Glossa ordinaria

Capitulum 1

Numérotation du verset Agg. 1,1 

In anno secundo Darii regis
in mense sexto in die una mensis factum est verbum Domini
in manu Aggei prophete
ad Zorobabel
filium Salathiel ducem Iuda
et ad Iesum filium Iosedech sacerdotem magnum
dicens :
Numérotation du verset Agg. 1,2 

Hec ait Dominus exercituum dicens : Populus iste dicit : Nondum venit tempus domus Domini edificande.
Numérotation du verset Agg. 1,3 

Et factum est verbum Domini in manu Aggei prophete dicens :
Numérotation du verset Agg. 1,4 

Numquid tempus vobis est ut habitetis in domibus laqueatis
et domus ista deserta.
Numérotation du verset Agg. 1,5 

Et nunc hec dicit Dominus exercituum :
Ponite corda
vestra super vias vestras.
Numérotation du verset Agg. 1,6 

Seminastis multum et intulistis
parum.
Comedistis
et non estis satiati,
bibistis et non estis inebriati.
Operuistis vos et non estis calefacti.
Et qui mercedes congregavit misit eas in sacculum pertusum.
Numérotation du verset Agg. 1,7 

Hec dicit Dominus exercituum : Ponite corda vestra super vias vestras.
Numérotation du verset Agg. 1,8 

Ascendite1 in montem, portate ligna2 et3 edificate domum4, acceptabilis mihi erit5 et glorificabor6 dicit Dominus7.
1 Ascendite] Et praem. ΔL |
2 ligna ΩJ ΩS Rusch Clementina ] lignum Ed1455 Weber |
3 et] om. ΣT ΦE² S |
4 domum] + et Weber |
5 erit mihi] inv. ΔMS |
6 glorificabor] gloriabor ΠL |
7 Dominus] + Deus X |
Numérotation du verset Agg. 1,9 

Respexistis ad amplius et ecce factum est minus
et intulistis in domum et exsuflavi illud.
Quam ob causam
dicit Dominus exercituum :
Quia domus mea deserta est et vos festinatis
unusquisque in domum suam.
Numérotation du verset Agg. 1,10 

Propter hoc super vos prohibiti sunt celi ne darent rorem
et terra prohibita est ne daret germen suum.
Numérotation du verset Agg. 1,11 

Et vocavi siccitatem
super terram
et super montes et super triticum et super vinum et super oleum et quecumque profert humus et super homines et super iumenta et super omnem laborem manuum.
Numérotation du verset Agg. 1,12 

Et audivit Zorobabel filius Salathiel et Iesus filius Iosedech sacerdos magnus et omnes reliquie populi
vocem Dei sui et verba Aggei prophete sicut misit eum Dominus Deus eorum ad ipsos et timuit populus a facie Domini.
Numérotation du verset Agg. 1,13 

Et dixit Aggeus nuntius Domini de nuntiis Domini
populo dicens : Ego vobiscum,
dicit Dominus.
Numérotation du verset Agg. 1,14 

Et suscitavit Dominus
spiritum Zorobabel filii Salathiel ducis Iuda et spiritum Iesu filii Iosedech sacerdotis magni et spiritum reliquorum de omni populo et ingressi sunt
et faciebant opus
in domo Domini exercituum Dei sui

