Nicolaus de Lyra

Capitulum 3

Numérotation du verset Ct. 3,1 

In lectulo meo per noctes
quesivi
quem diligit
anima mea.
Quesivi illum et non inveni.
Numérotation du verset Ct. 3,2 

Surgam
et circuibo
civitatem
per vicos
et plateas
queram quem diligit anima mea. Quesivi illum et non inveni.
Numérotation du verset Ct. 3,3 

Invenerunt me
vigiles
qui custodiunt civitatem.
Num quem diligit1 anima mea vidistis ?
1 diligit Rusch CM22 ] dilexit Weber
Numérotation du verset Ct. 3,4 

Paululum cum pertransissem eos
inveni quem diligit anima mea.
Tenui eum2
2 eum] illum CM22L CM22N
nec dimittam donec introducam
illum
in domum
matris mee
et in cubiculum
genetricis mee.
Numérotation du verset Ct. 3,5 

Adiuro vos filie Hierusalem
per capreas cervosque camporum
ne suscitetis neque evigilare faciatis dilectam
donec ipsa velit.
Numérotation du verset Ct. 3,6 

Que est ista
que ascendit
per desertum
sicut
virgula
fumi
ex aromatibus
myrrhe
et thuris
et universi pulveris pigmentarii.
Numérotation du verset Ct. 3,7 

En lectulum Salomonis sexaginta
fortes
ambiunt ex fortissimis
Israel
Numérotation du verset Ct. 3,8 

qui sunt3 tenentes gladios
3 qui sunt CM22 L CM22 N CM22 S  CM22 V Rusch ] Omnes Weber CM22
et ad bella doctissimi
uniuscuiusque ensis
super femur suum
propter timores nocturnos.
Numérotation du verset Ct. 3,9 

Ferculum fecit sibi rex Salomon
de lignis Libani
Numérotation du verset Ct. 3,10 

columnas eius
fecit argenteas
reclinatorium aureum
ascensum purpureum
media caritate constravit propter filias Hierusalem.
Numérotation du verset Ct. 3,11 

Egredimini
et videte
filie Sion
regem Salomonem
in diademate
quo coronavit illum4 mater sua
4 illum Rusch ] eum Weber CM22
in die desponsationis5
5 desponsationis] disponsionis Weber
illius
et
in die letitie cordis eius.

