Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

Numérotation du verset PrRg. Prol.323b,1

^prol.| ¶ ^A {t. 2 : Erfurt, f. 1ra ; facsim., p. 1a} Viginti et¹ duas litteras esse apud Hebreos, Syrorum² quoque lingua et Chaldeorum testaturque hebraice magna ex parte confinis est. Nam et ipsi viginti duo elementa habent eodem sono, sed diversis characteribus.

^prol.| Samaritani etiam Pentateuchum

^prol.| Moysi totidem litteris scriptitant,

^prol.| figuris tantum et apicibus discrepantes. Certumque³ est Esdram scribam legisque doctorem, post captam Hierosolymam et instaurationem⁴ templi sub Zorobabel⁵, alias litteras

^prol.| reperisse, quibus nunc⁶ utimur, cum ad illud usque ad⁷ tempus idem Samaritanorum et Hebreorum characteres fuerint.

^prol.| In libro quoque Numerorum hec eadem supputatio⁸

^prol.| sub levitarum ac sacerdotum censu mystice⁹ ostenditur.

^prol.| Et nomen Domini tetragrammaton

^prol.| in quibusdam grecis voluminibus usque hodie¹⁰ antiquis expressum litteris invenimus¹¹.

^prol.| Sed et psalmi tricesimus sextus^a, et centesimus decimus^b, et centesimus undecimus^c, et centesimus octavus¹² decimus^d, et centesimus quadragesimus quartus^e, quamquam diverso scribantur metro, tamen eiusdem numeri texuntur alphabeto.

^prol.| Et Ieremie Lamentationes

^prol.| et oratio eius, Salomonis quoque in fine Proverbia ab eo loco in quo ait : «Mulierem fortem quis inveniet»^f, eisdem alphabetis

^prol.| vel incisionibus supputantur.

^prol.| Porro quinque littere duplices apud Hebreos sunt : caph^g, mem^h, nunⁱ, phe^j, sade^k.

^prol.| Aliter enim scribuntur per has principia medietatesque verborum, aliter fines.

^prol.| Unde a plerisque duplices libri estimantur : Samuel,

^prol.| Malachim, Dabreiamin,

^prol.| Esdras,

^prol.| Ieremias cum Cinoth, id est Lamentationibus suis.

^prol.| Quomodo igitur viginti duo {t. 2 : Erfurt, f. 1rb ; facsim., p. 1b} elementa sunt, per que scribimus hebraice omne quod loquimur, et eorum initiis

^prol.| vox humana comprehenditur, ita viginti duo volumina supputant, quibus quasi litteris et exordiis, in Dei doctrina, tenera adhuc et lactans viri iusti

^prol.| eruditur infantia.

^A ¶Codd. : Rusch : Biblia latina cum Glossa ordinaria, ed. A. Rusch, Strasbourg, 1480, t. 2, Erfurt, f. 1 ; facsim., p. 1-2. Weber : Biblia vulgata, ed. Weber-Gryson, Stuttgart, 1994, p. 364-366. Sparsim Ω^X

¹ et] om. P143-11

² Syrorum] Syriorum Λ ^L Χ Σ^M Φ E P* Ψ P143-11

³ Certumque] legisque quique ? cacogr. P143-11

⁴ instaurationem] in restaurationem P143-11

⁵ Zorobabel] + et P143-11

⁶ nunc] minime P143-11 (hapax)

⁷ ad] om. Σ^M K* P143-11

⁸ supputatio] suppiratio cacogr. P143-11

⁹ censu mystice] minime P143-11 (hapax)

¹⁰ hodie] om. P143-11

¹¹ invenimus] om. et ab hinc def. P143-11

^a Ps. 36.

^b Ps. 110.

^c Ps. 111.

^d Ps. 118.

^e Ps. 144.

¹² centesimus octavus decimus Weber ] centesimus XVII Rusch

^f Prv. 31, 10.

