Capitulum 4
Numérotation du verset
Ct. 4,1
Quam pulchra es amica mea
quam pulchra es
oculi tui
columbarum
absque eo quod intrinsecus
latet.
Capilli tui
sicut greges1 caprarum
1 greges] grex
CM22L CM22N CM22V
que ascenderunt de monte
Galaad.
Numérotation du verset
Ct. 4,2
Dentes tui
sicut greges2
2 greges] grex
CM22L CM22N
tonsarum
que ascenderunt
de lavacro.
Omnes
gemellis fetibus
et sterilis non est inter eas3.
3 inter eas] in eis
CM22B CM22P
Numérotation du verset
Ct. 4,3
Sicut vitta
coccinea
labia tua
et eloquium tuum dulce.
Sicut fragmentum4 mali punici
4 fragmentum] fragmen
Weber
ita gene tue
absque eo quod intrinsecus latet.
Numérotation du verset
Ct. 4,4
Sicut turris
David
collum tuum
que edificata est
cum propugnaculis,
mille
clipei pendent
ex ea omnis armatura fortium,
Numérotation du verset
Ct. 4,5
duo ubera tua
sicut duo hinnuli capree gemelli
qui pascuntur in liliis
Numérotation du verset
Ct. 4,6
donec aspiret dies et inclinentur umbre,
vadam
ad montem myrrhe
et ad collem thuris.
Numérotation du verset
Ct. 4,7
Tota pulchra es amica mea5
5 mea]
om. CM22
H
CM22
L
CM22
V
et macula
non est in te.
Numérotation du verset
Ct. 4,8
Veni
de Libano
sponsa mea6
6 mea]
om. Weber
veni de Libano veni
coronaberis
de capite Amana de vertice Sanir
et Hermon
de cubilibus leonum de montibus
pardorum.
Numérotation du verset
Ct. 4,9
Vulnerasti cor meum
soror mea
sponsa mea7
7 mea
Rusch
]
om. Weber
vulnerasti cor meum
in uno oculorum tuorum
et in uno crine colli tui.
Numérotation du verset
Ct. 4,10
Quam pulchre sunt mamme tue
soror mea sponsa mea8.
8 mea
CM22
B
CM22
P
Rusch
]
om. Weber
Pulchriora sunt9 ubera tua
9 sunt
CM22
B
CM22
P
CM22
T
Rusch
]
om. Weber
vino
et odor unguentorum tuorum
super omnia aromata.
Numérotation du verset
Ct. 4,11
Favus distillans
labia tua sponsa,
mel
et lac
sub lingua tua
et odor vestimentorum tuorum
sicut odor thuris.
Numérotation du verset
Ct. 4,12
Hortus conclusus soror mea sponsa10,
10 sponsa] + mea
CM22N
hortus conclusus
fons
signatus.
Numérotation du verset
Ct. 4,13
Emissiones tue
paradisus malorum punicorum
cum
pomorum fructibus
cypri cum nardo
Numérotation du verset
Ct. 4,14
nardus et crocus,
fistula et cinnamomum
cum universis lignis Libani,
myrrha et aloe
cum omnibus primis unguentis.
Numérotation du verset
Ct. 4,15
Fons
hortorum, puteus
aquarum viventium
que fluunt
impetu de Libano.
Numérotation du verset
Ct. 4,16
Surge
aquilo
et veni
auster,
perfla
hortum meum et
fluent11
11 fluent Ω etc.
CM22
N
CM22
P
CM22
T²
Rusch
; cf. Corpus antiphonalium officii officii (n°5070)] fluant Ω*
CM22 Weber
aromata illius.
Capitulum 4
Numérotation du verset
Ct. 4,ad litteram
marg.|
{3.
1848
} .1.
Quam pulchra es.
Hic consequenter commendatur sponsa sub parabola mulieris speciose. et primo ponitur parabola, secundo, exponitur. Quantum ad primum dicitur.
marg.|
.2.
Quam pulchra es.
idest, valde pulchra.
marg.|
.3.
