Nicolaus de Lyra

Capitulum 1

Numérotation du verset Ct. 1,1 

Incipit Sirasiim id est Canticum Canticorum. 1 *
1 Incipit... Canticorum ΩN] Incipiunt Cantica canticorum M Q ΩS Ed1455 , om. Rusch Weber
Osculetur me
osculo oris sui
quia
meliora sunt ubera tua
vino
Numérotation du verset Ct. 1,2 

Fragrantia2 unguentis optimis
2 Fragrantia plerique codd. et edd. ΩS CM22L CM22S   Rusch ] Flaglantia CM22B CM22N Weber , flagrantia CM22
oleum effusum
nomen tuum
ideo
adolescentule
dilexerunt te3*.
3 te Cor2 ΩS Ed1455 Clementina Weber ] Cor1 (non est ibi NIMIS quamvis cantetur in ecclesia) + nimis Rusch cum antiphonis officii; cf. Corpus antiphonalium officii, n° 3261, 5273
Numérotation du verset Ct. 1,3 

Trahe me4 post te
4 Trahe me Cor2
curremus5
5 curremus] currimus L² S*
in odorem* unguentorum tuorum6*.
6 in odorem (W ΩM Ωj² ΩS] odore M Q Y² Φ Z² W² Γ ΩJ² Rusch Ed1455 Ed1530) unguentorum tuorum Amiatinus L M Q Y Ζ² W S Φ ΠH Γ ΨD Ω Ed1455 Ed1530 Clementina ] om. Weber
Introduxit me rex
in cellaria sua7.
7 cellaria sua] cubiculum suum M W (cubilum) S* Greg. Magnus in loc. cum Greg. Illib., Salis. Epiph. Sang.
Exultabimus8
8 Exultabimus] Exultavimus Cava Σ ΠH Q* S* ΓA k* m
et letabimur
in te9
9 te] ea Y
memores uberum tuorum
super vinu.
Recti diligunt te.
Numérotation du verset Ct. 1,4 

Nigra sum
sed formosa,
filie Hierusalem
sicut tabernacula
Cedar
sicut pelles10 Salomonis.
10 pelles CM22 B CM22 N CM22 P CM22 S CM22 V (pr. m.) ΩS Rusch Clementina Edmaior. (ΦP*) Weber ] pellis Edmaior. (Φ Θ Ψ etc.), cett. codd. CM22
Numérotation du verset Ct. 1,5 

Nolite me considerare quod fusca sim11
11 sim CM22 P CM22 T ΩS Rusch Edmaior. ] sum CM22
quia decoloravit me sol
filii matris mee
pugnaverunt contra me.
Posuerunt me custodem
in vineis.
Vineam meam
non custodivi.
Numérotation du verset Ct. 1,6 

Indica mihi
quem diligit anima mea
ubi
pascas
ubi cubes
in meridie
nec12* vagari incipiam
12 nec ΩJ* ΩS !] ne cett. Rusch Edmaior.
post13 greges
13 post Ω Rusch ] per Weber
sodalium tuorum.
Numérotation du verset Ct. 1,7 

Si ignoras te
o pulcherrima14
14 pulcherrima ΩS ΩJ Rusch ] pulchra Weber CM22
inter mulieres
egredere
et abi post vestigia gregum tuorum15
15 tuorum ΩM ΩJ ΩM] om. Weber CM22
et pasce hedos tuos
iuxta tabernacula pastorum.
Numérotation du verset Ct. 1,8 

Equitatui meo
in curribus pharaonis
assimilavi te amica mea.
Numérotation du verset Ct. 1,9 

Pulchre sunt gene tue
sicut turturis,
collum tuum
sicut monilia.
Numérotation du verset Ct. 1,10 

Murenulas aureas
faciemus
tibi vermiculatas
argento.
Numérotation du verset Ct. 1,11 

Cum16* esset rex
16 Cum Ω CM22 ] Dum CM22T* Rusch
in accubitu suo
nardus mea
dedit odorem suum.
Numérotation du verset Ct. 1,12 

Fasciculus myrrhe
dilectus meus mihi
inter
ubera mea
commorabitur17*.
17 commorabitur ΩS Weber CM22 ] commorabit cett.
Numérotation du verset Ct. 1,13 

