Hugo de Sancto Caro

Capitulum 5

Numérotation du verset Za. 5,1 

Et conversus sum
et levavi oculos meos et vidi et ecce volumen volans.
Numérotation du verset Za. 5,2 

Et dixit ad me : Quid tu vides ? Et dixi : Ecce1 ego video volumen volans, longitudo eius viginti cubitorum et latitudo eius decem cubitorum.
1 Ecce] om. Weber
Numérotation du verset Za. 5,3 

Et dixit ad me : Hec est maledictio que egreditur super faciem omnis terre, quia omnis fur sicut ibi scriptum est
iudicabitur
et omnis iurans ex hoc similiter iudicabitur.
Numérotation du verset Za. 5,4 

Educam illud dicit Dominus exercituum et veniet ad domum furis et ad domum iurantis in nomine meo mendaciter et commorabitur
in medio
domus eius et consumet eam et
ligna eius et lapides eius.
Numérotation du verset Za. 5,5 

Et egressus est angelus qui loquebatur in me et dixit ad me : Leva oculos tuos et vide. Quid est hoc quod egreditur ?
Numérotation du verset Za. 5,6 

Et dixi : Quidnam est ? Et ait : Hec est amphora
egrediens.
Et dixit : Hic2 est oculus
2 Hic] hec Weber
eorum in universa terra.
Numérotation du verset Za. 5,7 

Et ecce talentum plumbi portabatur et ecce mulier una sedens in medio amphore.a
0 Cf. sententia ex Za. 5, 6-7 (καὶ εἶπεν Αὕτη ἡ ἀδικία αὐτῶν ἐν πάσῃ τῇ γῇ. 7 καὶ ἰδοὺ τάλαντον μολίβου ἐξαιρόμενον, καὶ ἰδοὺ μία γυνὴ ἐκάθητο ἐν μέσῳ τοῦ μέτρου) : « Iniquitas sedet super talentum plumbi », ut laud. ORIGENES , In Exodum homiliae (transl. Rufini), hom. 6, par. 4, GCS 29, p. 195.16 ; ORIGENES , In Matthaeum homiliae, fragm., 245, 1-2 ; ORIGENES , Commentarii in Matthaeum, versio latina antiqua (Mt. 18, 23), GCS 10, p. 299.10-15 : « et forsitan ideo talentorum multorum factus est debitor, quoniam (saepe) secutus est mulierem super talentum plumbi sedentem, cuius nomen iniquitas » ; HIERONYMUS , In Ez. (CPL 0587), lib. 7, c. 22, linea 653 [*] ; HIERONYMUS , In Is. 58, 13, CCSL 73, p. 675.28 ; HIERONYMUS , Commentarii in prophetas minores (Na.), Na. 2, 8-9, CCSL 76A, p. 549.284 ; HIERONYMUS , Commentarii in prophetas minores (Mal.), Mal. 3, 15, CCSL 76A, p. 937.393 ; cf. HIERONYMUS , In Mt., lib. 2, linea 264 [*] ; HIERONYMUS , In Is. 1, 4, lib. 1, CCSL 73, p. 11.35 ; HIERONYMUS , In Is. 24, 19-20), CCSL 73, lib. 8, CCSL 73, p. 322.27 : « In zacharia scribitur: quae sedebat super talentum plumbi » ; HIERONYMUS , Commentarii in prophetas minores (Mi.), lib. 2 (Mi. 7, 18-20), CCSL 76, p. 523.686 ; HIERONYMUS , In Ecl. (Qo. 9, 11), lin. 244 [*] : « iniquitas enim sedet super talentum plumbeum » ; HIERONYMUS , In Is. (Is. 14, 15), lib. 6, CCSL 73, p. 242.10 : « Unde et iniquitas, siue ut melius habetur in hebraeo, impietas super talentum plumbi sedere conspicitur » ; HIERONYMUS , In Is. (Is. 5, 18) lib. 2, CCSL 73, p. 76.36-37: « plaustrum autem plenum oneratum que peccatis facilius intellegunt, qui meminerint scriptum in zacharia, impietatem sedere super talentum plumbi » ; HIERONYMUS , In Ez. (Ez. 27), lib. 8, c. 27, lin. 984 [*] : « Iuxta zachariam in quo mulier sedet super talentum plumbi » ; HIERONYMUS , Commentarii in iv epistulas Paulinas, (Gal.), lib. 3, col. 455, linea : 52 [*] : « et zacharias, in specie mulieris, uidit super talentum plumbi sedere iniquitatem » ; HIERONYMUS , Commentarii in prophetas minores (Za.), lib. 1 (Za. 5, 5-8), CCSL 76A, p. 788.97 : « et ecce talentum plumbi elevatum est, et ecce mulier una sedebat in medio amphorae », et, ex illis, permulti auctores.
Numérotation du verset Za. 5,8 

Et dixit :
Hec est impietas. Et proiecit eam in medio amphore et misit massam plumbeam
in os eius.
Numérotation du verset Za. 5,9 

Et levavi oculos meos et vidi. Et ecce due mulieres egredientes et spiritus in alis earum et habebant alas quasi alas milvi et levaverunt amphoram inter terram et celum.
Numérotation du verset Za. 5,10 

