Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

Nicolaus de Lyra

Biblia communis

Capitulum 9

Numérotation du verset Io. 9,1

Et preteriens

Iesus¹ vidit

¹ Iesus Ω^S Ω^V² Li449@ Li449 CorS1 Rusch] om. Ω^V* P14417 Weber

hominem cecum a nativitate.

Numérotation du verset Io. 9,2

Et interrogaverunt eum discipuli eius²: Rabbi,

² eius Li449@ Li449 Rusch ] sui Weber

quis peccavit³? Hic aut⁴ parentes eius ut cecus nasceretur?

³ quis peccavit = |

⁴ aut Rusch Weber ] an Li449@ Li449 |

Numérotation du verset Io. 9,3

Respondit Iesus: Neque hic peccavit,

neque parentes eius, sed ut manifestentur⁵ opera Dei in illo.

⁵ manifestentur Rusch ] manifestarentur Li449@ , manifestetur Weber

Numérotation du verset Io. 9,4

oportet operari

opera eius

qui misit me

donec

dies est.

Venit nox quando nemo potest operari.

Numérotation du verset Io. 9,5

Quamdiu sum in mundo⁶ lux sum mundi.

⁶ sum-in mundo Li449@ Li449 Rusch ] inv. Weber

Numérotation du verset Io. 9,6

Hec cum dixisset

expuit in terram et fecit lutum

ex sputo

et linivit⁷ lutum super

⁷ linivit Li449@ Li449 Rusch ] linuit Weber

oculos eius.

Numérotation du verset Io. 9,7

Et dixit ei: Vade et⁸ lava

⁸ et Li449@ Li449 Rusch ] om. Weber

in natatoria Siloe

quod interpretatur ‘Missus’. Abiit ergo et lavit et venit videns.

Numérotation du verset Io. 9,8

Itaque vicini et qui viderant⁹ eum prius, quia mendicus erat. Dicebant: Nonne hic est qui sedebat et mendicabat? Alii dicebant: Quia hic est.

⁹ viderant Li449@ Rusch ] videbant Weber

Numérotation du verset Io. 9,9

Alii autem nequaquam sed similis est eius.

Ille vero¹⁰ dicebat: Quia ego sum.

¹⁰ vero Rusch ] autem Li449@ Li449, om. Weber

Numérotation du verset Io. 9,10

Dicebant ergo ei: Quomodo aperti sunt tibi oculi¹¹?

¹¹ tibi oculi Rusch ] inv. Weber | oculi] + tui Li449@ Li449

Numérotation du verset Io. 9,11

Respondit:

Ille homo qui dicitur Iesus, lutum fecit et unxit¹² oculos meos et dixit mihi: Vade ad natatoriam Siloe et lava et abii et lavi et video¹³.

¹² unxit Rusch Weber ] linivit Li449@ Li449 |

¹³ video Rusch ] vidi Li449@ Li449 Weber |

Numérotation du verset Io. 9,12

Et¹⁴ dixerunt ei:

¹⁴ Et Li449@ Li449 Rusch ] om. Weber

Ubi est ille? Ait: Nescio.

Numérotation du verset Io. 9,13

Adducunt eum ad Phariseos qui cecus fuerat.

Numérotation du verset Io. 9,14

Erat autem sabbatum quando lutum fecit Iesus et aperuit oculos eius.

Numérotation du verset Io. 9,15

Iterum ergo interrogabant¹⁵ eum Pharisei quomodo vidisset. Ille autem dixit eis: Lutum posuit mihi super oculos et lavi et video.

¹⁵ interrogabant Rusch Weber ] interrogaverunt Li449@

Numérotation du verset Io. 9,16

Dicebant ergo ex Phariseis quidam:

Non est hic homo

a Deo quia sabbatum non custodit. Alii autem¹⁶

¹⁶ autem Rusch] om. Li449@ Li449 Weber

dicebant: Quomodo potest homo peccator hec signa facere? Et schisma erat inter eos¹⁷.

¹⁷ inter eos Li449@ Li449 Rusch ] in eis Weber

Numérotation du verset Io. 9,17

Dicunt

ergo ceco iterum: Tu quid dicis

de illo¹⁸ qui aperuit oculos tuos¹⁹? Ille autem dixit:

¹⁸ illo Li449@ Li449 Rusch ] eo Weber |

¹⁹ oculos tuos Rusch Weber ] tibi oculos Li449@ Li449 |

quia propheta est.

Numérotation du verset Io. 9,18

Non crediderunt ergo Iudei de illo quia cecus fuisset et vidisset donec²⁰ vocaverunt parentes eius

²⁰ donec] donce cacogr. Rusch

qui viderat.

