<54.4> Tabula ‘Fons ascendens’

Numérotation du verset PrEv. Prol.4,1 
prol.| {f. 1ra} a Prologus in tabulam seu repertorium auctoritatum et dictorum notabilium in sancti Thome de Aquino1 ordinis predicatorum, compilatione diversarum expositionum super quatuor evangelia contentarum et ab eisdem expositionibus excerptarum.
a ¶Codd. : Toulouse, BM, 47, s. 14 2/4. Stegmuüller, Repertorium biblicum omisit seu confusit cum Catena ipsa. - Editio princeps. Pour en savoir plus : M. Morard, «La Table ‘Fons ascendens’ : une lemmatisation théologique médiévale de la Catena aurea », Sacra Pagina, IRHT, 2022. - Je remercie Cédric Giraud pour l’amitié de sa relecture attentive et des corrections proposées à ma traduction.
1 Aquino] scrips., Acquino T47
Prologue sur la table ou le répertoire des autorités et termes remarquables contenus dans la compilation des explications sur les quatre évangiles que saint Thomas d’Aquin, de l’ordre des prêcheurs, a extraites de ces mêmes explications.
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,2 
prol.| Fons ascendens e terra, irrigans ipsius terre superficiem universamb, et fluvius de loco egrediens voluptatis, irrigans paradisum qui inde in quatuor dividitur capita fluviorumc, ab ipso creationis exordio, machine mundialis archano misterio et consona preostensione prophetica, figura<ve>runt fontem sapientie Verbi Dei que, effundens flumina et quasi trames aquarum defluens sicut fluvius Dorix et velut aquaductus a paradiso exiens per quatuor evangelistarum tramites fluviales, rigat ortum plantationum sancte matris Ecclesie et fructum inebriat partus suid.
b Cf. Gn. 2, 6: « Sed fons ascendebat e terra, irrigans universam superficiem terrae ».
c Cf. Gn. 2, 10: « Et fluvius egrediebatur de loco voluptatis ad irrigandum paradisum, qui inde dividitur in quatuor capita. »
d Cf. Sir. 24, 40-42: « Ego sapientiam effudi flumina ; ego quasi trames aquae immensae de fluvio, ego quasi fluvii Dioryx [Dorix ], et sicut aquaeductus exivi de paradiso. Dixi: Rigabo hortum meum plantationum, et inebriabo partus [sic cum Ω] mei fructum ». – La Vulgate – ici traduction vieille latine antérieure à Jérôme – a fait un nom propre du nom commun διῶρυξ qui signifie un canal aquifère (aquaeductus) et, par anthonomase, l’ensemble des eaux qui sortent du paradis. (cf. Septante Sir. 24, 30: « Κἀγὼ ὡς διῶρυξ ἀπὸ ποταμοῦ »). Il est donc normal qu’on ne trouve pas ce fleuve mentionné dans Gn. 2. L’exégèse latine a cherché à faire concorder la Genèse et Siracide en déduisant que Dorix est le fleuve source d’où dérivent les quatre fleuves nommés par Gn. 2, 11.
<thème: le Verbe source> « La source qui s’élève de la terre pour en irriguer toute la surface, le fleuve qui sourd du lieu de volupté pour irriguer le paradis, se déverse par quatre embouchures » depuis les origines de la création. Par le secret mystère de la structure du monde, prophétie concordante qui fait voir à l’avance, ils figurent le Verbe de Dieu, fontaine de sagesse, qui déroule ses eaux comme une route. Comme le fleuve Dorix, il s’étend ; aqueduc, il sourd du paradis ; par les bras aquifères des quatre évangélistes, il irrige le verger de la sainte mère Eglise ; il enivre le fruit de son enfantement.
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,3 
prol.| Nam aqua doctrine et sapientie salutaris e, Christi scilicet dicta, gesta et miracula, quatuor evangelicis diffusa canalibus in ortum nascentis Ecclesie, plantulas infallib<i>li veritate, solidissime radicatas monitis salutaribus, irrigaveruntf. Radica vere, miraculis ac germinare, florere et fructum fecerunt producere lucentibus operibus virtuosis.
e Cf. Sir. 15, 3: « Cibabit illum pane vitae et intellectus, et aqua sapientiae salutaris potabit illum: et firmabitur in illo, et non flectetur. »
f On voudrait comprendre que c’est par l’eau de la doctrine, que les acta et passa du Christ ont irrigué le jardin de l’Eglise, mais scilicet place aqua... et dicta... en apposition au nominatif et oblige à les considérer ensemble comme le sujet des deux verbes irrigaverunt et fecerunt, même si la syntaxe française oblige à les traduire au singulier. Je rends ces verbes au présent dans la mesure où ils expriment ici l’aspect d’une action commencée dans le passé qui se poursuit dans le temps de l’Eglise. C’est tout l’intérêt de cette phrase, et plus généralement de ce texte, de mettre en évidence la continuité de l’action du Christ, des évangélistes et de l’enseignement des auteurs ecclésiastiques. Sous peine de contresens, un théologien de l’école thomiste ne pouvait envisager que l’irrigation de l’Eglise par l’enseignement du Christ soit un acte passé.
<les fleuves des évangiles de la doctrine du Christ> L’eau de la doctrine et de la sagesse salutaire – c’est-à-dire les dits, la geste et les miracles du Christ - diffusée par les canaux des quatre évangélistes dans le jardin de l’Eglise naissante, irrigue les jeunes plants par la vérité infaillible, les enracine très solidement par de saines monitions. Ce qu’ils ont planté en vérité, ils le font germer et fleurir par des miracles, porter un fruit succulent par des oeuvres de vertu.4
prol.| Sed, quoniam doctrinales aque predictorum fluminum, licet in sensus litteralis transparenti superficie interiorem delectent oculum et, suo armonioso decursu, demulceant pariter {f. 1rb} et auditum, inexplicabili tamen misteriorum profunditate adeo quemcumque creatum reverberant intellectum quod in quo aquas prefatorum fluminum, propter putei altitudinem, idem intellectus hauriat nondum habet.
<difficultés inhérentes à la profondeur de la doctrine évangélique > Les eaux de ces fleuves de doctrine charment l’oeil intérieur par la surface transparente du sens littéral ; leur cours harmonieux apaise tout autant l’ouïe. Pourtant, à cause de la profondeur inexplicable des mystères, elle réverbèrent chaque intellect créé au point qu’il n’a pas encore de quoi puiser les eaux de ces fleuves à cause de la profondeur du puits.5
prol.| Quapropter, accensi zelo ferventis fidei et Spiritu Sancto inspirati, sancti Dei homines, doctores, scilicet ecclesiasticig, istorum profundissima fluviorum alii ipsos vel eorum partes confidenter ingressi, modo commentariis, interdum omeliis ac tractatibus et scripturis aliis quasi innumerabilibus et non nunquam litteralibus, aliquando misticis nisi sint expositionibus, aperire. h
g Il n’est pas ici question de Pères, mais de tous ceux qui enseignent dans l’Eglise.
h Allusion à la distinction fondamentale de l’exégèse patristique et médiévale entre sens littéral et sens spirituel. Dans le vocabulaire de l’exégèse médiévale, mysticus renvoie à ce qui recèle un sens caché, et plus particulièrement, dans l’exégèse dominicaine de la postérité d’Hugues de Saint-Cher, à la signification des textes bibliques relative au mystère de l’Eglise et de ses membres, corps « mystique », c’est-à-dire non physique. Le choix du verbe aperire n’est pas anodin : la fonction des théologiens les situe à la fois dans le prolongement de la mission évangélisatrice du Christi qui « ouvre les Ecritures » aux disciples (Lc. 24, 32 : aperire Scripturas), et en anticipation de l’ouverture eschatologique du livre aux sept sceaux par l’Agneau de l’Apocalypse (Apc. 5, 2-9 : « ... aperire librum... »).
<rôle des auteurs ecclésiastiques> C’est pourquoi, enflammés par le zèle d’une foi brûlante, inspirés par l’Esprit saint, les saints hommes de Dieu, autrement dit les docteurs ecclésiastiques, entrés avec confiance dans les fleuves eux‎–‎mêmes ou certains de leurs bras, en ouvrirent les grandes profondeurs ici par des commentaires, ailleurs par des homélies, traités ou autres écrits quasi innombrables, expositions souvent littérales quand elles ne portent pas sur les mystères.
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,6 
prol.| Sed demum gloriosus vir et doctor egregius sanctus Thomas de Aquino, predicatorum ordinis, licet tempore postremus, ut pie creditur in eterna preordinatione divina, eiusdem Spiritus inspiratione coevus, insoliti adinventione scrutinii prefatorum fluviorum artificiosius penetravit abissum.
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,7 
prol.| Et singulorum evangeliorum capitula, velut quosdam rivos latissimos et profundos, in particulas, quasi in transmeabiles rivulos subdistinguens, diversis expositionibus doctorum precedentium nunc iuxta sensum hystoricum, modo secundum mysticum vel moralem, ex diversis eorumdem libris ac, librorum assumptis partibus singulis, predictorum capitulorum particulis congruissime coaptatis, sacrosanctorum evangeliorum sacramenta profundissima patefecit.
<rôle de Thomas d’Aquin> Or voilà qu’enfin –dernier venu selon l’ordre du temps mais, comme il est de bonne croyance, contemporain dans l’éternelle préordination divine, selon l’inspiration du même Esprit ‎–‎ saint Thomas d’Aquin, de l’ordre des prêcheurs, glorieux homme et docteur sans pareil, a pénétré l’abysse de ces fleuves de façon plus adroite que quiconque par la mise en oeuvre d’un procédé d’analyse exceptionnel.
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,8 
prol.| Dum ea que, sparsim in diversis sanctorum libris, qui communiter non habentur de sacrosanctorum evangeliorum expositionibus, inseruntur, que non sine magnis laboribus a studiosis etiam lectoribus ipsos libros habentibus poterant inveniri, et, aliqua perstringendo et nonnulla declamando sed etiam aliqua, servata veritatis sententia, resecando, in uno volumine coacervans et librorum huiusmodi utcumque {f. 1va} supplevit inopiam ac fastidiosos lectores a labore revolvendorum multorum voluminum pro inveniendis huiusmodi expositionibus relevavit.
<utilité pratique de la Catena> Il insère ainsi des explications des saints évangiles éparpillées dans des livres peu communs que les lecteurs les plus appliqués ne pouvaient trouver sans grands labeurs même en ayant ces livres. Après avoir extrait un à un les éléments de ces livres, il les a ajustés très adéquatement, de la façon la plus convenable, aux parties des chapitres dont on vient de parler. Il resserre certains propos, il en explicite plusieurs autres, ils en retranche même certains tout en sauvegardant l’expression de la vérité ; il rassemble le tout dans un seul volume. Ce faisant il supplée à la pénurie et soulage ses lecteurs, lassés de la peine d’avoir à feuilleter de nombreux volumes pour y trouver de telles explications.
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,9 
prol.| Sed et plura de dictis sanctorum que quasi abscondita in profundissimorum fluviorum, latibulis multis erant incognita et innota ad communem notitiam tam mirabiliter quam utiliter propalavit ut illud Iobi sibi competere specialiter videatur: « Profunda quoque fluviorum scrutatus est et abscondita produxit in lucem ».
i Iob. 28, 11. Job est la figure biblique de l’homme qui se désole de ne pas comprendre le sens des desseins de la Providence: elle semble le punir sans raison et sans proportion. La contemplation de la complexité de l’univers, et spécialement des abysses marins (Iob. 8, 14 ; 28, 14 ; 38, 16 et passim) lui fait trouver la confiance. Le Dieu qui soutient la machine du monde avec une maîtrise qui dépasse toute science ne peut moins bien réussir quand il préside à la destinée de l’homme, même si les raisons supérieures des événements échappent à notre compréhension. Job se tait après avoir confessé avoir « vu » Dieu en comprenant qu’Il était celui qui agissait en connaissance de cause, mais à une autre échelle que celle des capacités cognitives de l’intelligence humaine: « insipienter locutus sum et que ultra modum excederent scientiam meam [...] nunc autem oculus meus videt te » (Iob. 42, 5).
