Nicolaus de Lyra

Capitulum 1

Numérotation du verset 1Tim. 1,1 

Paulus apostolus
Christi Iesu
secundum imperium
Dei
salvatoris nostri et Christi Iesu spei nostre
Numérotation du verset 1Tim. 1,2 

Timotheo, dilecto filio in fide, gratia et1 misericordia,
1 et] om. Weber
pax a Deo Patre et Christo Iesu Domino nostro.
Numérotation du verset 1Tim. 1,3 

Sicut
rogavi te
ut remaneres
Ephesi
cum irem in Macedoniam, ut
denuntiares quibusdam
ne aliter
docerent,
Numérotation du verset 1Tim. 1,4 

neque intenderent
fabulis
et genealogiis interminatis,
que questiones
prestant magis quam edificationem
Dei, que est in fide.
Numérotation du verset 1Tim. 1,5 

Finis enim2
2 enim] autem Weber
precepti est caritas
de corde puro
et conscientia bona
et fide non ficta.
Numérotation du verset 1Tim. 1,6 

A quibus
quidam aberrantes
conversi sunt
in vaniloquium,
Numérotation du verset 1Tim. 1,7 

volentes esse legis doctores, non intelligentes neque que loquuntur,
neque de quibus
affirmant.
Numérotation du verset 1Tim. 1,8 

Scimus autem
quoniam3 bona est lex
3 quoniam] quia Weber
si quis
ea legitime utatur,
Numérotation du verset 1Tim. 1,9 

sciens hoc
quia
iusto lex non est posita,
sed iniustis
et non subditis,
impiis
et peccatoribus,
sceleratis
et contaminatis,
patricidis et matricidis, homicidis
Numérotation du verset 1Tim. 1,10 

fornicariis, masculorum concubitoribus, plagiariis,
mendacibus et periuris et4 si quid aliud sane doctrine
4 et] om. Weber
adversatur
Numérotation du verset 1Tim. 1,11 

que
est secundum
evangelium glorie beati Dei,
quod creditum est mihi.
Numérotation du verset 1Tim. 1,12 

Gratias ago
ei qui me confortavit,
Christo Iesu Domino nostro, quia fidelem
me existimavit,
ponens in ministerio.
Numérotation du verset 1Tim. 1,13 

Qui
prius fui blasphemus
et persecutor
et contumeliosus,
sed misericordiam Dei 5
5 Dei] om. Weber
consecutus sum,
quia ignorans
feci in incredulitate.
Numérotation du verset 1Tim. 1,14 

Superabundavit autem
gratia Domini nostri
cum fide et dilectione que est in Christo Iesu.
Numérotation du verset 1Tim. 1,15 

Fidelis sermo
et omni
acceptione dignus,
quia
Christus Iesus venit
in hunc mundum6
6 hunc] om. Weber
peccatores salvos facere
quorum
primus ego sum.
Numérotation du verset 1Tim. 1,16 

Sed ideo misericordiam consecutus sum ut in me
primo
ostenderet Christus Iesus omnem
patientiam
ad informationem7
7 informationem] deformationem Weber
eorum qui credituri sunt illi in vitam eternam.
Numérotation du verset 1Tim. 1,17 

Regi
autem seculorum immortali,
invisibili
soli Deo
honor
et gloria
in secula seculorum amen.
Numérotation du verset 1Tim. 1,18 

Hoc preceptum
commendo tibi,
fili Timothee, secundum precedentes in te prophetias,
ut milites
in illis
bonam
militiam,
Numérotation du verset 1Tim. 1,19 

habens
fidem
et bonam conscientiam.
Quam
quidam repellentes
circa fidem
naufragaverunt.
Numérotation du verset 1Tim. 1,20 

Ex quibus
est Hymeneus et Alexander
quos tradidi Satane,
ut discant non blasphemare.