Numérotation du verset Io. 9,19

Et interrogaverunt eos dicentes: Hic est filius vester quem vos²¹ dicitis quia cecus natus est²²? quomodo ergo nunc videt?

²¹ vos Rusch Weber] om. Li449@ Li449 |

²² cecus - natus est Rusch Weber ] inv. Li449@ Li449 |

Numérotation du verset Io. 9,20

Responderunt²³ eis parentes eius et dixerunt: Scimus quia hic est filius noster et quia cecus est natus²⁴.

²³ Responderunt Rusch Weber ] + ergo Li449@ Li449 |

²⁴ est natus Rusch ] inv. Li449@ Li449 Weber |

Numérotation du verset Io. 9,21

Quomodo autem nunc videat nescimus aut quis eius aperuit oculos nos nescimus. Ipsum interrogate,

etatem habet.

Ipse de se loquatur.

Numérotation du verset Io. 9,22

Hec dixerunt parentes eius quoniam²⁵ timebant Iudeos. Iam enim conspiraverant Iudei ut si quis eum confiteretur Christum extra synagogam fieret.

²⁵ quoniam Rusch ] quia Li449@ Li449 Weber

Numérotation du verset Io. 9,23

Propterea parentes eius dixerunt: Quia etatem habet, ipsum interrogate.

Numérotation du verset Io. 9,24

Vocaverunt ergo rursus²⁶ hominem qui fuerat cecus²⁷ et dixerunt ei: Da gloriam Deo.

²⁶ rursus Li449 Rusch ] rursum Li449@ Weber |

²⁷ fuerat cecus Rusch Weber ] inv. Li449@ Li449 |

Nos scimus quia hic homo peccator est.

Numérotation du verset Io. 9,25

Dicit²⁸ ergo ille: Si peccator est nescio.

²⁸ dicit Rusch ] dixit Li449@ Li449 Weber

Unum scio quia cecus cum essem modo video.

Numérotation du verset Io. 9,26

Dixerunt ergo illi: Quid fecit tibi? Quomodo aperuit tibi oculos?

Numérotation du verset Io. 9,27

Respondit eis: Dixi vobis iam et audistis quid iterum vultis audire?

Numquid et vos vultis discipuli eius fieri?

Numérotation du verset Io. 9,28

Maledixerunt ergo²⁹ ei

²⁹ ergo Li449 Rusch] om. Li449@ Weber

et dixerunt: Tu discipulus illius sis³⁰. Nos autem Moysi discipuli sumus.

³⁰ illius sis Rusch ] eius sis Li449@ Li449 , illius es Weber

Numérotation du verset Io. 9,29

Nos scimus quia Moysi

locutus est Deus.

Hunc autem nescimus

unde sit.

Numérotation du verset Io. 9,30

Respondit ille homo et dixit eis: In hoc enim mirabile est quia vos nescitis unde sit et aperuit meos oculos³¹.

³¹ meos oculos Rusch Weber ] inv. Li449@ Li449

Numérotation du verset Io. 9,31

Scimus autem quia peccatores Deus non audit. Sed si quis Dei cultor est et voluntatem eius facit hunc exaudit.

Numérotation du verset Io. 9,32

A seculo non est auditum

quia quis aperuit³² oculos ceci nati?

³² quis aperuit Li449 Rusch ] inv. Li449@ Weber

Numérotation du verset Io. 9,33

Nisi esset hic a Deo

non poterat³³ facere quicquam.

³³ poterat Li449 Rusch Weber ] non posset Li449@

Numérotation du verset Io. 9,34

Responderunt et dixerunt ei: In peccatis natus es totus

et tu doces nos? Et eiecerunt eum foras.

Numérotation du verset Io. 9,35

Audivit Iesus quia eiecerunt eum foras et cum invenisset eum dixit ei: Tu credis in Filium Dei?

Numérotation du verset Io. 9,36

Respondit ille et dixit: Quis est,

Domine, ut credam in eum?

Numérotation du verset Io. 9,37

Et dixit ei Iesus: Et vidisti eum

et qui loquitur tecum ipse est.

Numérotation du verset Io. 9,38

At ille ait: Credo, Domine. Et procidens

adoravit eum.

Numérotation du verset Io. 9,39

Et³⁴ dixit ei Iesus in iudicium

³⁴ et Li449@ Li449 Rusch ] om. Weber

ego in hunc mundum veni, ut qui non vident

videant

et qui vident ceci fiant.

Numérotation du verset Io. 9,40

Et audierunt quidam³⁵ ex Phariseis qui cum ipso erant et dixerunt ei: Numquid et nos ceci sumus?

