Capitulum 2
Numérotation du verset
Mal. 2,1
Et
nunc ad vos
mandatum
hoc o sacerdotes
Numérotation du verset
Mal. 2,2
si nolueritis audire et si nolueritis ponere super cor ut detis
gloriam nomini meo
ait Dominus exercituum, mittam in vos egestatem
et1* maledicam benedictionibus vestris
1 et]
om. Rusch
(hapax)
et maledicam illis
quoniam
non posuistis super cor.
Numérotation du verset
Mal. 2,3
Ecce proiciam ego2 vobis3 brachium et dispergam super vultum vestrum stercus sollemnitatum vestrarum et assumet vos secum.
2 proiciam ego]
inv. Weber,
enim ego ΠL
O
ΘAMG
|
3 vobis
Cor2
(id est a vobis)] pro vobis ΦE²
|
Numérotation du verset
Mal. 2,4
Et scietis quia misi ad vos mandatum istud ut esset pactum meum cum Levi dicit Dominus exercituum.
Numérotation du verset
Mal. 2,5
Pactum meum fuit cum eo vite et pacis
et dedi ei timorem
et timuit me
et a facie nominis mei pavebat.
Numérotation du verset
Mal. 2,6
Lex veritatis
fuit in ore eius et iniquitas non est inventa in labiis eius.
In pace et in equitate ambulavit mecum
et multos avertit ab iniquitate.
Numérotation du verset
Mal. 2,7
Labia enim sacerdotis custodiunt4
4 custodiunt X ΣT ΠL Φ E* Q
Cor3
(al. antiqui) Ω
Rusch Ed1530
] custodient
Cor3
(vel Ieronimus)
Tr1035 Weber
scientiam
et legem requirent
ex5 ore eius quia angelus Domini exercituum est.
5 ex
X
ΔM²
Tr1035
] de
Cor3
(vel) ΩS ΩJ*
Numérotation du verset
Mal. 2,8
Vos autem recessistis de via
et scandalizastis plurimos
in lege. Irritum fecistis pactum Levi
dicit Dominus exercituum.
Numérotation du verset
Mal. 2,9
Propter quod et ego dedi vos contemptibiles
et humiles
omnibus populis sicut non servastis vias meas
et accepistis faciem
in lege.
Numérotation du verset
Mal. 2,10
Numquid non pater unus omnium nostrum ?
Numquid non unus Deus6 creavit nos ? Quare ergo despicit unusquisque nostrum fratrem suum violans pactum patrum nostrorum ?
6 unus Deus]
inv. Weber
Numérotation du verset
Mal. 2,11
Transgressus est Iuda
et abominatio facta est in Israel et in Hierusalem quia contaminavit Iudas
sanctificationem Domini quam dilexit
et habuerunt filiam dei alieni7
7 habuerunt
Cor1
(quia quidam habent
HABUERUNT PUTAVERUNT QUOD
alieni esse nominativi casus pluralis, set hebr. dicit quod est adiectivum
DEI
) ΩS
Rusch
] habuit
Cor1
(hebr. Ieronimus)
Cor3
(Ieronimus hebr. anti. )
Weber
Numérotation du verset
Mal. 2,12
disperdat Dominus virum qui fecerit hoc
magistrum et discipulum de tabernaculo8 Iacob et
8 tabernaculo
Tr1035* Rusch
] tabernaculis
Tr1035² Weber
offerentem
munus Domino exercituum.
Numérotation du verset
Mal. 2,13
Et hoc rursum fecistis operiebatis lacrimis altare Domini fletu et gemitu9
9 gemitu
Tr1035
] mugitu
Weber
ita ut ultra non respiciam
ad sacrificium nec accipiam placabile quid de manu vestra.
Numérotation du verset
Mal. 2,14
Et dixistis : Quam ob causam ?
Quia
Dominus testificatus est
inter te et uxorem pubertatis tue
quam tu despexisti et hec particeps tua
et uxor federis10.
10 federis] + tui
Tr1035 Weber
Numérotation du verset
Mal. 2,15
Nonne unus fecit
et residuum spiritus eius
est. Et quid unus querit nisi semen Dei ? Custodite ergo spiritum vestrum
et uxorem adolescentie vestre11
11 vestre ΩM
Rusch
] tue
Tr1035
ΩJ*3
Weber
, sue ΦG* | uxorem adolescentie tue ΩJ*3 ]
om.
ΩJ²
noli despicere.