Capitulum 1

Numérotation du verset 1Tim. 1,1 
marg.| {Ed1485.512b} Postilla fratris Nicolai de Lyra super Epitolam Pauli ad Timotheum primam incipit.
marg.| {LYR69.1.1L1} {a} Paulus apostolus Iesu Christi] Hic incipit epistola prima ad Thimotheum: que dividitur in duas partes, scilicet in salutationem et prosecutionem secundum ibi:   sicut rogavi. In prima parte ponitur persona salutans et exprimitur quantum ad tria, scilicet quantum ad nomen proprium, ibi:   Paulus; quantum ad officium, ibi  : Apostolus Iesu Christi, et quantum ad auctoritatem officium, ibi:   cum dicitur.
marg.| {LYR69.1.1L2} {b} Secundum imperium Dei] sicut patet Actuum 13° capituloa : « Dixit illis Spiritus Sanctus: segregate mihi Barnabam et Paulum in opus ad quod assumpsi eos ». Opera vero Trinitatis sunt indivisa, propter quod idem est imperium trium personarum et ideo una expressa alie subintelliguntur.
a Act. 13, 2.
marg.| {LYR69.1.1L3} {c} Et Christi Iesu spei nostre] id est per quem speramus obtinere gloriam. Secundo ponitur persona salutata cum dicitur:
Numérotation du verset 1Tim. 1,2 
marg.| {LYR69.1.2L1} {d} Timotheo filio dilecto in fide] ad ostendendum quod erat filius eius spiritualis et non carnalis. Tertio ponitur bona optata cum dicitur:   Gratia et misericordia et pax.
marg.| {LYR69.1.2L2} {f} Misericordia] in remissione peccatorum.
marg.| {LYR69.1.2L3} {e} Gratia] in amplificatione meritorum.
marg.| {LYR69.1.2L3} {g} Et pax] in consecutione premiorum.
marg.| {LYR69.1.2L4} {h} A Deo Patre] qui est dator et auctor istorum.
marg.| {LYR69.1.2L5} {i} Et Christo Iesu] qui quantum ad deitatem eadem est principalis causa cum Patre et Spiritu Sancto et quantum ad humanitatem est causa instrumentalis coniuncta, sicut manus est organum coniunctum artificis, securis autem separatum, et hoc modo alie creature sunt instrumenta Dei separata.
Numérotation du verset 1Tim. 1,3 
marg.| {LYR69.1.3L1} {k} Sicut rogavi] hic incipit huius epistole prosecutio circa quod sciendum quod apostolus ordinavit Timotheum episcopum Ecclesie Ephesine. Et ideo in hac epistola instruit eum de his que pertinent ad episcopi officium. Ad quod spectant sex actus specialiter et secundum hoc prosecutio huius epistole dividitur in sex partes que patebunt prosequendo: Primus autem actus pertinens ad episcopum est extirpatio false doctrine, sicut impedimenti remotio prior est in aliquo opere. Ad hoc autem Apostolus inducit Timotheum in hoc capitulo I quod in tres partes dividitur: nam primo ad hunc actum inducit, secundo incidenter Deo gratias agit, tertio ad propositum redit. Ibi:   Hoc preceptum. Prima adhuc in tres quia primo inducit Timotheum ad falsitatis extirpationem, secundo ad hoc subdit rationem, ibi: finis   , tertio removet obiectionem, ibi: scimus autem   . Circa primum dicit:
marg.| {LYR69.1.3L2} {k} Sicut rogavi te] o Timothee, supple: si facias et quid sit illud de quo rogavit. Consequenter ostendit dicens:
marg.| {LYR69.1.3L3} {l} Ut remaneres Ephesi] pro regimine Ecclesie.
marg.| {LYR69.1.3L4} {m} Ut denuntiares quibusdam] pseudo apostolis.
marg.| {LYR69.1.3L5} {n} Ne aliter docerent] quam tradidi Ephesus. Volebat enim isti falsi apostoli inducere Ephesios ad observationem legalium et traditiones Iudeorum tamquam necessarias ad salutem.
marg.| {LYR69.1.3L6} {o} Neque intenderent] etc. id est ut denunciares auditoribus ut non intenderent talibus frivolis erroribus, ideo subditur:
Numérotation du verset 1Tim. 1,4 