Capitulum 3

Numérotation du verset Ct. 3,ad litteram 
marg.| {3.1839} .1. In lectulo. Hic ponitur secundum impedimentum, quod contigit exploratores, qui terruerunt populum intantum, quod dimisso Moyse, et arca domini voluerunt reverti in Egyptum, dicentes, Nu. 14.a. Constituamus nobis ducem, et revertamur in Egyptum. propter quod dominus iratus dedit sententiam irretractabilem, quod omnes egressi de Egypto a 20. annis, et supra morerentur in deserto preter Caleb et Iosue, et hoc impedimentum lamentatur sponsa, dicens.
marg.| In lectulo. idest in Moysi tabernaculo, ut dictum est sup. 1. ca.
marg.|  .2. Per noctes. id est tempore tribulationis excitate per exploratores.
marg.|  .3. Quesivi quem diligit. Moyses enim, et Aaron in tabernaculo oraverunt dominum pro populo, ut dicta sententia temperaretur, sed quia non fuerunt exauditi, ideo subditur : Que sivi illum, et non inveni, etc.
marg.| Surgam, et circumibo civitatem. idest, desertum annis quadraginta, quod licet non possit dici civitas secundum se acceptum, tamen dicitur civitas propter multitudinem populi ibi circumeuntis, in qua erant sexcenta milia absque mulieribus, et parvulis.
marg.|  .4. Per vicos, et plateas. quia in omni loco ad quem populus declinabat, implorabat dei misericordiam. Et consequenter revertitur ad factum Moysi, et Aaron dicens.
marg.|  .5. Invenerunt me. idest Moyses, et Aaron, ut dicit hic. Rabbi Salomon eo quod vigilabant super custodiam populi, et annuntiaverunt populo sententiam domini. Sed quia die sequenti populus penitens de dicta rebellione dixit : Parati sumus ascendere {3.1840} ad locum de quo locutus est dominus, quia peccavimus, Nu. 13.g. et sic quodammodo querebant dei benevolentiam, propter quod in persona talium dicit sponsa.
marg.|  .6. Num quem diligit anima mea vidistis. ad Moysen, et Aaron sermonem dirigendo. Et quia non responderunt secundum eorum desiderium, sed magis ad contrarium, Nm. 14.g. Nolite ascendere, non enim est deus vobiscum, et ideo ad dictam petitionem non ponitur hic responsio.
marg.|  .7. Paululum cum pertransissem eos. Hic consequenter ponuntur quedam supra dictorum declarativa, scilicet amoris sponsi, et sponse. Et primo ponitur huius amoris reformatio. secundo, sponse commendatio. ibi. Que est ista. Circa primum dicit sponsa : Paululum cum pertransissem eos. scilicet Moysen, et Aaron, de quibus fit sermo immediate precedens.
marg.|  .8. Inveni quem diligit anima mea. quia mortuis Aaron, et Moyse, et tota illa generatione, que exierunt de Egypto a 20. annis supra, ut predictum est, populus Israel invenit deum propitium sub Iosue duce, qui mirabiliter Iordanem transivit, et potenter adversarios devicit.
marg.|  .9. Tenui eum, nec dimittam. quia toto tempore Iosue populus non recessit a dei servitute, Iosue ult. d.
marg.|  .10. Donec introducam illum in domum matris mee, et in cubiculum genitricis mee. idest donec figam eius tabernaculum in Silo, Iosue, 18.a. Ibi enim habuit primum tabernaculum domini stabilem mansionem, ut dictum fuit super librum Iosue, et primi Regum. Dicitur autem illud tabernaculum, in quo deus specialiter habitabat, domus matris, et genitricis sponse pro populo Israel, qui tunc erat, quia de oblationibus parentum eius factum fuerat in deserto, Ex. 35. Et quia quies populi in servitute dei erat desideranda, ideo subditur.
Numérotation du verset Ct. 3,ad litteram 
marg.| {3.1841} .1. Adiuro vos filie Ierusalem. et exponatur, ut supra preced. c.
marg.|  .2. Ne suscitetis, neque evigilare faciatis dilectam. idest ne declinetis ad idololatriam, per quam interrumpitur quies ista. Contrarium tamen fecerunt post mortem Iosue, ut patet libro Iudicum, ut dicetur postea.
marg.|  .3. Que est ista. Hic consequenter ponitur sponse commendatio. Et primo hec commendatio ponitur sub parabola mulieris virtuose, et secundo, sub parabola mulieris speciose. ca. sequenti. Prima in duas, quia primo, ponitur dicta commendatio. Secundo, concluditur intenta conclusio, ibi : Egredimini. Prima adhuc in tres, quia primo commendatur de sacrificiorum oblatione. Secundo, de castrorum dispositione, ibi : En lectulum. Tertio de tabernaculi compositione, ibi : Ferculum. Circa primum sciendum, quod post oblationem sacrificiorum in altari holocaustorum, quod erat sub divo, sacerdotes offerebant thymiama in altari incensi, quod erat in tabernaculo, {3.1842} et tunc erant sacrificia consummata, ut habetur Hebr. 9. et quantum ad hoc dicitur : Que est ista. idest, quam placida in conspectu dei.
marg.|  .4. Que ascendit per desertum. tendebat enim ad terram promissionis, que altior est illo deserto.
marg.|  .5. Sicut virgula fumi ex aromatibus myrrhe, et thuris. quod dicitur propter thymiama compositum ex pluribus aromaticis rebus, Ex. 30. et designabat devotionem populi, per quam merebatur ad terram promissionis introduci.
