Capitulum 1
Numérotation du verset
1Tim. 1,1
Paulus apostolus
Christi Iesu
secundum imperium
Dei
salvatoris nostri et Christi Iesu spei nostre
Numérotation du verset
1Tim. 1,2
Timotheo, dilecto filio in fide, gratia et1 misericordia,
1 et]
om. Weber
pax a Deo Patre et Christo Iesu Domino nostro.
Numérotation du verset
1Tim. 1,3
Sicut
rogavi te
ut remaneres
Ephesi
cum irem in Macedoniam, ut
denuntiares quibusdam
ne aliter
docerent,
Numérotation du verset
1Tim. 1,4
neque intenderent
fabulis
et genealogiis interminatis,
que questiones
prestant magis quam edificationem
Dei, que est in fide.
Numérotation du verset
1Tim. 1,5
Finis enim2
2 enim] autem
Weber
precepti est caritas
de corde puro
et conscientia bona
et fide non ficta.
Numérotation du verset
1Tim. 1,6
A quibus
quidam aberrantes
conversi sunt
in vaniloquium,
Numérotation du verset
1Tim. 1,7
volentes esse legis doctores, non intelligentes neque que loquuntur,
neque de quibus
affirmant.
Numérotation du verset
1Tim. 1,8
Scimus autem
quoniam3 bona est lex
3 quoniam] quia
Weber
si quis
ea legitime utatur,
Numérotation du verset
1Tim. 1,9
sciens hoc
quia
iusto lex non est posita,
sed iniustis
et non subditis,
impiis
et peccatoribus,
sceleratis
et contaminatis,
patricidis et matricidis, homicidis
Numérotation du verset
1Tim. 1,10
fornicariis, masculorum concubitoribus, plagiariis,
mendacibus et periuris et4 si quid aliud sane doctrine
4 et]
om. Weber
adversatur
Numérotation du verset
1Tim. 1,11
que
est secundum
evangelium glorie beati Dei,
quod creditum est mihi.
Numérotation du verset
1Tim. 1,12
Gratias ago
ei qui me confortavit,
Christo Iesu Domino nostro, quia fidelem
me existimavit,
ponens in ministerio.
Numérotation du verset
1Tim. 1,13
Qui
prius fui blasphemus
et persecutor
et contumeliosus,
sed misericordiam Dei 5
5 Dei]
om. Weber
consecutus sum,
quia ignorans
feci in incredulitate.
Numérotation du verset
1Tim. 1,14
Superabundavit autem
gratia Domini nostri
cum fide et dilectione que est in Christo Iesu.
Numérotation du verset
1Tim. 1,15
Fidelis sermo
et omni
acceptione dignus,
quia
Christus Iesus venit
in hunc mundum6
6 hunc]
om. Weber
peccatores salvos facere
quorum
primus ego sum.
Numérotation du verset
1Tim. 1,16
Sed ideo misericordiam consecutus sum ut in me
primo
ostenderet Christus Iesus omnem
patientiam
ad informationem7
7 informationem] deformationem
Weber
eorum qui credituri sunt illi in vitam eternam.
Numérotation du verset
1Tim. 1,17
Regi
autem seculorum immortali,
invisibili
soli Deo
honor
et gloria
in secula seculorum amen.
Numérotation du verset
1Tim. 1,18
Hoc preceptum
commendo tibi,
fili Timothee, secundum precedentes in te prophetias,
ut milites
in illis
bonam
militiam,
Numérotation du verset
1Tim. 1,19
habens
fidem
et bonam conscientiam.
Quam
quidam repellentes
circa fidem
naufragaverunt.
Numérotation du verset
1Tim. 1,20
Ex quibus
est Hymeneus et Alexander
quos tradidi Satane,
ut discant non blasphemare.