Numérotation du verset
Mal. 2,16
Cum odio habueris eam12 dimitte dicit Dominus Deus Israel .
12 eam
Tr1025 Rusch*
]
om. Tr1035²
(
cancel.
)
Weber
Operiat13 autem iniquitas vestimentum eius dicit Dominus exercituum.
13 Operiat
Tr1035*
] Operiet
Tr1035² Weber
Custodite spiritum vestrum et nolite despicere.
Numérotation du verset
Mal. 2,17
Laborare fecistis Dominum in sermonibus vestris
et dixistis : In quo fecimus eum14 laborare ? In eo15 quod dicitis16 : Omnis qui facit malum bonus est in conspectu Domini17 et tales ei placent.
14 fecimus eum]
inv. Weber
|
15 eo] hoc
Tr1035*
|
16 quod dicitis] cum diceretis
Weber
|
17 bonus est – in … Domini]
inv. Tr1035
|
Aut certe ubi est Deus iudicii ?
Capitulum 2
Numérotation du verset
Mal. 2,1
nunc ad vos
mandatum
hoc o sacerdotes
interl.|
qui maioris dignitatis et cui plus committitur, plus ab eo exigiturD
marg.|
Et nunc
. Fecistis quod impium est ad contemptum mei, sed quia malo penitentiam peccatoris quam mortem, etiam nunc per comminationem vos revoco, sed si nolueritis ponere super cor1, mittam in vos veram2 penuriam ut non mentientes, sed omnium rerum egestate coacti dicatis vos non habere optima que offeratis.E
1 cor]
om. Tr1035
2 veram]
om. Tr1035
marg.|
Unde proprie sacerdotibus dicitur quod si non dederint gloriam nomini Domini per suam bonam conversationem, patientur egrestatem omnium bonorum, hi quia non benedicunt sanctis ex vero corde, sed per dulces sermones seducunt corda innocentium, non merentur Dei benedictionem.F
Numérotation du verset
Mal. 2,2
si {t. 3 : Erfurt, f. 299vb ; facsim., p. 454b} nolueritis audire et si nolueritis ponere super cor ut detis
gloriam nomini meo
ait Dominus exercituum, mittam in vos egestatem
et3* maledicam benedictionibus vestris
3 et]
om. Rusch
(hapax)
interl.|
his que in eis benedictionibus possidetis vel quicquid a vobis benedicitur, a me erit maledictumJ
et maledicam illis
quoniam
non posuistis super cor.
Numérotation du verset
Mal. 2,3
Ecce proiciam ego5 vobis6 brachium et dispergam super vultum vestrum stercus sollemnitatum vestrarum et assumet vos secum.
5 proiciam ego]
inv. Weber,
enim ego ΠL
O
ΘAMG
6 vobis
Cor2
(id est a vobis)] pro vobis ΦE²
marg.|
Ecce proiiciam
. Pro peccatis7 o sacerdotes auferam a vobis que secundum legem ex hostiis accipiebatis, scilicet, brachium, id est armum animalis dextrum, et dispergam super vultum, id est8 facies vestras fetentes reddam putrida commixtione stercoris, ut tales sitis qualia sunt illa que offeruntur, et ipsum stercus assumet vos secum, ut non differatis ab ipso stercore, et ex eo quod vos abiicio, intelligetis me esse qui quondam elegi patrem vestrum Levi, et per Levi Aaron et dedi vobis gloriam sacerdotis9 ut firmo pacto mihi in eternum minstraretis.N
7 peccatis] + vestris
Tr1035*,
inquis ?
Tr1035
²
8 id est]
om. Tr1035
9 sacerdotis] sacerdotii
Tr1035
marg.|
Voluit Deus homines et maxime sacerdotes maculam non habere, et brachium bonis operibus ornare. Sed quia nos omnia in contrarium vertimus proiicit et separat Deus brachium, id est opera nostra a sanctorum operibus, et cum precipiatur nobis unguere caput, et lavare faciem vel10 lavatis oculis Deum videamus, habemus facies pollutas stercore vitiorum, et illud stercus quo lite sunt facies assumit nos secum, quia omnia nostra etiam in stercus versa sunt, cum debuissemus mundi esse in solemnitatibus Dei, et carnes agni11 commedere calciati.O
10 vel] ut
Tr1035
11 agni
Tr1035
] a.
