Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

Numérotation du verset Ep53. Prol.2817b,1

^prol.| ¶Ad lectorem
Incipit libellus editus a domino Hugone cardinali ordinis predicatorum, de correctionibus novis super bibliam ad sciendum que sit melior littera. ¹ -
Quoniam super omnes Scripturas² verba sacri eloquii neccesse est³ ut in⁴ fundamento veritatis firmiter innitantur⁵, quatenus super textum⁶ littere certioris sanctorum studiorum edificia securius⁷ componantur, quantum in brevi potuimus⁸* ex glossis beati Hieronymi et aliorum doctorum et ex libris Hebreorum et antiquissimis⁹ exemplaribus que etiam ante tempora Caroli magni scripta fuerunt¹⁰, hic in brevissima¹¹ notula¹² scripsimus ea¹³ que ex novis et diversis bibliis¹⁴ propter varias litteras magis dubia¹⁵ vel superflua credebamus¹⁶.

¹ Incipit ... littera Cor1 ^Pi ] om. cett.

² omnes scripturas] inv. Cor1 ^A

³ est] om. Cor1 ^A

⁴ in Cor1 ] om. Cor1 ^Pi Cor1 ^L Esc5

⁵ fundamento... innitantur (initamur Ars94) ] fundamento nitantur Esc5

⁶ super textum] textu Esc5

⁷ securius] om. Esc5

⁸ potuimus Cor1 ^L Denifle ] potius Esc5

⁹ antiquissimis] antiquis Esc5

¹⁰ scripta fuerunt] sunt Cor1 ^A, inscripta fuerunt Cor1 ^Pi

¹¹ brevissima] brevi Es5

¹² notula] notitia Cor1 ^Pi

¹³ ea] que Cor1 ^Pi, + vero Esc5

¹⁴ bibliis] libris Esc5

¹⁵ dubia] om. Esc5

¹⁶ credebamus] esse credebamus notavimus Esc5

Numérotation du verset Ep53. Prol.2817b,2

^prol.| “Neque enim - ut dicit Hieronymus - sic nova cudimus ut vetera destruamus”, sed magis vetera statuentes quedam nova vitio scriptorum in textu de glossis et postillis¹⁷ inserta, vel etiam per¹⁸ quorumdam¹⁹ imperitiam depravata non nostra sed aliorum maiorum auctoritate resecanda monstravimus²⁰.

¹⁷ in textu – de... postillis] inv. Cor1 ^Pi

¹⁸ per] propter Cor1 ^Pi Esc5

¹⁹ quorumdam] om. Cor1 ^Pi

²⁰ resecanda monstramus] reservanda monstravimus Esc5

Numérotation du verset Ep53. Prol.2817b,3

^prol.| Ubicumque ergo in textu librorum Veteris Testamenti qui in hebreo canone continentur, punctum de minio super aliquam dictionem vel syllabam, vel etiam²¹ inter duas dictiones videris, scias illud cum auctoritate multorum expositorum et antiquorum librorum et²² etiam apud Hebreos sic²³ haberi.

²¹ etiam] om. Cor1 ^L

²² et] om. Cor1 ^L Cor1 ^Pi Esc5

²³ apud Hebreos – sic] inv. Cor1 ^L

Numérotation du verset Ep53. Prol.2817b,4

^prol.| Si vero dictio illa vel amplius linea de rubeo²⁴ subtracta fuerit, hoc libri expositorum et antiqui non habent. Et tunc maxime certum est si, iuxta hebreum²⁵*, punctum de minio superpositum habet.

²⁴ rubeo] minio Cor1 ^L Cor1 ^Pi Esc5

²⁵ si iuxta hebreum] si iuxta Hebreos Cor1 ^L, s iupcta hebreos cacogr. Esc5

Numérotation du verset Ep53. Prol.2817b,5

^prol.| In libris vero Sapientie et²⁶ Ecclesiastici, quos nullus Patrum exposuit nisi Rabanus, punctum de minio supraponit²⁷ pro Rabano ; in libris etiam Machabeorum, quos similiter Hebrei non habent sed Greci et in fine Danielis²⁸ et²⁹ in toto Novo Testamento punctum suprapositum³⁰ notat auctoritatem Grecorum.

