Hugo de Sancto Caro

Capitulum 4

Numérotation du verset Za. 4,1 

Et reversus est angelus qui loquebatur in me et suscitavit me quasi virum qui suscitatur de somno suo.
Numérotation du verset Za. 4,2 

Et dixit ad me : Quid tu vides ? Et dixi : Vidi et ecce candelabrum aureum totum et lampas eius super caput ipsius
et septem lucerne eius
super illud1
1 illud] + septem Weber
et septem infusoria
lucernis
que erant super caput illius,
Numérotation du verset Za. 4,3 

et due olive
super illud una a dextris lampadis
et una a sinistris
eius.
Numérotation du verset Za. 4,4 

Et respondi et aio ad angelum qui loquebatur in me dicens : Quid sunt hec, domine mi ?
Numérotation du verset Za. 4,5 

Et respondit angelus qui loquebatur in me et dixit ad me : Numquid nescisti2 quid sunt hec ? Et dixi : non, domine mi.
2 nescisti] nescis Weber
Numérotation du verset Za. 4,6 

Et respondit et ait ad me dicens : Hoc est verbum Domini ad Zorobabel
dicens :
Non in exercitu,
nec in robore
sed in spiritu meo dicit Dominus exercituum.
Numérotation du verset Za. 4,7 

Quis tu
mons magne coram Zorobabel in planum
et educet
lapidem primarium
et exequabit gratiam gratie eius.
Numérotation du verset Za. 4,8 

Et factum est verbum Domini ad me dicens :
Numérotation du verset Za. 4,9 

Manus Zorobabel fundaverunt domum istam
et manus eius perficient eam et scietis
quia Dominus exercituum misit me
ad vos.
Numérotation du verset Za. 4,10 

Quis enim despexit dies parvos ?
Et letabuntur et videbunt lapidem stanneum3 in manu Zorobabel.
3 stanneum] stagneum Weber
Septem isti oculi Domini
qui discurrunt in universa terra.
Numérotation du verset Za. 4,11 

Et respondi
et dixi ad eum : Quid sunt due olive4 ad dexteram candelabri et ad sinistram eius ?
4 olive] + iste Weber
Numérotation du verset Za. 4,12 

Et respondi secundo
et dixi ad eum : Quid sunt due spice
olivarum que sunt iuxta duo rostra aurea in quibus sunt suffusoria ex auro ?
Numérotation du verset Za. 4,13 

Et ait ad me dicens : Numquid nescis quid sunt hec ? Et dixi : Non, domine.
Numérotation du verset Za. 4,14 

Et dixit : Isti sunt5 duo filii olei qui assistunt Dominatori universe terre.
5 sunt] om. Weber

