorum Dei propter perfectionem denarii.
marg.| {5.948} {6 } Cives autem eius, etc. Id est, mali Christiani. Qui dicuntur cives absolute, eo quod sunt in numero maiori. Mt. 20.c. Multi sunt vocati, pauci vero electi.
marg.| {7 } Et miserunt   legationem   post   illum etc.   Nolumus   hunc   regnare   super etc. Hec autem legatio est malorum operum multiplicatio, per quam dicunt facto mali Christiani nolle se Christo subiici.
marg.| {8 } Et factum est ut re  : Particulariter, cuius vis hominis. {5.949} morte, vel generaliter, in mundi fine : Et operantes bene de donis suis remunerat, sed torpentes a bonis operibus damnat, vario {5.950} tamen modo secundum quantitatem meriti vel delicti Verumtamen. Sequitur.
Numérotation du verset Lc. 19,moraliter 
marg.| {5 } Adducite, etc. Primo morte temporali, et postea eternali.
marg.| {6 } Et his   dictis   . Exponatur, ut supr. Mt. 22. et Mar. 11.
Numérotation du verset Lc. 19,moraliter 
marg.| {5.951} † Et cum   appropinquaret   . Secundum sensum allegoricum : Civitas hec, est {5.952} ecclesia, que tempore Antichristi sic angustiabatur et prosternetur, quod pauci audebunt se Christianos confiteri.
Numérotation du verset Lc. 19,moraliter 
marg.| {5.953} {8 } Eo quod. Christus enim ecclesiam visitat quando cumque Christianos ad bonum excitat, sed ecclesia pro maiori parte non cognoscit hoc cum affectu, propter quod Antichristi per secutio super eam veniet ad purgationem electorum, et damnationem reproborum. Secundum vero sensum moralem, ista {5.954} civitas est anima peccatoris, que vallatur in morte, et angustiatur a spiritibus malignis, et eius filii prosternuntur, id est cogitationes eius, quibus promittebat sibi longam vitam, honores, divitias, et huiusmodi frustrantur. Eo quod non cognoveris. Cum dominus eam invitaret ad emendationem vite.
marg.| {9 } Et   ingressus   in   templum   . Exponatur sicut sup. Mt. 21. et Marci. 11.
Numérotation du verset Lc. 19,ADDITIO. 
marg.| {5.953} In. ca. 19. Ubi dicitur in postil. Et sic videtur dicere, quod non fuit Iudeus natione, sed Gentilis.
prol.| Quod autem Zacheus sit natione Hebreus satis ostenditur per rationes postil. Nec Beda contrarium videtur dicere si bene intelligantur verba evangelii, quibus sententiam suam adaptat. Nam Christus dixit quod salus facta esset huic domui, scilicet, Zacheo habitatori, eo quod esset {5.954} filius Abrahe. Constat autem, quod non fuit salus facta Zacheo, eo quod de stirpe Abrahe genitus esset, sed quia eius fidem est imitatus, et sic referenda sunt verba Bede ad causam salutis scilicet Zachei, non autem ad eius stirpem tantum. Similiter ex dictis Ambr. dicentis. Zacheus exiguus meritis, sicut populus nationum, etc. non videtur dicere quod sit de populo nationum, sed quod sit figura populi nationum, non est autem inconveniens, ut aliquis de natione Israelitica figuret nationem Gentilium, sicut Luc. 15. de filio prodigo.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Lc. 19), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 16/04/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=57&chapitre=57_19)
Signaler un complément d'information

Notes :