marg.| {LYR69.1.4L1} {p} Fabulis et genealogiis interminatis] dicuntur autem fabule illa quibus non subest veritas, cuiusmodi erat observatio legalium que tota fuit figuralis, figurando Novi Testamenti statum. Et ideo isto completo cessat illa observatio. Et dicere quod maneat est dicere quod status figuralis adhuc durat et per consequens quod Christi mysterium non est impletum adhuc quod non solum est falsum, sed etiam erroneum. Dicuntur etiam hic fabule traditiones Iudeorum quibus irritum faciebant divinum mandatum, secundum quod improperat eis Salvator, Matthei 15°b, tamquam falsum evidens continentes. Genealogie vero indeterminate secundum aliquos hic dicuntur generationes Ade de alia uxore quam Eva ex qua aliqui Iudei genealogias multiplicabant. Sed quia glose Iudeorum de ista secunda uxore non loquuntur, ideo videtur melius dicendum quod aliqui Iudei falso genealogiabant generationes ad David descendentes ut per hoc excluderent Iesum Nazarenum a David descendisse, per consequens concluderent ipsum verum Messiam non fuisse quem scripture dicunt a David descendere. Et dicuntur interminate quia non terminantur ad aliquid certum et verum.
b Mt. 15.
marg.| {LYR69.1.4L2} {q} Que questiones magis prestant] in lites et contentiones inter disputantes.
marg.| {LYR69.1.4L3} {r} Quam edifica   tion   em Dei] id est edificium spirituale virtutum.
marg.| {LYR69.1.4L4} {s} Que est in fide] id est cuius edificii est fides stabilimentum in quod predicta non construunt, sed destruunt edificium spirituale.
Numérotation du verset 1Tim. 1,4 
additio
marg.| { LYR69.1.4A} {Ed1485.515a!} Prima ad Timotheum. Capitulo 1 ubi dicitur in postilla Fabulis et genealogiis additio 2  : Per fabulas in hoc3 intelligende videntur quedam fabule frivole et inanes que sepe in talmudicis doctrinis inveniuntur, ut dictum fuit satis large in Additionibus super Isaie 34c et Zacharie 5, que quidem fabule a doctrina pharisaica descenderunt4 sicut et totum ipsum Talmud Talmud] Talmul Ed1603 . Inter quas fabulas multa dicuntur de tempore Messie venturi fabulosa, que potius sunt deridenta quam audienda, ut dicitur5 in libro qui dicitur Sanhedrin Sanhedrin Ed1603 ] canhedē Ed1485, Canheden Ed1498 dquod tempore Messie germinaret terra promissionis panes coctos et formatos ac si essent in clibano. Similiter quod terra illa germinaret tempore Messie vestes sericeas6 secundum exigentiam cuiuscumque indui volentis. Ex quibus fabulis multi eorum inciderunt in errorem credentes quod Christus non venit; ex quo ista et similia non fuerunt facta. Observatio autem legalium, licet sit7 erronea, non tamen proprie dicitur8 fabula. Habuit enim aliquando veritatem realiter, habet etiam fundamentum in littera, et si non sane intellecta. Traditiones etiam Iudeorum quibus irritum faciebant mandatum divinum, licet9 dicende sunt erronee seu perniciose, non tamen fabule. Circa genealogias10 in hoc loco dictas, considerandum est quod Iudei asserebant quod nullus esset11 idoneus ad docendum de lege divina nisi esset de tribu Levi vel de tribu Isachar. De Levi enim legitur Deuteronomii ultimo12 e : « Docebunt iudicia tua Iacob et legem tuam Israel »  . De Isachar vero legitur, Primo Par<alipomenon> 12f : « De filiis quoque Isachar viri eruditi, qui noverant singula tempora ad precipiendum quid facere debet Israel ». Unde ex istis genealogiis Iudei nitebantur excludere Paulum ab idoneitate docenti legem divinam, eo quod non esset de aliqua predictarum tribuum, sed de tribu Beniamin; et multo fortius excluderentur secundum eos Timotheus et Titus quia alienigene. Et in Psalmo13 g dicitur : « Non fecit taliter omni nationi et iudicia sua non manifestavit eis » ; que quidem genealogie dicuntur interminate quia non sunt determinate per sacras auctoritates. Illas enim auctoritates, quas ad hoc inducunt, manifestum est quod non excludunt alios a doctrina legis.A
