Nicolaus de Lyra

Capitulum 3

Numérotation du verset 3Esr. 3,1 XVI

Rex Darius fecit cenam magnam omnibus vernaculis suis et omnibus magistratibus Medie et Persidis1
1 Persidis] Persis Weber
Numérotation du verset 3Esr. 3,1 versio altera

Et rex Darius facit aepulam grandem2 omnibus qui erant sub eo et omnibus vernaculis suis et omnibus principibus Medorum et Persarum.
¶Codd. : P111 Tr621 Sabatier
2 rex ... grande] Darius rex fecit epulum grande Tr621
Numérotation du verset 3Esr. 3,2 

et omnibus purpuratis et pretoribus et consulibus et prefectis sub illo, ab India usque Ethiopiam centum viginti septem provinciis.
Numérotation du verset 3Esr. 3,2 versio altera

et omnibus regibus et ducibus et prepositis locorum et prefectis omnibus qui sub eo erant ab India usque Ethiopiam centum viginti octo regulis.
¶Codd. : Tr621 Sabatier
Numérotation du verset 3Esr. 3,3 

§ Et cum manducassent et bibissent et satiati revertebantur, tunc Darius rex ascendit in cubiculo suo et dormivit et expergefactus est.
Numérotation du verset 3Esr. 3,3 versio altera

Et cum manducassent et bibissent satiati discesserunt. Tunc Darius rex recepit se in cubiculum suum et dormivit et expergefactus est.
¶Codd. : Tr621 Sabatier
Numérotation du verset 3Esr. 3,4 

Tunc illi tres iuvenes, corporis custodes qui custodiebant corpus regis, dixerunt alter alteri3 :
3 alteri] altero Weber
Numérotation du verset 3Esr. 3,5 

Dicamus unusquisque nostrum sermonem qui precellat; et cuiuscumque apparuerit sermo sapientior alterius, dabit illi Darius rex dona magna4,
4 magna] + et epinicia magna Weber
Numérotation du verset 3Esr. 3,6 

purpura cooperiri et in auro bibere et super aurum dormire et currum aureo freno et cidarim byssinam et torquem circa collum,
Numérotation du verset 3Esr. 3,7 

et secundo loco sedebitur5 a Dario propter sapientiam suam et cognatus Darii vocabitur.
5 sedebitur] sedebit Weber
Numérotation du verset 3Esr. 3,8 

Tunc scribentes singuli suum verbum significaverunt6 et posuerunt subtus cervical Darii regis
6 significaverunt] signaverunt Weber
Numérotation du verset 3Esr. 3,9 

et dixerunt : cumque7 surrexerit rex, dabimus8 illi scripta nostra9; et quodcumque iudicaverit rex et tres magistratus Persidis, quoniam verbum eius sapientius est, ipsi dabitur victoria sicut scriptum est.
7 cumque] cum Weber |
8 dabimus] dabunt Weber |
9 nostra] sua Weber |
Numérotation du verset 3Esr. 3,10 

Unus scripsit : forte10 est vinum.
10 forte] fortius Weber
Numérotation du verset 3Esr. 3,10 versio altera

Et unus scripsit dicens fortius est vinum11.
¶Codd. : P111 Tr621 Sabatier
11 vinum] + letitia interl. Tr621
Numérotation du verset 3Esr. 3,11 

Alius scripsit : fortior est rex.
Numérotation du verset 3Esr. 3,12 

Tertius12 scripsit : fortiores sunt mulieres, super omnia autem vincit veritas.
12 Tertius] + autem Weber
Numérotation du verset 3Esr. 3,13 

Et cum surrexisset rex, acceperunt scripta sua et dederunt illi et legit.
Numérotation du verset 3Esr. 3,14 

Et mittens vocavit omnes magistratus Persarum et Medos13 et purpuratos et pretores et prefectos.
13 Medos] Medorum Weber
Numérotation du verset 3Esr. 3,15 

et sederunt in concilio14 et lecta sunt scripta coram ipsis.
14 concilio] consilio Weber
Numérotation du verset 3Esr. 3,16 

Et dixit : Vocate adolescentes et ipsi indicabunt verba sua et vocati sunt et introierunt.
Numérotation du verset 3Esr. 3,17 