²⁶ et] vel Cor1 ^Pi

²⁷ supra ponit ] super posui Cor1 ^Pi, supra positum Ars94, supponit Esc5 Cor1 ^L

²⁸ et in fine Danielis] om. Cor1 ^L Cor1 ^N Cor1 ^P Cor1 ^Pi Esc5

²⁹ et] sed Esc5

³⁰ suprapositum] superpositum Cor1 ^A Cor1 ^L Cor1 ^Pi Esc5

Numérotation du verset Ep53. Prol.2817b,6

^prol.| Quedam tamen³¹ sine linee suppositione sicut erant in textu dimisimus quia, etiam in libris antiquioribus et in ipsis expositorum libris, de diversis confusa translationibus continentur.
<Hic desinit prologus Hugonis correctorii>

³¹ tamen] autem Cor1 ^Pi

Numérotation du verset Ep53. Prol.2817b,7

^prol.| Sciendum etiam quod in biblia invenies tot litterarum diversitates quia
quandoque <hebr.>³² id est ‘hebreus’,
quandoque <anti.>³³ id est ‘antiqui’,
quandoque <Hier.>³⁴ id est ‘Hieronymus’,
quandoque <Rab.>³⁵ id est ‘Rabanus’,
quandoque <grec.>³⁶ id est ‘grecus’,
quandoque <mod.>³⁷ id est ‘moderni’.

³² hebr.] restit., lac. Esc5

³³ anti.] restit., lac. Esc5

³⁴ Hier.] restit., lac. Esc5

³⁵ Rab.] restit., lac. Esc5

³⁶ grec.] restit., lac. Esc5

³⁷ mod.] restit., lac. Esc5

Numérotation du verset Ep53. Prol.2817b,8

^prol.| Et quando predicte littere sunt super textum debent esse de rubeo, quando vero in glosulis, tunc de nigro. Nomina etiam sanctorum quandoque invenies ut Augustinus, Gregorius³⁸, Beda, Isidorus, Haimo, Origenes et similia. Translatorum et nomina quandoque invenies ut Septuaginta, Theodotio, Symmacus. Attende autem ne te decipiat nomen Gregorii et greci. Scias ergo quod quando ponitur unum tantum ‘g’ sive sine linea, quod dicit tibi ‘grecum’, quando vero duo immediate ponuntur hoc modo G.G., tunc dicit tibi Gregorium.

³⁸ Gregorius] coniec., GG.? Esc5

Numérotation du verset Ep53. Prol.2817b,9

^prol.| Nota ergo quod predicta signa quandoque ponuntur super syllabam vel dictionem vel orationem, quandoque inter dictionem et dictionem. Quandoque ponitur inter dictionem et dictionem quasi super spatium illud modicum quod est inter dictionem et dictionem.

Numérotation du verset Ep53. Prol.2817b,10

^prol.| Hoc fit dupliciter quia quandoque inter dictionem et dictionem illam est punctus aliquis sive pro versu sive pro suspensivo, et tunc, si littera ponitur super punctum directe, significat quod testimoniio illius cuius ibi littera apposita est debet sibi esse talis punctus qualis est ibi notatur, verbi gratia: “Dixerunt: omnes venite”, Alii enim forte ita distinguarent: “Dixerunt omnes : Venite”³⁹. Quandoque autem non est ibi punctus aliquis et tunc significat tibi quod inter duas dictiones nihil debet esse medium, secundum testimonium illorum quorum ibi littere apponuntur.

³⁹ Le ms. ponctue les deux occurrences de l’exemple « dixerunt... omnes ». Je conjecture la ponctuation restituée.

Numérotation du verset Ep53. Prol.2817b,11

^prol.| Sed nota quod quando hoc fit super punctum qui est signum versus, non potest sciri de facili utrum apponatur ibi propter confirmandum versum aut propter tollendum medium. Supra syllabam autem vel dictionem vel orationem ponitur dupliciter quoniam quandoque, sub illa syllaba vel dictione vel oratione, est linea de rubeo et tunc significat quod, testimonio illorum quorum ibi littere apponuntur, illud totum sub quo est predicta linea non est de veritate textus licet aliqui habeant. Unde ipsa linea dicat tibi: “Non habet”. Littera autem supposita sit suppositum ‘del<eatur>’. Habet verbi gratia : “Dixerunt ei”, id est hebreus et Hieronymus non habet hoc, scilicet “Dixerunt ei”. Quando non est ibi linea de rubeo subtracta et tunc testimonio illorum quorum ibi littere apponuntur, illud super quod est littera est de veritate textus.