Capitulum 1
Numérotation du verset
1Tim. 1,1
{t. 4 : Erfurt, f. 1122vb ; facsim., p. 404b} Paulus apostolus
Christi Iesu
interl.|
nomen dignitatis preponit1, ut hac auctoritate Timotheus munitus resistat2 pseudo apostolisB
1 nomen dignitatis preponit]
om. Sg69
2 Timotheus... resistat] munitus resistit
Sg69
secundum imperium
interl.|
iussionem et voluntatem
interl.|
SECUNDUM IMPERIUM. Undea : “Segregate mihi Paulum et Barnabam in opus ad quod elegi eos”.
a Cf. Act. 13, 2 : « Ministrantibus autem illis Domino, et jejunantibus, dixit illis Spiritus Sanctus : Segregate mihi Saulum et Barnabam in opus ad quod assumpsi eos ».
Dei
marg.|
cui qui resistit imperio Dei repugnat qui salvat et Christi3 ex quo est spes glorie4. Unde nec in Christo nec in Deo spem salvationis se habere demonstrat qui Apostolo resistit5.F
3 Christi] Christo
Sg69
4 cui... glorie] cui p<atri> qui resistit imperio Dei qui salvat, et Christo ex quo est spes glorie, repugnat
Sg69
5 unde... resistit]
om. Sg69
salvatoris nostri et Christi Iesu spei nostre
interl.|
in quo est speranda vita eterna, non in carnalibus observantiis
Numérotation du verset
1Tim. 1,2
Timotheo, dilecto filio in fide, gratia et6 misericordia,
6 et]
om. Weber
interl.|
+ hic gratia pro dono Spiritus sancti et misericordia pro remissione peccatorum
marg.|
GRATIA
ET
MISERICORDIA. In hac salutatione tria ponit que ei optat, cum in aliis tantum duo posuerit. Misericordia hic accipitur, quod in aliis epistolis gratia dicitur, id est remissio peccatorum. Pax est tranquillitas animi, prelibatio eterne pacis hec communiter omnibus optare solet. Gratia vero quam hic addit episcopis optatur, id est donati Spiritus sancti qua ministri Dei armantur.
pax a Deo Patre et Christo Iesu Domino nostro.
marg.|
+ GELASIUS PAPA. Christus id est unctus. Non autem in Dei filio, sed Christo corporalis facta est unctio, scilicet spiritualis sancte virtutis in ipso abundat completio. Unde ipse, tanta secundum humanitatem unctione munitus, ad duo principalia officia, id est regale et sacerdotale gubernandum sufficit solus. Bonus est ipse sacerdos quia animam suam pro nobis posuit, delicta nostra delevit patrique nos reconciliavit. Item verus rex ipse quia hostem vicit, nos captos redemit, nosque perpetim7 potenter protegit. Post ipsum vero, quia in humana fragilitate nullus reperiri potest qui solus in Ecclesia ad hec officia ullo modo sit sufficiens, igitur ipse Christus precipit ad eadem duo officia singulares etiam duas personas esse eligendas, regem scilicet qui forinsecus ab hostibus Ecclesiam seculariter defendat8, ac sacerdotem qui intrinsecus spiritu aliter regat. Hos etiam tanta federatione copulavit ut uterque alterius egeat : rex vero in quibuslibet spiritualibus sacerdoti humiliter obediat, sacerdos quidem, e converso, regi in secularibus negotiis eandem vicem reddat.H
7 perpetim]
coniec.,
perpetia
Sg69
8 defendat]
coniec.,
defenderat
Sg69
Numérotation du verset
1Tim. 1,3
Sicut
interl.|
scilicet ita fac, non minus
rogavi te
interl.|
quasi comparem non precepi quasi minori
marg.|
SICUT
ROGAVI. Post salutationem prius de pseudo repellendis incipit hic legem adhuc tenendam docentibus.
marg.|
Rogavi
dicit, ut affectum caritatis et formam humilitatis ostenderet.