Oculi tui columbarum.
idest, simplicis aspectus, quod multum facit ad gratiositatem mulieris.
marg.|
{3.
1849
} .4.
Absque eo, quo intrinsecus.
idest pulchra membrorum dispositione sub vestibus latente.
marg.|
.5.
Capilli tui, sicut greges caprarum.
idest ordinate dispositi, et compositi. Hec enim similitudo, et alie non sunt in omnibus conditionibus, quia tunc esset identitas, sed aliquando sunt in paucis, aliquando in unica.
marg.|
.6.
Dentes tui, sicut greges tonsarum.
id est albi, et bene ordinati.
marg.|
.7.
Omnes gemellis fetibus.
idest superiores decenter correspondent inferioribus, sicut gemelli adinvicem.
marg.|
.8.
Et sterilis non est inter eas.
idest non est aliquis dentium fractus, vel putrefactus.
Numérotation du verset
Ct. 4,ad litteram
marg.|
{3.1847} .1.
Sicut vitta coccinea labia tua.
Sunt enim labia in parte ubi coniunguntur rubea, que rubedo iuxta albedinem facit ad decorem.
marg.|
.2.
Et eloquium tuum dulce.
Idest gratum omnibus audientibus ipsum.
marg.|
.3.
Sicut fragmen mali punici.
quod est rubicundum in parte opposita soli.
marg.|
.4.
Ita gene tue.
rubicunde in parte eminentiori iuxta albedinem circunstantem.
marg.|
.5.
Absque eo, quod.
exponatur ut supra.
marg.|
.6.
Sicut turris David collum tuum.
rectum, et decenter elevatum, et in hoc tenet similitudo.
marg.|
.7.
Duo ubera tua, sicut duo hinnuli capree gemelli.
Idest habentia conformitatem elevationis, non tamen nimiam, sed decentem, inquantum facit ad ostensionem sexus muliebris. Omnia predicta faciunt, ut patet ad corporalem pulchritudinem mulieris. Per hanc autem parabolam intelligitur pulchritudo spiritualis sponse secundum statum illius temporis cuius caput dicitur convenienter Patriarcha Iacob, alio nomine dictus Israel, a quo sicut a capite denominantur Israelite.
marg.|
Capilli immediate orientes ab hoc capite sunt duodecim patriarche. {3.1848} Oculi vero Moyses, et Aaron dirigentes populum. Dentes vero bellatores parati ad devorationem adversariorum, unde dixit ille strenuus bellator Caleb, Nm. 14.a. Sicut panem, possumus eos devorare. Labia vero dulce eloquium proferentia, Levite cantores dicentes divinas laudes. Gene vero rubicunde, alii Levite ministrantes in altari holocaustorum, in quo erat ignis continuus. Per guttur autem intelliguntur studiosi in lege, ut dicit Rabbi Salomon propter hoc comparatur turri David munite clipeis, quia per tale studium habentur arma contra impugnatores legis divine. Et per talem modum dicit magister sententiarum in principio libri sui, in quo ponuntur sententie studiosorum in divina lege. Fidem nostram adversus carnalium hominum errores Davidice turris clypeis munire, vel potius munitam ostendere studuimus. Duo ubera sunt due tabule testimonii, ex quibus sugitur lac sacre scientie, et devotionis.
marg.|
.8.
Donec aspiret dies.
scilicet novi testamenti, de quo dicit Apostolus, Ro. 13.d. Nox precessit, dies autem appropinquavit. unde dicitur Luc. decimosexto. d. Lex et prophete usque ad Ioannem, in quo incepit dies novi testamenti.
marg.|
.9.
Et inclinentur umbre.
Quia in novo testamento cessant figure adveniente veritate, cuius quodammodo erant umbre.
marg.|
.10.
Vadam ad montem.