<utilité herméneutique par rapport à la tradition patristique> De nombreux propos des saints étaient demeurés comme enfouis dans les grandes profondeurs des fleuves, inconnus au fond de multiples cachettes, ignorés du savoir commun. Il les a mis au jour de façon aussi admirable qu’utile, au point que ces mots de Job paraissent lui être spécialement destinées: « Lui aussi a scruté les profondeurs des fleuves et tiré vers la lumière les choses qui lui étaient cachées »
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,10 
prol.| O viri ineffabilis gloriosum laborem magnis laudum preconiis extollendum per cuius operose investigationis sollicitam diligentiam - zelo catholice fidei et animarum salutis concitam et accensam - Scripturarum expresse continentium opus redemptionis humane, necdum reserantur obscura et dubia declarantur et‎ aperiuntur mistica sacramenta, verum etiam nonnulle dissonantie, minus in eius exercitatis intellectibus superficietenus apparentesj, in unam veritatem inconcussam et inviolabilem concordare uniformiter declarantur. Quorum et aliorum consimilium suorum bonorum laborum fructum gloriosum in eterna beatitudine percipit cum beatis.
j « Minus in eius exercitatis intellectibus » : cf. Ricardus de Sancto Victore, De duodecim patriarchis siue Beniamin minor  , 23, SChr. 419, p. 150.5-7 : « Est enim prae ceteris rudibus quidem adhuc mentibus minus que exercitatis, et ad intelligendum facilior, et ad audiendum iocundior ».
<finalité: la construction du consensus doctrinal> Oui ! Proclamons haut et fort la louange du glorieux labeur de cet homme ineffable. Porté et enflammé par le zèle de la foi catholique et du salut des âmes, il s’est appliqué sans relâche à l’investigation acharnée des Écritures qui contiennent expressément l’oeuvre la rédemption de l’homme ; les obscurités en sont clarifiées, les doutes résolus, les mystères cachés dévoilés, mais surtout les dissonances qui émergeaient à la surface des esprits les moins exercés se révèlent concorder uniformément en une seule vérité, inébranlable et inviolable. De ces travaux, d’autres semblables, et de ses bonnes actions, il perçoit le fruit glorieux dans l’éternelle béatitude avec les bienheureux.
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,11 
prol.| De utilitate huius tabule et modo inveniendi per eam auctoritates ad diversa proposita facientes.
<guide d’utilisation de la table> A propos de l’usage de cette table et de la façon de trouver par elle les autorités qui traitent de plusieurs propositions.
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,12 
prol.| Licet igitur pene omnia que a prefato sancto Thomas ex dictis doctorum precedentium ad exponendum evangeliorum particulas ex diversis ‎–‎ ut pretactum est ‎–‎ voluminibus excerpuntur, sint verba notabilia et flores codicum diversorum, inter illa, sub diversis evangeliorum capitulisk et capitulorum partibus sparsim multa dicta moralia et auctorum flosculil continentur. Que, propter dispersionem et situm {f. 1vb} discontinuumm, querentibus facile non occurrunt. Quasi ad aliquem redigerentur ordinem, ipsis querentibus promptius et commodius deservirent.
k Les péricopes ou sous-divisions des chapitres évangéliques adoptées par la Catena.
l L’auteur file la métaphore végétale ; flosculus a le sens de sentence chez Sénèque, Ep. 33, 1 (Gaffiot) que nous retenons tout en cherchant à restituer l’image d’origine dans un syntagme français: « semis de fleurs » = sparsim flosculi continentur.
m Un même passage d’un auteur peut être scindé en plusieurs sentences entrelardées d’extraits d’autres auteurs.
<traduction> Pour expliquer les parties des évangiles, presque tout ce que saint Thomas a extrait des paroles des docteurs antérieurs ‎–‎ elles‎–‎mêmes tirées de différents volumes, comme on l’a indiqué ‎–‎ sont des expressions notables et des fleurs de codex différents. Parmi elles, il y a beaucoup de propos concernant les moeurs et des sentences d’auteurs semées comme autant de petites fleurs sous différents capitules ou parties de chapitres évangéliques. Ces extraits ne se laissent pas trouver facilement par les chercheurs parce qu’ils sont dispersés et répartis de façon discontinue . Il faut les ramener à un certain ordre pour qu’ils soient mis à disposition de ces chercheurs plus promptement et plus commodément.
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,13 
prol.| Quapropter ego ‎–‎ ad instar apis qui negocians circa florem ipsum totum, licet habeat substantiam utilem, speciem et odorem ad opus suum non accipit set excerpit inde quedam congruentia athoman unde, innata sibi arte mirabili, conficiat mel et ceram ‎–‎ quedam dicta sanctorum et auctoritatum portiunculas ex eiusdem sancti Thome compilationibus prelibatis excerpens, ea sub quibusdam dictionibus principalioribus in eisdem dictis sanctorum et particulis auctoritatum contentis colocans, easdem dictiones ordinavi ad modum concordanciarum, iuxta litterarum ordinem alphabeti, tangendo in fine dicti vel auctoritatis cuilibet quanto capitulo cuiusvis evangelii quota parte capituli, necnon qua porciuncula partis scribantur signando portiunculas per ordinem sex primatum litterarum ipsius alphabeti et deinde scribitur a quo doctore et a quo eius libro huius dictum vel auctoritas assumatur ut per hoc necdum inveniatur facilius ubi in compilatione predicti sancti Thome de materia cuius dictionis significatio complectiusp agitur. Verum etiam, sine principali compilationis libro, dicta et auctoritates sanctorum quamplures ad propositorum diversorum conclusiones varias habeantur.
n L’auteur joue peut-être sur l’assonance de athoma (atome, littéralement: particule insécable) avec a Thoma qui signifie « à partir de Thomas »). On doit donc comprendre simultanément qu’il extrait « les atomes adéquats » et qu’il extrait « de Thomas ce qui est adéquat ».
o L’auteur utilise dictio dictum, mais le contexte permet d’en ramener le sens au terme technique de « lemme » qui qualifie exactement l’opération du rédacteur de la table.
p complectius] sic pro completius
<traduction> <méthode> Voilà pourquoi, moi, j’ai agi comme une abeille qui s’affaire autour de la fleur entière. Bien qu’elle dispose de la substance utile, elle ne retient pas pour son travail l’espèce et l’odeur mais en extrait les atomes adéquats d’où elle confectionne le miel et la cire avec l’art admirable qu’elle tient de sa naissance. J’ai donc extrait des compilations de saint Thomas mentionnées et les lemmes des saints auteurs et des segments de leurs sentences. Je les ai placées sous certains lemmes principaux, contenus dans les propos des saints et les segments des sentences. J’ai ordonné ces lemmes à la manière de concordances selon l’ordre des lettres de l’alphabet.
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,14 
prol.| In fine vero fere auctoritatum sub dictione qualibet contentarum fit remissio ad auctoritates diversas que sub aliis dictionibus continentur. In quibus quidem auctoritatibus, de natura significati dictionis a qua fit remissio, aliquid habeatur.
<lemmes avec sentences> À la suite des sentences placée sous presque chaque lemme, on renvoie aux autres sentences qui sont traitées sous d’autres lemmes, sentences qui contiennent, en effet, quelque chose de la nature du signifié du lemme à partir duquel on renvoie.
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,15 
prol.| Et, ut huiusmodi auctoritas ad quam fit remissio occurat querenti citius et facilius, auctoritates contente sub qualibet dictione, si sint plures, signantur in margine per litteras alphabetiq.. Unde prima signatur {f. 2ra} per A, secunda per B et sic de aliis, ut, per litteras scriptas post qualibet dictione ad cuius auctoritates fit remissio, ad auctoritatem consignatam in margine per illam litteram recurratur et, ad querendum aliquid ad propositum, per auctoritates consignatas litteris aliis non vagetur.
Quod, si positionem2 ad quam fit remissio aliqua littera non scribaturr, signum est quod, per omnes auctoritates sub illa dictione contentas, realiter vel vocaliter inveniatur aliquid de natura significati huiusmodi dictioniss.
q Ces indices alphabétiques propres à la table permettent les renvois internes.
r Comprendre: si l’oubli d’une lettre de renvoi empêche de retrouver la sentence à laquelle renvoie un lemme.
s La distinction realiter, vocaliter ne se trouve pas chez Thomas d’Aquin, mais elle est attestée déjà chez Pierre le Chantre, Albert le Grand, Bonaventure, Ockam, Dun Scot, Olivi, etc.
2 positionem ] coniec., post pr. m., sec. marg.: … onem [à vérifier sur original, illisible sur photo à cause du pli].
<traduction> <système de renvois internes> Afin que le chercheur trouve plus vite et plus facilement la sentence à laquelle il est renvoyé, les sentences associées à chaque lemme, si il y en a plusieurs, sont désignées en marge par des lettres de l’alphabet La première est ainsi désignée par .A., la seconde par .B. et ainsi de suite, de sorte que, à partir des lettres écrites après chaque lemme pour lequel il y a des sentences auxquelles on renvoie, on remontera à la sentence repérable en marge par la lettre correspondante. Ainsi, pour chercher quelque chose d’à propos, on n’aura pas à se perdre parmi les sentences assignées à d’autres lettres.
Si la position à laquelle on renvoie par une lettre n’est pas spécifiée, cela signifie que dans toutes les sentences contenues sous ce lemme on peut trouver quelque chose – selon la réalité ou le vocabulaire ‎–‎ qui concerne la nature du signifié de ce lemme
.
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,16 
prol.| Ceterum, quia in auctoritatibus que sub predictis principalibus dictionibus continentur, sunt quamplures voces propter quas ipsemet auctoritates, non solum ad principales auctoritatum huiusmodi dictiones pertinere noscuntur sed, propter ipsas voces et orationes ex eisdem compositas quas continent, possunt multis et variis propositis et conclusionibus convenire. Ideo in sequenti tabula interseruntur, sub suo ordine, dictiones quamplures que proprias consequenter conscriptas auctoritates non habent. Sed ab ipsis dictionibus fit remissio ad auctoritates consignatas eisdem litteris que sub pretaxatis principalibus continentur, ubi de materia huius dictionis a qua fit remissio aliquid conveniens, secundum vocalem vel realem concordanciam aut utramque, valeat reperiri. <lemme sans sentences> En outre, dans les sentences placées sous les lemmes principaux, il y a certes de nombreux mots à cause desquels ces sentences sont rattachées aux lemmes principaux. Mais, en raison des mots et phrases mêmes qui les composent, elles peuvent aussi convenir à beaucoup de propos et de conclusions différentes. Voilà pourquoi on a inséré selon leur ordre dans la table qui suit de nombreux lemmes qui ne sont pas suivis du texte de sentences propres. On renvoie cependant de ces lemmes aux sentences désignées par les lettres qui se trouvent sous les lemmes principaux concernés: aux endroits où il a été possible de repérer quelque chose qui convienne à la matière du lemme à partir duquel on a renvoyé, selon une concordance soit lexicale, soit réelle, soit selon l’une et l’autre.
