string(58) "/var/www/html/gloss-e/sources/editions/lyr/GLOSS-lyr43.xml"
Nicolaus de Lyra

Capitulum 1

Numérotation du verset Abd. 1,1 

Visio1
1 Visio] Incipit Abdias propheta praem. Weber
Abdie.
Hec dicit Dominus Deus ad Edom :
Auditum audivimus a Domino et legatum misit ad gentes2. Surgite et consurgamus adversus3 eum
2 misit – ad gentes] inv. Weber |
3 adversus] adversum Weber |
in prelium.
Numérotation du verset Abd. 1,2 

Ecce parvulum
te dedi in gentibus. Contemptibilis tu es valde.
Numérotation du verset Abd. 1,3 

Superbia cordis tui extulit te, habitantem in scissuris petre,
exaltantem solium suum.
Qui dicit in corde suo :
Quis detrahet me in terram ?
Numérotation du verset Abd. 1,4 

Si exaltatus fueris ut aquila et si inter sidera posueris nidum tuum, inde detraham te dicit Dominus.
Numérotation du verset Abd. 1,5 

Si fures introissent ad te,
si latrones per noctem,
quomodo conticuisses ? Nonne furati essent sufficientia sibi ? Si vindemiatores introissent ad te, numquid saltem racemos reliquissent tibi ?
Numérotation du verset Abd. 1,6 

Quomodo scrutati sunt Esau ? Investigaverunt abscondita eius ?
Numérotation du verset Abd. 1,7 

Usque ad terminos4 emiserunt te et5 omnes viri federis tui illuserunt tibi.
4 terminos] terminum Weber |
5 et] om. Weber |
Invaluerunt adversum te viri pacis tue.
Qui comedunt tecum
ponent insidias subter te.
Non est prudentia in eo.
Numérotation du verset Abd. 1,8 

Numquid non in illa die6
6 illa die] inv. Weber
dicit Dominus, perdam sapientes
de Idumea
et prudentiam de monte Esau ?
Numérotation du verset Abd. 1,9 

Et timebunt fortes tui a meridie ut intereat vir de monte Esau.
Numérotation du verset Abd. 1,10 

Propter interfectionem et propter iniquitatem in fratrem tuum Iacob operiet te confusio
et peribis in eternum.
Numérotation du verset Abd. 1,11 

In die cum stares adversus eum7,
7 eum] om. Weber
quando capiebant alieni exercitum eius
et extranei ingrediebantur portas eius
et super Hierusalem mittebant sortem,
tu quoque eras quasi unus ex eis.
Numérotation du verset Abd. 1,12 

Et non despicies in die fratris tui, in die8 peregrinationis eius.
8 die] corr., de cacogr. Rusch
Et non letaberis super filios Iuda
in die perditionis
eorum, et non magnificabis os tuum
in die angustie.
Numérotation du verset Abd. 1,13 

Neque ingredieris
portam populi mei
in die ruine eorum neque despicies et tu
in malis eius in die vastitatis illius.
Et non emitteris adversum exercitum
eius
in die vastitatis illius,
Numérotation du verset Abd. 1,14 

neque stabis in exitibus ut interficias eos qui fugerint.
Et
non concludes reliquos eius in die tribulationis.
Numérotation du verset Abd. 1,15 

Quoniam iuxta est
dies Domini
super omnes gentes. Sicut fecisti fiat9 tibi
9 fiat] fiet Weber
retributionem tuam convertit10 in caput tuum.
10 convertit] convertet Weber
Numérotation du verset Abd. 1,16 

Quomodo enim bibisti
super montem sanctum meum,
bibent omnes gentes iugiter
et bibent et absorbebunt11
11 absorbebunt] absorbent Weber
et erunt quasi non sint.
Numérotation du verset Abd. 1,17 

Et in monte Sion erit salvatio
et erit sanctus,
et possidebunt12 domos13 Iacob eos qui se possederant.
12 possidebunt] possidebit Weber |
13 domos] domus Weber |
Numérotation du verset Abd. 1,18 

Et erit domus Iacob ignis et domus Ioseph flamma et domus Esau
stipula.
Et succendetur14 in eis
14 succendetur] succendentur Weber
et devorabunt eos
et non erunt reliquie domus Esau quia Dominus
locutus est.
Numérotation du verset Abd. 1,19 