Capitulum 1

Numérotation du verset Agg. 1,1 
{t. 3 : Erfurt, f. 287va ; facsim., p. 430a} In anno secundo Darii regis
marg.| IN  ANNO  SECUNDO  DARII  REGIS. Cum Cyrus rex Persarum, occiso Balthasar, occupasset regnum Babyloniorum cum dario patruo suo rege Medorum primo anno regni sui remisit in Hierusalem circiter .l. millia Iudeorum quibus prefecit Zorobabel, et iesum filium Iosedech, et precepit ut reedificarent templum Domini. Illi autem exstructo altari, fundamenta templi iecerunt. Sed interea mortuo cyro Artaxerxes illi succedens, mandavit gentibus que erant circa Hierusalem, ne templum reedificari permitterent. Remansit itaque opus imperfectum usque ad annum secundum darii filii itaspis. Hoc anno aggeus et Zacharias prophete non timentes edictum regis, nec inimicicias circumiacentium populorum, hortati sunt Zorobabel et populum qui cum eo erat ut templum reedificarent, quia iam erat tempus quo Ieremias prophetaverat templum esse reedificandum. Zorobabel autem et populus magis obedierunt prophetis hortantibus quam regi vel populis prohibentibus.
marg.| Darius interpretatur generationes, et significat amatorem coitus et carnalis generationis. Congrue ergo tempore darii hec visio cernitur populo, qui reversus de captivitate, nondum extruxerat templum nec habebat gloriam pristine Hierusalem, sed habitabat in domibus concavis et depressis. Merito etiam cernitur in anno secundo, quia binarius immundus numerus est, qui primus a virginitate unitatis discedens, princeps est totius alternitatis. Unde in genesi non dicitur post consummationem operum secundi diei, quod additur post consummationem operum aliorum dierum, et vidit Deus quod esse bonum. Mensis etiam sextus congruit quia hic mensis non habet aliquas solemnitates Dei, sicut septimus, sed similis est sex dierum quibus factus est mundus, in quo laboratur, et panis sub sudore comeditur. Sed quia altare iam erat extructum, in una die fit verbum ut populus deserens fanum darii et sextum mensem, revertatur ad unitatem fidei.
in mense sexto in die una mensis factum est verbum Domini
interl.| Inspirat Deus prophetam bona opera habentem ut per eum doceatur populi princeps
interl.| querens ad quem veniret et uem doceret
in manu Aggei prophete
marg.| Aggeus solemnis, in manu cuius fit sermo Dei. Sic omnis qui celebrat {t. 3 : Erfurt, f. 287vb ; facsim., p. 430b} festivitates Dei in azimis sinceritatis, potest recipere sermonem Dei. Non fit ad eos sermo Dei qui occiderunt sermonem id est filium Dei quia manus eorum plene sunt sanguine.
ad Zorobabel
interl.| qui natus est in Babylone et christus in mundi confusione
marg.| Zorobabel typus est salvatoris qui destructum patri edificat tabernaculum, tam de reliquiis Iudeorum quam de multitudine gentium. Zo- iste, ro- magister, -babel, id est Babylonie, id est iste magister Babylonie qui natus est in Babylone de Babylone reducit populum in terram promissionis de qua fuerant abducti captivi. Vel Zorobabel fluxus expositus, hic est fluxus Iesu ui nobis de largissimo fonte expositus est adhibendum. Unde ipse ait : Si quis sitit veniat ad me et bibat. Hunc fontem concipimus piis petitionibus. Unde Zorobabel filius est salathiel qui interpretatur petitio Dei.
filium Salathiel ducem Iuda
interl.| quia de stirpe erat David
et ad Iesum filium Iosedech sacerdotem magnum
interl.| in his duobus unus Christus signatur rex et pontifex
interl.| qui de tribu sacerdotali
marg.| Iosedech iustus Dominus, id est Deus pater, cuius filius eius Iesus, id est salvator ad cuius comparationem omnes sacerdotes minimi inveniuntur.
dicens :
Numérotation du verset Agg. 1,2 
Hec ait Dominus exercituum dicens : Populus iste dicit : Nondum venit tempus domus Domini edificande.
interl.| non Zorobabel, non iesus, sed populus dicit, qui sub dario iugum servitutis nondum recusat
marg.| Populus iste dicit. Qui captivi tenentur extra Hierusalem differunt edificare templum Domini, et dicunt : nondum venit tempus domus Domini edificande.