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,17 
prol.| Prout in premissis omnibus magis poterit quilibet per usum et experientiam instrui quam scripturis vel sermonibus informari.
<traduction> Sur tout ce qui précède, on apprendra plus par l’usage et l’expérience que par les informations des écrits et des discours.
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,18 
prol.| Sane licet, ut evitetur numerositas dictionum a quibus vel ad quas fit remissio, in tabula subsequenti nonnumquam remittatur ad abstra<c>tum pro concreto vel econtra, ut ad « nudus » pro « nuditate »; ad femininum pro masculino sicut ad « sponsus » pro « sponsa »; ad positivum pro comparativo vel supellativo velut ad « iustus » pro « iustior » vel « iustissimus »; vel ad unum synonimorum pro alio, ut {f. 2rb} ad « mare » pro « pelago » ; ad principale pro diminutivo, ut ad « planta » pro « plantula » ; ad dictionem simplicis figure pro alia composite idem vel quasi significantur ut ad « persuadere » pro « suadere », vel ad verbum pro suis gerundivis participibus et nominibus verbalibus vel e contra ut ad « credere » pro « credendum », « credens » etc.
<principes de lemmatisation> Dans la table, on a pensé bon d’éviter de multiplier les renvois vers ou à partir de lemmes trop nombreux; on renvoie donc parfois
- à l’abstrait au lieu du concret ou inversément, par exemple: à “nu” au lieu de “nudité” ;
- au féminin à la place du masculin, comme “époux” au lieu d’”épouse” ;
- au positif à la place du comparatif ou du superlatif comme “juste” pour “plus juste” et “très juste”;
- à un synonyme à la place de l’autre comme “mer” pour “abysse”;
- à la forme principale au lieu du diminutif, comme “plante” pour “plantule” ;
- à l’expression simple d’une figure à la place d’une autre composée qui signifie la même chose ou quasiment, comme persuadere (persuader) pour suadere (convaincre) ;
- ou au verbe à la place des participes gérondifs ou d’autres formes verbales, ou inversément ; par exemple"croire" au lieu de"ce qu’il faut croire","croyant", etc.
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,19 
prol.| Interseruntur tamen alique dictiones que parum neccessarie prima facie viderentur, a quibus fit remissio ad certas auctoritates que sub principalibus dictionibus continentur.
<lemmes additionnels> On a cependant ajouté quelques lemmes qui pourraient paraître superflus au premier regard, pour renvoyer à certaines sentences précises qui sont rangées sous des lemmes principaux.
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,20 
prol.| Quod ideo lector voverit esse factum quia ‎–‎ quamvis una auctoritas plures dictiones et orationes quandoque contineat, ut frequentius sub una sola principali scribitur dictione, et cum quilibet totam auctoritatem lectam vel auditam, obducta oblivione, memoria interdum non retineat nec etiam sub qua de principalibus dictionibus sit querenda, sed, per aliquam dictionem vel orationem contentam in eadem auctoritate, de ipsa qualemcumque reminiscenciamt* ‎–‎ sibi foret# sub qua forte non scribitur.
t reminiscentia] corr., reiminiscentia T47
<au service de la réminiscence> Le lecteur a souhaité cela parce qu’il pourrait lui arriver qu’on ait omis d’écrire le lemme <utile>: bien qu’une seule sentence contienne parfois plusieurs paroles et phrases qui sont le plus souvent écrites sous un seul lemme principal, à cause de l’oubli, il n’est pas donné à n’importe qui de retenir de mémoire toute une sentence lue ou entendue, ni même le lemme principal sous lequel il faut la chercher, alors qu’il suffit parfois d’une simple réminiscence par le truchement d’un mot ou d’une phrase quelconques contenus dans la sentence.
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,21 
prol.| Ea propter ‎pene omnes dictionesu contente in quibusvis auctoritatibus, in eadem tabula sub dictionibus remissis remissis] coniec., remissi’s T47 suo ordine secundum alphabeti litteras inseruntur, et ab earum dictionum singulis ad auctoritatem in qua continetur remittitur, ut, per qua<m>cumque eamdem auctoritatem de suis dictionibusv queri contigerit ‎prompte et faciliter valeat reperiri.
u dictio : mots.
v suis dictionibus : des lemmes qui la composent.
<intercommunication des idiomes> Voilà pourquoi presque tous les mots contenus dans n’importe quelle sentence sont insérés dans la même table sous des lemmes auxquels il est renvoyé, ordonnés selon l’ordre des lettres de l’alphabet; et, par chacun de ces lemmes, on remonte à la sentence où il est contenu, de sorte que, s’il arrive qu’on cherche une sentence par n’importe lequel des lemmes qui la composent on puisse la repérer promptement et facilement.
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,22 
prol.| Minus igitur dispendiosum esse credidi me solum semel scribendo nonnullas dictiones preter neccessarias, excessivum quam pluries, et, frequenter querendo auctoritates sub dictionibus sub quibus forsitan non scribuntur, cassis laboribus vagaturum.
<lemmes ajoutés> J’ai donc cru qu’il était moins dispendieux que je mentionne seul en une fois plus de lemmes que nécessaires, parfois jusqu’à l’excès, plutôt que de devoir ensuite errer fréquemment à chercher en vain des autorités sous des lemmes auxquels elles n’avaient peut‎–‎être pas été associées.
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,23 
prol.| Quod per usum et exercitium eiusdem tabule non solum manifestius {f. 3ra} declarabitur sed etiam docente experientia cognoscetur.
Tout cela apparaîtra plus clairement à l’usage et par la pratique de cette table, tant il est vrai qu’on acquière la connaissance à l’école de l’expérience.
<Explicit prologus - Incipit tabula>
prol.| {A} * – {B}*{C}{D}{E}*{F}{G}*{H}*{I}{L}{M} – {N} {O}{P} – {Q}*- {R}{S}{T}{U-V}*{X}* -- {Y}*{ Z } *
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,
A* 
prol.| {f. 2va} Abdicare. Nemo iustificatur ex lege sed redimitur ex gratia. Non vocat ergo Dominus eos qui se iustos dicunt ; usurpantes iustitie non vocantur ad gratiam . Nam si gratia est ex penitentia, utique qui fastidit penitentiam abdicat gratiam. Luce 5° parte sexta .e. Ambrosius. § Quere : Penitentia.s.
prol.| Abesse. Quere stultus.a.
prol.| Abiectio vel abicere. Quere corrigere.e. Discordia. Egritudo
prol.| Abire : Quere potestas.c. Videre Deum.d.
prol.| Abissus : Quere Pena.c. Quadraginta.a. Vindicta.a.
prol.| Abluere.
prol.| prol.|{a} Salvator noster ideo baptizari voluit non ut sibi munditiam acquireret sed ut nobis fluenta mundarum. Cum enim Christus in aque mergitur, ex eo omnium peccata abluit. Mt.3.p.6.c. Augustinus in sermone Epiphanie.
prol.| prol.|{b} Cum salvator noster abluitur iam tunc in unum baptisma tota aqua mundatur ut secuturis postmodum populis lavacri gratia ministretur. Eodem.p.7.a. idem. ibidem.
prol.| prol.|{c} [...]
prol.| Abnegare
prol.| prol.|{a} [...]
prol.| Abnegatio [...]
prol.| abstinentia [...]
prol.| abolere absedere [...]
prol.| absciendere [...]
prol.| Abscondere [...]
prol.| Absentia [...]
prol.| Absorbere [...]
prol.| Absolvere [...]
prol.| Abstergere [...]
prol.| Abstinentia vel abstinere [...]
prol.| Abuti [...]
prol.| Accedere [...]
prol.| Accendere [...]
prol.| Acceptio [...]
prol.| Accidere [...]
prol.| Accingere [...]
prol.| Accipere [...]{f. 3va}
prol.| Accubitus [...]
prol.| Accumulare [...]
prol.| Accusare [...]
prol.| Accusatio [...]
prol.| Accusator [...]
prol.| Accerbitas [...]
prol.| Acetum [...]
prol.| Acies [...]
prol.| Acomodare [...]
prol.| Acquiescere [...]
prol.| Acquirere [...]
prol.| Acquisitum [...]
prol.| Actio bona [...]
prol.| Actio mala [...]
prol.| Activa vita [...]
prol.| Aculeus [...]
prol.| Acumen [...]
prol.| Adamas [...]
prol.| Adam 3 [...] {f. 4va}
3 Adam] scrips., Adan T47
prol.| Addere [...]
prol.| Adeptio [...]
prol.| Adherere [...]
prol.| Adibile [...]
prol.| Adicere [...]
prol.| Adundere [...]
prol.| Adipisci [...]
prol.| Adire [...]
prol.| Aditamentum [...]
prol.| Adiutorium [...]
prol.| Administrare [...]
prol.| Admiratio [...]
prol.| Admonitio vel admonere [...]
prol.| Adolescens [...]
prol.| Adoptio [...]
prol.| Adorare [...]
prol.| Advenire [...]
prol.| Adventus [...]
prol.| Adversari [...]
prol.| Adversarius [...] {f. 5va}
prol.| Adversitas [...]
prol.| Advertere [...]
prol.| Advesperascere [...]
prol.| Adulatio [...]
prol.| Adulator [...]
prol.| Adulter [...]
prol.| Adulterium [...]
prol.| Advocare [...]
prol.| Advotatus [...]
prol.| Aer [...]
prol.| Affabilitas [...]
prol.| Affatus [...]
prol.| Affectus [...]
prol.| Affere [...]
prol.| Afficere [...]
prol.| Affigere [...]
prol.| Afflatus [...]
prol.| Afflictio [...]
prol.| Affligere [...]
prol.| Affluentia [...]
prol.| Ager [...]{f. 6va}
prol.| Agere [...]
prol.| Agnitio [...]
prol.| Agnus [...]
prol.| Agnus Dei [...]
prol.| Agnus paschalis [...]
prol.| Aggredi Quere Opus.p.
prol.| Agricola Quere Sacerdos.c.
prol.| Alacritas [...]
prol.| Alapa [...]
prol.| Album [...]
prol.| Alere [...]
prol.| Alienatio Quere Cupiditas.b. Deprecari Fatum.b [...]
prol.| Alienum[...]
prol.| Alimentum [...]
prol.| Allegorizare. Non enim cum res facte allegorizantur geste rei fidem admittunt.
Quere mors Christi.d. Io.11p7d A<ugustin>us 83 question<es> [...]