³⁵ quidam Li449@ Li449 Rusch ] om. Weber

Numérotation du verset Io. 9,41

Dixit eis Iesus³⁶: Si ceci essetis

³⁶ Dixit Ω^J (in ras.) Rusch Weber ] et praem. Ω^J , + ergo Li449@ Li449 Cor3 (grec.)

non haberetis peccatum.

Nunc vero³⁷ dicitis quia³⁸ videmus

³⁷ vero CorS1 (al.) Rusch Wordsworth Weber ] ergo CorS1 (vel G’) |

³⁸ dicitis quia Ω^J Rusch Weber ] inv. Li449@ Li449 |

peccatum vestrum manet.

Capitulum 9

Numérotation du verset Io. 9,1

^marg.| {5.1172} Et preteriens Iesus. Postquam Christus ostendit se habere virtutem illuminativam verbo, hic consequenter hoc ostendit sensibili signo Et dividitur in tres, quia primo ponitur quedam miraculi prefatio, secundo miraculi operatio, ibi : Et cum dixisset : tertio miraculi facti examinatio, ibi : Itaque vicini. Precedentia miraculum sunt duo. Secundum ponitur, ibi : Respondit Iesus. Primum quod fuit precedens ipsum miraculum, et eius occasio, fuit discipulorum interrogatio de ceco nota, et hoc est quod dicitur.

^marg.| {1 } Et preteriens Iesus. in exitu templi de quo dictum est in fine precedentis cap.

^marg.| {2 } Vidit hominem cecum a nativitate, et interrogaverunt eum discipuli eius. Quia ibi sedebat mendicans elemosynam ab ingredientibus templum et diligenter intuitus est eum Iesus, ut dicit Chrysostomus quasi vellet aliquid agere circa eum, et ideo discipuli moti sunt ad querendum de causa cecitatis eius dicentes.

^marg.| {3 } Rabbi, quis peccavit ? hic aut parentes eius, ut cecus nasceretur. Ex hoc enim quod supra dominus sanando languidum dixerat Iam amplius noli peccare, ne deterius tibi contingat. ostendens quod peccatum fuerat causa illius languoris, ut ibi dictum fuit, ideo apostoli consimiliter crediderunt de isto ceco nato, quod peccatum ipsius vel parentum essent causa huius cecitatis.

^marg.| {4 } Respondit Iesus. Hic ponitur secundum preambulum ad miraculum, scilicet Christi responsio ex quo ostenditur quod cecitas contigit, ut virtus divina in eius sanatione declararetur et hoc est quod dicitur.

^marg.| {5 } Neque hic peccavit neque parentes eius. Ut cecus nasceretur. Non negat simpliciter ipsum peccasse vel parentes eius, sed solum ad illud de quo interrogatur, quasi dicat nec peccato proprio cecus natus est quia ante nativitatem peccare non potuit. In quo apparet questio apostolorum ridiculosa quantum ad hanc partem. Nec mirum {5.1173} quia adhuc rudes erant ante receptionem spiritussancti. Neque peccato parentum contigit. Licet enim parentes pro peccatis suis aliquando puniantur in filiis monstruosis, inquantum talia monstra ex divina iustitia nascuntur, tamen frequentius sit sine peccato scilicet propter in dispositionem materie, vel debilitatem virtutis que est in semine. Verumtamen quamvis talia sint a casu respectu nature, create, sunt tamen ordinata respectu divine providentie, et aliquando ordinantur ad declarationem divine virtutis in operibus miraculosis, et sic erat de isto ideo sequitur.

^marg.| {6 } Sed ut manifestentur opera Dei in illo. In eius mirabili illuminatione, unde subditur.

^marg.| {7 } Me oportet operari. Istud non importat coactionem voluntatis in Christo, sed immobilitatem eius a divina ordinatione.

^marg.| {8 } Opera eius qui misit me. Scilicet patris hoc dixit quia miracula illa faciebat virtute divina, et humanitas Christi operabatur instrumentaliter.

^marg.| {9 } Donec dies est. Id est, quandiu sum presentialiter super terram in humanitate assumpta. Sicut enim presentia solis super terram facit diem sic presentia Christi qui est sol iustitie, in humanitate assumpta facit quandam diem gratie spiritualem que dies duravit a Christi nativitate usque ad eius ascensionem, licet postea remanserit nobiscum sacramentaliter usque ad mundi finem et tunc.

^marg.| { 10 } Venit nox quando nemo Potest operari. Quia post iudicium nullus poterit mereri, vel a culpa ad gratiam reverti.

^marg.| { 11 } Quandiu sum in mundo lux sum mundi. Ipsum doctrina miraculis illustrando.