Et hereditabunt hi15 qui ad austrum montem Esau et qui in campestribus Philistiim16, et possidebunt regionem Ephraim et regionem Samarie et Beniamin possidebit Galaad.
15 hi] hii Weber |
16 Philistiim] Philisthim Weber |
Numérotation du verset Abd. 1,20 

Et transmigratio exercitus huius filiorum Israel omnia Chananeorum usque ad Sareptam17
17 Sareptam] Saraptham Weber
et transmigratio Hierusalem que in Bosphoro18 est
18 Bosphoro] Bosforo Weber
possidebit civitates austri.
Numérotation du verset Abd. 1,21 

Et ascendent
salvatores
in montem Sion
iudicare
montem Esau et
erit Deo19
19 Deo] Domino Weber
regnum20.
20 regnum] + Explicit Abdias propheta Weber

Capitulum 1

Numérotation du verset Abd. 1,1 
differentia
marg.| {LYR#T#.1} De differentia ab hebrea veritate, Ed1507, f. 90vb
Numérotation du verset Abd. 1,1 
marg.| £ .1. % {4.1905} Visio Abdie : Secundum doctores Hebraicos et Latinos iste Abdias fuit dispensator domus Achab regis Israel, qui cum Iezabel interficeret prophetas Domini, abscondit ex eis quinquagenos, et quinquagenos in speluncis, et pavit eos, 3Rg. 18.a. et ideo meruit a Domino spiritum prophetie secundum dictum Salvatoris. Mt. 10.d. Qui recipit prophetam in nomine prophete, mercedem prophete {4.1906} accipiet. Hic autem prophetat contra Idumeos, qui debuissent diligere Iudeos, eo quod a duobus fratribus descendissent : et ipsi e contrario habuerunt eos odio, et eorum persecutoribus auxilium prebuerunt. Dividitur ergo eius prophetia in duas partes, quia prima nuntiatur Idumeorum vastatio. Secundo Iudeorum consolatio, ibi : Et in monte. Prima in tres, quia primo denuntiatur eorum vastatio propter culpam superbie. Secundo propter culpam superstitiose scientie, ibi : Non est prudentia. Tertio propter culpam fraterne inimicitie. ibi : Propter interfectionem. Circa primum dicitur.
marg.| £ .1. % Visio Abdie : Scilicet est hec que sequitur.
marg.| £ .1. % {4.1907} Auditum audivimus a Domino : Ego et alii prophete inspirati ab eo.
marg.| £ .2. % Et legatum ad Gentes misit : Iste legatus est instinctus divinus excitans adversarios Idumeorum ad devastandum eos propter peccata eorum. Ideo subditur confederatio eorum ad agendum, cum dicitur : Surgite et consurgamus etc.
Numérotation du verset Abd. 1,1 
moraliter
marg.| £. 1. % . {4.1905} Visio Abdie etc. Que litteraliter intellecta est de destructione {4.1906} Idumee propter tria, scilicet propter presumptionem de sua fortitudine specialiter quantum ad situm terre ;
Numérotation du verset Abd. 1,2 
marg.| £ .3. % Ecce parvulum dedi te : Verbum est Domini loquentis de futuro {4.1908} per modum preteriti propter certitudinem prophetie super Idumeam venture.
Numérotation du verset Abd. 1,3 
marg.| £ .4. % Superbia cordis tui extulit te : Ultra modum virtutis tue.
marg.| £ .5. % Habitantem in scissuris petrarum, id est in locis ubi accessus est difficilis, in quibus nimis confidis. Ideo subditur.
marg.| £ .6. % Qui dicis in corde suo, quis detrahet me in terram ? id est deiiciet me a magnitudine mea, ac si non timens hominem nec Deum.
Numérotation du verset Abd. 1,4 
marg.| £. 7. % . Ideo subditur responsio divina : Si exaltatus fueris etc. Et subditur omnium bonorum direptio totalis, cum dicitur.
Numérotation du verset Abd. 1,5 
marg.| £ .1. % {4.1909} Si fures introissent ad te, si latrones per noctem, quomodo etc. Et patet littera usque ibi:
Numérotation du verset Abd. 1,6 
prol.| [sine postilla]
Numérotation du verset Abd. 1,7 