<Quere> Scriptura e. Io.11p7d. Augustinus 83 question<es>
prol.| Allicere [...]
prol.| Alligare [...]
prol.| Altare [...]
prol.| Alteratio[...]
prol.| Altercare [...]
prol.| Altercatio [...]
prol.| Altitudo [...]
prol.| Amare[...]
prol.| Amaritudo [...]
prol.| Ambiguum Quere Sententia.a.
prol.| Ambire [...]
prol.| Ambitio [...]
prol.| Ambitiosus
prol.| Ambius
prol.| Ambulare [...]
prol.| Amen[...]
prol.| Amentia [...]
prol.| Amicitia [...]
prol.| Amicus [...]
prol.| Amor [...] {f. 8va} Voluptas.b. Ypocrita.l.
prol.| Amplecti. Quere voluptas.c.
prol.| Amputare. Quere Spiritus sanctus. l.
prol.| ¶A. Anathema : Cum quis Christianorum in Ecclesia constitutorum in aliquo peccato fuerit deprehensus ut anathemate dignus habeatur, fiat hoc ubi periculum schismatis4 non timetur cum dilectione non ad eradicandum sed ad corrigendum. Mt.13p4. Augustinus contra epistolam Parmeniani. {CMT13d4.16}
4 schismatis] cismatis T47
prol.| ¶B. Iudicium anathematis nec est niis separatio. Mt.18p.3.f ex sententia Constantinopolitani concilii. {CMT16d3.47} – Quere Solvere.b.
prol.| Anathematizare [...]
prol.| Ancilla [...]
prol.| Andreas [...]
prol.| Anelare [...]
prol.| Angelus bonus [...]
prol.| Angelus malus [...]
prol.| Angustia [...]
prol.| Anima [...]
prol.| Anima [...]
prol.| Christi [...]
prol.| Animal [...]
prol.| Animalis [...]
prol.| Animare [...]
prol.| Animositas [...]
prol.| Animus [...]
prol.| Annutiare [...]
prol.| Annus [...]
prol.| Antidotum [...]
prol.| Anthiochia [...]
prol.| Antistes [...]
prol.| Antichristus [...]
prol.| Annulus [...]
prol.| Annuntiare [...]
prol.| Anus [...]
prol.| Anxius [...]
prol.| Aperire [...]
prol.| Apertum [...]
prol.| Apertum vel Aperire [...]
prol.| Apostasia [...]
prol.| Apostolatus [...]
prol.| Apostolus [...]
prol.| Apparere [...]
prol.| Apparitio [...]
prol.| Appellatio vel appella [...]
prol.| Appetitus vel appetere [...]
prol.| Apponere [...]
prol.| Approbare [...]
prol.| Appropinquare [...]
prol.| Aptus [...]
prol.| Aqua [...]
prol.| Argentum [...]
prol.| Arguere [...]
prol.| Argumentum [...]
prol.| Aries [...]
prol.| Anna [...]
prol.| Amare [...]
prol.| Armatus [...]
prol.| Aroma [...]
prol.| Arri anus [...]
prol.| Arrogantia [...]
prol.| Ars [...]
prol.| Arthos [...]
prol.| Ascendere [...]
prol.| Ascribere [...]
prol.| Asinus [...]
prol.| Aspectus vel Aspicere [...]
prol.| Asperitas [...]
prol.| Aspirare [...]
prol.| Aspis [...]
prol.| Asserere [...]
prol.| Assiduitas [...]
prol.| Assimilare [...]
prol.| Assistere [...]
prol.| Assuescere [...]
prol.| Assumere [...]
prol.| Assurgere [...]
prol.| Athleta [...]
prol.| Atrocitas. Quere Pati.f. [...]
prol.| Attingere [...]
prol.| Attrahere [...]
prol.| Attribuere [...]
prol.| Avaritia [...]
prol.| Avarus [...]
prol.| Auctoritas [...] [...]
prol.| Audacia [...]
prol.| Audere [...]
prol.| Audire [...]
prol.| Auditor [...]
prol.| Auditus [...]
prol.| Avellere [...]
prol.| Avertere [...]
prol.| Aufferre [...]
prol.| Aligere [...]
prol.| Augmentum [...]
prol.| Auguriari [...]
prol.| Augurium [...]
prol.| Angustia [...]
prol.| Augustinus Quere Solvere.b. Via.a.
prol.| Augustus [...]
prol.| Aviditas [...]
prol.| Avidus [...]
prol.| Avis [...]
prol.| Aula [...]
prol.| Aura [...]
prol.| Auris [...]
prol.| Aurum [...]
prol.| Austerus [...]
prol.| Auxilium [...] {f. 14rb}
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,
B* 
prol.| Baltheus [...]
prol.| Baptismus [...]
prol.| Baptizare [...]
prol.| Baptizatus [...]
prol.| Beatitudo [...]
prol.| Beatus [...]
prol.| Bellum [...]
prol.| Belua [...]
prol.| Benedicere [...]
prol.| Benedictio [...]
prol.| Benefacere [...]
prol.| Beneficiatus [...]
prol.| Beneficium [...]
prol.| Benignitas [...]
prol.| Benignus [...]
prol.| Benivolentia [...]
prol.| Bestia [...]
prol.| Bibere [...]
prol.| Blasfemare [...]
prol.| Blasfemia [...]
prol.| Blasfemus [...]
prol.| Blandire [...]
prol.| Blandimentum [...]
prol.| Blandus [...]
prol.| Bonitas [...]
prol.| Bonum vel bonus [...] {f. 17vb}
prol.| Bos [...]
prol.| Bravium [...]
prol.| Brevitas [...]
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,
prol.| Cachinum [...]
prol.| Calumniator [...] {f. 18ra}
prol.| Candelabrum [...]
prol.| Candor [...]
prol.| Canis [...] {f. 18rb}
prol.| Capere [...]
prol.| Captivatio [...]
prol.| Captare [...]
prol.| Captivus [...]
prol.| Caput [...]
prol.| Cacer. Quere Exactor. Misericordia .H, Otiosum verbum [...]
prol.| Carere. Quere Iudex. B, Libertas .D, Luxiriosos, Potestas .D, Sepultura .B, Superbia .E., Verbum .D, Christus .K.
prol.| Carisma. Quere Spiritus sanctus. C, Venundare.
prol.| prol.|{a} Caritas. Omnes species iustitie quam habent servi Dei in veritate possum habere servi diaboli in simulatione. [...]
prol.| Carnale desiderium [...] {f. 18vb}
prol.| Carnalitas [...]
prol.| Carnis concupiscentia [...]
prol.| Caro [...] {f. 18rb}
prol.| Caro Christi [...]
prol.| [...]
prol.| Calamitas [...]
prol.| Calamus [...]
prol.| Calcare [...]
prol.| Calciamentum [...]
prol.| Caliditas [...]
prol.| Caligo [...]
prol.| [...] [f.29va]
prol.| Contemptibilis [...]
prol.| Contemptus adiective [...]
prol.| Contemptus substantive [...]
prol.| Contemptibilis [...]
prol.| Contendere [...]
prol.| Contio [...]
prol.| Contentus [...]
prol.| Conterre. Quere Vestimentum .A.
prol.| Contexere. Quere Scriptura .A.
prol.| Continentia [...]
prol.| [...]
[...]
prol.| Custodire [...]
prol.| Cutis : Quere flagellum {f. 37rb}
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,
prol.| Dampnare [...]
prol.| Dampnatio [...]
prol.| Dampnatus [...]
prol.| Dampnificare [...]
prol.| Dampnum [...]
prol.| Dare [...]
prol.| Datum [...]
prol.| Debere [...]
prol.| Debilitas [...]
prol.| Debitor [...]
prol.| Debitum [...]
prol.|[...]
prol.| Dormire [...]
prol.| Dotare [...]
prol.| Dragma [...]
prol.| Dubitatio [...]
prol.| Ducere [...]{f. 51vb}
prol.| Ducere uxorem [...]
prol.| Dulcedo [...]
prol.| Dulia [...]
prol.| Durus [...]
prol.| Dux [...]
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,
prol.| Ebrietas [...]{f. 52ra}
prol.| Ecclesia [...]
{a}[....]
{b}[....]
{c}[....]
{d}[....]
{e}[....]
{f}[....]
{g}[....]
{h}[....]
{i}[....]
{k}[....]
{l}[....]
{m}[....]
{n}[....]
{o}[....]
{p} § Quere Baptismus [...] Zizania
prol.| Eclipsis. Quere Resurrectio.n.
prol.| Edacitas [...] Quere Gulosus Supplicium.b.
prol.| Edere Quere Resuscitatus Sapientia.a. [...]
prol.| Edere vel extraponere. Quere Virginitas.a.[...] 5
5 Edere vel... viriginatas .a.] om. T47*, sec. m. marg. add.
prol.| Edes sacra [...]
prol.| Edificare [...]
prol.| Edificator. Quere Noe. Prelatio. Racha?
prol.| Edificium vel edificare [...]
prol.| Edissere [...]
prol.| Educare [...]
prol.| Effari [...]
prol.| Effectus [...]
prol.| Effigies [...]
prol.| Effluere [...]
prol.| Effundere [...]
prol.| Egens [...]
prol.| Egere [...]
prol.| Eger Quere Sompnus.b.
prol.| Egestas [...]
prol.| Egyptus [...]
prol.| Egredi [...]
prol.| Egritudo [...]
prol.| Egrotare [...]
prol.| Eicere [...]
prol.| Elatio [...]
prol.| Electus [...]
prol.| Elementum [...]
prol.| Elemosina
¶A [...]
[...]
¶X [...]
prol.| Eloquium Elucidare Emanare [...]
prol.| Emmanuel [...]
prol.| Emendare [...]
prol.| Emendatio [...]
prol.| Emere Emergere Emicare Emittere [...]
prol.| Emplastrum. Quere Superbire
prol.| Emulatio [...]
prol.| Emundare [...]
prol.| Energuminus [...]
prol.| Eni<g>na ? Quere Fides.ah. Verbum in divinis.b. [...]
prol.| Enuntiatio [...]
prol.| Episcopus [...]
prol.| Epistola [...]
prol.| Epule [...]
prol.| Equalis[...]
prol.| Equanimitas[...]
prol.| Equitas[...]
prol.| Equus [...]
prol.| Eradicare [...]
prol.| Erigere [...]
prol.| Eripere [...]
prol.| Erogare [...]
prol.| Error [...]
prol.| Erubescere [...]
prol.| Erudire Eruere Erumpere Erumpna [...]
prol.| Esca [...]
prol.| Essentia Quere Procedere Videre Deum[...]
prol.| Estas [...]
prol.| Estimare [...]
prol.| Estus [...]
prol.| Esuriens [...]
prol.| Esurire [...]
prol.| Etas [...]
prol.| Eternum [...]
prol.| Ethica [...]
prol.| Evacuare [...]
prol.| Evadere [...]
prol.| Evanescere [...]
prol.| Evangelista [...]
prol.| Evangelium [...]
A [...] => M [...]
prol.| Evangelizare [...]
prol.| Eucharistia Quere Sanguis Christi.b.
prol.| Evellere [...]
prol.| Eventus [...]
prol.| Evigilare [...]
prol.| Evitare[...]
prol.| Eunuchus [...]
prol.| Exactor[...]
prol.| Exaltatio [...]
prol.| Examen [...]
prol.| Exaudire [...]
prol.| Execare [...] {f. 59ra}
prol.| Excedere [...]
prol.| Excelsum [...]
prol.| Excidere [...]
prol.| Excitare [...]
prol.| Excludere [...]
prol.| Excommunicare. Multi vero permittunt intrare in regnum celorum intrare volentes quia sine ratione excommunicant quosdam propter aliquem zelum et meliores quam sint ipsi. Et ipsi quidem non permittunt eos introire. Illi autem qui sobrii sunt mente, sua patientia tyrannidem eorum vincentes, quamvis vetiti, tamen intrant et hereditant regnum. Mt.23p.3.e.Origenes {CMT23d3.3}
prol.| Excommunicatio. Quere Anathema
prol.| Excusare [...]
prol.| Excusatio [...]
prol.| Execrabile. Quere Timere [...]
prol.| Exercere [...]
prol.| Exercitium [...]
prol.| Exercitus [...]
prol.| Exemplum [...]
prol.| Exequi [...]
prol.| Exequie. Quere Iustitia.e. Tempus.a.
prol.| Exibere [...]
prol.| Exhortatio [...]
prol.| Exsicare [...]
prol.| Exigere [...]
prol.| Exilium [...]
prol.| Exina<ni>tio [...]
prol.| Exire [...]
prol.| Existimare[...]
prol.| Exorcismus [...]
prol.| Exordium [...]
prol.| Expectare [...]
prol.| Expectatio [...]
prol.| Expellere vel expulsio [...]
prol.| Expendere [...]
prol.| Experientia [...]
prol.| Expetere [...]
prol.| Expiare [...]
prol.| Explicare [...]
prol.| Explorare [...]
prol.| Exponere id est prebere [...]
prol.| Exprimere [...]
prol.| Exprobrare [...]
prol.| Expugnare [...]
prol.| Expurgare [...]
prol.| Extendre [...]
prol.| Exterminare [...]
prol.| Extinguere [...]
prol.| Extollentia[...]
prol.| Extollere [...]
prol.| Extraneus [...]
prol.| Exuere [...]
prol.| Exul [...]
prol.| Exulcerare. Quere subditus.b. [...]
prol.| Exultare [...]
prol.| Exurgere. Quere Sompnus.a.
prol.| Exurere. Quere Templum.d. ; Temptatio.d. {f. 60rb}
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,
prol.| Fabrica. Quere Temptatio.3.
prol.| Fabula : Et invenit in templo vendentes etc. Mystice cotidie Deus spiritualiter suam Ecclesiam intrat et qualiter ibidem unusquisque conversertur attendit. Caveamus ergo ne in Ecclesia Dei fabulis et risibus vel odiis vel cupiditatibus vacemus ne improvisus veniens Dominus vos flagellet et de Ecclesia eiciat. Io.2.p.4.c.Alcuinus. § Quere : Divisio a. Docere.d. Ecclesia.ah. Orans.b. Prophetia.b. Verbum.d. Verbum Dei.f.
prol.| Facere. In qua mensura mensi fueritis. [...]