^marg.| { 12 } Hec cum dixisset. Hic consequenter ponitur miraculi operatio in qua duo exprimuntur que in miraculis divinis requiruntur, scilicet Dei potentia operans, et sanati fides, et obedientia disponens, et hoc est quod dicitur. Hec cum dixisset expuit in terram. Saliva enim fluit a capite, et ideo per hanc expuitionem ostendit, quod virtus sanativa quodammodo erat ab eius humanitate inquantum est organum divinitatis, propter hoc dicitur Luc. 6.c. Virtus de illo exibat, et sanabat omnes.

^marg.| {5.1175} {1 } Et fecit lutum ex sputo. Ut ostenderet se esse illum qui formavit primum hominem de limo.

^marg.| {2 } Et linivit lutum super oculos. Inter corpora animalium nobilius est corpus humanum, et in corpore humano caput est pars nobilior, et in capite oculus, et ideo ex formatione patris nobilioris reperte in corporalibus, ostendit Christus se esse formatorem corporis.

^marg.| {3 } Et dixit ei. Vade, et lava in natatoria Siloe . H.d. ut cecus transeundo sic per civitatem linitus luto a multis videretur, et per consequentes miraculum magis divulgaretur et confirmaretur.

^marg.| {4 } Quod interpretator missus . Hoc addit Evangelista, volens interpretare nomen Hebraicum ad designandum mysterium Christi missi ad salutem hominum. {5 } Abiit ergo. In quo patet fides ceci.

^marg.| {6 } Et lavit, et venit videns . Non virtute luti alioquin vidisset statim cum impositum fuisset. Et iterum hoc patet, quia non vidit donec lutum amotum fuit, nec virtute aque, quia homines ibi frequenter se lavabant, et idem cecus alias de illa se laverat, quia communis erat, et tamen virtutem illuminativam nullus ibi expertus fuerat, et sic patet quod illa illuminatio divina virtute facta est.

^marg.| {7 } Itaque vicini. Hic consequenter ponitur miraculi facti examinatio, et primo, a turbis, secundo, a Phariseis, ibi : Adducunt autem. In prima examinatione fit inquisitio de tribus. Primo de ipso illuminate, utrum esset ille qui prius dicebatur cecus natus, et hoc est quod dicitur : Itaque vicini et qui viderant eum prius. Cuius causa subditur.

^marg.| {8 } Quia mendicus erat. Et sic suam cecitatem frequenter eis exposuerat eleemosynam petendo.

^marg.| {9 } Dicebant : Nonne hic est qui sedebat et mendicabat . Quasi dicat, Sic pro certo : quia dictum eorum erat firmum, propter experientiam frequentem.

^marg.| { 10 } Alii autem. Volentes impugnare facta Christi dicebant.

^marg.| { 11 } Nequaquam. Supple est ille cecus natus.

^marg.| { 12 } Sed similis est eius . Ex visu enim fit homo maxime cognoscibilis, et ideo restitutio visus ita mutaverat vultum eius, quod vix poterat recognosci visi a valde expertis, quales erant vicini, qui frequenter eum viderant.

^prol.| {5.1176} { 13 } Ille vero dicebat . Quia ego sum. Et in hoc excludit aliorum dubium et sicut gratus cognoscit divinum beneficium. Sed consequenter querunt de modo illuminationis di. Quomodo aperti sunt tibi oculi.

^marg.| { 14 } Respondit. Ille homo qui dicitur Iesus . Licet enim ipsum alias non vidisset, cum esset cecus, tamen frequenter audiverat nomen eius, et per vocem ipsum non cognoscebat.

^marg.| { 15 } Lutum fe et unxit oculos meos . Asserit tamen illud quod fiebat, Senserat enim lutum positum super oculos suos per tactum, et cum esset in loco sicco, in quo non erat lutum, et per hoc scivit quod Christus illud lutum fecerat, sed utrum fecisset cum sputo vel aqua, hoc non cognovit, et ideo repetendo non dicit lutum ex sputo, sed tantum. Fecit lutum, etc. Quesito de modo illuminationis, queritur tertio de ipso illuminante, dicentes. { 16 } Ubi est ille ? Ait nescio. Quia antequam esset reversus de natatoriis Siloe videns. Iesus a loco illo declinaverat.

^marg.| { 17 } Adducunt. Posita examinatione miraculi coram turbis, hic consequenter ponitur examinatio eius coram phariseis. Et dividitur in duas quia primo examinant miraculum, secundo inducunt illuminatum ad veritatem negandum, ibi. Vocaverunt rursum. Prima in duas, quia primo examinant miraculum per ipsum illuminatum, secundo, per parentes eius ibi : Non crediderunt. Prima in duas, quia primo ponitur illuminati interrogatio, secundo ex hoc audientium diversa opinio. ibi. Dicebant ergo. In prima parte dicitur sic. Adducuntautemeum ad phariseos qui cecus fuerat. Hoc fecerant malignantes contra ipsum, volentes ostendere quod fecisset contra legem, propter quod subdit evangelista.