marg.| £ .2. % Omnes viri federis tui etc. In quo ostenditur, quod talia passura sit Idumea non solum ab inimicis suis, sed etiam ab illis qui prius erant amici sui et sibi confederati : quod est satis gravius, secundum illud Ps. 54.b. Si inimicus meus maledixisset mihi, sustinuissem utique etc.
marg.| £ .4. % Non est prudentia in eo : Hic consequenter denuntiatur vastatio Edom propter scientiam superstitiosam. Intendebant enim divinationibus et auguriis. Ideo subditur : Non est prudentia in eo. Intendentes enim talibus frequenter decipiuntur. Ideo subditur.
Numérotation du verset Abd. 1,7 
moraliter
marg.| £ .4. % et propter presumptionem de magnitudine sue sapientie, ibi : {4.1909} Non est prudentia in eo [v : 7] etc. ;
Numérotation du verset Abd. 1,8 
marg.| £ .5. % {4.1910} Numquid non in die illa dicit Dominus : Scilicet vastationis Idumee.
marg.| £ .6. % Perdam sapientes de Idumea : Qui suis superstitionibus denuntiabant ei securitatem, quasi dicat. Sic per effectum contrarium.
Numérotation du verset Abd. 1,9 
marg.| £ .7. % Et timebunt fortes tui a meridie : Ab illa enim parte intravit exercitus adversariorum.
Numérotation du verset Abd. 1,10 
marg.| £ .8. % Propter interfectionem : Hic consequenter denuntiatur vastatio de Edom propter crimen inimicitie fraterne, cum dicit : Propter interfectionem et propter iniquitatem in fratrem tuum. Esau enim persequebatur fratrem suum Iacob ad mortem, Gn. 27. pro benedictione paterna, et eodem modo Idumei ab Esau descendentes persecuti sunt populum Israel a Iacob descendentem propter quod nominatur hic Iacob.
marg.| £ .9. % Operiet te confusio : Superveniens tibi ex omni parte.
marg.| £ .1. % {4.1911} Et peribis in eternum : Absque regni reparatione.
Numérotation du verset Abd. 1,10 
moraliter
marg.| £ .8. % et propter odium fraternum, ibi : Propter interfectionem [v : 10], mystice vero per Edom significatur omnis presumens de sua fortitudine, similiter presumens de sua sapientia seculari, et similiter perseverans in odio fraternali. Quod est fatuum et inicum, nam in morte deficit corporalis {4.1910} fortitudo, in tantum quod moriens non potest se defendere de musca. Similiter sapientia quia sicut dicit Augustinus in sermone de Innocentibus : Hac animadversione percutitur peccator, ut moriens obliviscatur sui, qui dum viveret oblitus est Dei. Similiter odium fraternum multum nocet morienti, quia propter hoc pauci valde compatiuntur sibi. Et sic patet destructio presumentis maligni.
Numérotation du verset Abd. 1,11 
marg.| £ .2. % In die cum stares adversus, id est populum Iudaicum.
marg.| £ .3. % Quando capiebant, id est Assyrii primo et postea Chaldei.
marg.| £ .4. % Et extranei ingrediebantur : In Hierusalem, et aliis civitatibus.
marg.| £ .5. % Et super Hierusalem, id est super predam Hierusalem.
marg.| £ .6. % Mittebant sortem : Ut quilibet portaret partem suam.
marg.| £ .7. % Tu quoque eras : Civitates destruendo et bona rapiendo.
marg.| £ .8. % Et non etc., id est in die vastationis eius non despicies eum, quia tu eris magis contemptibilis.
marg.| £ .9. % In die peregrinationis, id est captivationis ad terram extraneam.
Numérotation du verset Abd. 1,12 
marg.| £.10.% Et non : Qui habens occasionem maiorem tristitie.
marg.| £.11.% Et non magnificabis : Iactando te quod fueris in templi et civitatis combustione, ex quo contigit maxima Iudeorum angustia : licet enim Idumei pluries fuissent contra regnum Iudaicum Assyriis et Chaldeis, ut dictum est : tamen ante combustionem civitatis et templi per Nabuzardan fuerunt captivati, ut dicunt expositores aliqui, et sic non fuerunt in illa. Ideo subditur.
Numérotation du verset Abd. 1,12 
aliter