marg.| Cum aliquis per vitium egressus de Ecclesia disponit reedificare templum Dei in se, et tamen de die in diem protrahit, de eo potest dici : Iste dicit : Nondum tempus edificande domus Dei, sed omne tempus edificationi est congruum, nec possunt hostes impedire eum qui conversus ad Deum clamaverit.
Numérotation du verset Agg. 1,3 
Et factum est verbum Domini in manu Aggei prophete dicens :
marg.| Et factum est verbum. In eadem die qua supra rursus videtur hec visio, et proficientibus prophete operibus, prophetie quoque dona succrescunt, et habito paulisper silentio, quasi cogitata Domini sit responsio.
Numérotation du verset Agg. 1,4 
Numquid tempus vobis est ut habitetis in domibus laqueatis
interl.| Septuaginta : concavis
et domus ista deserta.
marg.| NUMQUID  TEMPUS. Ergo ne tempus est ut vos habitetis in domibus in valle positis, et mea domus que in monte est deserta erit, vel ut habitetis in domibus laqueatis, id est ornatis et deliciosis, et sancta sanctorum pluviis et iniuriis omnibus patebunt.
marg.| Omne tempus quo in valle, id est in vitiis et luxu seculi habitare eligimus quasi nihilum reputatur, et non invenit in nobis Deus ubi caput reclinet.
Numérotation du verset Agg. 1,5 
Et nunc hec dicit Dominus exercituum :
interl.| cuius non leve est imperium
Ponite corda
interl.| que huc usque per diversa viia distrahebantur
{t. 3 : Erfurt, f. 288ra ; facsim., p. 431a} vestra super vias vestras.
interl.| in memoriam reducite que fecistis et que passi estis
interl.| Absque mora precepta mea in opus vertite
marg.| PONITE  CORDA. Nihil sine consilio et precogitatione faciatis, sed lux divine legis luceat ante pedes vestros.
Numérotation du verset Agg. 1,6 
Seminastis multum et intulistis
interl.| in horrea
parum.
interl.| minus recepistis quam seminastis
Comedistis
et non estis satiati,
interl.| quia parvos fructus habuistis
bibistis et non estis inebriati.
interl.| exhilarati
interl.| ne quis dicat voluntarium fuisse ieiunium
Operuistis vos et non estis calefacti.
interl.| habuistis pallium sed quod nec repelleret frigus nec servaret calorem
Et qui mercedes congregavit misit eas in sacculum pertusum.
interl.| Si quis vel negociatione vel mercennaria manu mercedes congregavit, ille pecuni, ita defluvnt, ac si mitterentur in saccum pertusum
marg.| Seminastis multum Non ideo venit fames quod agricola cessaverit ab agricultura.
marg.| Mystice. Qui de Babylone reversi sunt, et edificationem domus Dei differunt, dicentes : Nondum est tempus edificande domus Domini, nec captivi sunt, nec plene liberi, sed velut in medio positi, seminat et parum metunt, quia si inter multa peccata aliqua iusta opera faciunt, non est Deus iniustus, ut propter multa mala paucorum bonorum obliviscatur, sed faciet eum metere, et in horrea congregare que in bona terra seminavit. Qui penitus nihil operatur, nil comedit, sed fame perit. Qui vero seminat multa et infert pauca, parum comedet non in satietate vel suavitate. Sanctus vero usque ad satietatem comedet.
marg.| OPERUISTIS  VOS. Qui habet pallium, id est occultam scientiam mysteriorum Dei sensibus verbisque contextum, non sinit feruentes spiritu amittere dilectionis calorem et pati frigus. Qui vero non adeo feruet, habet quidem pallium sensuum et operum suorum, sed non calefit, nec totus cooperitur. Qui vero propter anime paupertatem non habet pallium, quia ex multiplicata iniquitate caritas in eo refrixit, ideo frigore perit.
marg.| QUI  MERCEDES. Qui operatur bona que remuneratione digna sunt, et bona bonis adiungere non desistit, mittit ercedes in saccum non pertusum. Qui vero prior bona vitiis sequentibus sordidat in saccum congregat pertusum.
Numérotation du verset Agg. 1,7 
Hec dicit Dominus exercituum : Ponite corda vestra super vias vestras.
interl.| idem Dominus ad idem quod prius hortatur