^g כ ך

^h מ ם

ⁱ נ ן

^j פ ף

^k צ ץ.

Numérotation du verset PrRg. Prol.323b,2

^prol.| Primus apud Hebreos liber vocatur Bresith, quem nos Genesim dicimus

^prol.| secundus Ellesmoth, qui Exodus appellatur ;

^prol.| tertius Vagethra, id est Leviticus;

^prol.| quartus Vaiedaber^l quem Numerum vocamus;

^prol.| quintus Addabarim, qui Deuteronomius prenotatur.

^prol.| Hi quinque sunt¹³ libri Moysi, quos proprie Thorath, id est Legem appellant.

^l Vaiedaber] scrips., Vagedaber Rusch, Vaiedabber Weber, וַיְדַבֵּ֨ר

¹³ quinque sunt] inv. Weber

Numérotation du verset PrRg. Prol.323b,3

^prol.| Secundum prophetarum ordinem faciunt, et incipiunt a Iesu filio Nave, qui apud illos Iosue ben Nun¹⁴ dicitur.

^prol.| Deinde subtexunt Sopthim, id est Iudicum librum;

^prol.| et in eundem compingunt Ruth,

^prol.| quia in diebus Iudicum facta eius narratur historia. Tertius sequitur Samuel, quem nos Regnorum primum et secundum dicimus. Quartus Malachim, id est Regum, qui tertio et quarto Regnorum volumine continetur; meliusque multo est Malachim, id est Regum, quam Malachoth, id est Regnorum dicere, non enim multarum gentium regna describit, sed unius Israelitici populi qui tribubus duodecim continetur. Quintus est Isaias, sextus Ieremias, septimus Ezechiel, octavus liber duodecim prophetarum, qui apud illos vocatur Tareasra.

¹⁴ ben Nun] scrips. , Bennun Edmaior. , Bennum Rusch Weber (p. 364.28),

Numérotation du verset PrRg. Prol.323b,4

^prol.| Tertius ordo hagiographa possidet,

^prol.| et primus liber incipit ab¹⁵ Iob, secundus a David quem quinque incisionibus et uno Psalmorum volumine comprehendunt.

^prol.| Tertius est Salomon, tres libros habens : Proverbia que illi Parabolas id est¹⁶* Masloth¹⁷ appellant,

^prol.| Quartus¹⁸ Ecclesiasten, id est Qoelet¹⁹.

^prol.| Quintus²⁰ est Canticum canticorum quem titulo²¹ Sir Asirim prenotant.

^prol.| Sextus est Daniel, septimus Dabreiamin, id est Verba dierum,

^prol.| quod significantius chronicon

^prol.| {t. 2 : Erfurt, f. 1va ; facsim., p. 2a} totius divine historie possumus appellare, qui liber apud nos Paralipomenon primus et secundus inscribitur²²; octavus Esdras, qui et ipse similiter apud Grecos et Latinos in duos libros divisus est, nonus Esther.

¹⁵ a Ω^X] ab Rusch

¹⁶ id est Ω^X Weber ] et Rusch

¹⁷ Parabolas... Masloth] misle id est parabolas inv. Clementina

¹⁸ Quartus C L Φ Ω^X Rusch Clementina ] Coeleth Ω^X , Et Edmaior

¹⁹ Qoeleth Rusch Clementina ] Accoeleth Weber

²⁰ Quintus L Φ Rusch Clementina ] Et Edmaior

²¹ titulo Ω^X] om. cett.

²² inscribitur Λ Φ Ω^X Rusch Clementina ] scribitur Edmaior., + incipit : Inscribitur Ω^X² (al. m. marg. corr.)