marg.| Aliter exponenda est littera ab illo loco. Et non despicies in die fratris, id est de vastatione eius facta per Chaldeos, sicut Prv. 17. dicitur : Qui in ruina letatur alterius, id est de ruina alterius, non erit impunitus. quasi dicat malum eveniet tibi post destructionem Hierusalem, et ita cessabis despicere populum Iudaicum.
marg.| Et non leta<beris super filios Iuda> : Supervenient enim tibi occasiones tristitie maioris : motus enim maiores depellunt minores.
prol.| Et non magnificabis os tuum : Ultra te iactando, quod fuisti in civitatis et templi captione, eadem de causa.
Numérotation du verset Abd. 1,13 
marg.| £.12.% Neque ingredieris portam : Et patet littera.
marg.| £.13.% Et non emitteris, id est ad persequendum Sedechiam fugientem cum viris bellatoribus.
Numérotation du verset Abd. 1,13 
aliter
marg.| Neque ingredieris portam : Post civitatis reedificationem per Neemiam. Et non emitteris adversus exercitum eius. Tunc, sicut missus fuisti ante per Nabuchodonosor.
Numérotation du verset Abd. 1,14 
marg.| £.14.% Neque stabis in exitibus : scilicet civitatis ad interficiendum fugientes.
marg.| £.15.% {4.1912} Et non concludes : Qui non poterunt effugere de civitate.
Numérotation du verset Abd. 1,14 
aliter
marg.| Neque stabis in exitibus : Scilicet Hierusalem ad interficiendum fugientes de ea, sicut fecisti tempore obsidionis eius per Chaldeos. Et non {4.1913} concludes. Remanentes in civitate sicut tunc fecisti.
Numérotation du verset Abd. 1,15 
marg.| £.16.% Quoniam iuxta, id est prope et ante dictam vastationem Hierusalem.
marg.| £.17.% Dies Domini, id est tempus sue vindicte.
marg.| £.18.% Super omnes : Scilicet regni Idumee. Sed quia Is. 21. et 24. et 63. et Ier. 49. et Ez. 35. videtur dicere textus, quod Idumei fuerunt cum Chaldeis in destructione Hierusalem per Chaldeos, sicut ibidem fuit dictum. Et idem sonat quod hic premittitur : Et super Hierusalemmittebant, id est super predam de Hierusalem, ut quisque partem suam tolleret. Tu quoque eras quasi unus. Que divisio prede maxime fuit in captione civitatis per Chaldeos.
Numérotation du verset Abd. 1,15 
aliter
marg.| Quoniam iuxta est dies Domini : etc., id est prope, quia statim post destructionem Hierusalem fuerunt captivati Idumei. Dies Domini id est tempus sue vindicte.
marg.| Super omnes Gentes scilicet regni Idumee de quibus loquitur propheta.
marg.| £ .1. % Sicut fecisti : Persequendo nequiter filios Iude, ita alii persequentur te.
Numérotation du verset Abd. 1,16 
marg.| £ .2. % Quomodo enim bibisti, id est laute vixisti de bonis acceptis de templo, quod erat in monte Moria.
marg.| £ .3. % Bibent omnes Gentes : Hauriendo bona tua.
marg.| £ .4. % Et absorbebunt : Venientes super te tanta potestate, quod non poteris resistere.
marg.| £ .5. % Et erunt quasi non sint : Alicuius virtutis gentes tue. Ideo sequitur : Sicut fecisti : Persequendo nequiter filios Iude sic alii persequentur te. Quomodo enim bibisti, id est letanter fecisti. Super montem sanctum meum, id est de malo venienti supra Hierusalem, ubi est templum nomini meo dedicatum. Bibent omnes Gentes. Hauriendo bona tua, et letando de tua miseria. Et absorbebunt. Te totaliter {4.1914} devorando. Et erunt quasi non sint. Scilicet gentes tue, unde istud refertur ad illud quod supra dicitur : Dies Domini super omnes gentes.
Numérotation du verset Abd. 1,17 
marg.| £ .6. % Et in monte : Hic post destructionem Idumeorum nuntiat propheta consolationem Iudeorum. Et dicunt aliqui expositores nostri, quod residuum huius prophetie intelligitur ad litteram de reditu captivitatis Babylonice. Et in monte Sion erit salvatio. Quia liberati de captivitate illuc venerunt, ut habetur1Esr. 2