Botrus cypri
dilectus meus
mihi
in vineis
Engaddi.
Numérotation du verset Ct. 1,14 

Ecce tu pulchra es
amica mea
ecce tu pulchra,oculi tui columbarum.
Numérotation du verset Ct. 1,15 

Ecce tu pulcher es dilecte mi
et18* decorus
18 et ΩS Weber ] quia Rusch (hapax)
lectulus noster floridus.
Numérotation du verset Ct. 1,16 

Tigna19 domorum nostrarum20
19 Tigna ΩS Rusch (tygna) Clementina ] Tegna Z* M* (ut vid.) , Tignaria Amiatinus, Ligna X ΨD Q² Hugo de S.-Caro (Ed1703), Tecta Σ ΘΗ ΘA Iust. |
20 nostrarum ΩS Rusch Weber etc. ] nostrorum ΣT ΠH Q Y Z* |
cedrina
laquearia nostra
cypressina21.
21 cypressina ΩS ] chyprissina Cava, ciprassina Q² , ciprasina Q*, cyparissina ΠH, cyparisisina S*

Capitulum 1

Numérotation du verset Ct. 1,ad litteram 
marg.|  .1. 1 {3.1817} Osculetur me osculo oris sui. Expedito primo Salomonis libro, in quo traduntur documenta, que faciunt ad illustrationem mentis, et secundo, in quo inducimur ad contemptum affluentie mobilis, hic consequenter incipit tertius, inducens ad amorem superne felicitatis, sicut dictum fuit plenius in principio primi libri, ubi posui quamdam prefationem pro istis tribus libris. Appetitus vero felicitatis superne procedit ex amore mutuo dei, et rationalis creature, qui in hoc libro describitur, ut plenius videbitur prosequendo. Tamen ad maiorem dicendorum intelligentiam aliqua sunt hic premittenda. Primum est, quod translatio nostra in pluribus locis discrepat a littera Hebraica, et similiter signatio capitulorum. Secundum est, quod totus iste liber procedit parabolice, nec tamen apparet lucide, quibus personis determinate parabole secundum sensum litteralem sint applicande, et hoc cum predictis difficultatem ingerit in hoc libro. Si enim hoc appareret, sicut Iud. 9.b. ubi dicitur : Dixerunt autem omnia ligna ad rhannum : Veni, et impera super nos. Ex littera sequenti manifeste patet, quod intelligitur de Sichimitis, et Abimelech quem unxerunt super se regem, tunc facile esset hunc librum exponere, sed hoc non apparet, nisi in quodam generali, scilicet quod iste liber loquatur parabolice, de amore mutuo sponsi, et sponse. Sed quis sit iste sponsus, et que sit hec sponsa, clare non apparet ex littera, propter quod accipiuntur varie a diversis. Quidam enim dixerunt, quod hic accipitur sponsus ad litteram ipse Salomon, et sponsa filia Pharaonis uxor eius predilecta. Sed hoc non videtur verum, quia licet hic amor inter sponsum, et sponsam potuerit esse licitus, ut pote infra limites matrimonii contentus, sicut dixi plenius super tertium librum Reg. 3. tamen carnalis fuit, et frequenter habet talis amor aliquid inhonestum, et illicitum adiunctum, propter quod descriptio talis amoris non videtur ad libros sacre scripture canonicos pertinere, maxime quia huiusmodi libri spiritusancto dictante sunt scripti. Salomon autem amorem sui ad uxorem, et econverso, et delectamenta ad hoc sequentia cognovit per experientiam, et non per spiritussancti revelationem, propter quod hic liber, qui semper fuit ab Hebreis, et Latinis inter canonicos libros reputatus, ut patet per Hieronymus in prologo galeato, non videtur de hoc amore conscriptus. Propter quod Hebrei dicunt, quod iste {3.1818} liber loquitur parabolice de amore dei, et plebis iudaice, quam sibi desponsavit in legis datione. Ex. 20. et sic habuit eam, ut sponsam predilectam. Expositores vero catholici dicunt communiter, quod iste liber loquitur de amore Christi, et ecclesie, accipiendo ecclesiam prout dividitur contra synagogam, que processit de latere Christi dormientis in cruce, sicut Eva formata fuit de costa dormientis Ade, et sic tam illi, quam isti nituntur ad suas intentiones litteram applicare. Salvo tamen