Et dixi ad angelum qui loquebatur in me : Quo iste deferunt amphoram ?
Numérotation du verset Za. 5,11 

Et dixit ad me : Ut edificetur ei domus in terra Sennaar
et stabiliatur et ponatur ibi super basim3 suam.
3 basim] scrips. , basem Rusch Weber

Capitulum 5

Numérotation du verset Za. 5,1 
marg.| {5. 216va} Et conversus sum] etc. Promisit eis Dominus multa prospera, sed ne extollantur, tristia subsequuntur. Et primo peccata presentis populi annumerat, et penam eis debitam ostendit. Secundo, peccata patrum precedentium, et penas quas pro eis exolverunt ostendit, ibi   [Et egressus est] Dicit ergo.
marg.| {a} Et conversus sum] a letis ad tristia videnda {b}   Et levavi] etc. imaginarie.
marg.| {c} Et ecce volumen] etc. Septuaginta : Falcem volantem, Symmach. Capitulum volans. Per volumen istud Dei notitia intelligitur, in qua omnium peccata descripta sunt, ut recipiat unusquisque sicut ibi scriptum est. Dn. 7.c. et Apc. 20.d. Libri aperti sunt : per viginti cubitos, ut dicit Hieronymus significantur tristia : per decem prospera. Binarius enim numerus transgressionis est, qui ductus per denarium, transgressionem Decalogi exprimit, simplex autem denarius perfectam Decalogi impletionem ostendit. Vidit ergo Propheta volumen volans, id est Dei notitiam omnia populi peccata videntem, et penam pro legis transgressione velociter reddentem. Afflixit enim eos Dominus terrore hostium, fame, et penuria : Nehem. 5. Afflictis autem, et correctis, ac decem precepta servantibus, vidit pacem, et prospera reservantem. {d}   Hec est maledictio] etc. Expositio visionis : Hec visio, est maledictio culpe.
marg.| {e} Que egreditur super faciem omnis terre] per penam, quia occulta erant eorum peccata donec ostensa sunt per vindictam. {f}   Quia omnis fur] etc. Ista que ipsi reputabant inter minora, mortalia nominat, ut sciant, quia si pro talibus Dominus sic vindicat, quanto magis pro maioribus. Vel quia in istis frequentius peccabant, maxime propter egestatem. De qua supra Agg. 1. et Nehem. 5.
marg.| {g} Et omnis iurans] ait Hereticus, ergo iurare non licet. Responsio. Verum est mendaciter, ut statim sequitur in littera. {g}   Ex hoc] volumine.
marg.| {h} Et educam illud] id est iudicium occultum in volumine scriptum patefaciam. {i}   Et veniet ad domum furis] etc. id est ad possessionem, familiam, corpus, seu conscientiam.
marg.| {k} Et commorabitur in medio domus eius] quasi diuturna erit fames, et gravis, quia. {l}   Consumet eam] etc. Unde voluerunt etiam filios vendere, Nehem. 5.
marg.| Mystice, secundum Hieronymus per falcem intelligitur sententia Dei iudiciaria, que cunctorum delicta succidit. Per viginti, et decem cubitos, etatem Christi quidam intelligunt, quia in tali etate veniet ad iudicandum. Secundum Gregorium volumen, sacra Scriptura est, que mentem ad superna volare facit, cuius impletio per latitudinem caritatis quasi simplum habet, respectu longitudinis premii quod erit centuplum in presenti, et vita eterna in futuro, scilicet Sabbatum ex Sabbato hic, scilicet requies mentis, ibi gaudia eternitatis. In hac scripta est maledictio, que veniet ad domum, id est conscientiam, vel corpus cuiuslibet peccatoris, cum dicetur ; Ite maledicti, etc. Et ibi commorabitur, quia vermis eorum non morietur, nec ignis extinguetur, Is. ult. g. {m} Et egressus est] etc. Hic primo commemorat peccata patrum, postea penam, ut isti audientes timeant. Vidit ergo Propheta in imaginatione, quod quedam amphora ferebatur per aera, et quedam massa plumbea, vel suo impetu, vel Dei iussione, vel ab aliquo Angelo, cuius hic nomen tacetur, et quod mulier sedebat patenter in medio amphore super massam plumbi, que erat in amphora, ita quod desuper apparebat, et proiecit eam Angelus in profundum amphore, et clausit os {5. 216vb} amphore massa plumbea ne se posset erigere. Et due mulieres habentes alas milvi portaverunt amphoram in Babylonem, ut ibi collocaretur, Amphora hec mensura est peccatis patrum Iudeorum plena. Massa plumbea, gravitatem, et enormitatem scelerum eorum significat, Mulier autem ipsa est idololatria, que super omnia scelera eorum eminebat, dum in terra sua inter lucos et delubra idolis libere serviebant, donec due mulieres, id est due tribus eam in Babylonem portaverunt. Et tunc proiecta est ab Angelo in profundum captivitatis eorum impietas, et oppressa, ita ut idololatriam suam exercere non possent, etsi vellent, sicut nec modo faciunt.
marg.| {n} Hec est amphora] Septuaginta, mensura peccatorum, scilicet.