Rusch
Numérotation du verset
Mal. 2,4
Et scietis quia misi ad vos mandatum istud ut esset pactum meum cum Levi dicit Dominus exercituum.
interl.|
Per
Levi
intelligamus Aaron et alios qui de stirpe Levi descenderant12.P
12 descenderant ] processerunt
Tr1035
Numérotation du verset
Mal. 2,5
Pactum meum fuit cum eo vite et pacis
interl.|
non eius qui cum beluis communis est sed eius qui dicit"ego sum vita", qui etiam est pax nostraQ
et dedi ei timorem
et timuit me
et a facie nominis mei pavebat.
marg.|
PACTUM. Describit Deus quale habeat officium et qualis debeat esse sacerdos.T
Numérotation du verset
Mal. 2,6
Lex veritatis
interl.|
id est doctrina apostolorum nullo polluta mendacio, sed tota de fonte veritatis procedensU
fuit in ore eius et iniquitas non est inventa in labiis eius.
interl.|
quia imitatur eum qui «peccatum non fecit nec est inventus dolus in ore eius»V
In pace et in equitate ambulavit mecum
et multos avertit ab iniquitate.
interl.|
si sacerdos non corripit delinquentes sacerdotis officium preteritY
Numérotation du verset
Mal. 2,7
Labia enim sacerdotis custodiunt13
13 custodiunt X ΣT ΠL Φ E* Q
Cor3
(al. antiqui) Ω
Ed1455
Rusch Ed1530
] custodient
Cor3
(vel Ieronimus)
Tr1035 Weber
interl.|
donec congruo tempore proferunt14
Z
14 donec… proferunt] donec tempore congruo proferant
Tr1035
scientiam
interl.|
si sacerdos de lege interrogetur, doceat, resistentes convincat, alioquin frustra dignitatem iactat15, cuius non exhibet operationemAA
15 dignit. iactat]
inv. Tr1035
et legem requirent
interl.|
subditi
ex16 ore eius quia angelus Domini exercituum est.
16 ex
X
ΔM²
Tr1035
] de
Cor3
(vel) ΩS ΩJ*
interl.|
Exponit nomen suum Esdras sacerdos Dei, id est Malachi qui angelus Domini appellatur17, voluntatem Dei nuntians hominibus.AB
17 appellatur] appelletur
Tr1035
Numérotation du verset
Mal. 2,8
Vos autem recessistis de via
marg.|
VOS
AUTEM. Ego volui ut haberetis doctrinam et veritatem,
vos autem recessistis de via
18.AD
18 via] + et scandalizastis
Tr1035
{t. 3 : Erfurt, f. 300ra ; facsim., p. 455a} et scandalizastis plurimos
in lege. Irritum fecistis pactum Levi
interl.|
vite et pacis et ceterorum que pertinent ad officium sacerdotisAF
dicit Dominus exercituum.
marg.|
Quicquid dictum est19 priori populo, nobis dictum putemus20, ut qui fuimus cultores Dei veritati mendacium21 non preferamus.AG
19 est]
om. Tr1035
20 nobis… fuimus] ut qui sumus
Tr1035
21 ver. mend.]
inv. Tr1035
Numérotation du verset
Mal. 2,9
Propter quod et ego dedi vos contemptibiles
et humiles
omnibus populis sicut non servastis vias meas
interl.|
inter omnia peccata sacerdotum quasi maximum notatur, quia non causas sed personas considerent et despecto paupere iusto22 divites honorent23
22 paupere iusto]
inv. Tr1035
23 considerent…. honorent] considerant… honorant
Tr1035
et accepistis faciem
in lege.
Numérotation du verset
Mal. 2,10
Numquid non pater unus omnium nostrum ?
Numquid non unus Deus24 creavit nos ? Quare ergo despicit unusquisque nostrum fratrem suum violans pactum patrum nostrorum ?