meliori iudicio, utrique videntur in aliquo deficere. Primo in hoc, quod sponsam accipiunt nimis stricte Iudei, dicentes, sponsam precise esse plebem iudaicam cum gente conversa ad ipsam. Catholici vero plebem Christianam, quia in hoc libro ponuntur aliqua, que non videntur convenienter exponi referendo ad statum veteris testamenti. Et econverso aliqua, que non possunt convenienter exponi de statu novi. Et ex hoc sequitur defectus alius, quo Iudei aliqua ad statum novi testamenti pertinentia inconvenienter exponunt de statu veteris, et econverso catholici aliqua ad vetus test. pertinentia minus convenienter exponunt de statu novi, loquendo tamen de sensu litterali, cui prout potero, insistere intendo. Et est hic sensus litteralis, non ille, qui per voces significatur, sed qui per res significatas primo intelligitur, sicut patet in exemplo supra posito de Abimelech, et Sichimitis, propter hoc dicitur parabola a para, quod est iuxta, et bole, quod est sententia, quia iuxta significationem vocum aliud significatur. Igitur in hoc libro sponsus accipi videtur ipse deus, sponsa vero ipsa ecclesia complectens statum utriusque testamenti, quia sicut est una fides modernorum, et antiquorum, variata tamen secundum maiorem, et minorem explicationem, sic est una ecclesia, variata tamen secundum maiorem, et minorem coniunctionem ad deum, quia magis coniuncta est tempore novi test. et hoc modo accipit ecclesiam beatus Greg. homil. 7. dicens. Quis similitudinempatrisfamilias rectius tenet, quam conditor noster, qui eos quos condidit sic possidet quasi subditos in domo, qui habet vineam scilicet universalem ecclesiam, que a primo Abel iusto usque ad ultimum electum, qui in fine mundi nasciturus est, quot sanctos protulit quasi tot palmites misit. Ecclesia vero sic accepta respicit diversa tempora, et in aliquibus offendit sponsum, et in aliis placavit. Item constituta est ex diversis gentibus s. ex Iudeis, et gentibus ex iustis, et peccatoribus ex prelatis, et subditis, et hec, et consimilia{3.1819} faciuntdifficultatem in hoc libro quia frequenter fit transitus de uno tempore ad aliud, et de una parte ecclesie ad aliam, et de ecclesia ad Deum, et econverso quasi sub eodem contextu littere : et hoc propter connexionem sponsi, et sponse ad invicem, et partium ecclesie in unam fidem : sicut plenius dixi in principio Gn. in regulis de intellectu sacre scripture. Sciendum autem quod licet ecclesia a principio mundi inceperit, ut predictum est, tamen specialiter nomen sponse primo in datione legis in monte Sinai accepit : per quam plebs Israel fuit desponsata Deo per fidem, et latriam, aliis gentibus ad idololatriam declinantibus : propter quod Salomon spiritusancto dictante describendo amorem Dei, et ecclesie sub nominibus sponsi, et sponse, incepit a tempore egressus de Egyptiaca servitute, quia tunc lex fuit data. Igitur iste liber dividitur in duas partes : et in prima describitur amor iste pro tempore veteris testamenti, et in secunda pro tempore novi. Secunda incipit infra, cap. 7. Prima dividitur in tres, quia primo describitur amor predictus prout respicit egressum de terra Egypti. Secundo, progressum per viam deserti, ibi : Dum esset rex. Tertio, ingressum termini, scilicet Iudee. 4. cap. ibi. Vadam. Primo in duas : quia primo ponitur amorosa sponse petitio : Secundo gratiosa sponsi responsio, ibi : Si ignoras. Prima adhuc in duas : quia primo ponitur petitio amoris. secundo exclusio erroris, ibi : Nigra sum. Circa primum sciendum, quod populus Israel qui sponse nomine hic intelligitur, multum desideravit de Egypto exire, ut liber a servitute dura, posset Deo liberius servire, et ei amore ferventius inherere, ut habetur Ex. 4. Et istud desiderium exprimitur, cum dicitur : Osculetur me osculo oris sui. id est utinam Deus ostendat se mihi per signa, et effectus amicabilem, sicut sponsum sponse predilecte.