[...]
prol.| Ferire [...] {62va}
prol.| Fermentum [...]
prol.| Fide dignus. Quere Scriptura.p. [...]
prol.| Fidem iubere ? Quere Fenus.c.[...]
prol.| Fidelis [...]
prol.| Fides [...]
¶AH Fides que est ex specie multum differt ab ea que est per speculum et in enigmate6*. Io.2p5f.Origenes
6 enigmate] corr. egminate T47
prol.| Fulgur [...]
prol.| Fumus [...]
prol.| Fundamentum [...]
prol.| Fundere [...]
prol.| Fungi [...]
prol.| Fur [...]
prol.| Furari [...]
prol.| Furia [...]
prol.| Furor [...]
prol.| Furtum [...]
prol.| Futurum[...] {f. 67vb}
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,
G* 
prol.| Gallus : quere Spiritus sanctus f.
prol.| Gaudere : In hoc gaudium meum impletum est etc. ut scilicet gaudemus ad {f. 69ra} 7 vocem sponsi. Habeo gratiam meam; plus non mihi assumo, ne quod accepi amittam. Qui enim vult gaudere de se, tristis est; qui autem vult de Deo gaudere, semper gaudebit, quia Deus sempiternus est. Io.3.p.9.e.Augustinus. {CIO3d9.13} § Quere Adventus.a. Animus.g. Consolatio.b. Diabolus.a. Dilecti.f. Edacitas Edificium.a. Epule. Celeste bonum. Fides.a. Gaudium eternum. Gloria vana.o. Lacrima.g. Magus.d. Ministrare. Percutere.b. Ruina.b. Supplicium.b. Verbum Dei.l.
7 Ordo foliorum restit. cf. f. 67v in calce paginae : “ transportatum est vide folio sequenti »
prol.| Gaudium eternum [...]
prol.| Gaudium mundanum [...]
prol.| Gehenna [...] w [cf. Iehena]
w Voir aussi Iehanna
prol.| Geminatus [...]
prol.| Gemini [...]
prol.| Genitus vel gemere [...]
prol.| Generare [...]
prol.| Generatio. Mattheus evangelista ostendens generationem Christi secundum carnem se suscepisse narrandam a generalogia Christi exorsus est. Lucas autem sacerdotem in expiandis peccatis magis assignans non ab initio evangelii sui sed a baptismo Christi generationes enarrat ubi testimonium perhibuit dicens. Ecce qui tollit peccata mundi. In generationibus igitur Matthei signatur nostrorum peccatorum a Domini Iesu Christo. In generationibus autem Luce signatur nostrorum abolitio peccatorum ab ipso. Ideo generationes Christi Mattheus descendens enarrat8 Lucas autem ascendens. Mt. 1p2a. Augustinus de consensu evangelistarum. {CMT1d2.1} [...]
8 ubi testimonium ... descendens enarrat] om. hom. T47*, in calce fol. compl. sec. m.
prol.| Generatus. [...] Qui post me venit ante me factus est etc. ac si aperte dicat Inde me et post natus [...] Io.1 p21c Gregorius. § Quere Filius hominis. Regnum.c.f.
prol.| Generositas [...] Lc.3.p.3.d.Cyrillus.
prol.| {f. 68ra} 9 Geminen. Quere Scriptura .o.
9 Ordo foliorum restit. cf. f. 67v in calce paginae : “ transportatum est vide folio sequenti »
prol.| Gens [...]
prol.| Gentilis [...]
prol.| Genuflectere [...]
prol.| Genus id est consanguinitas
prol.| Genus humanum [...]
prol.| Genus quod aliquando ponitur pro specie [...]
prol.| Gerere [...]
prol.| Geminare [...]
prol.| Gestare [...]
prol.| Gladius [...]
prol.| Gloria Dei [...] {f. 68va} Opus.c. Ovile Peccamina ?.d. Resurrectio.l. Superbus.e. Transfiguratio.a.d. Trinitas.d. Virtus.g. Ungere.
prol.| Gloria eterna [...] Quere. Bellum.f. Caro Christi.a. Confortare.a. Fides.k. Iehenna. Humanitas.a.b. Intelligere.a. Iustitia.c. Martyr.e. Mori.d. Opus.c. Passio Christi.d. Peccator.g. Persecutio.c. Pietas.b. Resurrectio.i.? Transfiguratio.c. Vestimentum.b.
prol.| {f. 71ra} Gloria vana [...]
prol.| Z. Vos ascendite ad diem festum hunc etc. contra vanam gloriam misit illos ad festum. Nam si vane glorie passione retineretur retinuisset eos secum. Nam glorie cupidi consueverunt {f. 70ra} 10 habere multos qui sequuntur illos. Io.7.1.f.Theophylactus. {CIO7d1.16}
§ Quere Abstinentia.c. Antichristus.c. Apostolus.d. Cor.d. Ecclesia.ac. Edificium.a. Emulatio. Exaltatio. Gloria eterna.d.f. Humilitas.f. Iactantia.d. Intelligere. a. Invidia.a. Invidiis. Miraculumd. Oratio.b. Parvulus.b. Predicare.b. Primatus.c.e. Ruina.b. Veritas.l. Vestis.d. Virtus.c. Ypocrisis.c.
10 Ordo foliorum restit. cf. f. 67v in calce paginae : “ transportatum est vide folio sequenti »
prol.| Gloriari [...]
prol.| Glorificare [...]
prol.| Gloriosus [...]
prol.| Glutire. Quere Scriptura.q.
prol.| Gradus. Primatus fugientem se desiderat desiderantem se horret. [...]
prol.| Granum. Quere Christus.o.
prol.| Gratia. cum ascendisset in naviculam cessavit ventus etc. Nec mirandum si ascendente in navicula Domino ventus cessavit. In quocumque enim corde Dominus per gratiam ade<st> mox universa bella quiescunt. Mt.14.p.5.f. Rabanus.
prol.| [...]
prol.| Gratiarum actio.
¶A. Et hymno dicto exierunt in monte<m> Oliveti etc. Audiant quicumque, velut porci, manducantes simpliciter cum ebrietate surgunt, cum deceret gratias agere per hymnum mensam desinere. {f. 72ra} Audiant quicumque ultimam orationem in sacris mysteriis non exspectant. Ultima enim oratio misse illius hymnu est signum. Gratias ergo egit antequam sacra mysteria discipulis daret, ut et nos gratias agamus; hymnum dixit postquam dedit, ut et nos hoc ipsum faciamus. Mt. 26p9.a Chrysostomus in Ho<meli>a.
¶B. [...]
prol.| Gratis [...]
prol.| Gratus [...]
prol.| Gravare [...]
prol.| Grave [...]
prol.| Gressus [...]
prol.| Grex [...]
prol.| Garrulus. Quere Iudicium ext<eriu>s .c.
prol.| Gubernatio [...]
prol.| Gula [...]
prol.| Gulosus : Quid faciam quod non habeo quo congregem fructus {f. 72va} ? etc. Locuplex conqueritur eque pauperibus. Annon quem premit inopia dicit   ‘Quid faciam’ ? Unde victus, unde calciamenta ? Talia locuplex profert. Urgent enim ipsius animam divitie a promptuariis emanantes ne forte cum exiverint prosint egentibus a simili gulosorum qui malent edacitate crepare quam egentibus de reliquiis impartiri. Lc. 12.p.5.a. Basilius. {CLC12d5.2}
prol.| Gustare : Vere non habet super terram quod amet qui in veritate bonum celeste gustaverit. Mt. 20.p.5. a. Chrysostomus.
Quere sapientia c.   Transfiguratio d.
prol.| Gustus : Quere Scriptura d.
prol.| Gutur: Quere venter b  .
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,
H* 
prol.| Habere [...]
prol.| Habitatio [...]
prol.| Habitator [...]
prol.| Habitus [...]
prol.| Habundare [...] vel habunda
prol.| Helias [...]
prol.| Herba [...]
prol.| Hereditas [...]
prol.| Heremus [...]
prol.| Heres [...]
prol.| Heresiarcha [...]
prol.| Heresis [...]
prol.| Heretica doctrina [...]
prol.| Hereticus [...]
prol.| Herodes [...]
prol.| Hiems : Quere in Y greco.
prol.| Hylaritas : Quere Oleum.a. Tabernaculum
prol.| Hymnus [...]
prol.| [Hypostasis : cf. Ypostasis] [...]
prol.| Hircus emissarius [...]
prol.| Histrio [...]
prol.| Historia [...]
prol.| Holocaustum [...]
prol.| Homicida [...]
prol.| Homicidium [...]
prol.| Homo [...]
prol.| Honestas [...]
prol.| Honor [...]
prol.| Honorabile [...]
prol.| Honorare [...]
prol.| Honorificentia [...]
prol.| Hora [...]
prol.| Hore canonice [...]
prol.| Horrescere [...]
prol.| Horreum [...]
prol.| Hortamentum [...]
prol.| Hospes [...]
prol.| Hospitium [...]
prol.| Hospitalitas [...]
prol.| Hostis [...]
prol.| Humanitas [...]
prol.| Humiliare [...]
prol.| Humiliare [...]
prol.| Humilior [...]
prol.| Humilis [...] {f. 76vb}
prol.| Humilitas [...]
prol.| Humor [...] {f. 77vb}
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,
prol.| Iacere [...]
prol.| Iacob [...]
prol.| Iacobus [...]
prol.| Iactantia [...]
prol.| Iactura [...]
prol.| Iacula [...]
prol.| Iaculum [...]
prol.| Ianitor [...]
prol.| Ianua [...]
prol.| Ictus [...]
prol.| Iehena [...]
prol.| Ieiunare [...]
prol.| Ieiunium [...] {f. 78v}
prol.| Ignis [...]
prol.| Ignobilis [...]
prol.| Ignominia [...]
prol.| Ignorantia [...]
prol.| Ignorare [...]
prol.| Ignoscere [...]
prol.| Ignotus [...]
prol.| Ignotescere [...]
prol.| Hierusalem11* [...]