marg.| £ .7. % Et erit sanctus : Quia ibi reedificatum fuit templum in loco sancto suo.
marg.| £ .8. % Et possidebit domos Iacob eos qui possederant : Quod maxime fuit impletum tempore Machabeorum, qui pugnantes viriliter suos adversarios sibi subiecerunt.
Numérotation du verset Abd. 1,17 
moraliter
marg.| £ .7. % {4.1913} Et in monte Sion erit salvatio : Istud usque ad finem capituli {4.1914} litteraliter exposui de adventu Christi, propter quod de alia expositione pertranseo, sicut in fine Amos prophete dictum est.
marg.| Et ideo potest ista pars exponi de tempore Christi, cum dicitur : Et monte, Sion : Quia Christus salvator noster ibi pluries predicavit in templo, et plures infirmos curavit spiritualiter et corporaliter : Et erit sanctus. Quia ibi missus fuit {4.1916} Spiritus Sanctus in signo visibili in die pentecostes secundum quod dicit Hieronymus in epistola ad Paulinum. Et possidebit domus Iacob, id est Apostoli primique credentes qui fuerunt de domo Iacob. Et ista possessio non est per temporale Dominium, sed quia potentes huius mundi posuerunt colla sua sub iugo fidei.
Numérotation du verset Abd. 1,17 
additio Burgensis
prol.| {4.1917} In capitulo 1. Abdie. ubi dicitur in Postilla : Et ideo potest ista pars exponi de tempore Christi.
prol.| Per Idumeam de qua principaliter in prophetica Abdie agitur, secundum Hebreos intelligitur Romanum imperium, prout in glossa nostra in hoc loco habetur, ubi sic habetur : Hec omnia Iudei de tempore Antichristi interpretantur, quem pro Christo recipient. Et quidquid contra Idumeam dicitur, ipsi de Romano imperio somniant dictum. Hec in Glossa. Circa quod notandum, quod per Romanum imperium intelligunt communiter Romanam ecclesiam quam dicunt destruendam per Messiam ab eis inaniter expectatam. Quam quidem ecclesiam Romanam assenserunt prefiguratam fuisse per quartam bestiam visam a Daniele 7. capituloa quam propheta destruendam per quintum regnum incorruptibile a Deo suscitandam, quod falsum est et erroneum prout in additione super Danielem capitulo supradicto fuit sufficienter ostensum. Similiter, quod asserunt per Idumeam intelligi ecclesiam Christianam seu Romanam, improbatum fuit plene supra Is. 34. in additione, ubi ostensum fuit quod in illo loco sicut in quibusdam aliis sacre scripture verificatur {4.1918} de eis illud Psalmi: “Gladius eorum intret in corda ipsorum”. Si attente enim considerentur Scripture, Idumea in illo capitulo et in aliis similibus significat ad litteram synagogam Iudeorum, que Apc. 2. synagoga Satane dicitur, que per negationem et occisionem Christi, et persecutionem membrorum eius facta est vere ecclesie Dei inimica, eo modo quo Idumea ab Esau descendens secundum carnem semper fuit adversatrix Hierusalem materiali. Ista autem consideratio plene ostenditur in additionibus prelibatis scilicet Is. 34. et Dn. 7. Unde que in hoc capitulo continentur de Idumea, presertim ab illo loco : Et in monte Sion, etc. Intelligendum est de synagoga Iudeorum. Et quod dicitur de Sion Ioseph et Iacob, intelligendum est de ecclesia et populo Christiano. Et ideo concludit in fine : Et erit Domino regnum, quia Idumea predicta separata a consortio fidelium post passionem legitur Mt. ultimo d. « Data est mihi omnis potestas in celo et in terra ». Item quod dicitur hic circa finem : Et transmigratio Hierusalem que est in Sepharad scilicet in Hispania, possidebit civitates Austri, impletum fuit quando Hispani ante ortum nefande secte Mahumeti possederunt multas civitates in Africa1, ut in chronicis habetur. Africa2 autem est in parte Australi terre habitabilis.