1 Postilla venerabilis patris fratris Nicolai de Lyra super Cantica canticorum incipit praem. Ed1590
Numérotation du verset Ct. 1,ad litteram 
marg.|  .1. Quia meliora sunt ubera tua vino. In Hebreohabetur : Quia meliores sunt amores tui : Nomen enim Hebraicum hic positum, equivocum est ad amores, et ubera. Hebrei sequuntur unam significationem, translatio nostra aliam. Sed in hoc videntur Hebrei melius dicere, quia secundum proprietatem Hebrei sermonis sponsa hic alloquitur sponsum. In commendatione vero sponsi non videtur decenter fieri mentio de uberibus. {3.1820} Potest tamen dici quod per ubera sponsi hic intelligitur plenitudo misericordie Dei. Est igitur sensus secundum Hebreos cum dicitur : Quia meliora sunt amores tui vino. id est sapidiores menti devote quam quodcumque sapidum corporale gustu corporali. Et secundum translationem nostram : Meliora sunt ubera tua vino. id est tue misericordie plenitudo dulcior est humane menti quam vinum gustui, quod inter corporalia est magis sapidum.
marg.|  .2. Fragrantia. Vel, fragrantes secundum Hebreos.
marg.|  .3. Unguentis optimis. id est, plenitudo tue misericordie, vel amores tui magis recreant animum devotum, quam quodcumque redolens sensibiliter olfactum.
marg.|  .4. Oleum effusum nomen tuum. Per oleum hic intelligitur liquor aromaticus fluens de arboribus aromaticis in Arabia, et terra promissionis, et collectus servatur in vasis. et quando effunditur super aliquem ad refrigerium seu medicinam emittit odorem suavem, per quem intelligitur in scriptura bona fama secundum illud Apost. ij. Cor. ij.d. Christi bonus odor sumus, etc. Est igitur sensus, cum dicitur : Oleum effusum nomen tuum. Quod per mirabilia, que fecit Deus pro filiis Israel in Egypto, et in mari rubro, fama nominis, et bonitatis eius diffusa est ad alios populos, propter quam multi ad Iudaismum fuerunt conversi. propter quod subditur :
marg.|  .5. Ideo adolescentule dilexerunt te. id est alie gentes ad amorem tuum sunt converse. Multi enim de Egyptis hoc modo fuerunt conversi, et cum filiis Israel exierunt de terra Egypti, ut habetur Ex. 12. Similiter Ietro cum domo sua auditis mirabilibus, que fecerat Deus Israeli Exodi. 14.
marg.|  .6. Trahe me post te. Educendo me potenter de Egypto.
marg.|  .7. Curremus in odorem unguentorum. te per viam iustitie sequendo.
marg.|  .8. In odore unguentorum tuorum. id est, tracti effectibus bonitatis tue. Hoc tamen scilicet : In odore unguentorum tuorum. non est de textu, quia non est in Hebreo, sed ab aliquo doctore fuit appositum per modum interlinearis glosse, que postea inserta fuit textui per imperitiam scriptorum.
Numérotation du verset Ct. 1,ad litteram 
marg.| {3.1821} .1. Introduxit me rex. Celestis.
marg.|  .2. In cellaria sua. Revelans mihi per Moysen secreta sua, secundum quod dicitur Exodi tertio a. Cumque minasset gregem ad interiora deserti, etc. Sequitur : Apparuit ei dominus, etc.
marg.|  .3. Exultabimus, et letabimur in te. Quod fuit impletum, quando transito mari rubro letantes dixerunt : Cantemus domino gloriose, etc. Exodi. 15.
marg.|  .4. Memores uberum tuorum super vinum recti. Vel, amorum tuorum secundum Hebreos : et exponatur ut supra.
marg.|  .5. Recti. id est iusti. .6.   Diligunt te. Filiali amore.