Postquam Salomon descripsit mutuum {3.1849} amorem sponsi, et sponse. secundum statum egressus de Egypto, et processus in deserto, hic consequenter idem facit secundum statum accessus ad terminum, s. ad terram sanctam. Et dividitur in duas partes, quia primo describitur quantum ad ingressum terre. Secundo quantum ad statum ipsius possesse ca. sequenti. Circa primum excitatur sponsa ex duobus ad ingressum terre. Secundum ponitur, ibi. Hortus conclusus. Primum autem excitativum est amor sponsi, et sponse, qui fecit eos concorditer ambulare, propter quod dixit sponsus : Vadam ad montem myrrhe. idest ad terram Iudee, que est montosa, et in qua crescunt aromatica, inter que est myrrha, quasi dicat sponse, hoc debet excitare te ad veniendum illuc, quia consors ero, et dux vie tue. hoc enim dixit dominus Ios. 1.a. Sicut fui cum Moyse, ita ero tecum, non dimittam te, nec derelinquam, tu enim sorte divides populo huic terram pro qua iuravi patribus tuis, et ut magis excitet eam commendat eam dicens.
Numérotation du verset
Ct. 4,ad litteram
marg.|
.1.
Tota pulchra es amica mea.
Quia interfectis illis imminente Moysi morte, qui peccaverant in peccato Phegor, Nume. 25. populus remansit sine notabili macula peccati sub Iosue.
marg.|
.2.
Veni de Libano.
Non est hic Libanus nomen montis in Iudea existentis, sed alterius loci ultra Iordanem, unde filii Israel venerunt in Iudeam. Frequenter enim diversa loca eisdem nominibus nominantur. Et dicitur hic ter veni, ad maiorem excitationem, sicut Ier. 22.g. {3.1850} Terra terra terra, audi verbum domini.
marg.|
.3.
Coronaberis de capite Amana, de vertice.
In Hebreo habetur. Respicies de capite Amana, etc. Sunt enim Amana, Sanir et Hermon nomina montium ultra Iordanem existentium, unde videtur terra Iudee, et ideo populus Israel illuc veniens aspiciebat terram sibi promissam gaudens propter eius pulchritudinem, et forte imposuerunt sibi serta, vel coronas in signum exultationis, secundum quod habet translatio nostra. Coronaberis de capite Amana, de vertice. id est videbis terram tibi promissam de locis istis.
marg.|
.4.
De cubilibus leonum.
In montibus enim illis erant cubilia leonum, et pardorum. non tamen nocuerunt filiis Israel, sicut nec serpentes horribiles in deserto existentes, per quod filii Israel transierunt, Deu. 8.c. .5.
Vulnerasti.
Modus est loquendi amantium ad expressionem amoris. .6.
In uno oculorum tuorum.
idest in Moyse, qui supra dictus est oculus sponse, qui fuit Deo valde amabilis, et propter eum fuit deus populo favorabilis.
marg.|
.7.
Et in uno crine.
idest in Ioseph, qui fuit Deo valde acceptus, et fuit unus de capillis sponse seu crinibus, ut dictum est supra.
marg.|
.8.
Quam pulchre.
exponatur, ut supra de uberibus sponse, que dicuntur hic.
marg.|
.9.
Pulchriora sunt.
propter pulchritudinem, et munditiam legis contente in tabulis.
marg.|
.10.
Favus distillans,
etc. Mel, et lac sub lingua. hoc dicitur de orationibus devotis summi pontificis, et cantorum, que fiebant in persona totius ecclesie.
Numérotation du verset
Ct. 4,ad litteram
marg.|
{3.1851} .1.
Et odor vestimentorum tuorum, sicut odor thuris.
Hoc dicitur pro unguento odorifero, quo unctum fuit tabernaculum, et omnia eius utensilia, Ex. tricesimo. Et dicuntur vestes sponse, quia tabernaculum erat in magnum decorem, et ornatum totius populi.
marg.|
.2.
Hortus conclusus.
Hic ponitur secundum incitativum ad terre promissionis ingressum, quod est fertilitas terre, et eius amenitas. Et coniungatur sic littera.
marg.|
.3.
Soror mea sponsa.
idest o ecclesia Israel, que dicitur sponsa dei eo quod desponsavit eam per legem in monte Sinai, et soror, quoniam humanitatem erat accepturus de gente illa.
marg.|
.4.