c Is. 34.
d ¶Fons : perperam Talmud Babylonis, Tractatus Sanhedrin (סנהדרין) ; <revera> Tractatus ‘Deuteronomium’, SDt 32, 12 § 315 (315); bKet 111b.
e Dt. 33, 10.
f 1Par. 12, 32.
g Ps. 147, 9.
A ¶Codd. : Ed1485 Ed1498 Ed1603 {MM2023}
1 Prima... capitulo] In capitulo primo Ed1603
2 additio] etc. Ed1603
3 hoc Ed1485 Ed1498 ] + loco Ed1603
4 descendertunt] descederunt Ed1485
5 dicitur] + cum Ed1603
6 sericeas] seriaceas Ed1603
7 sit] om. Ed1603
8 dicitur] diceretur Ed1603
9 licet] om. Ed1603
10 genelogias] + autem Ed1603
11 esset] erat Ed1603
12 ultimo] 33 Ed1603
13 Psalmo] + 147 Ed1603
Numérotation du verset 1Tim. 1,4 
additio
marg.| {LYR69.1.4A} In eodem capitulo ubi dicitur in postilla que questiones magis prestant in litteres et contentiones, additio : Hoc quod dictur hic: que questiones etc. secundum Glossam non solum intelligendum est de hereticis vel Iudeis seu de pseudo apostolis, sed etiam de catholici auctoribus qui non debent intendere fabulis seu dubiis que   magis prestant questiones id est lites disputativas quam edificationem iustitie Dei id est non edificant homines in iustitia Dei que edificatio est in fidem. Que quidem exhortatio apostoli facit contra multos qui dubia, que nec ad fidem nec mores nec ad expositionem alicuius passus Sacre Scripture sunt, pertinentia introducunt in doctrinis theologicis etc.
Numérotation du verset 1Tim. 1,5 
marg.| {LYR69.1.5L1} {t} Finis {Ed1484.513b}   autem] hic de predictis subdit apostolis rationem, scilicet quare non sit attendendum legalibus observantiis et genealogiis in terminatis quia non faciunt ad impletionem legis divine, sed magis ad oppositum quia lex ordinat ad diligendum Deum et proximum ad quod predicta non faciunt, sed magis impediunt, ideo dicit:
marg.| {LYR69.1.5L2} {t} Finis autem precepti est caritas] quod patet quia precepta prime tabule ordinant finaliter ad dilectionem Dei, precepta vero secunde tabule ad dilectionem proximi ut patet Exodi 20° capituloh. Alia vero precepta, quecumque sunt, non sunt nisi quedam explicationes istorum et conclusiones ab eis derivate, non tamen eodem modo quia alique sequuntur de necessitate, alique vero non. Et ex hoc sequitur quod aliqua de huiusmodi preceptis semper manent ut moralia, alia vero tantum ad tempus ut iudicialia et cerimonialia.
h Ex. 20.
marg.| {LYR69.1.5L3} {v} De corde puro] quantum ad appetitum quod dicitur hic: cor, nam woluntas, que est appetitus intellectualis, movet alias anime potentias ad agendum sicut cor membra corporis ad operandum.
marg.| {LYR69.1.5L4} {x} Et conscientia bona] quantum ad intellectum bonum est enim conscientia applicatio sciencie ad aliquod particulare agibile et ideo quando sciencia recta applicat ad bonum operabile dicitur bona, e contrario vero mala.
marg.| {LYR69.1.5L5} {y} Et fide non ficta] id est vera et non simulata quam habebant aliqui subdoli fingentes se esse Christianos ut simplices deciperent et alios facerent capi sicut dicitur de torquato in Legenda sancti Tyburcii.
Numérotation du verset 1Tim. 1,6 
marg.| {LYR69.1.6L1} {z} A quibus quidam aberrantes] id est declinantes.
marg.| {LYR69.1.6L2} {a} Conversi sunt in vani loquium] asserendo de legalibus predictis et traditionibus quod necessarii sit ea observari post adventum Christi.
Numérotation du verset 1Tim. 1,7 
marg.| {LYR69.1.7L1} {b} Volentes esse legis doctores] cum non fuerint adhuc sufficientes discipuli, ideo subditur:
marg.| {LYR69.1.7L2} {c} Non intelligentes neque que loquuntur] etc. id est non intelligentes conclusiones, de quibus loquuntur, nec scripturas per quas probare nituntur.