^marg.| { 18 } Erat autem sabbatum . Pharisei enim arguebant Christum de violatione sabbathi. { 19 } Iterum ergo interrogabant . Sciendum, quod interrogaverunt eum ordinate de tribus predictis in prima examinatione, sed Evangelista breviter hoc repetit. { 20 } Ille autem dixit . Respondendo sicut prius. { 21 } Dicebant ergo ex. Hic ponitur diversitas opinionum sequentium ex eius responsione, quia quidam ex phariseis arguebant Christum de violatione sabbathi in hoc facto, dicentes. { 22 } Non est hic etc. Ipsi falsum dicebant quia opera corporalia ad Dei magnificentiam ordinata licite fiebant in sabbatho, sicut dictum est supra. 5.c.

^marg.| {5.1177} {1 } Alii autem. E converso volentes factum Christi excusare et magnificare.

^marg.| {2 } Dicebant quomodo. Quasi dicat, nullo modo. Sed contrarium videtur Mt. 7.c. ubi dicitur de malis hominibus. Domine, nonne in nomine tuo demonia eiecimus, et virtutes multas fecimus Sequitur : Non cognovi vos. Discedite a me operarii iniquitatis, etc. Dicendum, quod miraculum est opus excedens omnem virtutem creatam, et per consequens fit a solo Deo. Talia autem fiunt ab ipso ad testificandum aliquid quod est supra humanam cognitionem, et hoc est dupliciter. Uno modo ad testificandum veritatem alicuius doctrine existentis super facultatem intellectus nostri, et tunc oportet quod illa doctrina sit vera, cum Deus non sit testis falsitatis, tamen non oportet quod ille qui docet doctrinam illam sit bonus, quia miraculum illud non fit ad testificandum eius bonitatem sed doctrine veritatem, et hoc modo aliquando per malos homines predicantes fidem Catholicam facta sunt miracula ad confirmationem fidei Catholice, et sic intelligitur illud verbum Mt. preallegatum. Alio modo fiunt miracula ad testificandum de bonitate ipsius docentis, et tunc oportet, quod bonitas sit in illo, aliter Deus esset testis falsitatis. Et hoc modo fiebant miracula Christi, sicut dictum fuit supra, 5.f. Opera que ego facio testimonium perhibent de me. Et hoc modo loquebantur isti dicentes. Quomodo potest homo peccator hec signa facere ?

^marg.| {3 } Et schisma erat inter eos. Dicunt ergo ceco iterum Propter quod requiritur sententia illius illuminati, cum dicitur.

^marg.| {4 } Tu quid dicis de illo. Illud que situm non fuit ab illis qui impugnabant facta Christi. Quia probabile erat quod responderet pro suo illuminatore, sed ab aliis. Et subditur eius responsio, cum dicitur.

^marg.| {5 } Ille autem dixit. Non est intelligendum, quod confiteretur eum esse prophetam communiter dictum, sicut fuit Isaias vel Ieremias, sed prophetam antonomasice dictum, qui erat promissus ad salutem hominum secundum quod dicitur Deutero. 18.d. Prophetam suscitabit vobis de etc. Et sic confessus est ipsum esse verum Christum.

^marg.| {6 } Non crediderunt ergo Iudei de illo, quia cecus fuisset, etc. Hic ponitur inquisitio miraculi per parentes ceci, et hoc ex divina ordinatione factum est ad maiorem fidei et miraculi declarationem. Interrogaverunt ergo parentes de tribus. Primo de persona filii cum dicitur.

^prol.| {5.1178} {7 } Hic est filius vester quem vos dicitis, etc. Intelligitur interrogative. Secundo, de modo nascendi, cum subditur. Quem vos dicitis quia ceci, i. fingitis, quamvis forte non sit ita. Hoc dicebant ut inducerent eos ad negandum : quia parentes solent occultare monstruositatem filiorum, quam trahunt a nativitate, quia talis monstruositas magis convertitur in confusionem parentum, quam si post nativitatem esset contracta per pueri defectum. Tertio. Si natus sit cecus, querunt de modo videndi, dicentes. Quomodo ergo nunc videt. Subditur parentum responsio. Et de duobus primis respondent assertive, dicentes.

^marg.| {8 } Scimus quia hic est filius. Magis volunt confiteri turpitudinem suam quam dicere falsitatem. De tertio autem remittunt ad filium, non audentes veritatem dicere. Et causa infra ponitur, et hoc est quod dicitur.