a Cf. Dn. 7.
1 Africa] scrips., Aphrica Ed1603
2 Africa] scrips., Aphrica Ed1603
Numérotation du verset Abd. 1,18 
marg.| £ .9. % Et erit domus Iacob ignis etc. Dicuntur hic domus Iacob illi de regno Iude, qui redierunt de captivitate, et domus Ioseph illi de regno Israel, qui evadentes manus Assyriorum, postea venerunt ad habitandum in regno Iude : et cum illis de regno Iuda captivati fuerunt, et cum redeuntibus redierunt.
marg.| £.10.% Et domus Esau stipula, id est Idumea ita faciliter destruetur ab eis, sicut stipula ab igne.
Numérotation du verset Abd. 1,18 
allegorice
prol.| Et erit domo Iacob ignis etc. quia super eos apparuit Spiritus Sanctus in specie ignis : Act. 2.a. Et domus Esau, id est generaliter Gentiles, ex hoc enim quod Esau persequebatur Iacob, et descendentes ab eo scilicet Idumei persequebantur filios Israel a Iacob descendentes ; omnes qui populum Israel persecuti sunt cuiusmodi erant Gentiles, vocati sunt nomine Edom, ut dicunt Hebrei. Et ulterius deductum est hoc nomen ad omnes persecutores filiorum Israel.
prol.| Et hoc idem dicit Hieronymus in primo prologo huius prophetie. Et per hoc quod dicuntur hic stipula, et Apostoli ignis, intelligitur eorum conversio facilis ad fidem. Et devorabunt eos, id est corpori Christi mystico incorporabunt. Et hoc modo dicitur Act. 10.b. « Surge Petre, occide et manduca » scilicet de conversione Cornelii et aliorum Gentilium cum eo existentium statim futura. Et non erunt reliquie, id est non remanebit in eis aliquid idololatrie precedentis, sicut dicitur Prv. 12.a. Verte impios et non erunt, scilicet amplius impii manebunt tamen ad pietatem conversi.
Numérotation du verset Abd. 1,19 
marg.| £ .1. % {4.1915} Et hereditabunt hi qui ad austrum sunt : Quia tempore Machabeorum dilataverunt terminos habitationis sue circumquaque.
Numérotation du verset Abd. 1,19 
allegorice
prol.| Et hereditabunt etc. Act. 1.a. dixit Iesus discipulis suis : « Eritis mihi testes in Hierusalem et in omni Iudea et Samaria et usque ad ultimum terre » quia fidem Christi primo predicaverunt in Hierusalem : et postea in aliis partibus circumquaque submittentes colla Gentium iugo fidei. Et secundum hoc dicuntur hic aliqui hereditare terras diversas ad quas iverunt : Et exprimuntur specialiter alique terre propinque Hierusalem et Iudee, ut mons Esau, terra Philisthiim, Samaria et Galaad, et Sarepta Sidoniorum. Et per ista loca intelliguntur omnia alia ad que derivata est per Apostolos fides catholica.
Numérotation du verset Abd. 1,20 
marg.| £ .2. % Et transmigratio exercitus huius, id est illi qui de regno Iude transmigraverunt in Babylonem, hereditabunt supple.
marg.| £ .3. % Omnia loca Chananeorum : Loca que fuerunt a Chananeis possessa antequam filii Israel ingrederentur terram illam.
marg.| £ .4. % Usque ad Sareptam : Civitas est in qua mulier vidua pavit Eliam.
marg.| £ .5. % Et transmigratio Hierusalem que est in Bosphoro : Nomen est loci in regno Babylonie secundum illam expositionem, ad quem aliqui de Hierusalem fuerunt translati.
Numérotation du verset Abd. 1,20 
moraliter