Capitulum 4

Numérotation du verset Za. 4,1 
marg.| {5. 215vb} Et reversus est Angelus] etc. Quarta pars ubi promittitur reparatio templi. Et dividitur hoc cap. in tria. Primo, ostenditur reparatio templi Prophete per visionem. Secundo, exponitur visio ipsa, sed obscure, ibi   [Et respondit Angelus] Tertio, ponitur expositio aperte, ibi : [  Et factum est verbum Domini] Dicit ergo.
marg.| {o} Et reversus est Angelus] etc. Non abierat quoquam, sed Prophetat ex magnitudine visionis precedentis stupefactus quasi sopitus erat. Unde suscitatur ad videndum maiora, et confortatur.
marg.| {p} Et dixi, vidi] etc. Nota : iste vidit imaginarie candelabrum quoddam aureum habens septem brachia, in quorum summitatibus erant septem lucerne, id est septem vasa in quibus sedebant septem lampades, sicut etiam in tabernaculi candelabro erat, et in brachiis candelabri erant quidam vicini, quos appellat hic rostra, que forte in candelabro tabernaculi dicuntur Lilia, in quibus dependebant septem infusoria, id est septem vasa quibus infundebatur oleum in lucernis. Et iuxta candelabrum hinc et inde erant due olive habentes ramos erectos, et ordinatos in more spicarum, que aristas solent ordinate erigere in directum, et aliquantulum videbantur excedere candelabrum in latitudine. Videamus ergo primo litteram, postea intellectum mysticum tam secundum Iudeos, quam secundum nos. Ad litteram autem, quia candelabrum erat de dignioribus ornamentis templi, per candelabrum cum vasis tuis intelligebatur plena templi restauratio cum ornamentis suis. Non enim inferebatur candelabrum, nisi in templum prius perfectum. Dicit ergo. Vidi imaginarie, non tamen significatum intellexi omnino.
marg.| {q} Et ecce candelabrum aureum totum, et lampas eius super caput ipsius] id est uniformitas lampadum. Simile Ezechiel. 40. ubi sepe dicitur mensurare thalamum cum thalamos mensurarer propter uniformitatem, vel forte in hastili candelabri erat lampas una nobilior ceteris.
marg.| {r} Et septem lucerne eius super illud] etc. id est vasa in quibus stabant lampades.
marg.| {5. 216ra} Δ {a} Et septem infusoria] id est vasa, quibus infundebatur oleum. {b}   Lucernis que erant super caput eius] id est super septem brachiorum summitates.
marg.| {c} Et due olive super illud] etc. stantes hinc, et inde, vel forte fabrefacte in summitate candelabri. {d}   Et respondi] ipsi visioni, que se ostendebat, nec aperiebat, et ideo materiam querendi petebat.
marg.| {e} Numquid nescis quid sunt hec ?] Hoc dicit, quia cum iam certus esset de reparatione civitatis, et restitutione sacerdotii, satis patuerat, quod per candelabrum promittebatur restauratio templi, et eorum, que ad sacerdotium pertinebant.
marg.| {f} Hoc est verbum] id est hoc candelabrum sive hec visio significat verbum, id est inspirationem, que facta est ad Zorobabel ; scilicet de templo consummando. Vel hoc significat ; Verbum, id est rem verbi, quam per Zorobabel Dominus statuit adimplere. Et bene dico, quod hoc est verbum, id est voluntas Domini, que faciet hoc, quia.
marg.| {g} Non in exercitu] id est in multitudine populi.
marg.| {h} Nec in robore] bellatorum fiet hoc supple, scilicet reductio populi, vastatio hostium, reparatio templi. Et cum Dominus ita ordinaverit.
marg.| {i} Quis tu mons magne] id est o tu diabole ad quid erigis te incitando principes, et nationes contra Zorobabel, qui virtute mea prosterneris. {k}   In planum] id est omnino. Septuaginta. Quis tu mons magne ante faciem Zorobabel, ut corrigas. {l}   Et] vere prosterneris, quia educet Dominus lapidem primarium, Christum filium suum, qui est primogenitus mortuorum. Apc. 1.b. Ipsum educet, id est virtutem eius ostendent, quia ipse semper auxilio populo Israel fuit.
marg.| {m} Et] ipse lapis, id est filius, vel ipse Dominus pater, scilicet.
marg.| {n} Gratiam] quam faciet populo redeunti de Babylone.
marg.| {o} Exequabit gratie eius] quam scilicet fecit patribus eorum quos de Egypto eduxit. Quidam per lapidem hunc intelligunt hic Zorobabel, sed Hieronymus priorem intellectum ponit.
marg.| {p} Et factum est verbum Domini] etc. Hic exponit visionem aperte, et etiam verba premissa. Quis tu mons, etc.
marg.| {q} Manus Zorobabel] 1Esr. 3. et 6.
marg.| {r} Fundaverunt domum istam] ideo dictus est lapis primarius, secundum quosdam.
marg.| {s} Et manus eius perficient eam] Hic exprimebat candelabrum, et eo amplius, quia et templi restaurationem, et omnium pertinentium ad illud figurabat.
marg.| {t} Et scietis] tunc vos edificantes, et timidi, et dubii.
marg.| {u} Quia Dominus exercituum misit me] Zachariam.
marg.| {x} Ad vos] excitandos, confortandos, et certificandos.
marg.| {y} Quis enim despexit] quasi dicat vere perficietur opus, quia Zorobabel, et socii eius potentiam regum, et hostium despicient, et fortiter facient, et ideo letabuntur opere consummato. Et hoc est. Quis enim despexit, quasi dicat, pauci sunt qui hoc faciant qui despiciant.
marg.| {z} Dies parvos] id est brevem, et modicam potentiam principum, et insultus hostium, sed Zorobabel, et socii eius hoc facient, quia instabunt operi neminem formidantes.
marg.| {a} Et] ideo letabuntur faciendo.