ut remaneres
interl.|
ad ordinandam Ecclesiam
Ephesi
marg.|
+ Metropolis id est mater civitas : metro enim, id est mater; polis id est civitas. Vel unde etiam archiepiscopi dicuntur metropolitani, quasi prelati matrum civitatum.J
cum irem in Macedoniam, ut
interl.|
ideo
denuntiares quibusdam
interl.|
discretis a catholica fide tam doctoribus, quam minoribus
ne aliter
docerent,
Numérotation du verset
1Tim. 1,4
neque intenderent
interl.|
doctrinis eorum qui legem cum gratia predicant esse necessariam
fabulis
interl.|
quia quod9 dicunt de lege : fabula est, non resN
9 quia quod] qui
Sg69
et genealogiis interminatis,
interl.|
que sine termino sunt, vel prohibitis
marg.|
FABULIS
ET
GENEALOGIIS. AUGUSTINUS. Hereticus quidam inimicus legis et prophetarum existimat Apostolum hoc loco divina eloquia fabulas appellasse, sicut et alibi cum ait : “Profanas et aniles fabulas devita”b. Quis ita non multum hereticus erraret. Cur ergo ipse idem fecit, si hec esse aniles fabulas iudicavit. Cur dicit Abraham habuit duos filios et alia {t. 4 : Erfurt, f. 1122vb ; facsim., p. 404b} huiusmodi. Sed melius dicitur quod preter legitimas Scripturas habent Iudei traditiones non scriptas quas memoriter docent et deuterosin vocant, ubi dicunt Deum duas uxores creasse primo homini, ex quibus genealogias infinitas texunt facientes infructuosissimas questiones, has autem dicit fabulas.
b Cf. 1Tim. 4, 7 : « Ineptas autem et aniles fabulas devita ; exerce autem teipsum ad pietatem ».
marg.|
Fabulis Iudeorum qui dicunt duas mulieres fuisse primo homini Evam et alteram, ex qua dicunt multos filios esse natos quod nusquam sacra pagina narrat. Genealogiis quibus narrant se de genere Abrahe et David, quasi inde eis salus debeatur, vel quibus narrant Christum non esse de David.
que questiones
interl.|
lites
prestant magis quam edificationem
interl.|
iustitie
Dei, que est in fide.
Numérotation du verset
1Tim. 1,5
Finis enim10
10 enim] autem
Weber
interl.|
vel autem
marg.|
FINIS
ENIM. In fide est edificatio Dei, quia ex fide est spes et inde caritas que est adimpletio legis. Vel docent et intendunt fabulis et genealogiis, sed finis et impletio legis est caritas, quare non est opus aliis.
precepti {t. 4 : Erfurt, f. 1123ra ; facsim., p. 405a} est caritas
marg.|
PRECEPTI. Pro preceptorum quorum impletio est dilectio Dei et proximi. Unde : In his duobus mandatis tota lex pendet et prophete. Finis dicitur terminus, finis consumptio, finis quoque impletio dicitur et consummatio. Aliter enim finitur panis, aliter tunica, aliter hic et ibi ager. Panis ut absumatur et non sit. Tunica ut consummetur et perfecta sit. Ager ut fulcis et limitibus suis interclusus amplius non extendatur.