marg.|  .7. Nigra sum. Hic consequenter ponit exclusio erroris. Circa quod sciendum, quod ecclesiam litans semper habuit, habet, et habebit usque ad finem mundi cum iustis aliquos peccatores, et cum fortibus aliquos debiles, propter quod salvator comparat eam sagene misse in mari ex omni genere piscium congreganti, Mt. 13.f. Et ideo fragiles Hebrei in Egypto existentes, ex servitute dura per impatientiam fracti reputabant totam illam ecclesiam Deo abominabilem, sicut sponsa deformis viro suo, cum tamen Deus frequenter permittat electos tribulari ad suam purgationem, et meriti augmentationem : propter quod errorem fragilium removet dicens : Nigra sum. id est turpis in conspectu Dei secundum imperitorum estimationem.
marg.| {3.1822} .8. Sed formosa. secundum veritatem.
marg.|  .9. Filie Hierusalem. id esto vos imperfecti de plebe Israelitica, propter quod dicuntur filie in sexu femineo, et fragili.
marg.|  .10. Sicut tabernacula Cedar. id est Agarenorum, eo quod Cedar fuit filius Ismahelis, Gene. 25, qui fuit filius Agar Gene. 16.d. Agareni vero qui nunc dicuntur Saraceni, tunc habitabant in tabernaculis expositis imbribus, et nivibus in hyeme, et solis ardoribus in estate : propter quod denigrata erant exterius, pulchra tamen interius.
marg.|  .11. Sicut pelles Salomonis. Nomine Salomonis, qui pacificus interpretatur, intelligitur ipse Deus secundum Hebreos, quia disponit omnia suaviter, pelles autem eius dicuntur hic operimentum superius tabernaculi, in quo Deus colebatur, quod erat de pellibus arietum, Ex. 26. et erat expositum pluviis, et caumatibus : sicut filii. Israel duris laboribus in Egypto.
marg.| .12. Nolite me considerare. id est iudicare.
marg.|  .13. Quod fusca sim. idest obscura, et abominabilis Deo .
marg.|  .14. Quia decoloravit me sol. Mulier enim pulchra de sua natura si solis ardoribus exponatur, a pulchritudine sua exterius immutatur, tamen talis immutatio accidentalis est, et procedit ab exteriori. Est igitur sensus : Quia decoloravit me sol. id est ardor tribulationis Egyptiace, fecit me nigram, et turpem apparere : unde dicitur de hoc ardore, Deut. 4.c. Vos autem tulit dominus, et eduxit de fornace ferrea Egypti. propter quod subditur :
Numérotation du verset Ct. 1,ad litteram 
marg.| {3.1823} .1. Filii matris mee pugnaverunt contra me. id est, duris laboribus me afflixerunt Egyptii. Qui dicuntur filii eiusdem matris cum Hebreis, eo quod utrique de eadem terra fuerunt nati, eo modo loquendi quo nati Parisiis dicuntur pueri et filii Parisienses. Omnes enim Hebrei qui cum Iacob fuerunt ingressi Egyptum, mortui erant, quando Egyptii ceperunt, eos affligere, ut habetur Exodi primo. et ideo omnes reliqui erant in Egypto nati.
marg.|  .2. Posuerunt me custodem vineis. Id est, deputaverunt me servilibus operibus. Et forsitan aliqui eorum tamquam servi erant deputati nocte, et die ad custodiam vinearum.
marg.|  .3. Vineam meam non custodivi. id est, operibus meis intendere convenienter non potui, propter occupationem in operibus Egyptiorum.
marg.|  .4. Indica mihi quem diligit anima mea. Postquam sponsa petivit a sponso dilectionis affectum, hic consequenter petit ab eo directionis effectum. Aliqui enim Hebrei laboribus fracti reputabant Egyptios felices, et cum eis ad idololatriam inclinabantur : propter quod petit sponsa ab hac deviatione preservari, dicens : Indica mihi quem diligit anima mea. et construatur sic littera : O tu sponse quem diligit anima mea. Indica mihi in meridie. id est, in hoc tribulationis ardore.
marg.|  .5. Ubi pascas. fideles tuos tamquam gregem tuum.
marg.|  .6. Ubi cubes in meridie. Id est, requiescas per fidem formatam {3.1824} ab infidelitate, et idololatria me preservando. propter quod subditur.
marg.|  .7. Ne vagari incipiam post greges. Id est, alias gentes infideles.