marg.| Ponite corda mentiuntur Hebrei sola tantum ligna ad congregandum fuisse necessaria, stantibus muris templi post incendium.
marg.| Mystice. Postquam posita sunt corda super vias precipimur ascendere in montem id est in altitudinem divini sermonis, ut ex eo precidamus nobis lingua, id est testimonia et varia virtutum genera ad edificandam in nobis domum sapientie ut Deo placeat et glorificetur in nobis.
marg.| Considerate cuncta que geritis, et relinquentes studium domorum vestrarum humilium, ascendite in montem ubi sunt   ligna que non comburantur sed ad opera domus mee proficiant, et ut hoc libentius agatis scitote quod in his mihi placebitis.
Numérotation du verset Agg. 1,8 
Ascendite1 in montem, portate ligna2 et3 edificate domum4, acceptabilis mihi erit5 et glorificabor6 dicit Dominus7.
1 Ascendite] Et praem. ΔL
2 ligna ΩJ ΩS Rusch Clementina ] lignum Ed1455 Weber
3 et] om. ΣT ΦE² S
4 domum] + et Weber
5 erit mihi] inv. ΔMS
6 glorificabor] gloriabor ΠL
7 Dominus] + Deus X
Numérotation du verset Agg. 1,9 
Respexistis ad amplius et ecce factum est minus
marg.| RESPEXISTIS  AD  AMPLIUS. Sepe multa bona de multis sperantur quorum doctrina et conversatio bona videtur Sed ubi tempus messium venerit, id est cum tempus docendi habent, et exemplo vite alios instruendi oportunitatem consequuntur, vel parum vel nihil est in eis inventum, et surripente paulatim negligentia hoc parum quod videbantur habere perdunt. Quod ideo eis evenit quia in pristinis domibus suis securi fuerint, et non ascenderunt in montem Scripturarum, nec in se domum Domini exturxerunt.
et intulistis in domum et exsuflavi illud.
marg.| ET  INTULISTIS  IN. Ecce aliud incommodum quod contigit differentibus edificationem cum iam tempore messis putarent se tenere frumenta in manibus, vacuos ?cuimos sine frugibus congregabant, et illud tantillum quod {t. 3 : Erfurt, f. ; facsim., p. 431b} superat, inferebant in domum, sed Dei virtus exsufflabat, id est ad nihilum redigebat quia solliculi vacui, et frumentum vacuum farinam non habebat.
Quam ob causam
interl.| hec mala contingunt vobis
dicit Dominus exercituum :
interl.| et vos habitatis unusquisque in domo sua
Quia domus mea deserta est et vos festinatis
interl.| alias : festinastis
unusquisque in domum suam.
Numérotation du verset Agg. 1,10 
Propter hoc super vos prohibiti sunt {t. 3 : Erfurt, f. 288rb ; facsim., p. 431b} celi ne darent rorem
marg.| ROREM. Mystice. Ros est celestis gratie benedictio, que non de aere ubi multe perturbationes sunt, sed de celo descendit ad rigandas animas iaculo diaboli vulneratas, vel in persecutione estuantes.
et terra prohibita est ne daret germen suum.
interl.| non solum non dant pluviam sed nec nocturnum rorem ut saltem modico humore agri temperentur
interl.| que sponte solet gignere avaro sinu credita retinet
marg.| Mystice. Gladius vel urens ventus, sermo Dei acutior omni gladio, qui aridam terram id est negligentem animam et in concavis habitantem, ne fructum ferat disperdit. Vocatur et super montes qui contra scienteiam Dei se elevant, destruit etiam triticum et vinum et oleum quibus quasi cibo et potu, heretici deceptis populis blandiuntur panis eorum panis doloris, vinum eorum fel draconum. Oleum eorum quod impinguat caput peccatoris. Per homines sensus et cogitationes eorum, vel per homines docti, per iumenta indocti, qui cum operibus manuum id est ieiuniis et uariis observationibus pereunt. Possunt hec intelligi de malis doctoribus Ecclesie qui carnalia querentes nec in se nec in aliis domum Dei dirutam querunt reedificare, sed multos verbo et exemplo scandalizant.
Numérotation du verset Agg. 1,11 
Et vocavi siccitatem
interl.| vel gladium, quod melius ventum urentum
super terram
marg.| ET  VOCAVI  SICCITATEM. Quicquid sine auctoritate scripture, quasi apostolica traditione sponte confingunt heretici, percutit gladius Dei.
et super montes et super triticum et super vinum et super oleum et quecumque profert humus et super homines et super iumenta et super omnem laborem manuum.