marg.|
FINIS
ENIM
PRECEPTI etc. AUGUSTINUS. Totam enim magnitudinem et amplitudinem divinorum eloquiorum secura possidet caritas qua Deum proximumque diligimus que radix est omnium bonorum. Unde in his duobus mandatis tota lex pendet et prophete. Si ergo non vacat omnes sacras paginas perscrutari, omnia in volucra sermonum evoluere, omnia Scripturarum secreta penetrare, tene caritatem ubi pendent omnia, quia finis omnium est dilectio Dei et proximi. Nullum rerum diligendarum genus in his duobus preceptis pretermissum est. Cum enim precurrat dilectio Dei et sequatur dilectio proximi, de dilectione tua nihil dictum videtur. Sed cum dictum : est diliges proximum tuum sicut teipsum, simul et tui abs te dilectio pretermissa non est. Ille autem sancte et iuste vivit qui ordinatam habet dilectionem ne aut diligat quod non est diligendum, aut eque diligat quod minus vel amplius diligendum est, aut minus vel amplius quod eque diligendum est omnis homo inquantum peccator est non est diligendus, inquantum vero homo est diligendus est propter Deum, Deus vero propter seipsum. Et Deum quisque amplius debet diligere quam seipsum. Item amplius alius homo diligendus est quam corpus nostrum, quia propter Deum omnia ista diligenda sunt, potest nobiscum alius homo Deo perfrui, quod non potest corpus, quia corpus per animam vivit qua fruimur Deo. Omnes autem eque ad paria bona diligendi sunt, sed cum omnibus prodesse non possis, his potissimum consulendum est qui pro locorum et temporum, vel quarumlibet rerum opportunitatibus constrictius tibi quasi quadam sorte coniunguntur. Omnium igitur hec summa est ut intelligatur legis divinarumque Scripturarum plenitudo caritas esse rei qua fruendum est, et rei que nobiscum ea re frui potest, id est Dei et proximi, precipitur enim Deus diligi et proximus, {t. 4 : Erfurt, f. 1123ra ; facsim., p. 405a} ut autem quisque se diligat, alio speciali precepto non est opus. Idem : Caritas ista amor Dei est et proximi. Amor huius seculi cupiditas dicitur, minuitur cupiditas caritate crescnete. Cupiditas ergo refrenetur, caritas excitetur.
de corde puro
interl.|
qualis caritas procedens de corde puro hic diffinit, ut nec ubique nec nusquam diffinita sit
interl.|
procedens
interl.|
puro intellectu, ut nihil nisi Deus diligatur et quod Dei est
et conscientia bona
marg.|
CONSCIENTIA
BONA. AUGUSTINUS. Conscientia pro spe. Ille enim ad id quod diligit se perventurum desperat qui male conscientie scrupulus inest.
et fide non ficta.
interl.|
vel fictili, id est fragili, sed contra adversa forti
interl.|
simulata
marg.|
ET
FIDE
NON
FICTA. Vel non fictili et fragili, vel in qua non quisque sibi quodlibet fingit, sed catholica.
Numérotation du verset
1Tim. 1,6
A quibus
interl.|
improbat adversarios
interl.|
fide, spe et caritate
marg.|
A QUIBUS. Improbat hic adversarios qui legalia tradebant dicens a quibus etc.
quidam aberrantes
interl.|
nescientes mysterium legis et prophetarum quod usque ad Christum
conversi sunt
interl.|
de legalibus
in vaniloquium,
interl.|
quod deterius est
Numérotation du verset
1Tim. 1,7
volentes esse legis doctores, non intelligentes neque que loquuntur,
interl.|
que affirmant
neque de quibus
interl.|
per que ut testimonia prophetarum, vel econverso, scilicet non intelligentes que loquuntur ad probandum, quod intendunt neque de quibus affirmant, id est que probare intendunt
affirmant.
interl.|
NON INTELLIGENTES etc. Si quando enim de prava et falsa opinione sua reprehendi et convinci ceperint, ad defendendum id quod levissima temeritate et apertissima falsitate dixerunt, de sanctis libris multa verba pronuntiant, volentes esse legis doctores, cum tamen non intelligant que loquuntur vel de quibus.