^marg.| {9 } Ipsum interrogate : Aetatem habet. Quasi dicat melius potest veritatem dicere.

^marg.| { 10 } Ipse de se loquatur. Id est, in causa sua, ut dictum suum nobis non imputetur. Cuius causam subdit evangelista.

^marg.| { 11 } Hec dixerunt parentes eius, quoniam timebant Iudeos. Quia erant principales in populo.

^marg.| { 12 } Iam enim conspiraverant Iudei, ut si quis eum confiteretur esse Christum, extra synagogam . Id est, extra societatem Iudeorum tanquam excommunicatus, et reprobatus, quod apud Iudeos erat maximum opprobrium.

^marg.| { 13 } Vocaverunt. Hic inducitur illuminatus ad negandum facti veritatem. Et dividitur in tres, quia primo ponitur dicta introductio, secundo, iniusta condemnatio ibi : Maledixerunt. Tertio eius a Christo receptio, ibi : Audivit autem. Circa primum sciendum, quod pharisei videntes, quod factum negari non poterat, ideo voluerunt decipere ipsum illuminatum, et hoc est quod dicitur. Vocaverunt etc. Da gloriam Deo. id est, confitere veritatem, volebant enim eum inducere ad dicendum quod illuminatus fuisset magica arte, ideo subditur.

^marg.| { 14 } Nos scimus. Quasi dicat, divina virtute non fecit. Et subditur ipsius illuminati constantia, quia inter adversarios existens fortius quam ante veritatem confitetur : di.

^marg.| { 15 } Si peccator est. Hoc non dicit dubitans de Christi sanctitate, sed irridendo eorum maliciam, quasi dicat. Vos dicitis, quia scitis eum esse peccatorem et ego non dico hoc, immo contrarium. Quod probat consequenter per factum.

^marg.| { 16 } Unum scio, quia cecus etc. Et ex hoc manifeste arguit eius sanctitatem, quia tale factum excedit omnino facultatem totius nature create, {5.1179} et per consequens non fit a magica arte, sed a Deo solo, qui non facit aliquid ad testimonium bonitatis alicuius, nisi in veritate sit sanctus. Cetera patent.

^marg.| {1 } Maledixerunt. Hic ponitur eius iniusta condemnatio, cum dicitur. Maledixerunt ergo ei. Secundum suam reputationem, tamen secundum veritatem erat magis benedictio, unde dicit August. Utinam super me veniat ista maledictio.

^marg.| {2 } Et dixerunt : Tu discipulus illius etc. Id est, illius malefici et transgressoris.

^marg.| {3 } Nos autem Moysi discipuli sumus. Hoc erat verum tantummodo nomine, sed non re, quia veri discipuli Moysi sunt, qui eius opera imitantur, et eius scripturas pie interpretantur. Isti autem faciebant contrarium, propter quod salvator dixit eis, supra 5.g. Si crederetis Moysi, crederetis forsitan et mihi.

^marg.| {4 } Nos scimus, quia Moysi loquutus est Deus. In hoc verum dicunt, quia expresse hoc in sacra scriptura continetur.

^marg.| {5 } Hunc autem nescimus, unde sit. Id est, nullius autoritatis ipsum reputamus, nec a Deo missam. Non enim simpliciter loquendo nesciebant unde esset, quia patriam et genus eius cognoscebant, unde supra dictum est 2. cap. Hunc scimus unde sit. Sed iste illuminatus eorum malitiam et falsitatem confutat dicens.

^marg.| {6 } In hoc enim mirabile est. Ista enim mirabilia dicuntur que sunt inconsueta. Consuetum autem erat Iudeis signa querere, ut habetur. 1. Corinth. 1.d. Iudei enim signa petunt, et manifestis signis credere, sicut patet de Moyse faciente signa coram populo : propter quod ei crediderunt ut habetur Ex. 4. et ideo inconsuetum erat et mirabile, quod non credebant Christo facienti signum maximum in illuminatione huius ceci, quia nec Moyses, nec alius propheta simile fecerat, ideo subditur.

^marg.| {7 } Scimus autem, quia peccatores Deus non audit. Faciendo miracula ad testimonium bonitatis eorum, ut patet ex predictis.

^prol.| {5.1180} {8 } Sed si quis Dei cultor est. Per actum latrie debitum.

^marg.| {9 } Et voluntatem eius facit. Per impletionem mandatorum.

^marg.| { 10 } Hunc exaudit. Faciendo miracula ad declarationem sue bonitatis.

^marg.| { 11 } A seculo non est auditum, quia quis aperuit oculos ceci nati. Hoc enim non invenitur in tota serie vet, testa, et ideo concludit propositum.