marg.| {o} Et dixit] Angelus {p}   Hec] amphora, vel potius huius amphore deportatio.
marg.| {q} Est oculus eorum] id est manifestatio peccatorum Iudeorum.
marg.| {r} In universa terra] quia per captivitatem ubique nota facta sunt eorum peccata. Septuaginta. Hec est impietas eorum.
marg.| {s} Et ecce talentum plumbi portabatur] quia enormia et gravia erant eorum peccata.
marg.| {t} Et ecce mulier] id est idololatria.
marg.| {u} Sedens in medio amphore] super talentum.
marg.| {x} Hec est impietas] que opponitur pietati, id est cultui Dei.
marg.| {y} Et proiecit eam in medio amphore] Angelus, id est obsidione, et captivitate oppressit.
marg.| {z} Et misit massam plumbeam in os eius] id est pondus pene quam pro peccatis recipiebat os populi, quod semper ad idololatrandum hiabat, obstruxit.
marg.| {a} Et ecce due mulieres egredientes] regnum, scilicet Medorum, et Macedonum, qui populum post captivitatem afflixerunt. Hoc fingunt Iudei, ne quod de se dicitur in se retorqueant. Hieronymus He mulieres sunt decem, et due tribus egredientes de terra sua hoc modo, quia.
marg.| {b} Spiritus] nequam erat in alis earum, id est in principibus vel in effectu, vel in intellectu eorum Que ale erant.
marg.| {c} Quasi milvi] Septuaginta, quasi upupe, Symmach. quasi herodionis. Per herodionem, sanguinarium, et sevissimum, et pugnantem, et ad coitum impatientem, ita ut sanguinem ex oculis evomat. Item per upupam que in stercore nidificat. Similiter per milvum, qui domesticis insidiatur predis, et aniculis, scelerum ipsorum varietas intelligitur. Vel ipse diabolus qui eos in superbiam levavit, et faciliter ac velociter ad iniquitates primo, et postea ad captivitatem portavit. {d}   Et levaverunt] ipse mulieres, id est decem, et due tribus.
marg.| {e} Amphoram inter terram, et celum] congeriem iniquitatum suarum, id est velociter quasi volando tulerunt eam puniendam in terra Sennaar, id est in Babylone.
marg.| {f} Quo iste deferunt amphoram] Non querit quid deferant, quia iam dictum est ei, quia hec est oculus, vel impietas eorum.
marg.| {g} Ut edificetur] etc. id est ut diu ibi puniatur. Unde Ier. mandavit eis, ut edificarent domos, etc. Ier. 29.b.
marg.| {h} In terra Sennaar] in campo, scilicet Chaldeorum ubi edificari debuit turris Babel, Gn. 11.a. Sed quomodo hoc convenit decem tribubus, que ultra montes Caspios sunt translate ? Responsio. Assyriis superatis in Chaldeis a Dario etiam ipse decem tribus sub Chaldeis fuerunt, et sub Medis.
marg.| {i} Et stabiliatur, super basem suam] etc. id est ut ibi diuturna statione quiescat. Mystice. {m}   Et egressus {5. 217ra}   est] etc. Amphora ista secundum Gregorium, est mens avari, vel ipsa avaritia, cuius os semper hiat ut accipiat, quia avarus non implebitur pecunia, Eccl. 5.c.
marg.| Et hec est oculus, id est sapientia, et astutia omnium filiorum huius seculi, qui ceci sunt in die, ut noctua, sed prudentiores sunt filiis lucis in generatione sua. In hoc fuit impietas super massam plumbeam, quia in monte avari regnat iniquitas, et quiescit super terreni desiderii fundamentum.
marg.| Sed quia hec iniquitas in senibus iuvenescit : ideo mulier in modicum amphore proiicitur, et os eius massa plumbea obturatur, quia dum impietas, et compassio interiora cordis avari penetrat, ibique moratur, terreni desiderii pondus tanta obstinatione os cordis eius precludit, ut ad appetenda celestia surgere numquam possit.
marg.| Sed adiungunt se due mulieres, superbia, scilicet, et luxuria, que milvi, upupe, et herodionis alas habere perhibentur, quia gulositati, fetori libidinis, et rapacitati semper student. Iste inter terram, et celum in superbiam, amphoram elevant, ut in terram confusionis eterne quasi volatu citissimo eam portent. Hinc Sap. 5.b. tales dicunt. Transierunt hec omnia velut umbra, vel velut navis, que citius currit, immo quasi avis, aut tamquam sagitta, que ad locum destinatum subito transvolat et nullum post se vestigium relinquit, Hieronymus per duas mulieres has, Iudeos intelligit, et Hereticos : qui habent alas quasi milvi, quia rapere de Ecclesia quos possunt festinant, et pondus impietatis sue in terra confusionis collocant, ibique morantur, suis figmentis, sue idololatrie, ligno, et lapidi servientes.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Za. Capitulum 5), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 03/04/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=50&chapitre=50_5)
Signaler un complément d'information

Notes :