24 unus Deus]
inv. Weber
interl.|
quare fratrum nostrorum abiicimus filias et, relicto pacto, patrum accipimus uxores non ex lege ?AM
marg.|
NUMQUID. Sicut ex lectionibus25 Esdre colligitur reversi de Babylonia tam principes et sacerdotes quam26* reliquus populus uxores sui generis que paupertate et labore vie infirmitatem27 contraxerunt28, eiecerunt, et filiabus alienigenarum etate vel divitiis florentibus se copulaverint. Sicut ergo Esdras corripiebat peccantes, sic iste Malachias eos provocat ut, eiectis alienigenis, antiquas uxores recipiant.AN
25 lectionibus] lectione
Tr1035
26 quam
Tr1035
] quasi
Rusch
27 infirmitatem] + vel deformitatem
Rusch
28 contraxerunt] contraxerant
Rusch
Numérotation du verset
Mal. 2,11
Transgressus est Iuda
interl.|
hoc peccato contaminatur tribus Iude, que cum sacerdotibus et levitis reversa est de Babylone decem tribubus retentis in captivitate eterna29
29 captiv. eter.]
inv. Tr1035
et abominatio facta est in Israel et in Hierusalem quia contaminavit Iudas
interl.|
miscendo semen Israel cum filiabus gentilium idolis servientibusAO
sanctificationem Domini quam dilexit
et habuerunt filiam dei alieni30
30 habuerunt
Cor1
(quia quidam habent
habuerunt putaverunt quod
alieni esse nominativi casus pluralis, set hebr. dicit quod est adiectivum
Dei
) ΩS
Ed1455
Rusch
] habuit
Cor1
(hebr. Ieronimus)
Cor3
(Ieronimus hebr. anti. )
Weber
Numérotation du verset
Mal. 2,12
disperdat Dominus virum qui fecerit hoc
marg.|
Qui fecerit
. Non ait ‘qui fecit’ ne abscidat veniam errori, sed qui deinceps fecerit, ut timore maledictionis, peccatores revocet ad penitentiam.AR
interl.|
ad eos qui
hoc
fecerunt sermo prophete dirigitur ut a peccato maledictionis retrahanturAS
magistrum et discipulum de tabernaculo31 Iacob et
31 tabernaculo
Tr1035* Rusch
] tabernaculis
Tr1035² Weber
offerentem
interl.|
qui pro huiusmodi hominibus voluerit ad altare munus offerre, quorum solum remedium est non facere quod feceruntAU
munus Domino exercituum.
interl.|
sive sit sacerdos sive laicus una maledictione ferientur qui uno peccato tenentur.AV
Numérotation du verset
Mal. 2,13
Et hoc rursum fecistis operiebatis lacrimis altare Domini fletu et gemitu32
32 gemitu
Tr1035
] mugitu
Weber
ita ut ultra non respiciam
interl.|
obstructus lacrimis et planctu miserorum33
AX
33 miserorum] miseriarum
Tr1035
ad sacrificium nec accipiam placabile quid de manu vestra.
interl.|
sacerdotum qui ista commiserunt, vel facientibus consenseruntAY
marg.|
ET
HOC
RURSUM. Operuistis altare meum lacrimis innocentium, dum offerebatis hostias de rapina lugentium pauperum. Similiter nunc estis causa quare altare meum lacrimis coooperiatur34, quia relicte dum viderent alienigenas in thoris suis collocatas, ad auxilium Dei confugiebant, lacrimis et gemitu Deo invidiam facientes, quod humana non respiceret, et miseras non iuvaret. AZ
34 cooperiatur] operiatur
Tr1035
marg.|
Quidam putant hec esse dicta35 generaliter contra eos qui aliena rapiunt, et divitias congregant, de quibus et offerunt Deo munera, sed Deus non suscipit prohibitus lacrimis spoliatorum, possunt et hec dici contra eos qui propter ammissionem temporalium rerum, non dirigunt spem in Deum, nec querunt eterna sed in deocoris et femineis planctibus orationem suam deturpant, ne a Deo suscipiant, isti habent uxorem adolescentie, id est naturalem legem scriptam in corde, que etiam incredulos impellit dicere : Deus iudicet, Deus videat, et ipsi cuncta inter me et te diiudicanda permitto, hec uxor residuum est spiritus nostri quia nostro spiritui36 semper copulatur que, si recedit a nobis, statim offendimus37 Deum, unde ingeminat : Custodite non carnem que Deo placere non potest, non animalem animam38 que non percipit que sunt Dei, sed rationalem spiritum qui interpellat gemitibus inenarrabilibus.BA
35 Quidam putant - hec esse dica]
inv. Tr1035
36 nostro spiritui]
inv. Tr1035
37 offendimus] ostendimur
Tr1035
38 animalem animam]
inv. Tr1035
Numérotation du verset
Mal. 2,14
Et dixistis : Quam ob causam ?
Quia
Dominus testificatus est
interl.|
Commendavit tibi matrimonium legitime coniugis39 testimonio Scripture dicentisa:"Propter hoc reliquat40 homo patrem et matrem et ad uxorem suam et erunt duo in carne una".BD
a Gn. 2, 24.