Numérotation du verset PrRg. Prol.323b,5

^prol.| Atque ita fiunt pariter veteris legis libri viginti duo, id est Moysi quinque et prophetarum octo, hagiographorum novem. Quamquam nonnulli Ruth et Cinoth inter hagiographa scriptitent et hos libros in suo putent numero supputandos, ac per hoc esse prisce legis libros viginti quatuor, quos sub numero viginti quatuor seniorum Apocalypsis Ioannis inducit adorantes agnum et coronas suas prostratis vultibus offerentes, stantibus coram

^prol.| quatuor animalibus oculatis

^prol.| retro et ante, id est et in preteritum et in futurum respicientibus, et indefessa voce clamantibus : «Sanctus, sanctus, sanctus Dominus Deus omnipotens, qui erat et qui est et qui futurus est»^m.

^m Apc. 4, 8.

Numérotation du verset PrRg. Prol.323b,6

^prol.| Hic prologus Scripturarum quasi galeatum principium omnibus libris,

^prol.| quos de hebreo vertimus in latinum, convenire potest, ut scire valeamus, quicquid extra hos est, inter apocrypha esse ponendum. Igitur Sapientia,

^prol.| que vulgo Salomonis inscribitur, et Iesu filii Sirach

^prol.| liber et Iudith et Tobias et Pastor non sunt in canone.

^prol.| Machabeorum primum librum hebraicum reperi, secundus grecus est, quod ex ipsa quidem phrasi probari potest.

Numérotation du verset PrRg. Prol.323b,7

^prol.| Que cum ita se habeant, obsecro te lector, ne laborem meum reprehensionem estimes antiquorum.

^prol.| In tabernaculum Dei offert unusquisque quod polest, alii aurum et argentum et lapides pretiosos, alii byssum et purpuram et coccum offerunt et hyacinthum; nobiscum bene agitur, si obtulerimus pelles et caprarum pilos.

^prol.| Et tamen Apostolus contemptibiliora nostra magis necessaria iudicat. Unde et tota illa tabernaculi pulchritudo

^prol.| et per singulas species {t. 2 : Erfurt, f. 1va ; facsim., p. 2a} Ecclesie presentis futureque distinctio pellibus tegitur et ciliciis,

^prol.| ardoremque solis et iniuriam imbrium

^prol.| ea que viliora sunt prohibent. Lege ergo primum Samuel et Malachim eum; meum, inquam,

^prol.| meum. Quicquid enim crebrius vertendo et emendando sollicitius et didicimus et tenemus, nostrum est. Et cum intellexeris quod ante nesciebas, vel interpretem me estimato, si gratus es, vel paraphrasten,

^prol.| si ingratus, quamquam mihi omnino conscius non sim mutasse me quippiam de hebraica veritate. Certe si incredulus es, lege grecos codices et latinos et confer

^prol.| cum his opusculis, que nuper emendavimus et ubicumque discrepare inter se videris, interroga quemlibet Hebreorum cui magis accomodare debeas fidem, etsi nostra firmaverit,

^prol.| puto quod eum

^prol.| non estimes coniectorem, ut in eodem loco mecum similiter divinarit.

^prol.| Sed et vos famulas Christi rogo,

^prol.| que Domini discumbentis pretiosissimo fidei myro

^prol.| unguitis caput,

^prol.| que nequaquam Salvatorem queritis in sepulcro,

^prol.| quibus iam ad Patrem Christus ascendit,

^prol.| ut contra latrantes canes, qui adversum me rabido ore

^prol.| deseviunt et “circumeunt civitatem”ⁿ

^prol.| atque in eo se doctos arbitrantur, si aliis detrahant, orationum vestrarum clipeos opponatis. Ego sciens humilitatem meam,

^prol.| illius semper sententie recordabor : «Dixi custodiam vias meas, ut non delinquam in lingua mea; posui ori meo custodiam, cum consisteret adversum me peccator;

^prol.| obmutui et humiliatus sum, et silui de²³ bonis»^o. EXPLICIT PROLOGUS.

ⁿ Cf. Ps. 58, 15.

^o Ps. 38, 2-3.

²³ de Rusch ] a Weber

<11. Prologus galeatus in libros Regum**>

<11.323b> Prologus galeatus in libros Regum*