marg.|  .8. Sodalium tuorum. Id est, regum et principum ipsorum, qui dicuntur sic sodales Dei, eo quod cum eo participant in nomine. Dicuntur enim reges et domini sicut ipse Deus, ut dicit Rabbi Salomon . Sed mihi videtur melius dici quod angeli sancti prelati gentibus infidelibus dicantur hic sodales Dei. unde Danie. 10.d. Angelus prelatus Grecis vocatur princeps Grecorum, et prelatus Persis, princeps Persarum. Et dicit beatus Dionysius, quod fuerunt angeli sancti de quibus certum est, quod sunt in societate Dei, et tamen preerant infidelibus populis.
marg.|  .9. Si ignoras te o pulchra inter. Postquam descripta est amorosa sponse petitio, hic consequenter ponitur sponsi gratiosa responsio. Et primo respondet ad petitionem secundam, ut continuetur littera ad immediate precedentem dicens : Si ignoras te o pulchra inter mulieres. id est, o tu plebs Hebrea inter alias gentes pulchra, propter puritatem fidei et latrie. Si ignoras te. id est times propter infirmos tuos, a via recta declinare.
marg.|  .10. Egredere. De societate et familiaritate idololatrarum. quia scribitur Prv. 13.d. Amicus stultorum similis efficietur.
marg.|  .11. Et abi post vestigia gregum. id est, simplicium credentium quales fuerunt Abel, Seth, Enoch, Ne et consimiles.
marg.|  .12. Et pasce hedos tuos. id est, infirmos de populo tuo.
marg.|  .13. Iuxta tabernacula pastorum. id est, secundum documenta patriarcharum, {3.1825} qui interrogati de sua conditione responderunt : Viri pastores ovium sumus nos et patres nostri, 47.a.
Numérotation du verset Ct. 1,ad litteram 
marg.|  .1. Equitatui. Hic consequenter respondet ad primam petitionem sponse que erat de dilectionis affectione, dicens : Equitatui meo in curribus Pharaonis assimilavi te amica mea. id est, ostendi manifeste veram dilectionem ad te, quando subverti currus Pharaonis in mari rubro te persequentis, Ex. 14.d. Et tunc assimilavi te equitatui meo, id est, angelis meis quos valde diligo. Angeli enim sancti in multis locis sacre scripture dicuntur eius militia et exercitus : Et eodem modo dicuntur hic equitatus Dei. Militum enim turma et exercitus, equitatus communiter nominatur.
marg.|  .2. Pulchre sunt gene tue sicut turturis. id est, pulchritudo fidei tue est mihi amabilis. In Hebreo habetur : Pulchre sunt gene tue in ordinibus, id est in ornamentis circa faciem tuam ordinate dispositis. Et adhoc consonat littera sequens cum dicitur.
marg.|  .3. Collum tuum sicut monilia. Sunt enim monilia colli ornamenta. Hebrei enim de Egypto exeuntes petierunt ab amicis, et vicinis Egyptiis iocalia argentea et aurea de mandato Dei, Ex. 11.a. de quibus postea ornaverunt se in solennitatibus domini. Ratio vero diversitatis littere predicte est, quia nomen Hebraicum ibi positum est equivocum ad turtures, et ordines. Translatio nostra sequitur primam significationem, Hebrei vero aliam, quorum dicto magis consonat littera sequens, ut visum est. Et ad idem pertinet quod subditur.
marg.| {3.1826} .4. Murenulas aureas faciemus tibi vermiculatas argento. Sunt enim murenule ornamenta opere plectili facta de filis aureis et argenteis et lapidibus intextis, quibus ornabantur capita mulierum, et ore vestium circa manus et collum.
marg.|  .5. Dum esset rex in accubitu suo. Descripto amore sponsi et sponse, prout respicit exitum de Egypto, hic consequenter idem describitur, prout respicit habitationem in deserto. Et dividitur in duas partes, quia primo ponuntur huius amoris promotiva. Secundo eius impeditiva, ut apposita iuxta se posita magis elucescant. Secunda pars incipit ibi : Capite nobis. Promotiva vero amoris ex parte sponsi sunt eius beneficia in deserto sponse collata, non tamen recoluntur hic omnia sed aliqua notabilia. Nec ponuntur eodem ordine quo fuerunt collata, quia frequenter in sacra scriptura prius facta posterius