Numérotation du verset
1Tim. 1,8
Scimus autem
interl.|
illi non intelligunt, nos autem intelligimus nam ut hoc in aliquo ostendatur
marg.|
SCIMUS
AUTEM. Approbat suam partem.
marg.|
SCIMUS
AUTEM. Ne videretur legem incusare addit :
Scimus autem
etc. Sed ne iterum videatur eam inducere subiungit : Scientes hoc, quia iusto non est lex posita, quia non ex ea est iustus, sed ex fide ad quid igitur ei necessaria est lex. Sed ideo data est, ut vel reum puniret, vel peccare nolentem coerceret. Iustus tamen etsi ea non eget utitur, ut sic esset in auctoritate aliis et futura attestaretur factis.
quoniam11 bona est lex
11 quoniam] quia
Weber
interl.|
secundum eos vero qui carnaliter tantum intelligunt non bona
marg.|
QUONIAM
BONA. Quomodo bona si non iusto posita ? sed iam iustus non eget pedagogo, sed iniustus ut fiat iustus.
si quis
interl.|
iustus vel iniustus
ea legitime utatur,
interl.|
spiritualiter, sicut ipsa docet, vel ut per eam agnoscat morbum et querat medicum
marg.|
LEGITIME
UTATUR. Qui scit ad tempus datam et sub Christo deserit. Iam iustis per remissionem non est opus lege a qua liberi sunt per Christum.
marg.|
LEGITIME
UTATUR. Lege legitime utendi multiplex est modus ut secundum aliud iustus, et secundum aliud iniustus recte dicatur legitime uti lege. Iniustus enim ea legitime utitur, quando intelligens quare data sit, eius comminatione tamquam pedagogo perducitur ad gratiam per quam iustus fiat. Iustus vero et illa legitime utitur, cum eam tenendo iniustis imponit, ut sic cum iniustis ceperit inolite concupiscentie morbus incentivo prohibitionis et cumulo prevaricationis augeri, confugiant ad iustificantem gratiam, et per eam suavitate iustitie delectati penam littere minantis evadant.
Numérotation du verset
1Tim. 1,9
sciens hoc
interl.|
quod non illi
interl.|
tamen
interl.|
etiam
quia
interl.|
et cum iustus in fide, quid ei lex
iusto lex non est posita,
interl.|
ut dominetur
marg.|
QUIA
IUSTO
NON
EST
LEX
POSITA. Id est imposita, ut supra illum sit ut ei dominetur. In illa enim est potius et cum ipsa quam sub ipsa, quia amicus {t. 4 : Erfurt, f. 1123rb ; facsim., p. 405b} iustitie est cuius inimicus est qui pene timore non peccat. Amicus vero est qui eius amore non peccat.
sed iniustis
interl.|
contra legem nature agentibus
et non subditis,
interl.|
cum bene monerentur a ratione
impiis
interl.|
per partes
interl.|
contra Deum
et peccatoribus,
interl.|
in se et proximum
interl.|
Vel : Peccatoribus in se sceleratis et contaminatis in proximum.
sceleratis
interl.|
quibus scelus per se placet
et contaminatis,
interl.|
qui vel timore consentiunt, vel favore aliquo
patricidis et matricidis, homicidis
interl.|
quia lex nature in eis absoleverat, litteris est reformata pro eis coercendis
Numérotation du verset
1Tim. 1,10
fornicariis, masculorum concubitoribus, plagiariis,
interl.|
qui plagas cuiuslibet generis inferunt proximis
mendacibus et periuris et12 si quid aliud sane doctrine
12 et]
om. Weber
interl.|
morali legi et naturali
adversatur
Numérotation du verset
1Tim. 1,11
que
interl.|
sana doctrina
est secundum
interl.|
non contra
interl.|
omnis veritas concordat evangelio
evangelium glorie beati Dei,
interl.|
quod predicat vel dat gloriam
quod creditum est mihi.
interl.|
ut fideli
interl.|
unde
Numérotation du verset
1Tim. 1,12
Gratias ago
marg.|
GRATIAS
AGO. Hic ostendit mala sibi fuisse in lege. Bona vero ea dimissa, quod fidelis est et positus in ministerio, unde fortis per que onstendit legem post evangelium inutiliter duci.
ei {t. 4 : Erfurt, f. 1123rb ; facsim., p. 405b} qui me confortavit,
interl.|
ut nec mors, nec vita separet a Christo
marg.|
CONFORTAVIT. Mentem corroboravit que prius impossibile putabat quod de Domini potestate et maiestate et spe predicabatur.