Numérotation du verset Ep53. Prol.2817b,12

^prol.| Hic attende quod dictum est supra rubeo quia, quandoque, invenies in imagine biblia<rum> correctarum aliquam dictionem vel orationem cum linea subtus de nigro ut dixerunt. Et tunc nihil aliud significat nisi quod significat eadem linea in postillis, scilicet quod ille est textus de quo ibi fit mentio, sicut in postillis quod ille est cuius ibi supponitur expositio. Non autem approbat vel reprobat aliquid de veritate textus sicut⁴⁰* linea de rubeo significat, ut diximus, ‘non habet’. Attende etiam quod quandoque invenies ‘ita: annus’ et significat tibi quod Hieronymus habet ‘annus’, hebreus habet ‘anno’. Et sic de singulis poterit tua discretio iudicare.

⁴⁰ sicut] corr., set Esc5

Numérotation du verset Ep53. Prol.2817b,13

^prol.| Nota ergo quod predicta signa quandoque ponuntur super syllabam vel dictionem vel orationem, quandoque inter dictionem et dictionem. Quandoque ponitur inter dictionem et dictionem quasi super spatium illud modicum quod est inter dictionem et dictionem. Hoc fit dupliciter quia quandoque inter dictionem et dictionem illam est punctus aliquis, siveproversu sive pro suspensivo. Et tunc, si littera ponitur super punctum directe, significat quod testimoniio illius cuius ibi littera apposita est debet sibi esse talis punctus qualis est ibi notatur, verbi gratia: “Dixerunt, omnes venite”, alii enim forte ita distinguarent. “Dixerunt: Omnes venite”. Quandoque autem non est ibi punctus aliquis et tunc significat tibi quod inter duas dictiones nihil debet esse medium, secundum testimonium illorum quorum ibi littere apponuntur.

Numérotation du verset Ep53. Prol.2817b,14

^prol.| Sed nota quod quando hoc fit super punctum qui est signum versus, non potest sciri de facili utrum apponatur ibi propter confirmandum versum aut propter tollendum medium. Supra syllabam autem vel dictionem vel orationem ponitur dupliciter quoniam quandoque, sub illa syllaba vel dictione vel oratione, est linea de rubeo et tunc significat quod testimonio illorum quorum ibi littere apponuntur, illud totum sub quo est predicta linea non est de veritate textus licet aliqui habeant. Unde ipsa linea de rubeo dicat tibi “non habet littera aut supposita sit suppositum “del.” habet, verbi gratia “Dixerunt ei id est hebreus et Hieronymus non habet hoc, scilicet “dixerunt ei” Quandoque non est ibi linea de rubeo subtracta, et tunc testimonio illorum quorum ibi littere apponuntur ilud superquo est littera est de veritate textus.

Numérotation du verset Ep53. Prol.2817b,15

^prol.| Hic attende quod dictum est supra ‘rubeo’ quia, quandoque, invenies in imagine biblia<rum> correctarum aliquam dictionem vel orationem cum linea subtus de nigro ut dixerunt. Et tunc nihil aliud significat nisi quod significat eadem linea in postillis, scilicet quod ille est textus de quo ibi fit mentio, sicut in postillis quod ille est cuius ibi supponitur expositio. Non autem approbat vel reprobat aliquid de veritate textus sed linea de rubeo significat, ut diximus, ‘non habet’. Attende etiam quod quandoque invenies ‘ita: annus’ et significat tibi quod Hieronymus habet ‘annus’, hebreus habet ‘anno’. Et sic de singulis poterit tua discretio iudicare.

<01. Prologi super Bibliam>

<01.2817b> Prologus auctus ‘Quoniam super omnes Scripturas’ correctorii Bibliae Hugonis de Sancto Caro