11 Hierusalem] scrips., Iherusalem T47
prol.| Iesus12* [...]
12 Iesus] scrips., Ihesus T47
prol.| Illecebra [...]
prol.| Illicitum [...]
prol.| Illudere [...]
prol.| Illuminare [...]
prol.| Illustrare [...]
prol.| Illustris [...]
prol.| Imbecillitas [...]
prol.| Imbutus. Quere Sanguis Christi {f. 79v}
[...]
prol.| Interpretatio. Quere hereticus.e. Saduceus, scriba, sermo.a. ypocrita.e.
prol.| Interrogare [...]
prol.| Interrumpere [...]
prol.| Intervallum [...]
prol.| Intervenire [...]
prol.| Intrare vel introitus. Quere latro.a. {f. 84v}
prol.| Introducere [...]
prol.| Invadere [...]
prol.| Innuere [...]
prol.| Invalescere [...]
prol.| Invectio [...]
prol.| Invenire [...]
prol.| Investigare. Quere credere.k. pax.n. Scripturas.b.
prol.| Inverecundus. Quere verbum.c.
prol.| Immutare. Quere peregrinus.c. Petrus.b. Predicator.g. virginitas.c.
prol.| Invictus [...]
prol.| Invidere [...]
prol.| Invidia [...]
prol.| Invidus [...]
prol.| Invisibile [...]
prol.| Invitare [...]
prol.| Inundatio [...]
prol.| Invocare [...]
prol.| Involvere [...]
prol.| Inutile [...]
prol.| Iocunditas [...]
prol.| Ioannes Baptista [...]
prol.| Ioannes evangelista [...]
prol.| Iordanis [...]
prol.| Ioseph [...]
prol.| Ira [...]
prol.| Iracundia [...]
prol.| Iracundus [...]
prol.| Irasci [...]
prol.| Iudas [...]
prol.| Iudex [...]
prol.| Iudicans [...]
prol.| Iudicare [...]
prol.| Iudicium divinum [...]
prol.| Iudicium extremum [...]
prol.| Iudicium humanum [...]
prol.| Iugum [...]
prol.| Iumentum [...]
prol.| Iuramentum [...]
prol.| Iurans [...]
prol.| Iurare [...]
prol.| Indicus13 [...]
13 Indicus] coniec., Iundicus T47
prol.| Iustitia [...]
prol.| Iustificare [...]
prol.| Iustus [...]
prol.| Iuvare [...]
prol.| Iuvencula [...]
prol.| Iuvenis [...]
prol.| Iuventus [...] {f. 91rb}
prol.| Iuvare [...]
prol.| Iuvencula. Quere Virgo.A. [...]
prol.| [cf. infra Y-]
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,
prol.| Labi [...]
prol.| Labor [...]
[...]
prol.| Ludus [...]
prol.| Lumen [...]
prol.| Luna [...]
prol.| Lupus . Quere Hereticus.e. Pastor.h.l.k. Prelatus.c. Raptor. Regimen.
prol.| Lux [...]
prol.| Luxuria [...]
prol.| Luxuriosus [...]
prol.| Luxus [...] {f. 97ra}
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,
prol.| Macerare [...]
prol.| Machinatio [...]
prol.| Macula [...]
prol.| Magister [...]
prol.| Magna
prol.| Magnes [...]
prol.| Magnificare [...]
prol.| Magnitudo [...]
prol.| ¶A.Magus [...]
prol.| ¶B. O beati magi qui ante conspectum regis crudelissimi priusquam Christum cognoscerent Christi facti sunt priofessores. Idem. f. Chrysostomus.
prol.| ¶C. Vana est [...] {f. 97va} [...]
prol.| ¶D. Si magi [...]
prol.| ¶E. Sciendum de istis magis quod non singuli singula obtulerunt sed singuli tria et singuli eum muneribus suis ipsum Deum et hominem predicarunt. Ibidem d. Remigius.
prol.| ¶F.Si magi Christum quasi [...]
prol.| Quere Audire.c. Pompa.a. Predicator.a. Rex a.d. scriptura.e. Stella. e.f.g. Testimonium.a.
prol.| Maiestas [...]
prol.| Maior. Quere : Convenire. Discere.b. Nobilio. Penitentia.c. [...]
prol.| ¶A. Maledictio . [...]
prol.| ¶B. [...]
prol.| ¶A. Malitia [...]
prol.| ¶B. [...]
prol.| Malignus [...]
prol.| Malum [...]
prol.| Malignus [...]
prol.| Malus [...]
prol.| Mammona [...]
prol.| Manare [...]
prol.| Mancipare [...]
prol.| ¶A. Mandatum [...]
prol.| ¶B. [...]
prol.| ¶C. [...]
prol.| Quere : Caput. Dilectio k. Ebrietas e. Interrogare. Perfectus. a. Preceptum b. Predicatio. g. h. k. Princeps a. e. Sanctus. b. Scriptura. g. sermo.f. Spiritus sanctus. r. Stella. e. [...]
prol.| Manufactum [...]
prol.| Manus impositio [...]
prol.| Marescere [...]
prol.|[...]
prol.| Mare [...]
prol.| Maria [...]
prol.| Maria Magdalena [...]
prol.| Maritus [...]
prol.| Martyr [...]
prol.| Martyrium [...]
prol.| Missa. Quere Simulatio.b. ; Ypocrisis.b.
prol.| Mater [...]
prol.| Materia [...]
prol.| Matrimonium [...]
prol.| Mechus [...]
prol.| Mediator [...]
prol.| Medicina [...]
prol.| Medicus [...]
prol.| Medium [...]
prol.| Mellifluum [...]
prol.| Membrum corporale [...]
prol.| Membrum spirituale [...]
prol.| Memoria [...]
prol.| Mendacium [...]
prol.| Mendax [...]
prol.| Mendicare [...]
prol.| Mens [...]
prol.| Manus [...]
prol.| Mensura [...]
prol.| Mentiri [...]
prol.| Mercator [...]
prol.| Mercenarius [...]
prol.| Merces [...]
prol.| Mereri [...]
prol.| Meretrix [...]
prol.| Mergere [...]
prol.| Meridies [...]
prol.| Meritum [...]
prol.|[...]
prol.| ¶A. Mulier [...]
prol.| ¶B. [...]
prol.| ¶C. [...]
prol.| ¶D. [...]
prol.| ¶E. [...]
prol.| ¶F. [...] {f. 109va}
prol.| ¶G. [...]
prol.| ¶H. [...]
prol.| ¶I. [...]
prol.| ¶K. [...]
prol.| ¶L. [...]
prol.| Multare [...]
prol.| Multiloquium [...]
prol.| Multitudo [...]
prol.| Mundare [...]
prol.| Munditia [...]
prol.| Mundus [...]
prol.| Munus [...]
prol.| Murmur. Aures humiles prebet emendari calamitas auditorum et facilius ingemitum confitendi quam murmura restistendi afflicta corda compellit. Mt.13.p.4.d. Augustinus contra epistolam Parmeniani {CMT13d4.16} {f. 110ra}
prol.| Murmurare [...]
prol.| Musica [...]
prol.| Mustum [...]
prol.| Mutabile [...]
prol.| Mutare [...]
prol.| Mutuum [...] {f. 110ra}
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,
prol.| Narratio [...]
prol.| Nasci [...] {f. 110rb}
prol.| [...] {f. 110va}
prol.| Natalicium : Quere Nasci.F.
prol.| Nathanael [...]
prol.| Nativitas [...]
prol.| ¶A. Natura. Affuit nobis in Christo singulare presidium ut in natura passibili mortis condictio non maneret quam impassibilis {f. 111ra} essentia recepisset et per id quod non poterat mori possit id quod erat mortuum suscitari. In prohemio super Mattheum 5. Leo papa in sermone de Passione
prol.| ¶B. Hoc magnum munus14 est quod fortior est Dei const<tituti>o quam virtus nature. Non enim precepta Dei nature subiecta sunt sed natura Dei preceptis obtemperat. Mt.19.p.1.c.Chrysostomus {CMT19d1.20}.
14 munus] coniec., vel nimius, nimis Catena
prol.| ¶C.  Spiritus sanctus superveniet in te etc. Quasi dicat angelus : Non querat ordinem naturalem ubi naturam transcendunt et superant que tractantur. Lc.1.p.10b.Chrysostomus.
prol.| ¶D.  Et ecce Elizabeth. etc. Ne virgo parere se posse diffidat, accepit angelus exemplum anus sterilis pariture ut discat omnia Deo possibilia et15 que nature ordini videntur esse contraria. Lc.1p.11.b.Beda.
15 et] corr. , et’ T47
prol.| ¶E. [...]
prol.| Nuptie [...] § Pudor est feminis nuptiarum premia non habere id est prolem quibus hec sola est causa nubendi. Lc.1.p.6.d.Ambrosius.
prol.| Nutrimentum [...]
prol.| Nutriri [...]
prol.| Nutrix [...]
prol.| Nutus [...] {f. 114rb}
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,
prol.| Obducere [...]
prol.| Obdurare [...]
prol.| Obedientia [...]
prol.| Obedire [...]
prol.| Obicere [...]
prol.| Obiurgatio [...]
prol.| Oblatio [...]
prol.| Oblectamentum [...]
prol.| Obligare [...]
prol.| Oblivio vel oblivisci [...]
prol.| Obmutescere [...]
prol.|[...]
prol.| Ostium [...]
prol.| Ovile [...]
prol.| Ovis [...] {f. 121vb}
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,
prol.| Pacificus [...]
prol.| Paganus. Quere vivere.f.
prol.| Palestina. Quere Stella.f.
prol.| Pallere. Quere Sacerdotium.d. Virtus.c. Ypocrita.f.g.
prol.| Palma. Quere Gloria eterna.a.
prol.| Palmes. [...] Quere Vitis.ab.
prol.| Palpare. Quere disciplina.c. Infidelitas. Iudex.c.
prol.| Pandere id est aperire. Quere Scandalum.d.
prol.| Panis celestis. [...]
prol.| Panis communis. Quere hospitalitas.b. e. Scriptura id est venter.b.
prol.| Parabola. Non oportet ea que in parabol<is> sunt secundum totum quod dicitur investigare sed intentionem propter quam composita est intelligere et nihil ultra scrutari. Mt.20.p.1.d.c.Crisostomus {CMT20d1.30}
prol.| Parabola est rerum natura discrepantium sub aliqua similitudine facta comparatio. Greco enim vocabulo dicitur similitudo quando illud quod intelligi volumus per comparationes aliquas indicamus. Sicut enim ferreum quempiam dicimus quando durum ac forte desideramus intelligi cum velocem ventis aut avibus comparamus. Mc.4.p.1.a.Hieronymus {CMC4d1.7} [...]
prol.| Paraclitus. Quere Creatura.e.
prol.| Paradisus. [...] Quere Confessio.c.dies.a. Fastus.a. Humilitas.m.q. Invidere.b. Iudicium ex.x. Latro.c.d. Materia.u. Mulier.l. passio Christi.k. Transfiguratio.b.
prol.| Parare. Quere Predicare.a. Via.b. Vigilare.b.
prol.| Parcere. Quere Consuetudo.g. Corrigere.k. Decipere. Iudex.g. Levitas. Pupillus. Ver<bum> ?.h. Sacerdos.a. Verbare.
prol.| Pardus. Quere Scriptura.o.
prol.| Parere. id est obedire. Quere Obedientia.c.
prol.| Parens. [...]