Christo Iesu Domino nostro, quia fidelem
interl.|
cum sub lege infidelis
me existimavit,
interl.|
certa scientia
interl.|
previdit
ponens in ministerio.
interl.|
predicandi
Numérotation du verset
1Tim. 1,13
Qui
interl.|
quasi : sed utrum hoc mihi per legem, non quia sub ea fui blasphemus
interl.|
ecce mala que in lege habuit
prius fui blasphemus
interl.|
in Deum
et persecutor
interl.|
sanctorum
et contumeliosus,
interl.|
comprehensis inferens contumelias
sed misericordiam Dei 13
13 Dei]
om. Weber
interl.|
remissionem non per merita mea
consecutus sum,
marg.|
SED
MISERICORDIAM
DEI
CONSECUTUS. Consequuntur misericordiam et qui scienter peccant, ut David, et qui ignorantur, quod facilius ignoscitur.
marg.|
MISERICORDIAM. De eo quod ignorans feci. Vel causa non tamen proprie, cum mala fuerit ignorantia, misericordia vero gratuita.
quia ignorans
interl.|
sub lege ignorantia et ideo incredulitas, modo econtra fides et veritatis cognitio. Ecce patet quod non ex levitate dimisit priora
feci in incredulitate.
interl.|
degens
Numérotation du verset
1Tim. 1,14
Superabundavit autem
interl.|
non solum misericordiam consecutus sum, sed fidem et dilectionem et gratiam donorum
marg.|
SUPERABUNDAVIT. Super maiora bona, quam olim mala. Superabundavit, quia non solum peccata dimisit, sed fidem et dilectionem dedit de quibus nulli est ambigendum, quia Iesus Christus venit in hunc mundum peccatores salvos facere. Et iste sermo est fidelis, id est verus et acceptabilis, quia utilis. Omni acceptione, quia corpus et animam salvat.
gratia Domini nostri
interl.|
qui dona diversa dedit cum fide et dilectione, id est cum perfectione fidei et dilectionis, quia nulli datur remissio peccatorum sine fide et dilectione
cum fide et dilectione que est in Christo Iesu.
interl.|
non in lege
Numérotation du verset
1Tim. 1,15
Fidelis sermo
interl.|
Vel : humanus est
sermo
iste - alia littera - ut non dicam divinus, quia si homo qui hospitio suscipit hominem humanus dicitur, quanto magis humanus est qui in seipso suscipit hominem.
et omni
interl.|
non una
acceptione dignus,
interl.|
quia hic et in futuro salvat
quia
interl.|
iste scilicet
Christus Iesus venit
interl.|
quasi passibilis cum aliis
marg.|
QUIA
CHRISTUS
IESUS
VENIT etc. Nulla causa veniendi fuit Christo, nisi quod peccatores salvos faceret. Tolle morbos, tolle vulnera et nulla est causa medicine. Sed venit de celo magnus medicus, magnus per totum orbem terre iacebat egrotus. Ipse egrotus genus humanum est, quod totum perierat, ex quo peccavit unus, in quo erat totum. Sed venit unus sine peccato, quia salvos faceret a peccato. Venit enim filius hominis querere et salvare, quod perierat, venit per quod homo erat. Nam per quod Deus erat, semper hec erat qui dixitc : «Celum et terram ego impleo», ergo et in mundo erat et venit in mundum, hec erat per divinam maietatem, venit per humanam infirmitatem. Quare venit ? ex misericordia, scilicet quia voluit peccata tollere, peccatores salvos facere. Non enim eum de celo ad terrram merita nostra, sed peccata traxeret ; unde : «Et vocabis nomen eius Iesum»d. Quare ? Audie : «Ipse enim salvum faciet populum suum». Unde ? «A peccatis eorum»f. Numquid ad istum populum pertinent parvuli ? pertinent plane. Sic credite, cum ista fide parvulos ad Christi gratiam portate. Quid mihi dicis : sanus est non habet vitium. Quare cum illo curris ad medicum, si non habet vitium. Si sanus esset, non clamaret Iesus : «Sinite parvulos venire ad me» etc.