^marg.| { 12 } Nisi esset hic, etc. Specialiter missus.

^marg.| { 13 } Non poterat facere quidquam . De talibus facultatem nature excedentibus. Et quia mali homines et obstinati non recipiunt persuasionem, ideo ex veritate ostensa reddunt ei vituperationem dicentes.

^marg.| { 14 } In peccatis natus es totus. Scilicet in anima et corpore, ut patet in cecitate.

^marg.| { 15 } Et tu doces nos. Quasi dicat, non decet, sed hoc est falsum, quia veritas a quocunque dicatur recipienda est.

^marg.| { 16 } Et eiecerunt eum foras . Id est, a societate aliorum hominum excommunicaverunt.

^marg.| { 17 } Audivit Iesus. Hic ponitur eiecti receptio. Et dividitur in tres quia primo, ponitur eius in fide instructio, secundo fidei sue commendatio ibi : Et dixit ei Iesus. Tertio, phariseorum murmuratio, ibi : Et audierunt. In prima ergo parte dicitur sic. Audivit Iesus, etc. Licet omnia noverit antequam fierent, tamen hec auditu corporali.

^marg.| { 18 } Et cum invenisset eum. Non a casu factum est, sed ex sua voluntate et ordinatione.

^marg.| { 19 } Dixit ei : Tu credis in filium Dei, etc. Id est, paratus es credere in filium Dei, qui aperuit tibi oculos, et ille sicut valde paratus ad hoc respondit.

^marg.| { 20 } Quis est Domine ut credam in eum ? Non enim cognoscebat Iesum in facie, quia illum alias non viderat, ut supra dictum est, sed eum desiderabat videre, et ideo dignum erat, ut ei veritas revelaretur, ideo sequitur.

^marg.| {5.1181} {1 } Et dixit ei Iesus . Et vidisti . Nunc in presenti.

^marg.| {2 } Et qui loquitur tecum ipse est. Et statim credidit et fidem suam ore professus est dic.

^marg.| {3 } Credo domine . Et opere.

^marg.| {4 } Et procidens adoravit eum. Adoratione latrie credens eum Deum, et hominem.

^marg.| {5 } Et dixit ei Iesus : Hic consequenter ponitur fidei sue commendatio a Christo dicente.

^marg.| {6 } In iudicium ego, etc. Non accipitur hic iudicium condemnationis, et premiationis, quod erit in secundo adventu Christi, sed iudicium discretionis credentium a non credentibus, quod factum est in primo eius adventu ideo sequitur.

^marg.| {7 } Ut qui non vident videant, etc. Id est, ad illuminationem simplicium et humilium qui reputant se non videre.

^marg.| {8 } Et qui vident ceci fiant , id est ad excecationem legisperitorum superborum reputantium se videre et patet impletum in hoc ceco nato, et apostolis qui erant simplices, et a Christo sunt illuminati. Sacerdotes autem et legisperiti propter superbiam sunt excecati.

^prol.| Aliter exponitur hoc de illuminatione gentilium per fidei susceptionem et obtenebrationem Iudeorum per ipsius refutationem, quia antea gentiles reputabantur ceci, ut Iudei videntes, quia erant unus Dei cultores propter hoc dicitur in Psalmis Notus in Iudea Deus.

^marg.| {9 } Et audierunt . Hic ponitur Phariseorum murmuratio : ex verbis enim Christi male intellectis acceperunt quod comminaretur eis cecitatem corporalem qualem amoverat ab illo ceco nato : hoc autem iniuriosum reputaverunt, ideo statim repugnaverunt dicentes.

^marg.| { 10 } Numquid et nos ceci . Sed ex eorum responsione eos confutat. d.

^marg.| { 11 } Si ceci etc. Quia si non vidissent opera Christi, haberent aliquam excusationem de hoc quod non crediderunt ei.

^prol.| Vel aliter. Si ce. es, id est ignorantes scripturas et prophetias de me.

^marg.| { 12 } Non haberetis peccatum, scilicet tantum quantum habetis nunc.

^marg.| { 13 } Nunc vero dicitis, quia videmus, id est reputatis vos intelligere scripturas.

^marg.| { 14 } Peccatum vestrum manet, id est aggravatur. Potest etiam exponi de visione corporali miraculorum, que aggravabat peccatum eorum. Hic queritur utrum cecitas mentis excuset peccatum. Et arguitur primo quod non, quia peccatum additum peccato non excusat seu diminuit peccatum, sed magis auget. Cecitas autem mentis peccatum est, quia meretur penam secundum quod dicitur infra ad Cor. 14.g. Si quis ignorat, etc.