narrantur et econverso. Igitur pars ista dividitur in tres partes. In prima, ponitur beneficium cohabitationis divine. In secunda columne nubis, et manne, ibi : Sub umbra. In tertia, legis date, ibi : Vox dilecti mei. Prima adhuc in duas : quia primo ponitur dictum beneficium. Secundo, sponsi et sponse mutuum colloquium, ibi : Ecce tu pulchra. Circa primum sciendum, quod maximum beneficium fecit Deus Israeli in deserto, quando voluit habitare in medio populi in tabernaculo in quo erat propitiatorium tamquam sedes Dei, sicut dictum fuit plenius Ex. 25. de quo loquebatur Moysi sicut homo ad amicum suum et per Moysen populo. unde dicitur Deut. 4.a. Nec est alia natio tam grandis que habeat Deo s appropinquantes sibi, sicut Deus noster adest cunctis obsecrationibus nostris. De hac igitur habitatione Dei dicit sponsa : Dum esset rex. celestis.
Numérotation du verset Ct. 1,ad litteram 
marg.| {3.1827} .1. In accubitu suo. id est, in propitiatorio.
marg.|  .2. Nardus mea dedit odorem suum. id est, thymiama boni odoris, quod offerebatur in altari incensi in conspectu sancti sanctorum ubi erat propitiatorium.
marg.|  .3. Fasciculus myrrhe dilectus meus mihi inter ubera mea commorabitur. id est, intra cor meum per iugem meditationem. Et dicitur dilectus fasciculus myrrhe, quia sicut myrrha conservat carnem a putrefactione, sic Deus mentem a peccati corruptione. Et quia non solum mentem servat, sed etiam delectat, ideo subditur.
marg.|  .4. Botrus. et ordinetur sic littera. Botrus cypri in vineis Engaddi. Est autem Engaddi locus ubi crescit balsamum prope mare mortuum : ut apparet in descriptione terre sancte : et ibidem crescit arbor aromatica nomine cyprus, que facit grana simul iuncta sicut in unis vinee, et inde locus vinee dicitur, ut dicunt aliqui : Et ideo cyprus non est hic nomen insule que est in mari mediterraneo, quia ibi non sunt dicte vinee.
marg.|  .5. Dilectus meus mihi. id est, magis delectat me spiritualiter, quam quodcumque sapidum et suave delectet corporaliter.
marg.| {3.1828} .6. Ecce tu pulchra es amica mea. Post cohabitationem sponsi et sponse, ponitur hic mutuum colloquium gratiosum sponsi et sponse, quod solet esse in corporalibus ex cohabitatione : et secundum hoc dicit sponsus : Ecce tu pulchra es. et duplicatur li pulchra, ad denotandum pulchritudinem mentis et exterioris conversationis.
marg.|  .7. Oculi tui columbarum. per simplicem contuitum, qui multum decorat sponsam corporalem : et per hoc in sponsa spirituali simplicitas intentionis intelligitur eam decorans, secundum quod dicit salvator Mt. 6.c. Si oculus tuus fuerit simplex, totum corpus tuum lucidum erit. Et respondet sponsa.
marg.|  .8. Ecce tu pulcher es dilecte mi, et decorus. cuius pulchritudinis non est finis.
marg.|  .9. Lectulus noster. id est, tabernaculum, in quo sponsa per Moysen, et Aaron, et alios sacerdotes in quiete contemplationis quasi in lecto quiescebat.
marg.|  .10. Floridus. quia operimentum interius tabernaculi erat de cortinis variis coloribus, et pulchra varietate contextis ad modum diversorum florum Exodi. 26. Et quia templum Salomonis postea fuit edificatum ad similitudinem huius tabernaculi, ideo occasione huius dicitur hic de ipso.
Numérotation du verset Ct. 1,ad litteram 
marg.| {3.1829} .1. Tigna domorum nostrorum laquearia nostrarum. De talibus {3.1830} enim lignis fuit illud templum edificatum, ut patet tertio Regum. Et subdit sponsa tamquam de beneficiis sponsi grata.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ct. 1), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 15/01/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=30&chapitre=30_1)
Signaler un complément d'information

Notes :