marg.| {LYR69.1.7L3} {d} Scimus] Hic consequenter removet obiectionem quia posset aliquis obiicere de legalibus quod fuerunt a Deo institua, ut patet in Exodo et Levitico, et per consequens bona est servanda. Ad hoc vero respondet: ad cuius intelligentiam sciendum quod lex habet vim duplicem, scilicet regulativam et coactivam. Primo igitur solvit obiectionem quantum ad primam, secundo quantum ad secundam, ibi: Scientes hoc   . Vis autem regulative legis ordinat homines in bonum; hominis autem bonum potest aliquid dici dupliciter: uno modo simpliciter et secundum omne tempus et sic vetus lex quantum ad precepta moralia ordinabat homines ad bonum, propter quod omni tempore sunt servanda; alio modo dicitur aliquid hominis bonum secundum aliquod tempus determinatum sicut uti levibus vestimentis bonum est homini tempore estivali, non autem hyemali, propter quod vestimenta priora dimittuntur et alia accipiuntur. Et hoc modo lex vetus quantum ad precepta cerimonialia ordinabat homines ad bonum pro tempore Veteris Testameni; erant enim instituta ad figurandum Christi mysterium venturum, propter quod ille cerimonie cessant Christi mysterio adimpleto et alie sunt institute, verbi gratia, inter cerimoniala veteris legis principalia erant oblationes et sacrificia que figurabant Christum in cruce offerendum et immolandum propter quod ipso iam oblato et imolato offerre dictas oblationes et sacrificia et maxime post publicatum Evangelium est significare quod oblatio Christi in cruce et eius immolatio nondum sit impleta quod est falsum. Propter quod oportuit aliud sacrificum institui quod esset significatum oblationis Christi iam complete et sic Christus instituit sacrificum Eucharistie quod est memoriale passionis Dominice, Luce 22° capituloi: « Hoc est corpus meum quod pro vobis tradetur, hoc facite in meam commemorationem », et sic de aliis cerimonialibus suo modo. Quantum autem ad iudicialia precepta, lex non ordinabat ad aliquid figurandum per se et directe, sed ad modum servandi iustitiam inter homines, {Ed1485.514a} propter quod adveniente Christo non sunt evacuata et mortifera sicut cerimonialia que possunt servari dum tamen nisi servantur ut obligantia ex lege illa quia fuerunt instituta ad servandum iustitiam inter homines pro statu Veteris Testamenti qui est totus figuralis respectu status nove legis id est <Prima ad> Corinthios, 10° capitulo:"Omnia contingebant illis in figura"  , propter quod precepta iudicialia per accidens fuerunt figurativa. Et ideo servare illa ex obligatione veteris legis est significare facto quod status illius perpetuum adhuc durat quod est falsum, possunt tamen servari ex ratione alia, utpote ex nova institutione Ecclesie vel principium alicuius vel huiusmodi, sic igitur dicit Apostolus:
i Lc. 22, 19.
Numérotation du verset 1Tim. 1,8 
marg.| {LYR69.1.8L1} {d} Scimus autem quia bona est lex si quis ea legitime utatur] scilicet moralibus pro semper cerimonialibus vel quia ad passionem Christi ex tunc enim fuerunt mortua quia non obligabant ultra, poterant tamen servari dum tamen non poneretur spes in eis et hoc usque ad publicationem Evangelii, sed ex tunc fuerunt mortifera sicut supra plenius dictum est in epistola ad Galatas et in epistola ad Romanos. Iudiciaribus autem tempore Veteris Testamenti tamquam ex lege obligatibus, tempore vero Novi Testamenti ex alia obligatione ut dictum est.
marg.| {LYR69.1.8L2} {e} Scientes] Hic consequenter solvit obiectionem predictam quantum ad vim legis coactivam que per penas cohibet a malis. Et quantum ad hoc dicit:
Numérotation du verset 1Tim. 1,9 