marg.|  .6. En lectulum. Hic consequenter commendatur de castrorum dispositione, que optime disponebantur circa tabernaculum, ut plenius dixi, Numer. 3. Tres enim tribus erant in parte orientali, et tres in occidentali, et alie sex in parte aquilonari, et meridionali, et hoc est, quod dicitur. En lectulum Salomonis. idest tabernaculum federis, quod dicitur dei lectulus supr. primo capitulo qui deus nomine Salomonis intelligitur in hoc lib. ut dictum est sup. primo capitulo
marg.|  .7. Sexaginta fortes. idest sexagesies decem milia, qui faciunt sexcenta{3.1843} milia pugnatorum, qui excubabant circa tabernaculum, Nm. 2. et adhuc erant tria milia ducenti quinquaginta, sed non computantur hic, quia scriptura frequenter tales minutias omitti. Ponitur autem hic unus fortis ad designandum decem milia, quia per sexaginta fortes sexagesies decem milia intelliguntur, ut dictum est, eo modo loquendi, quo dicitur de David 2Rg., 18.a. Tu unus pro decem milibus computaris.
Numérotation du verset Ct. 3,ad litteram 
marg.|  .1. Ex fortissimis Israel. Hoc dicitur ad excludendum mulieres et parvulos et debiles ex senectute, qui non procedebant ad bella, qui sunt.
marg.|  .2. Omnes tenentes gladios, et ad bella doctissimi. Uniuscuiusque ensis super femur suum. Quia erant prompti et parati ad pugnandum contra inimicos.
marg.|  .3. Propter timores nocturnos , id est propter subitum adventum adversariorum, qui solent magis irruere de nocte.
marg.|  .4. Ferculum fecit. Hic tertio commendatur de tabernaculi compositione, ad cuius constructionem obtulit populus donaria mente devota atque promptissima, Ex. 35. quia tamen hoc fuit ad mandatum Dei, qui precepit fieri tabernaculum fidei. Ideo dicitur : Ferculum fecit sibi rex Salomon. id est ipse Deus ad cultum suum. Quod dicitur hic ferculum a fero fers, quasi fericulum, quia portabatur per Levitas de loco ad locum ut patet Nu. 4. unde in hebreo sic habetur : Papilionem sibi fecit rex Salomon. Est autem papilio domus portatilis Libani. Dicit enim Rabbi Salomon quod Iacob antequam descenderet in Egyptum, vidit in spiritu filios suos inde postea exituros, et tabernaculum Deo facturos in deserto, ubi non habentur ligna Sethim, de quibus tamen facte sunt tabule tabernaculi et vectes et arca et plura alia : propter quod portavit secum in Egyptum semina et radices arborum ad opus {3.1844} illud necessarium de monte Libani, qui est in terra Chanaan : et hoc modo tabernaculum dicitur factum de lignis Libani. Si quis autem dictum Rabbi Salomon non recipiat licet non videatur aliquid absurdum includere, potest dicere.
marg.|  .5. De lignis Libani. id est de lignis similibus illis, qui crescunt in Libano.
marg.|  .6. Columnas eius fecit argenteas. Quia intra tabernaculum erant quatuor columne, quarum bases erant argentee, et in illis columnis pendebat velum dividens sanctum sanctorum : et ideo dicuntur argentee a base, que sustinet totum residuum, Ex. 27.
marg.|  .7. Reclinatorium. id est propitiatorium quod erat quasi sedes Dei.
marg.|  .8. Aureum. Quia totum de auro purissimo Ex. 25.
marg.|  .9. Ascensum purpureum. Ascensum hic vocatur velum predictum, eo quod in columnis erat sursum elevatum, et purpureum, eo quod erant ibi varietates purpuree intexte, Ex. 36.
marg.|  .10. Media caritate constravit. Quia post velum intra sanctum sanctorum super pavimentum erat arca, in qua erant tabule, et urna aurea habens manna, et virga Aaron que fronduerat, que erant divine caritatis ad populum signa.
marg.|  .11. Propter filias Ierusalem. id est propter personas de populo Israel quibus Ierusalem metropolis erat futura, pro quarum salute ante propitiatorium fiebant orationes a summo sacerdote.
marg.|  .12. Egredimini filie Sion. Hic infertur intenta conclusio, s. quod ex consideratione predictorum beneficiorum populus attendat dilectionem Dei erga ipsum, et potissime in legis datione, per quam populum illum sibi elegit et sibi desponsavit. Ideo dicitur : Egredimini filie Sion. de meditatione terrestri et carnali.
marg.|  .13. Et videte regem Salomonem. Id est Deum vobis specialiter factum regem in datione legis, quia modus regis est dare legem subditis.
marg.|  .14. In diademate. id est regia dignitate.
Numérotation du verset Ct. 3,ad litteram 
marg.| {3. 1848 } .1. Quo coronavit eum mater. idest plebs Hebraica, quando legem eius suscepit, tamquam domini, et regis sui, eo modo loquendi, quo populus aliquis dicitur coronare aliquem in regem suum, quando recipiet eum in regem, et dominum, sicut de David dicitur. 2Rg. 5. Et venerunt universe tribus Israel ad David in Hebron. Et sequitur ibidem. {3. 1849 } Unxeruntque David regem super Israel. Dicitur autem hic plebs Hebraica dei mater, eo quod nasciturus erat de ea secundum carnem per virginem Mariam, Mt. 1.b.
marg.|  .2. In die desponsationis eius. idest tempore dationis legis, in quo desponsavit sibi plebem illam, ut dictum est.
marg.|  .3. Et in die letitie cordis eius. quia Deo fuit placitum verbum populi dicentis, Ex. 24.b. Omnia verba, que locutus est, faciemus.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ct. 3), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 15/01/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=30&chapitre=30_3)
Signaler un complément d'information

Notes :