prol.| Parere id est partum emittere. Quere Concipere.d. Fenus.b. Honorare.b. Humilitas.m. Maiestas. Maria.d. Natura.d. Predicare.d. Trinitas ;a. Tristitia.b. Verbum.b. Virginitas.e. Virgo.a. Ypocrita.l.
prol.| Pars. [...] Quere. Corpus Christi.k. Societas.b. Unitas.c. Ypocrita.b.
prol.| Particeps [...]
prol.| Participatio [...]
prol.| Particulare : Quere Sydus.b.
prol.| Partus virginis [...]
prol.| Parvipendere [...]
prol.| Parvulus [...]
prol.| Pasca [...]
prol.| Pascere[...]
prol.| Passio humana [...]
prol.| Passio Christi [...]
prol.| Passurus [...]
prol.| Pastor [...]
prol.| Pater [...]
prol.| Paterfamilias [...]
prol.| Pati [...]
prol.| Patibulum [...]
prol.| Patiens [...]
prol.| Patientia [...]
prol.| Patria. Quere Civis. Consuetudo. Contemptibilis. Creator.a. Genus.i. Invidia.e. Laus humana.c. Peccator.f. Peregrinus.b. Predicatio.n. Relinquere.a Thesaurus. Via.c.
prol.| Patriarcha. Quere Elatio. Nobilitas.a.
prol.| Patrimonium. Quere predecessor.
prol.| Patrocinium. Quere Vincere.b. [...]
prol.| Patronus [...] Quere. Iustitia.g. Meretrix.a. Materia.q.
prol.| Paucitas. Quere Seditio. [...]
prol.| Paulus [...]
prol.| Pavor [...]
prol.| Pauper [...]
prol.|[...]
prol.|[...]
prol.|[...]
prol.| Predecessor [...] Quere Generositas
prol.| Predestinatio [...]
prol.| Predicans [...]
prol.| Predicare [...] § Quere Diabolus. Dispensare.b. Evangelium.e. Fides.c. Honorare.b. Impius.c. Inexcusabilis. Ioannes Baptista.d. Iudicium.ex.a. Latro.b. Magus.e. Mercennarius.a. Miraculum.l. Ovile. Pacientia.f. Quadragenarius. Redditus. Regnum.ce. Vigor. ? Sacramentum.a. Saduceus. Sapientia.b. Secretum. Testimonium.a. Verbum Dei.f. Via.b.
prol.| Predicatio [...] {f. 141ra}
prol.| Predicator [...]
prol.| Predicens.ab. [...]
prol.| Predere [...]
prol.| Predo [...]
prol.| Preesse [...]
prol.| Preferre[...]
prol.| Pregnans. Virgo.e.
prol.| Preire. Quere Stella.e.
prol.| Prelatio [...] Quere regnum t<erre>.f.
prol.| Prelatus [...] Quere Ordinatio.a.
prol.| Prelium [...]
prol.| Premere. Quere Remunereare. Temporale.c.[...]
prol.| Premium[...]
prol.|[...]
prol.|[...]
prol.|[...]
prol.|[...]
prol.| Prophetia [...] {f. 145v-146}
prol.| propagare : q<uere> voluptas .h.
prol.| propicius : q<uere> utilior.
prol.| Propinquus : multa turba a Ga<lilea># etc. [...]
prol.| proportio [...]
prol.| propositum vel proponere [...]
prol.| proprietas [...]
prol.| prorogare [...]
prol.| prorumpere : q<uere> scriptura .t.
prol.| prosperari [...]
prol.| Prosperitas [...]
prol.| prosternere [...]
prol.| prostituere [...]
prol.| protectio [...]
prol.| protelare [...]
prol.| proventus [...]
prol.| Providentia vel providere [...]
prol.| provisio [...]
prol.| provocare [...]
prol.| proximus [...]
prol.| Prudens [...]
prol.| Prudentia [...]
prol.| psallere : quere votum
prol.| psalmus : quere scribere .b.
prol.| pudere : quere or<ati>o<nem .d.
prol.| Pudicia : si quis habet animam virginalem amator pudicie /f. 146va/ est non debet mediocriter esse contentus hiis que cito transeunt.s testimonio hominised perfectas virtutes sequitur ut lumen habeat sempiternum. Mt 25.p.i.d. Augustinus De verb. Domini. § Quere circumdare. Mc 1 .q<uere> : mors communis .i. ; virginitas .c.
prol.| Pudor [...]
prol.| Petra [..] {f. 136vb}
prol.| Petrus : Et tibi dabo claves regni celorum etc.
prol.| ¶ Hec autem solvendi atque ligandi potestas, quamvis soli Petro data videatur a Domino, tamen et ceteris apostolis datur necnon et nunc episcopis et presbyteris et omni Ecclesie sed ideo Petrus specialiter claves regni celorum et pruncupatum iudiciarie postestatis accepit ut omnes per orbem credentes intelligant quia quicumque ab unitate fidei vel societatis illius quomodolibet semetipsos segregant, claves nec vinculum peccatorum absolvi nec ianuam possunt regni celestis ingredi. Mt.16.p.3.E.Crisostomus.
prol.| ¶ Specialiter etiam hanc potestatem Petro concessit ut ad unitatem nos invitaret. Ideo enim Petrum principem apostolorum constituit ut Ecclesia unum principalem haberet Christi vicarium ad quem diversa membra Ecclesie recurrerent si forte inter se dissentirent. Quod, si diversa capita essent in Ecclesia, unitatis vinculum rumperetur. Ibidem F.Glossa.
prol.|[...]
prol.| ¶ At ille negavit eum etc. Credite erant Petro {f. 137ra} claves regni celorum. Credenda erant ei populorum innumera multitudo que esse involuta peccatis. Erat autem Paulo aut Petrus durior sicut truncata servi principis sacerdotum declarat auricula hic igitur ita durus tamque severus si donum dimittendi fuisset adeptus que venia commissis populis donaretur sed divina providentia permisit ut primo ipse laberetur in peccatum qui erga peccantes duriorem servi ? autem proprii casus intuitu temparet. Luc.22.P.14.B.Crisostomus.
prol.|[...]
prol.| Phantasma [...]
prol.| Phariseus [...]
prol.| Philosophia [...]
prol.| Philosophus [...]
prol.| Phisica [..…]
prol.| Pietas [...]
prol.| Piger [...]
prol.|[...]
prol.| Pompa [...]
prol.| Pondus [...]
prol.| Ponere [...]
prol.| Pontifex [...]
prol.| [...]
prol.| [...]
prol.| [...] {f. 147va}
prol.| pullus [...]
prol.| pulsare [...]
prol.| pulvis [...]
prol.| pungere [...]
prol.| Pupillus [...]
prol.| Publica noxa [...]
prol.| Puplicare [Publicare] Quere Lingua.b. Mysterium Virtus.d.g.[...]
prol.| Puplicum [Publicum] Quere Puplica noxa. Res puplica. Spiritus sanctus.g. [...]
prol.| purgatorium. Ipse vos baptizabit spiritu et ignis. etc. Sunt qui ita exponunt quod in presenti in spiritu et in futuro baptizentur in igne ut videlicet sicut vere in remissionem omnium peccatorum ex aqua et spiritu renascimur, ita et tunc de levibus quibusdam peccatis purgatorii ignis baptismate inundemur. Lc.3p5d Beda. {CLC3d5.11} [...]
prol.| purificare[...]
prol.| puritas[...]
prol.| purpura[...]
prol.| Pusillanimitas [...]
prol.| Pusillus [...]
prol.| Putare [...]
prol.| Putredo [...] {f. 147vb}
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,
Q* 
prol.| Quadragenarius numerus [...]
prol.| Quadragesima [...]
prol.| Quadraginta [...]
prol.| Quadrans [...]
prol.| Qualitas [...]
prol.| Quantitas [...]
prol.| Quatere. Quere ypocrita.f.
prol.| Querela [...]
prol.| Querere [...]
prol.| Querere Dominum [...] Quere Predicator.a.
prol.| Questio. Quere Murmurare. Sabbatum.a. Scriptura.t.
prol.| Quies [...]
prol.| Quiescere [...] {f. 148va}
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,
prol.| Racha [...]
prol.| Radius [...]
prol.| Radix [...]
prol.| Rapere [...]
prol.| Rapina [...]
prol.| Rapma. Quere Corrigere.k.Doctrina
prol.| Raptor [...]
prol.| Reatus [...]
prol.| Recipere [...]
prol.| Recitare [...]
prol.| Reclinare [...]
prol.| Recolere [...]
prol.| Reconciliare [...]
prol.| Reconciliatio [...]
prol.| [...]
prol.| Resolvere [...]
prol.| Respublica [...]
prol.| Respondere [...]
prol.| [...]
prol.| Rogare [...]
prol.| Roma [...]
prol.| Romanus [...]
prol.| Ros [...]
prol.| Rubigo [...]
prol.| Ruere [...]
prol.| Ruina [...]
prol.| Rumpere [...]
prol.| Rusticitas [...]
prol.| Rusticus [...] {f. 157rb}
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,
prol.| Sabbatum [...] {f. 157va} Quere Dies.c.d. Dignitas.c. Feriare. Opus.g. Pacificus.b. Ypocrita.p.
prol.| Sacerdos [...]
prol.| Sacerdotium[...]
prol.| Satietas vel satiare [...]
prol.| Sacramentum id est iuramentum. Quere Promittere.a.
prol.| Sacramentum sacre rei signum. Non solum verba et facta Domini verum etiam itinera ac loca in quibus virtutes operatur et predicat sunt celestibus plena sacramentis. Mt.13.p.1.a.Rabanus. {CMT13d1.3} [...]
prol.| Sacrificium [...]
prol.| Sacrilegium. Quere Herodes.b. Magus.a. Manus [...]
prol.| Saculus. Quere Sequi Dominum.d.
prol.| Saduceus. Pharisei et Saducei inter se contrarii sunt. [...]
prol.| Saginatus [...]
prol.| Sagitta [...]
prol.| Sal [...]
prol.| Salcedo. Quere Sal.b.
prol.| Salvare [...]
prol.| Salvator [...]
prol.| Salus [...]
prol.| Salutatio [...]
prol.| Salvus [...]
prol.| Samaritanus [...]
prol.| Sanare [...]
prol.| Sanitas vel sanus [...]
prol.| Sacrificare [...]
prol.| Sanctitas [...]
prol.| Sanctus [...]
prol.| Sanguis humanus [...]
prol.| Sanguis Christi [...]
prol.| Sapiens [...]
prol.| Sapientia [...]
prol.| Sapor [...]
prol.| Sarcina [...]
prol.| Satagere [...]
prol.| Sathanas. Quere Regnum t<erre>d. Respicere.b.
prol.| Satisfacere [...]
prol.| Saturare [...]
prol.| Scandalizans [...]
prol.| Scandalizare [...]
prol.| Scandalum [...]
prol.| Scaturiens [...]
prol.| Scelus [...]
prol.| Scientia [...]
prol.| Scindere [...]
prol.| Scire [...]
[...]
prol.| Secludere [...]
prol.| Secta [...]
prol.| Sedare [...]
prol.| Sedere [...]
prol.| Sedes [...]
prol.| Seditio [...]
prol.| Seducere [...]
prol.| Seductio[...]
prol.| Sedulitas [...]
prol.| Segnis [...]
prol.| Segregare [...]
prol.| Semen [...]
prol.| Seminare[...]
prol.| Semita [...]
prol.| Senectus [...]
prol.| Sevire [...]
prol.| Sexus [...]
prol.| Sicera [...]
prol.| Sydereus [...]
prol.| Sidus [...]
prol.| Signare [...]
prol.| Significare [...]
prol.| Signum [...]
prol.| Silentium [...]