Et dixit illis : Indicate nobis de his que scripta sunt. Et cepit prior qui dixerat de fortitudine vini,
Numérotation du verset 3Esr. 3,18 

et dixit : Viri, quam prevalet vinum omnibus hominibus qui bibunt illud. Seducit mentem.
Numérotation du verset 3Esr. 3,19 

Itemque regis et orphani facit mentem unam, item servi ac liberi, pauperis et divitis
Numérotation du verset 3Esr. 3,20 

et omnem mentem convertit in securitatem et iocunditatem et non meminit omnem tristitiam et debitum.
Numérotation du verset 3Esr. 3,21 

Et omnia precordia facit honesta, et non meminit regem nec magistratum, et omnia per talenta loqui facit.15
15 loqui facit] inv. Weber
Numérotation du verset 3Esr. 3,22 

Et non meminerunt cum biberunt amicitiam nec fraternitatem, sed post non multum16 sumunt gladios.
16 post - non multum] inv. Weber
Numérotation du verset 3Esr. 3,23 

et cum a vino merserint et surrexerint, non meminerunt que gesserunt.
Numérotation du verset 3Esr. 3,versio altera 

¶Codd. : Tr621 Sabatier
Numérotation du verset 3Esr. 3,24 

O viri, num17 precellit vinum ? Quis18 sic cogitat19 facere ? Et tacuit hoc dicto.
17 num] non Weber |
18 Quis] quod Weber |
19 cogitat] cogit Weber |
Numérotation du verset 3Esr. 3,24 versio altera

O viri nonne fortior20 est vinum quod sic cogit facere ? Et his dictis tacuit.
¶Codd. : Tr621 Sabatier
20 fortior] fortius Tr621