39 coniugis] uxoris
Tr1035
40 relinquat] relinquet
Tr1035 (=Clementina)
inter te et uxorem pubertatis tue
interl.|
coniunctam tibi in iuventute modo desertam in senectuteBE
quam tu despexisti et hec particeps tua
et uxor federis42.
42 federis] + tui
Tr1035 Weber
interl.|
id est coniunctionis a Deo institute qui de costa viri mulierem fecit, et ideo non licet disiungi quod Deo ex uno placuit instituiBG
Numérotation du verset
Mal. 2,15
Nonne unus fecit
et residuum spiritus eius
est. Et quid unus querit nisi semen Dei ? Custodite ergo spiritum vestrum
et uxorem adolescentie vestre45
45 vestre ΩM
Rusch
] tue
Tr1035
ΩJ*3
Weber
, sue ΦG* | uxorem adolescentie tue ΩJ*3 ]
om.
ΩJ²
interl.|
que tibi virginali iuncta est matrimonio perseveret usque ad senectutemBL
noli despicere.
marg.|
+ Tanto affectu vir et mulier debent copulari ut una anima in duobus esse videatur, coniunctis spiritu mente societatis. BM
marg.|
ET
QUID
UNUS
QUERIT ? Cum unus utrumque fecerit, ideo etiam unxit46 ut liberi nascantur et filii Dei de stirpe israelitica. Cum ergo fecundas uxores habeatis, et liberis gaudeatis, cur pulchritudinem uxorum queritis que meretricibus apta est non uxoribus.BN
46 unxit]
lac. Tr1035
Numérotation du verset
Mal. 2,16
Cum odio habueris eam47 dimitte {t. 3 : Erfurt, f. 300rb ; facsim., p. 455b} dicit Dominus Deus Israel .
47 eam
Tr1025 Rusch*
]
om. Tr1035²
(
cancel.
)
Weber
interl.|
alias : cum odio habueritis eam dimittite dicit Dominus Deus Israel.BO
Operiat48 autem iniquitas vestimentum eius dicit Dominus exercituum.
48 Operiat
Tr1035*
] Operiet
Tr1035² Weber
Custodite spiritum vestrum et nolite despicere.
marg.|
CUM
ODIO. Quasi : sed dices mihi precipitur in lege,
cum odio
habuimus49 uxores dimittamus eas ad quod respondeo tibi non esse preceptum, sed propter duritiam cordis tui permissum. Quia quicumque, excepta causa fornicationis, inique dimiserit uxorem,
vestimentum eius
: id est corpus quo anima vestitur,
operiet iniquitas
, id est pena peccati50, ut in quo peccavit in ipso moriatur51.BR
49 habuimus] habuerimus
Tr1035
50 peccati]
om. Tr1035
51 moriatur] puniatur
Tr1035
Numérotation du verset
Mal. 2,17
Laborare fecistis Dominum in sermonibus vestris
et dixistis : In quo fecimus eum52 laborare ? In eo53 quod dicitis54 : Omnis qui facit malum bonus est in conspectu Domini55 et tales ei placent.
52 fecimus eum]
inv. Weber
53 eo] hoc
Tr1035*
54 quod dicitis] cum diceretis
Weber
55 bonus est – in … Domini]
inv. Tr1035
interl.|
Sententia horum verborum latius tractatur in Psalmob «Quam bonus Israel Deus».BT
b Ps. 72.
Aut certe ubi est Deus iudicii ?
marg.|
LABORARE
FECISTIS. Populus autem56 reversus de Babylone57, videns Babylonios et ceteras gentes idolatras valere {t. 3 : Erfurt, f. 300rb ; facsim., p. 455b} corporum sanitate, et omni mundana prosperitate affluere, se autem cultores unius Dei infirmos esse corpore, nec habere etiam que ad cibum necessaria sunt, dicebat non esse Dei providentiam in rebus humanis, sed omnia casu agi, non Dei iudicio cui placent mali, et displicent boni, aut si Deus cuncta diiudicat, ubi est illius equum et iustum iudicium.BU
56 Laborare… autem] Laborare Populus
Tr1035
57 Babylone] + et
Tr1035
Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Mal. Capitulum 2), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 05/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=51&chapitre=51_2)
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Mal. Capitulum 2), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 05/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=51&chapitre=51_2)
Notes :