marg.| {LYR69.1.9L1} {e} Scientes quia lex iusto non est posita] quantum ad vim coactivam quia iustus non cohibetur timore pene a malis, sed virtutis amore et sic eius voluntas est legi consona propter quod per legem non cogitur quia coactio violentiam importat, sed sic lex posita est hominibus malis propter quod subditur:
marg.| {LYR69.1.9L2} {f} Sed iniustis] id est inique agentibus contra proximum.
marg.| {LYR69.1.9L3} {g} Et non subditis] id est rebellibus superioribus suis.
marg.| {LYR69.1.9L4} {h} Impiis] agentibus contra Deum sicut et per oppositum pietas uno modo accepta, idem est quod cultus divinus.
marg.| {LYR69.1.9L5} {i} Et peccatoribus] ex infirmitate delinquentibus.
marg.| {LYR69.1.9L6} {k} Sceleratis] qui peccant ex certa malicia.
marg.| {LYR69.1.9L7} {l} Et contaminatis] peccatis carnalibus generaliter cetera patent usque ibi :
Numérotation du verset 1Tim. 1,10 
marg.| {LYR69.1.10L1} {m} Plagiariis] id est assuetis plagas et verba aliis inferre.
marg.| {LYR69.1.10L2} {n} Mendacibus] mandacio pernicioso.
marg.| {LYR69.1.10L3} {o} Et siquid aliud sane doctrine adversatur] omne tale quod est legem puniendum.
Numérotation du verset 1Tim. 1,11 
marg.| {LYR69.1.11L1} {p} Que] scilicet sana doctrina.
marg.| {LYR69.1.11L2} {q} Est secundum Evangelium] cui concordat omnis veritas.
marg.| {LYR69.1.11L3} {r} Glorie beati Dei] dicit enim gloria etc. quia predicavit hanc gloriam.
marg.| {LYR69.1.11L4} {s} Quod] scilicet Evangelium.
marg.| {LYR69.1.11L5} {t} Creditum est mihi] tamquam ipsius fideli predicatori.
Numérotation du verset 1Tim. 1,12 
marg.| {LYR69.1.12L1} {v} Gratias] quia fecit mentionem de Evangelio sibi credito, ideo incidentur: gratias agit Deo de sua vocatione ad fidem et apostolatum, dicens:   gratias ago ei qui me confortavit in Christo Iesu secundum quod dicitur Actuum 9°j: « Salus autem multo magis convalescebat et confundebat Iudeos » etc.
j Act. 9, 22.
marg.| {LYR69.1.12L2} {x} Quia fidelem me existimavit] id est iudicavit.
marg.| {LYR69.1.12L3} {v} Ponens in ministerio] apostolatus.
Numérotation du verset 1Tim. 1,13 
marg.| {LYR69.1.13L1} {z} Qui prius blasphemus fui] contra personam Christi.
marg.| {LYR69.1.13L2} {a} Et persecutor et contumeliosus] contra membra eius, persecutor in factis, contumeliosus in verbis.
marg.| {LYR69.1.13L3} {b} Sed misericordiam Dei consecutus sum] id est remissionem peccatorum.
marg.| {LYR69.1.13L4} {c} Quia ignorans feci] quod enim ignorantur, committitur facilius; ignoscitur quam quod ex certa malicia per-|p. 514b|-petratur.
marg.| {LYR69.1.13L5} {d} In incredulitate] id est false credens, bene agens.
Numérotation du verset 1Tim. 1,14 
marg.| {LYR69.1.14L1} {e} Superabundavit autem gratia Domini] quasi diceret: non solum sum consecutus ab eo remissionem peccatorum, sed etiam collationem donorum suorum; ideo subdit:
marg.| {LYR69.1.14L2} {f} Cum fide et dilectione] fidei enim per caritatem formate connectuntur alia dona ad gratiam gratum facientem pertinentia.
Numérotation du verset 1Tim. 1,15 
marg.| {LYR69.1.15L1} {g} Fidelis sermo] id est verus.
marg.| {LYR69.1.15L2} {h} Et omni acceptione dignus] quia est utilis audientibus et quis sit; ille subdit:
marg.| {LYR69.1.15L3} {i} Quia Christus Iesus venit in hunc mundum] in carne passibili.
marg.| {LYR69.1.15L4} {k} Peccatores salvos facere] sua benedicta passione cuius effectus in baptismo communicatur.
marg.| {LYR69.1.15L5} {l} quorum primus ego sum] non ordine temporis, sed magnitudine iniquitatis ut exponit Glossa. Sed quia multi gravius peccaverunt in Christum Iesum in persona propria nequitur persequendo, ideo dicendum videtur melius quod cum dicitur:
marg.| {LYR69.1.15L6} {l} quorum primus ego sum] sic intelligatur, scilicet inter illos qui de peccato ad gratiam revocantur, quia hec revocatio fuit in Paulo valde mirabilis, propter quod in Ecclesia solemnitatur et sic ly   primus excellentiam notat vocationis huius. Et huic concordat littera sequens cum dicitur:
Numérotation du verset 1Tim. 1,16 
marg.| {LYR69.1.16L1} {m} Ut in me primum] id est principaliter.
marg.| {LYR69.1.16L2} {n} Christus Iesus omnem patientiam] id est perfectam patientiam.
marg.| {LYR69.1.16L3} {o} Ostenderet] me miserabiliter revocando cum essem in actu persequendi eum in membris suis.
marg.| {LYR69.1.16L4} {p} Ad informationem eorum qui credituri sunt] ut nullus propter enormitatem peccati sui desperet consequi misericordiam Christi et ulterius vitam eternam; ideo concludit ulterius:
Numérotation du verset 1Tim. 1,17 
marg.| {LYR69.1.17L1} {q} Regi autem seculorum] id est Trinitati eterne et eternitas enim, que simpliciter est indivisibilis, non comprehenditur nisi per comparationem ad tempus infinitum quod designatur nomine seculorum.
marg.| {LYR69.1.17L2} {r} Immortalitati] ad differentiam Iovis et Saturni et huiusmodi qui fuerunt homines mortales.
marg.| {LYR69.1.17L3} {s} Invisibili] ad differentiam idolorum que sunt de materia sensibili.
marg.| {LYR69.1.017L4} {t} Soli Deo] per hoc enim non significatur in Deo solitudo cum in eo sint tres persone, ideo subdit: Et honor et gloria etc.
Numérotation du verset 1Tim. 1,17 
additio
marg.| {LYR69.1.17A} In capitulo primo, ubi dicitur in postilla Regi autem seculorum id est Trinitati eterne, additio : {Ed1485.515b} In nomine seculorum videntur intelligi presens seculum et futurum; que quidem secula comprehendunt omnem durationem.
Numérotation du verset 1Tim. 1,18 
marg.| {LYR69.1.18L1} {v} Hoc preceptum] hic Apostolus redit ad propositum inducendo Timotheum ad resistendum doctoribus falsitatis dicens: Hoc preceptum commendo tibi   , tamquam fideliter adimplendum.
marg.| {LYR69.1.18L3} {x} Secundum precedentes in te prophetas] id est secundum illud quod Spiritus Sanctus revelavit mihi de te futurum, antequam ordinarem te episcopum.
marg.| {LYR69.1.18L4} {y} Ut milites in illis] id est contra illos, scilicet pseudo apostolos.
marg.| {LYR69.1.18L5} {z} Militiam bonam] eis viriliter resistendo et eorum falsitatem confutando.
Numérotation du verset 1Tim. 1,19 
marg.| {LYR69.1.19L1} {a} Habens fidem] scilicet rectam et firmam.
marg.| {LYR69.1.19L2} {b} Et conscientiam bonam] ita quod vita tua sit doctrine confirmativa.
marg.| {LYR69.1.19L3} {c} Quam] scilicet conscientiam bonam.
marg.| {LYR69.1.19L4} {d} Quidam repellentes] scienter malum agentes.
marg.| {LYR69.1.19L5} {e} Circa fidem naufragaverunt] id est perierunt,   abyssus enim abyssum invocat et dicit:   naufragaverunt quia sicut nauta patiens naufragium perit et alii cum eo, sic {Ed1485.515a} tales a fide cadentes inducunt alios ad infidelitatem.
Numérotation du verset 1Tim. 1,20 
marg.| {LYR69.1.20L1} {f} Ex quibus est Hymeneus et Alexander] nomina sunt propria hominum.
marg.| {LYR69.1.20L2} {g} Quos tradidi sathane] eos excommunicando et etiam vexationi demonis subdendo. Demones enim in inferno executores sunt divine iustitie et etiam aliquando in hoc mundo, sicut dicitur Ps<almo> 77°k: « misit iram indignationis sue, indignationem et iram et tribulationem immissionem per angelos malos ».
k Ps. 77, 49.
marg.| {LYR69.1.20L3} {h} Ut discant non blaphemare] correcti per experientiam pene; excommunicatio enim et talis afflictio medicinalis est.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (1Tim. 1), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 04/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=69&chapitre=69_1)
Signaler un complément d'information

Notes :