[...]
prol.| Sobrietas [...]
prol.| ¶A. Societas. Et si scandalizat te manus tua ab<scende> il<lam> etc. Non de membris {f. 168va}[...]
prol.| ¶B. Si scandalizaverit te manus tua etc. Manum quippe nostram appellat neccessarium amicum cuius auxilio cotidiano opus habemus sed si talis nos ledere in causa anime voluerit, excludendus est a nostra societate ne, si cum perdito in hac vita partem habere volumus, simul in futura cum illo pereamus. Ibidem.Beda. {CMC9d6.3}
prol.| ¶C. Si oculus tuus scandalizaverit te etc. [...]
prol.| Socius. Quere eligere.c., iugum.a.
prol.| Socrus. Quere timor.a.
prol.| Sol. [...]
prol.| Solacium [...]
prol.| Soliditas [...]
prol.| Solitarius. [...] {f. 169ra}
prol.| ¶Quere temptare.c.
prol.| Solitudo. [...]
prol.| Solium. Quer regnum ce<lorum>.a.e. triibunal.b.
prol.| Solemnitas. [...]
prol.| Sollicitudo. [...]
prol.| Solemnitas [...]
prol.| Sollicitus. [...]
prol.| Solvere. [...]
prol.| [...]
prol.| Sustinere [...]
prol.| Sus<s>urare [...] {f. 175va}
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,
prol.| Tabernaculum [...]
prol.| Tabula [...]
prol.| Tacere [...]
prol.| Taciturnitas [...]
prol.| Talentum [...]
prol.| Talio [...]
prol.| Tangere [...]
prol.| Tarditas [...]
prol.| Taurus [...]
prol.| Tegere [...]
prol.| Teloneum [...]
prol.| Telum [...]
prol.| Temeritas [...]
prol.| Temperantia [...]
prol.| Temperare [...]
prol.| Tempestas [...]
prol.| Templum [...]
prol.| Temporale [...]
prol.| [...]
prol.| Turpis [...]
prol.| Turris [...]
prol.| Tutor [...]
prol.| Tutus [...]
prol.| Tuum et meum [...] {f. 181bisva}
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,
U-V 
prol.| Vacare [...]
prol.| vacillare [...]
prol.| vacuus [...]
prol.| vagare [...]
prol.| vagus [...]
prol.| valere [...]
prol.| vana gloria [...]
prol.| vanitas [...]
prol.| vapor [...]
prol.| variare [...]
prol.| varietas [...]
prol.| vas [...]
prol.| ubera [...]
prol.| uber [...]
prol.| ve [...]
prol.| vegetare [...]
prol.| velamen [...]
prol.| velle [...]
prol.| velocitas [...]
prol.| venale [...]
prol.| venatio [...]
prol.| vendere [...]
prol.| vendicare [...]
prol.| venenum [...]
prol.| venerari [...]
prol.| venia [...] {f. 182va}
prol.| venire [...]
prol.| venter [...]
prol.| ventus [...]
prol.| venundare [...]
prol.| venustare [...]
prol.| verberare [...]
prol.| verbum (3 col.) [...]
prol.| {a} Verbum Dei (4 col.)
prol.| {b} [...]
prol.| {c} [...]
prol.| {d} [...]
prol.| {e} [...]
prol.| {f} [...]
prol.| {g} [...]
prol.| {h} [...]
prol.| {i} [...]
prol.| {k} [...]
prol.| {l} [...] {f. 184va}
prol.| {m} Infirma mens non capit Dei Verbum nec potest pondus sapientie sustinere. e. p. 6.f.Ambrosius. [...]
prol.| {n} [...]
prol.| {o} [...] {f. 184vb}
prol.| {p} [...]
prol.| Verbum in divinis [...]
prol.| verecundia [...]
prol.| vereri [...]
prol.| verisimile [...]
prol.| veritas [...] {f…186ra}
prol.| vermis. Quere conscientia. H. Delectatio D. Doctor. G. Flamma. Gloria VA. K. Petra C. Sapientia B.
prol.| versare [...]
prol.| versucia [...]
prol.| vertere. Quere Resurrectio. B.C. Usus. C.
prol.| Verum [...]
prol.| vesci [...]
prol.| vestigium [...]
prol.| Vestimentum [...]
prol.| vestire [...]
prol.| vestis [...]
prol.| vetare [...]
prol.| ve<c>tigal [...]
prol.| vetus [...]
prol.| vetustas [...]
prol.| vexare [...]
prol.| via [...]
prol.| viator [...]
prol.| vicarius [...]
prol.| vices [...]
prol.| vicium [...]
prol.| victima [...]
prol.| victoria [...]
prol.| victus [...]
prol.| videre Deum [...]
prol.| videre vel videri [...]
prol.| vidua [...]
prol.| vigilare [...]
prol.| vigilie [...]
prol.| vigilare [...]
prol.| vilescere [...]
prol.| vilipendere [...]
prol.| vilitas [...]
prol.| vim inferre [...]
prol.| vincere [...]
prol.| vinculum [...]
prol.| vindicare [...]
prol.| vindicta [...]
prol.| vinea [...]
prol.| vinum [...]
prol.| violare [...]
prol.| violentia [...]
prol.| vix [...]
prol.| virga [...]
prol.| virginitas [...]
prol.| virgo [...]
prol.| virgo [...]
prol.| virtutes celestes [...]
prol.| virtutes maligne [...]
prol.| visibile [...]
prol.| visio [...]
prol.| visitare [...]
prol.| visitatio [...]
prol.| visus [...]
prol.| vita activa [...]
prol.| vita contemplativa [...]
prol.| vita eterna [...]
prol.| vita moralis [...]
prol.| vita solitaria [...]
prol.| vita spiritualis [...]
prol.| vita temporalis [...]
prol.| vitare [...]
prol.| vitis [...]
prol.| vitulus [...]
prol.| vituperare [...]
prol.| vivere [...]
prol.| vivificare [...]
prol.| vivus [...]
prol.| ultio [...]
prol.| ultimus [...]
prol.| umbra [...]
prol.| ungere vel unguentum [...]
prol.| vivo [...]
prol.| unitas [...]
prol.| unigenitus [...]
prol.| universale [...]
prol.| unum [...]
prol.| vocare [...]
prol.| vocatio [...]
prol.| volvere [...]
prol.| volumen [...]
prol.| voluntas [...]
prol.| voluptas [...]
prol.| votum [...]
prol.| vox [...]
prol.| vigere. Quere Venia.E. Ypocrita.F. [...]
prol.| Usura. Volenti a te mutuari etc. Iubet nos Christus mutuum dare, non sub usuris quia qui sic dat, non sua dat, sed aliena tollit. De uno vinculo solvit et multis alligat; et non propter iustitiam Dei dat, propter proprium lucrum. Similis est pecunia usuraria aspidis morsui nam sicut venenum aspidis latenter omnia membra corrumpit, sic et usura omnes facultates convertit in debitum. Mt.5.p.20.F.CHRYSOSTOMUS.{CMT5d20.27}
prol.| Quere eleemosina.b.spirituale.
prol.| usurare
prol.| usurpare. Quere Dignitas.D. Iustus.H. Penitentias.
prol.| {a} Usus [...]
prol.| uterus [...]
prol.| Uti [...]
prol.| Utilior [...]
prol.| Utilis [...]
prol.| utilitas [...] {f. 196ra}
prol.| vulgus [...]
prol.| vulnera christi [...]
prol.| vulnus [...]
prol.| vulpes [...]
prol.| vultus [...]
prol.| Vulva [...]
prol.| Uxor [...]
prol.| {a}
prol.| {b}
prol.| {c}
prol.| {d} [...] {f. 196va}
prol.| {e}
prol.| {f}
prol.| {g} Sola ergo fornicatio est que uxoris vincit affectum; immo cum illa unam carnem diviserit, et se fornicatione separaverit a marito, non debet teneri, ne virum quoque sub maledictione faciat, dicente Scriptura: « Qui adulteram tenet, stultus et impius est ». Mt. 19.p.2.b.HIERONYMUS. {CMT19d2.3}
prol.| {h} [...]
prol.| {i}Poterat autem accidere ut aliquis calumniam faceret innocenti uxori. Et ob secundam copulam nuptiarum veteri crimen impingeret. Ideo sic priorem dimittere iubetur uxorem ut secundam, prima vivente, non habeat. Nec non quia poterat evenire ut, secundum eamdem legem, {f. 196vb} uxor daret viro repudium, eadem cautela precipitur ne secundum accipiat virum. Et quia meretrix et que semel fuerat adultera, opprobrium non timebat, secundo non nubere precipitur viro. Que si talem duxerit, sub adulterii crimine sit. Ibidem.F.Hieronymus {CMT19d2.8}
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,
X* 
prol.| Xristianitas [christianitas] Qui in professione christianitatis suscitatos scalore et sordibus intentos in se hominum oculos facit cum covoluntate faciat vere neccessitate patias ceteris eius operibus potest cognosci utrum hec contemptu superfluum electus an habitatione aliqua faciat. Mt. 6.p.14.f.Augustinus. De sermone Domini in monte. Quere simulatio.A.]
prol.| Xristianus [christianus] [...]
prol.| {f. 197rb}
prol.| Xristus [Christus] [...] {f. 198vb}
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,
Y* 
prol.| Idolum] [...]
prol.| IIdoneus [...]
prol.| <H>ydria [...]
prol.| <H>ydropicus [...]
prol.| Hiems [...]
prol.| Imago
prol.| <H>ymber. Quere Gratia. F.
prol.| <H>ypocrisis [...]
prol.| <H>ypocrita [...]
prol.| <H>ypostasis : Si Christus « mortuus est ut homo et sancta eius anima ab incontaminato divisa est corpore sed tamen deitas inseparabilis ab utrisque permansit ab anima, dico, et corpore et neque ita una <h>ypostasi in duas divisa est. Et corpus enim et anima sicut a principio in verbi <h>ypostasi habuerunt existentia etiam in morte neque enim anima nec corpus propriam habuerunt ypostasim propter ypostasim verbi. Mt. 27.p.9f.Damascenus libro 4. - Quere anima Christi.b ; peccatum.50.
prol.| Isaac. Quere Scriptura.r.
prol.| Italia. Quere Evangelista.b. {f. 199va}
Numérotation du verset PrEv. Prol.4,
Z** 
prol.| Zac<h>arias. Quere M<ari>a.d.O ; Orare.r
prol.| Zelotipia
prol.| Zelus. Nolite facere domum facere domum patris mei domum negotiationis etc.x Discipuli videntes in eo hunc severissimum zelum recordati sunt quod zelo domus patris {f. 199vb} salvator eiecit impios de templo. Io.2.p.4.c.Beda.
x Io. 2, 16.
prol.| Zelus cum in bono accipitur est quidam fervor animi quo mens relicto humano timore pro deffensione veritatis accenditur ». Ibidem Alcuinus.
prol.| Zizania : Non dormiat qui Ecclesie prepositus est ne per illius ne gloriam inimicus homo superseminet zizaniam id est hereticorum dogmata. – Mt. 13.p.4.b.Ieronimus. Quere hereticus a.b. ; penitentia.g. ; prepositus. sententia. turbatio.a.
prol.| Zorobabel. Quere Veritas.a.
<EXPLICIT>



Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Thomas de Aquino. Catena aurea (PrEv. Tabula ‘Fons ascendens’), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 02/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=catena&numLivre=54&chapitre=54_Prol.4)

Notes :