c Ier. 23, 24.
d Mt. 1, 21.
e Mt. 1, 21.
f Mt. 1, 21.
in hunc mundum14
14 hunc]
om. Weber
interl.|
tam miserum
peccatores salvos facere
interl.|
quoscumque etiam parvulos qui etsi a baptizatis nati, hoc est carne tantum, non spiritu, non ex eo quod renovatur, quia si spiritus essent ex traduce, ex mundato spiritu descenderet mundatus
quorum
interl.|
inter quos
primus ego sum.
interl.|
qui in lege
marg.|
PRIMUS. Id est peior, quia persecutor quo prior non erat. Nemo enim acrior inter persecutores, ergo nemo prior inter peccatores, primus ergo erat non ordine temporis, sed magnitudine iniquitatis.
Numérotation du verset
1Tim. 1,16
Sed ideo misericordiam consecutus sum ut in me
interl.|
peccatore
interl.|
In me
quem idoneum Deus gentibus predicatorem constituit, in quo tantum {t. 4 : Erfurt, f. 1123va ; facsim., p. 406a} exemplum misericordie sue exhibuit.
primo
interl.|
id est maximo peccatore, vel primum, id est antequam in aliis, vel primum, id est maxime in me, vel ante
ostenderet Christus Iesus omnem
interl.|
id est perfectam
patientiam
interl.|
quod tantum sustinuit et in posterum nullam reservat iram
ad informationem15
15 informationem] deformationem
Weber
interl.|
ut nullus de immanitate scelerum desperet
interl.|
quid faciat amico qui hoc fecit inimico
eorum qui credituri sunt illi in vitam eternam.
interl.|
tendentes
interl.|
ut habeant vitam eternam
interl.|
ideo
interl.|
pro predictis
Numérotation du verset
1Tim. 1,17
Regi
interl.|
Trinitati
interl.|
secundum quod Deus apud Deum
autem seculorum immortali,
interl.|
immutabili
interl.|
incomprehensibili
soli Deo
interl.|
qui solus creat
marg.|
INVISIBILI
SOLI
DEO, quia ceteri dii visibiles, non soli invisibili, quia sunt et creature quedam invisibiles ut anima, et tamen sensu capi possunt, quia omnes vires eius possunt cognosci, quod non Dei.
interl.|
Invisibilis est ab omnibus Deus in natura secundum illud : Deum nemo vidit umquam, videtur autem cum vult et sicut vult, non sicut est, sed quali specie vult apparere. In futuro vero videbunt eum filii sicut est.
marg.|
SOLI
DEO. Qui solus Deus est natura, id est solus creator, quod de ipsa Trinitate intelligitur. Non de solo Patre, ut quidam volunt, quia non ait : soli Patri, sed
soli Deo
. Unus enim et solus Deus a nobis predicatur Trinitas. Et Unigenitus quippe secundum quod est Deus apud Deum, et Spiritus sanctus in sua natura est immortalis et invisibilis.
honor
interl.|
sit
interl.|
a creaturis
et gloria
interl.|
in essentia
in secula seculorum amen.
Numérotation du verset
1Tim. 1,18
Hoc preceptum
interl.|
quia omnis salus ex Christo, non ex lege
interl.|
non licet dissimulare
commendo tibi,
interl.|
quasi ituro ad bellum
marg.|
HOC
PRECEPTUM
COMMENDO etc. Postquam commemoravit que et quanta sint beneficia Patris et Christi erga peccatores, quomodo populum imbuat disciplina ecclesiastica ostendit.