marg.| Sciendum tamen, quod ubi translatio nostra habet : Usque ad Sareptam, in Hebreo habetur Usque Zarphat, id est usque in Franciam, ut dicit Rabbi Salomon et secundum hoc exponitur quod dicitur hic : Et transmigratio exercitus huius, id est collectionis fidelium in Iudea existentium, qui erant exercitus {4.1917} fortis contra diabolum et persecutionem infidelium, quorum aliqui transmigraverunt per varia loca infidelium, qui hic Chananei nominantur procedentes usque in Franciam, scilicet sanctus Savinianus, qui fuit de 72. discipulis unus, et convertit ad fidem civitatem Senonensem, que tunc erat metropolis in tota Francia, et civitas aurea vocabatur, et post civitatis conversionem eam Domino dedicavit, faciens cruces in muro civitatis cum pollice, qui cedebat lapis sicut cera mollis ; et adhuc apparent in pluribus locis, sicut ego vidi qui hec scripsi : et socii sancti Saviniani alias civitates Francie plures ad fidem Christi converterunt, ut ex actis eorum habetur ; et transmigratio Hierusalem que in Bosphoro est.
marg.| In Hebreo habetur : [hébreu] Sepharad, id est in Hispania, ut dicit Rabbi Salomon quod fuit impletum per Iacobum Apostolum et eius discipulos ibi fidem Christi primitus predicantes, et colla Gentium subiugantes.
marg.| Ideo subditur : Possidebit civitates Austri : licet enim Hispania respectu Hierusalem sit in parte occidentali : tamen respectu Francie de qua fecerat mentionem immediate magis est ad Austrum.
Numérotation du verset Abd. 1,21 
marg.| £ .6. % Et ascendant salvatores, id est Esdras et Nehemias vel Machabei ut dicunt aliqui.
marg.| £ .7. % Et erit Domino regnum, id est virtute divina fient ista, cui servient a captivitate liberati. In aliquibus autem libris additur in fine : Amen sed non est in Hebreo nec in libris correctis.
marg.| Ista expositio videtur habere aliqua dubia. Primo, quia non habetur plane de Scriptura quod termini Iudeorum fuerint ita dilatati temporibus predictis : et maxime quia dicitur hic : Possidebunt regionem Samarie, quia Samaritani illuc missi a rege Assyriorum. 4Rg. 17. habitaverunt regionem illam usque ad tempus Christi, ut patet Io. 4. et in pluribus aliis locis ex Evangelio. Item quod dicitur : Et erit Domino regnum. Videtur extorte exponi quia interruptio regni David quod dicitur regnum Dei in Scriptura a doctoribus Hebreorum et Latinorum, dicitur reparanda per Christum, et hoc videtur manifeste sonare dicta prophetarum : propter quod Rabbi Salomon et alii Hebrei exponunt totam partem istam de consolatione Iudeorum per Christum, sed in hoc deficiunt quod dicunt esse futurum quod iam est impletum.
Numérotation du verset Abd. 1,21 
moraliter
marg.| Et ascendent Salvatores, id est {4.1918} Petrus et Paulus qui dicuntur salvatores participative, eo quod sunt precipui Apostoli. In montem Sion, id est in ecclesiam que mons Sion dicitur. Is. 2. et Hbr. 12. ut ibidem dictum est : Iudicare montem Esau, id est Romam, ut dicit Rabbi Salomon quia apparentes Constantino, et eum arguentes de persecutione Christianorum induxerunt eum ad defensionem Christianorum et edificationem ecclesiarum per Romanum imperium. Et erit Domino regnum, quia Romam caput mundi dimisit vicario Christi transferens sedem imperii Constantinopolim.
Numérotation du verset Abd. 1,21 
anagogice
marg.| Aliter etiam potest exponi de tempore futuri iudicii, cum dicitur : Et ascendent Salvatores, id est Apostoli qui erunt iudicis assessores ad perfectam salutem electorum tunc habendam.
marg.| In montem Sion, quia circa illum locum erit finale iudicium ut dictum est supra Ioel. 3.
marg.| Iudicare montem Esau, id est condemnare superbiam infidelium, qui nomine Edom vel Esau designantur, ut dictum est supra.
marg.| Et erit Domino regnum : quia tunc omnia perfecte subiicientur Domino nostro Iesu Christo : Cui est honor et gloria in secula seculorum, Amen.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Abd. 1), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 16/11/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=43&chapitre=43_1)
Signaler un complément d'information

Notes :