Hortus conclusus.
supple est terra tibi promissa. Hortus propter eius fecunditatem. Conclusus, propter eius fortitudinem, quia ab occidente clauditur mari mediterraneo, ab oriente Iordane fluvio, ab aquilone monte Libani, a meridie deserto Egypti, quod non potest de facili transiri.
marg.|
.5.
Fons signatus.
ponitur hic fons in singulari pro fontibus in plurali. sicut frequenter alibi fit in scriptura. Habet enim illa terra multos {3.1852} fontes, ita lympidos, acsi essent sigillati, ne bestia, vel homo posset aquam turbare.
marg.|
.6.
Emissiones tue paradisus.
idest rivuli inde defluentes reddunt terram amenam ad modum paradisi. unde de quadam parte illius terre dicitur Gene. 13.c. Elevatis itaque Loth oculis vidit omnem circa regionem Iordanis, que universa irrigabatur, sicut paradisus domini, et ce.
marg.|
.7.
Malorum punicorum.
idest malorum granatorum, que crescunt in illa terra cum multis aliis arboribus fructiferis.
marg.|
.8.
Cypri cum nardo.
Est autem hic cypri nominativi casus, et plurale huius nominis cyprus, que est arbor aromatica, et etiam crescit in vineis Engaddi, ut dictum est supr. c. 1. Similiter nardus est planta aromatica. .9.
Et crocus.
Herba aromatica, Gallice saffram.
marg.|
.10.
Fistula.
Herba est producens cannas, quarum succus per decoctionem fit zuchara.
marg.|
.11.
Et cinnamomum.
Arbor est aromatica, cuius cortex canelle Gallice dicitur.
marg.|
.12.
Cum universis.
Est enim mons Libani in extremitate terre promissionis versus aquilonem, in quo crescunt cedri, et multa alia ligna pretiosa.
Numérotation du verset
Ct. 4,ad litteram
marg.|
{3.1853} .1.
Myrrha, et ale.
est autem ale arbor aromatica, cuius lignum est valde odoriferum, et contritum, valet ad medicinas, et unguenta, ideo subditur.
marg.|
.2.
Cum omnibus primis.
idest precipuis unguentis : Hec omnia dicuntur ad terre promissionis commendationem, in qua talia oriuntur. Ad cuius commendationem adhuc subditur.
marg.|
.3.
Fons hortorum.
Hoc dicitur propter Iordanem fluvium, qui currit secundum longitudinem terre promissionis eam irrigans in multis locis, ideo subditur. Fons hortorum. et accipitur hic fons in singulari, pro fontibus in plurali sicut dicitur : Syllogismus est oratio, id est congeries orationum, quia Iordanis ex duobus fontibus oritur, quorum unus vocatur Ior, alius Dan, qui simul iuncti Iordanis nomen efficiunt, ut dicit Hieronymus super Mt. et patet {3.1854} in descriptione terre sancte.
marg.|
.4.
Puteus aquarum.
Quia Iordanis abundat in aquis, eo modo loquendi quo aliquis abundans in pecuniis, dicitur puteus pecuniarum.
marg.|
.5.
Viventium.
Dicuntur enim proprie vivere illa, que habent in se principium sui motus secundum augmentum, et decrementum. Et ad similitudinem huius dicuntur aque viventes, que scaturiunt ex fontibus quales sunt aque Iordanis. Aque vero cisternales dicuntur mortue.
marg.|
.6.
Que fluunt impetu de Libano.
Iordanis enim oritur ex fontibus predictis ad radices montis Libani, ut dicit Hieronymus super Mt.
marg.|
.7.
Surge Aquilo.
Quia ad flatum ventorum oppositarum partium fluunt gutte aromatice de arboribus aromaticis huius terre, que colliguntur ab in colis, eo quod sunt pretiose. Hec omnia predicta sunt de commendatione terre promisse ad excitandum desiderium sponse.
Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ct. 4), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 15/02/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=30&chapitre=30_4)
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ct. 4), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 15/02/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=30&chapitre=30_4)
Notes :