fili Timothee, secundum precedentes in te prophetias,
interl.|
id est secundum scientiam prophetarum que est in te, vel secundum quod Spiritus ostendit mihi de te
ut milites
interl.|
actu
in illis
interl.|
exponendis et opere implendis
bonam
interl.|
utilem multis
militiam,
interl.|
consuetudine docendi te et alios et perficiendo opere quod predicas ore
Numérotation du verset
1Tim. 1,19
habens
interl.|
quod potes
fidem
interl.|
rectam
et bonam conscientiam.
interl.|
ne docens erubescat male vite conscius. Erubescibile enim est aliud agere et aliud predicare
Quam
interl.|
conscientiam bonam
quidam repellentes
interl.|
flagitiis
interl.|
ut qui sordibus est scilicet adhuc
circa fidem
interl.|
prope, sed non intra
naufragaverunt.
interl.|
id est etiam fidem perdiderunt alios secum mergentes
marg.|
NAUFRAGAVERUNT. HAIMO. Naufragium dicitur navis fractio. Et sicut ille substantiam suam perdit qui naufragium patitur et insuper ipse perit. Ita qui bonam conscientiam repellunt fidei veritatem perdunt et insuper eternaliter pereunt.
Numérotation du verset
1Tim. 1,20
Ex quibus
interl.|
pseudo doctoribus qui fidem perdiderunt
est Hymeneus et Alexander
interl.|
nomina ponit ut nihil ambigui restet
quos tradidi Satane,
interl.|
sic et tu excommunica
marg.|
QUOS
TRADIDI
SATANE. Utrumque excommunicavi ut hoc modo excludatur a Satana regum Satane.
marg.|
AUGUSTINUS. Nulla enim creatura est sive que in veritate manet dans Deo gloriam, sive que in caritate non stetit querens gloriam suam, que velit nolit divine providentie non serviat. Sed volens facit cum illa quod bonum est. De illa vero que hoc non vult, fit quod iustum est. Non ei tamen rependitur quod de ipsa iuste fit, sed quo animo ipsa facit, quia neque liberam voluntatem rationabili creature Deus negavit, sed potestatem qua iniustos iuste ordinat sibi retinuit.
marg.|
TRADIDI
SATANE. Non ut pereant, quia nihil potest Satanas nisi permissus qui vexat sibi datos. Unde : «Iam noli peccare ne deterius tibi contingat»g. Hec autem cum sit"filia Abrahe quam alligavit Satanas decem et octo16 annis nonne17 oportuit" etc.h
g Io. 5, 14.
h Cf. Lc. 13, 16 : « Hanc autem filiam Abrahae quam alligavit Satanas, ecce decem et octo annis, non oportuit solvi a vinculo isto die sabbati ? »
16 decem et octo]
scrips.
, XVIII
Rusch
17 nonne] sic
Rusch
cum Wordsworth (D)
marg.|
TRADIDI
SATANE. AUGUSTINUS. Quia illo ad correptionem hominum utebatur ipsa potestas apostolica, prevaricatores enim angeli cum principe suo diabolo recte dicuntur procuratores vel actores divine providentie, et diabolus magistratus huius mundi dicitur. Sed magistratus sub tanto imperatore non facit nisi quantum illi permittitur, et procuratores actores que huius mundi nihil faciunt nisi quantum Dominus sinit. Ideo dicit :
Tradidi Satane
etc. quia nihil potest Satanas nisi permissus.
ut discant non blasphemare.
interl.|
non ut pereant, sed ut sic correcti
marg.|
HAIMO. Tante autem potestatis erat Apostolus, tantamque gratiam habebat, ut recedentes a fide verbo traderet diabolo. Traditio autem hec est, quia commotus Apostolus blasphemiis eorum sententiam protulit in eos. Diabolus autem qui ad hoc paratus est ut aversos a Deo accipiat in potestatem, audita sententia, corripit eos, quod ideo fecit Apostolus, ut correcti discant non blasphemare.
Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (1Tim. Capitulum 1), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 08/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=69&chapitre=69_1)
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (1Tim. Capitulum 1), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 08/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=69&chapitre=69_1)
Notes :