marg.| {b} Et videbunt lapidem stanneum] etc. Hieronymus id est auxilium Salvatoris, qui de stirpe Zorobabel promittitur. Stanneum. Nota in his duobus capitulis dicitur Christus lapis oculatus, sculptus, primarius, stanneus. Oculatus in incarnatione, quia gratiarum plenitudine decoratus. Sculptus in Passione. Primarius in resurrectione, quia Christus resurrexit primitie dormientium, Stanneus in Ecclesie conservatione. {5. 216rb} Stannum enim omnia alia metalla ab igne defendit ne urantur, et stannum pluviis spissatur, et consolidatur. Ita Christus suos in igne persecutionis protexit, et pluviis tribulationum proficere fecit. Istum ergo viderunt Iudei in manu Zorobabel, quia Dei virtutem cum eo esse cognoverunt. Et in isto lapide vidit Zacharias imaginarie septem oculos, de quibus sequitur.
marg.| {c} Septem sunt isti oculi Domini] quos vidisti in lapide. Hieronymus Quos supra septem spiritus Domini esse diximus.
marg.| {d} Qui discurrunt in universam terram] quia spiritus Domini replevit orbem terrarum. Et sapientia attingit a fine, usque ad finem fortiter. Sap. 8.a. Et dignos seipsa circuit querens. Sap. 6.c. ita patet quod idem fuit lapis ille, et ille oculatus de quo supra cap. proximo.
marg.| {e} Et respondi] etc. Iam certificatus est Propheta de candelabro quid significet, modo querit de olivis. Et duas facit questiones. Et ad primam non respondetur ei tribus de causis secundum Hieronymus Primo, quia de olivis iam certificatus erat in parte per hoc quod dictum est :   [Manus Zorobabel] etc. quem potuit intelligere unam olivam, et socium eius Iesum, aliam. Item, ut reprimat audaciam eius, quod maiora se scire contendat. Item, quia videbat Angelus quod facturus erat secundum questionem eiusdem responsionis, ideo expectavit donec faceret ambas, quibus sub una responsione satisfecit, secundum litteram.
marg.| {e} Et respondi] nutui visionis que me sollicitum reddebat.
marg.| {f} Et respondi secundo] quia tanta audire non merui, minora interrogavi, vel certe, quia prima vice interrogatus tacui, pulsavi, et institi, et iterum idem sub aliis verbis quesivi.
marg.| {g} Quid sunt due spice ?] Septuaginta. Quid sunt duo rami olivarum, que in manibus sunt duarum narium, que infundunt, et retrahunt duo suffusoria aurea. Idem ergo significatur per olivas, et spicas sive ramos, sed spice referuntur ad staturam arborum, olive ad substantiam vel speciem.
marg.| {h} Que sunt iuxta duo rostra] etc. id est iuxta vicinos ultimos, qui in extremis candelabri brachiis dependebant hinc, et inde.
marg.| {i} Isti sunt duo] Qui significantur per olivas, et spicas sunt, ut quidam volunt ad litteram, Zorobabel, et Iesus qui dicuntur.
marg.| {k} Filii olei] vel pinguedinis, secundum Septuaginta, Vel, splendoris, secundum Aquilam propter eorum suavitatem, sapientiam, et pietatem.
marg.| {l} Qui assistunt dominatori universe terre] quia eius operi, et mandatis exequendis fortiter insistebant.
marg.| Mystice. {p} Vidi, et ecce candelabrum aureum totum, et lampas eius super caput ipsius] Hieronymus. Hebreus dicit significari per candelabrum legem, per lampadem eius Christum qui est caput legis, per septem lucernas septem Spiritus sancti gratias, que in Christo plane fuerunt, per septem infusoria intelligunt, quod per legem septem gratie ad homines de celo descendunt : duas olivas inter quas lampas lucet, legem dicunt esse, et Prophetas. Nostri autem per candelabrum Ecclesiam, per lampadem Christum intelligunt, septem lucerne, et septem infusoria, septem dona Spiritus sancti sunt. Sed diversis respectibus, quia cum in ipso capite nostro requiescunt, lucerne ; cum vero nobis infunduntur, infusoria appellantur. Vel septem lucerne, septem virtutes, de quibus Mt. 5.a. Beati pauperes spiritu. Septem lampades septem dona, septem infusoria, septem petitiones per quas donorum gratie virtutibus infunduntur, due olive, lex et Prophete, vel vetus, et novum Testamentum.
marg.| Idemque per ramos, et per spicas accipimus, quia nec vetus nec novum plene intelligere sufficimus. Vel due olive seu due spice, Enoch, et Elias circuncisio, et preputium, activa, et contemplativa, Apostoli in utroque populo predicantes, vel maxime Petrus, et Paulus, qui quasi spice superiores, ceteros ramos, id est ceteros Apostolos precellere videbantur. Isti steterunt iuxta duo rostra aurea, id est iuxta duorum testamentorum consilia, vel duo caritatis precepta, in quibus sunt suffusoria aurea, id est Spiritus sancti dona. Ipsi assistunt Angelo Dei dominatori terre.
marg.| In terris quidem cum eo laborando, pro eo pugnando, Θ in ea contemplando, propter eum patiendo, et modo assistunt ei in celis conregnando, et in fine assistent cum eo iudicando.
marg.| {q} Manus Zorobabel] Hieronymus Christus fundavit Ecclesiam, et perficiet eam. Ipse est alpha, et omega. Apc. 1.b. Et ideo qui modo despiciunt dies parvos, et malos vite presentis pro eo letabuntur post mortem, et videbunt in iudicio lapidem stanneum, et oculatum in manu eius, id est ipsum Christum suam virtutem, et suam sapientiam ostendentem in opere. Vel videbunt lapidem stanneum, id est sententiam durissimam, et iustissimam in manu eius, quia, quomodo stannum mixta, et adulterata metalla in igne dissociat, ita ipse sedebit separator in Azoto conflans, et emundans argentum, et separabit agnos ab hedis, granum a paleis, scoriam ab argento.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Za. Capitulum 4), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 31/01/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=50&chapitre=50_4)
Signaler un complément d'information

Notes :