Capitulum 3

Numérotation du verset 3Esr. 3,ad litteram 
marg.| marg.| {1423} .1. Rex Darius. Repetitis eis que sunt alibi scripta hic consequenter ponuntur que sunt huius libri propria que consistunt circa solutionem unius questionis, cuius primo ponitur occasio. Secundo eius propositio, et triplex opinio, ibi : Tunc scribentes. Tertio opinionum examinatio, ibi ; Et mittens. Quarto unius approbatio, et remuneratio, ibi : Et omnes populi. Circa primum dicitur : Rex Darius secundum Latinos, et Grecos iste fuit filius Hystaspis : secundum Hebreos vero ipse fuit filius Assueri, et Esther regine, secundum quod dixi plenius in princip. libri Esther, et 1Esr. 4. et Dan. 9. ubi secutus sum in hoc dictum Hebreorum, tamquam verius iudicio meo.
marg.| .2. Omnibus vernaculis suis id est servientibus in domo sua.
marg.| .3. Et omnibus magistratibus Medie. Istis reddebatur ratio de tributis, et obuentionibus regni.
marg.| .4. Et omnibus purpuratis id est nobilibus genere, quibus licitum erat purpura vestiri pro sua nobilitate.
marg.| .5. Et pretoribus. Qui causas iudicabant in palatio.
marg.| .6. Et consulibus. Qui erant de stricto consilio.
marg.| .7. Et prefectibus id est balivis, et prepositis in regni partibus diversis.
marg.| .8. Ab India. Ex hoc videtur, quod iste fuit filius Assueri, ut dicunt Iudei. Nam Assuerus in principio libri Esther dicitur regnasse ab India usque ad Ethiopiam super 127. provincias. et isto modo dimisit regnum filio suo. Cetera patent usque ibi :
marg.| .9. Et dormivit scilicet modicum.
marg.| .10. Et experge factus est. ita quod volebat vigilare, et ex hoc custodes corporis sui habuerunt occasionem proponendi inter se questionem ad faciendum regi solatium, et ex hoc patet prudentia regis, qui magis volebat transire tempus in aliquo utili, quam in ludis inhonestis, aut {1424}nullius utilitatis.
marg.| .11. Dicamus unusquisque nostrum sermonem. De eadem questione, ut patet ex sequentibus.
marg.| .12. Qui precellat id est prout melius sciverit. Nam dictum cuiuslibet trium non poterat esse excellens simpliciter, sed unius tantum. Cetera patent usque ibi :
marg.| .13. Purpura cooperiri, etc id est vestiri.
marg.| .14. Et in auro bibere, etc id est in scypho aureo.
marg.| .15. Et super aurum dormire, etc id est super lectum panno auri phrygiato ornatum.
marg.| .16. Et currum aureo freno id est freno deaurato.
marg.| .17. Et cidarim byssinam id est mitram, vel cucufam de bysso, que est species lini candidissimi.
marg.| .18. Et torquem circa collum, etc. Talibus enim utebantur tantum excellentes viri ratione generis, vel sapientie, seu alterius excellentie.
marg.| .19. Et secundo loco, etc id est in secunda mensa.
marg.| .20. Sedebit a Dario, etc. Et hoc concessit rex per scriptum, ut patet circa medium. 4. cap.
marg.| .21. Tunc scribentes, etc. Hic consequenter ponitur questionis propositio. et circa eam triplex opinio. Fuit autem questio de fortitudine : quid inter alia sit fortius, ut patet ex sequentibus. Sic ergo dicitur : Tunc scribentes singuli, etc. In singulis schedulis.
marg.| .22. Signaverunt, etc. Sigillis propriis ne fieret ibi aliqua mutatio, et ut manifeste appareret, cuius esset quelibet schedula.
marg.| .23. Et posuerunt subtus cervical Darii regis, etc. Quando post vigiliam rediit ad dormiendum. Cetera patent usque ibi :
marg.| .24. Ipsi dabitur victoria id est victorie premia in parte precedenti expressa. Cetera patent.
marg.| .25. Et mittens. Hic consequenter ponitur dictarum opinionum examinatio. Et primo examinatores vocantur. Et patet littera usque ibi :
prol.| {1425}
Numérotation du verset 3Esr. 3,ad litteram 
marg.| .1. In dicate etc.  que scripta sunt id est rationes dictorum vestrorum : nam scripserant tantummodo conclusiones, sicut scripte sunt. Secundo, rationes cuiuslibet opinionis explicantur. Et primo prime. cum dicitur : Et cepit prior. Secundo secunde, in principio c. 4. Tertio tertie, ibi : Tertius, etc. Circa primum dicitur.
marg.| .2. Viri prevalet vinum quasi d<icat> valde multum. Ideo subditur :
marg.| .3. Omnibus hominibus qui bibunt illud. Quod probatur per id quod subditur :
marg.| .4. Seducit mentes. Si enim potetur ultra mensuram, aufert rationis usum que est superior vis hominis, et per consequens prevalet omnibus inferioribus aliis.
marg.| .5. Itemque regis et orphani facit mentem vanam id est facit cogitare maiora satis, quam homo possit, et sic iactare se inaniter, et vane.
marg.| .6. Item servi ac liberi. hoc additur, ut nullus status hominum excludatur.
marg.| .7. Convertit in securitatem et iucunditatem. Homines enim bene potati non timent aliquem adversarium, et habent cor iucundum : quia dant oblivioni omnem tristitie causam. Ideo subditur :
marg.| .8. Et non meminit. Oblivisci facit.
marg.| marg.| {1426} .9. Omnem tristitiam et debitum. Quo quis est obligatus.
marg.| .10. Et omnia precordia facit honesta. Quia facit de seipso opinari magna.
marg.| .11. Et non meminit regem. Quia tunc non timet eorum potentiam.
marg.| .12. Et omnia per. Sicut aliquando bene potatus dicit : Ego non darem hoc pro mille libris, quod non valet aliquando unam. vel, Ego magis vellem perdere mille libras, quam hoc, vel illud, quod tamen non habet aliquando valorem viginti solidorum.
marg.| .13. Et non meminerunt cum biberunt amicitiam. pristinam.
marg.| .14. Nec fraternitatem id est consanguinitatem, vel affinitatem.
marg.| .15. Sed non multum post id est ex parva occasione.
marg.| .16. Sumunt gladios. contra se invicem.
marg.| .17. Et cum a vino emerserint id est ebrietate soluta.
marg.| .18. Non meminerunt que gesserunt. propter ligationem memorie, et si recordentur, hoc tamen est imperfecte.
marg.| .19. O viri num precellit quasi d<icat> immo precellit.
marg.| .20. Quis sic cogitat facere id est sic facit cogitare ? Et est hypallage, sicut istud, Perflavit fistula buccas.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (3Esr. 3), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 28/01/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=20&chapitre=20_3)
Signaler un complément d'information

Notes :