interl.| super montes vocatur siccitas ne proferant triticum vinum et oleum, vel quecumque humus sponte generat
interl.| precedente fame consequenter super homines et iumenta mors venit
interl.| idem urens ventus omnia consumit que manus hominum laboraverunt
Numérotation du verset Agg. 1,12 
Et audivit Zorobabel filius Salathiel et Iesus filius Iosedech sacerdos magnus et omnes reliquie populi
interl.| alias reliqui
interl.| qui non pervenierunt in virum perfectum
vocem Dei sui et verba Aggei prophete sicut misit eum Dominus Deus eorum ad ipsos et timuit populus a facie Domini.
interl.| sciens quia facies Domini «super facientes mala ut perdat de terra memoriam eorum»a
a Ps. 33, 17.
interl.| Isti qui venerunt in virum perfectum, audiunt, obediunt, non timent quia «caritas foras mittit timorem» b.
b 1Io. 4, 18.
marg.| ET  AUDIVIT. Per   Zorobabel et   Iesum signatur unus Christus, rex et sacerdos, et ideo illi non timent sed solus populus timet.
Numérotation du verset Agg. 1,13 
Et dixit Aggeus nuntius Domini de nuntiis Domini
marg.| ET  DIXIT  AGGEUS  NUNTIUS  DOMINI. Quidam putant Ioannem baptistam, et malachiam qui angelus Domini interpretatur, et aggeum fuisse angelos, et ob dispensationem iussu Dei assumpsisse humana corpora, et inter homines conversatos. Unde dicut Ioannem baptistam ad vocem marie in utero matris exultasse. Nos vero dicimus nuntium Dei, id est angelum qui hebraice malachi dicitur prophetam appellari, quia Dei voluntatem nuntiat hominibus.
populo dicens : Ego vobiscum,
marg.| EGO  VOBISCUM  SUM. Ego ero vester adiutor, edificate domum meam que in vobis est destructa, me in medio vestri constituite, nemo edificationem vestram poterit prohibere.
dicit Dominus.
interl.| Unus de nuntiis, propheta de prophetis
interl.| Non loquitur ad Zorobabel, vel iesum, cum quibus et in quibus semper erat, sed populo timenti qui accepit mercedem pro timore Dei ut Dominus sit cum eis
Numérotation du verset Agg. 1,14 
Et suscitavit Dominus
interl.| quasi prius dormientem
spiritum {t. 3 : Erfurt, f. 288ra ; facsim., p. 432a} Zorobabel filii Salathiel ducis Iuda et spiritum Iesu filii Iosedech sacerdotis magni et spiritum reliquorum de omni populo et ingressi sunt
interl.| foris enim fuerat
et faciebant opus
interl.| quod dignum erat penetralibus demus Dei.
in domo Domini exercituum Dei sui
interl.| non corpus non {t. 3 : Erfurt, f. ; facsim., p. 432a} non animam sed spiritum qui magis scit edificare templum Domino
interl.| ut regnum et sacerdotium Deo edificarent templum
marg.| ET  SUSCITAVIT  DEUS. Iam verus Zorobabel de genere David et iesus sacerdos in eternum suscitatus est virtute patris, quo adiuvante debemus suscitari ad edificandam spiritualem domum Dei, in quam ingressi spirituales hostias offerre debemus, et opera digna templo Dei facere debemus que tamen facere non possumus, nisi prius Dominum timuerimus. Quia vero in seculo sumus, et sub dario generationi coniugiisque servientes edificamus, ideo sexto numero quo factus est mundus et secundo anno qui dividitur ab unitate, ingredimur domum Dei. Cum vero in senario factus sit mundus, duplicari oportet senarium ut reedificetur mundus, et sic in duodenario est sobolis humane reparatio que ut de utroque populo facta ostendatur duodenarium {t. 3 : Erfurt, f. ; facsim., p. 432a} duplicamus, et sic in vicesima quarta die edificata est Ecclesia, tam de gentibus quam de circumcisione. Vel octonarius ad circumcisionem, ternarius ad fidem trinitatis refertur. Per fidem trinitatis fit vera circumcisio vitiorum. Ideo multiplicato octonario per ternarium, in vicesmia quarta die edificamus domum.


Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Agg. Capitulum 1), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 05/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=49&chapitre=49_1)
Signaler un complément d'information

Notes :