^prol.| Item illud propter quod duplicatur pena non excusat peccatum, sed magis aggravat : cecitas mentis est huiusmodi, quia. 2. Et hic. dicitur, quod ebriis duplices maledictiones debentur. Contrarium arguitur per hoc quod dicit Salvator in litera. Si ceci. es. etc. Responsio hic tria sunt videnda. Primo, s. quid fit cecitas mentis secundo, quale peccatum excusat, tertio, quomodo excusat. Circa primum sciendum, quod cecitas non dicit simplicem negationem visus, cum sit privatio, sed dicit negationem in subiecto apto et pro tempore in quo visus debet inesse, quia catulus ante nonum diem non dicitur cecus. Ad similitudinem huius in spiritualibus cecitas mentis non dicit simplicem negationem scientie, sed negationem scientie que debet alicui inesse, et pro tempore pro quo tenetur illud scire, quia non omnes tenentur eadem scire, nec pro eodem tempore. {5.1182} Plus enim tenentur scire sacerdotes, vel clericus, quam simplex laicus nec pro quolibet tempore. Plus enim tenetur idem homo scire in etate perfecta et senectute, quam in adolescentia vel iuventute, et sic patet primum. Circa secundum considerandum, quod cecitas mentis consequens ad actum peccati potest se habere tripliciter antecedenter, concomitanter, consequenter. Consequenter se habet, quando homo per voluntatem sic inheret peccato perpetrato per consensum, quod non vellet scire ea per que posset a peccato perpetrando quantum ad actum impediri vel retardari, et sic vult talia nescire, ut liberius peccet, et tale peccatum non excusatur per cecitatem mentis, sed magis aggravatur, quia talis cecitas procedit ex maxima intentione voluntatis erga peccatum. Concomitanter se habet ad peccatum, quando aliquis peccat nesciens ; tamen sic est dispositus, quod si sciret nihilominus idem faceret, sicut si aliquis percutiens hominem, credit percutere canem nihilominus si determinate cognosceret illum hominem idem faceret et talis cecitas non excusat, nec aggravat actum, quia non est causa actus, sed tantummodo ipsum concomitatur, talis enim non peccat per ignorantiam, licet peccet ignorans, ut habetur 3. Ethi. Antecedenter se habet ad actum peccati, quando est causa actus, et hoc est quando sic est dispositus homo, quod si sciret illud esse peccatum non faceret et talis peccat per ignorantiam vel mentis cecitatem propter quod tale peccatum per ipsum excusatur, et sic patet secundum. Circa tertium considerandum, quod predicta cecitas vel ignorantia que est causa peccati potest tripliciter causari. Uno modo ex ruditate intellectus ipsius hominis et si sit tanta ruditas, quod illa ignorantia vel cecitas sit inuincibilis, excusat totaliter a peccato. Alio modo causatur ex negligentia studendi ea que homo tenetur scire, utpote quia refugit laborem studii, vel quia circa alia occupatur, et tunc excusatur peccatum non in toto quia illa ignorantia non est omnino involuntaria et quanto minus habet de inuoluntario, tanto minus excusat non tamen potest in hoc certa regula poni, sed debet ex circunstantiis pensari. Tertio modo causatur ex malitia proprie voluntatis, ita quod homo bene est dispositus in mente et corpore, totaliter tamen laborem acquirendi illuminationem mentis expellit, illam ignorantiam pro nihilo reputando et ille excusari non potest a peccato et sic patet tertium.

^prol.| Ad primum dicendum, quod additio peccati ad peccatum semper facit plura peccata, non tamen semper facit maiorem gravitatem quia potest contingere, quod primum sic diminuit, secundum, quod ambo simul iuncta non habent tantam gravitatem, quantum haberet secundum per se acceptum sicut homicidium perpetratum ab homine sobrio, gravius est quam si perpetraretur ab homine ebrio, ita quod preponderat ebrietati et homicidio ex illa sequenti quamvis sint duo peccata.

^prol.| Ad secundum dicendum, quod duplices punitiones vel maledictiones debentur ebriis propter duo peccata, que ibi concurrunt : tamen si ille punitiones fiant secundum mensuram peccati, non erunt tante quantitatis, quanta est punitio pro uno solo peccato graviori, ut dictum est. Aliter potest dici, quod illud dictum non est dictum philosophi, sed est verbum cuiusdam legislatoris nomine Pitaci, qui hoc statuit circa ebrios amplius puniendos, non respiciens ad peccati gravitatem, sed ad communem populi utilitatem quia multi ex ebrietate peccant, et in talibus ad que perpetranda multitudo prona est, gravior pena solet adhiberi sicut in multis terris simplex furtum gravius punitur, quam blasphemia quamvis blasphemia sit multo magis peccatum.