Nicolaus de Lyra

Capitulum 3

Numérotation du verset 2Esr. 3,1 

Et surrexit Eliasib sacerdos magnus et fratres eius sacerdotes
et edificaverunt portam Gregis.
Ipsi sanctificaverunt eam et statuerunt valvas eius et usque ad turrim centum cubitorum sanctificaverunt eam usque ad turrim Ananeel.
Numérotation du verset 2Esr. 3,2 

Et iuxta eum edificaverunt viri Hiericho et iuxta eum edificavit Zachur1 filius Amri.
1 Zachur] Zecchur Weber
Numérotation du verset 2Esr. 3,3 

Portam autem Piscium edificaverunt filii Asnaa2 et3 ipsi texerunt
2 Asnaa] Asanaa Weber |
3 et] om. Weber |
eam et statuerunt valvas eius
et seras
et vectes.
Et iuxta eum4 edificavit Marimuth filius Urie filii Acchus5.
4 eum] eos Weber |
5 Acchus] Accus Weber |
Numérotation du verset 2Esr. 3,4 

Et iuxta eos edificavit Mosollam filius Barachie filii Mesezebel et iuxta eos edificavit Sadoc filius Baana.
Numérotation du verset 2Esr. 3,5 

Et iuxta eos edificaverunt Thecueni optimates autem eorum non supposuerunt colla sua in opere Domini Dei6 sui.
6 Dei] om. Weber
Numérotation du verset 2Esr. 3,6 

Et portam Veterem edificaverunt Ioiada filius Phasea7 et Mosollam filius Besodia. Ipsi texerunt eam et statuerunt valvas eius et seras et vectes.
7 Phasea] Fasea Weber
Numérotation du verset 2Esr. 3,7 

Et iuxta eos edificaverunt8 Melchias9 Gabaonites et Iadon Meronathites viri de Gabaon et Maspha pro duce qui erat in regione trans Flumen.
8 edificaverunt ΩJ ΩM Rusch Clementina etc.] edificavit Weber |
9 Melchias] Meletias Clementina Weber |
Numérotation du verset 2Esr. 3,8 

Et iuxta eum edificavit Eziel filius Araia aurifex et iuxta eum edificavit Ananias10 filius pigmentarii et dimiserunt Hierusalem usque ad murum platee latioris.
10 Ananias] Anania Weber
Numérotation du verset 2Esr. 3,9 

Et iuxta eum edificavit Raphaia filius Ahur princeps vici Hierusalem.
Numérotation du verset 2Esr. 3,10 

Et iuxta eos edificavit Ieiada filius Aromath contra domum suam et iuxta eum edificavit Attus filius Asebonie11.
11 Asebonie] Asebenie Weber
Numérotation du verset 2Esr. 3,11 

Mediam partem vici edificavit Melchias filius Herem12, et Asub filius Phetmoab, et turrim Furnorum.
12 Herem] Erem Weber
Numérotation du verset 2Esr. 3,12 

Et13 iuxta eum edificavit Sellum filius Aloes princeps14 medie partis vici Hierusalem ipse et filie eius.
13 Et] om. Weber |
14 princeps] priuceps cacogr. Rusch |
Numérotation du verset 2Esr. 3,13 

Et portam Vallis edificavit Anun et habitatores Zanoe, ipsi edificaverunt eam et statuerunt valvas eius et seras et vectes
et mille cubitos
in muro usque ad portam Sterquilinii.
Numérotation du verset 2Esr. 3,14 

Et portam Sterquilinii edificavit Melchias filius Rechab princeps vici Bethacharem15, ipse edificavit eam et statuit valvas eius
15 Bethacharem] Bethaccharem Weber
et seras et vectes.
Numérotation du verset 2Esr. 3,15 

Et portam
Fontis
edificavit Sellum filius Colozai16 princeps pagi
16 Colozai] Choloozai Weber
Maspha : ipse edificavit eam et texit et statuit valvas eius et seras
et vectes et muros piscine
Siloe
in hortum regis et usque ad gradus
qui descendunt de civitate
David.
Numérotation du verset 2Esr. 3,16 

Post eum edificavit Neemias filius Asboth17 princeps dimidie partis vici Bethsur18 usque contra sepulcra David,
17 Asboth] Azboc Weber |
18 Bethsur scrips. cum Weber ] Bethzur Rusch |
et usque ad piscinam que grandi opere constructa est et usque ad domum Fortium.
Numérotation du verset 2Esr. 3,17 

Post eum edificaverunt Levite Reum filius Benni, post eum edificavit Asebias19 princeps dimidie partis vici Ceile in vico suo.
19 Azebias Rusch ] Esebias Λ L Edmaior. (H) ΩM, Asebias Weber , Hasebias Clementina
Numérotation du verset 2Esr. 3,18 

Post eum edificaverunt fratres eorum : Hechiu20 filius Enebad21, princeps dimidie partis Ceile22
20 Hechiu] Behui Weber |
21 Enebad] Enadad Weber |
22 C(h)eile ΩMJ Rusch ] Cheila ΩS, Ceila Weber |
Numérotation du verset 2Esr. 3,19 

et edificavit iuxta eum Azer filius Iosue, princeps Maspha mensuram secundam
contra ascensum firmissimi anguli.
Numérotation du verset 2Esr. 3,20 

Post eum in monte edificavit Baruch filius Zachai mensuram secundam ab angulo usque ad portam domus Eliasib sacerdotis magni.
Numérotation du verset 2Esr. 3,21 

Post eum edificavit Merimuth23 filius Urie filii Acchus24, mensuram secundam, a porta domus Eliasib donec extenderetur domus Eliasib.
23 Merimuth] Meremuth Weber |
24 Acchus] Accus Weber |
Numérotation du verset 2Esr. 3,22 

Et post eum edificaverunt sacerdotes viri de campestribus Iordanis.
Numérotation du verset 2Esr. 3,23 

¶ Post eum edificavit Beniamin et Asub contra domum suam et post eum edificavit Azarias filius Maasie filii Ananie contra domum suam.
¶Codd.: (2Esr. 3:23-25) ΩX Rusch Weber
Numérotation du verset 2Esr. 3,24 

Post eum edificavit Bennui filius Ennada25 mensuram secundam, a domo Azarie usque ad flexuram et usque ad angulum.
25 Ennada] Enadda ΩX Weber
Numérotation du verset 2Esr. 3,25 

Post eum edificavit26 Phalel27 filius Ozi contra flexuram et turrim28 que eminet de domo regis excelsa id est in atrio carceris post eum Phadaia filius Feros29.
26 post… edificavit] om. ΩX Weber |
27 Phalel] Palel ΩX, Falel Weber |
28 turrim] turrem ΩX |
29 Feros Rusch ] Pheros ΩX Weber |
Numérotation du verset 2Esr. 3,26 

Nathinnei autem
habitabant in Ophel
usque contra portam Aquarum ad orientem
et turrim
que prominebat.
Numérotation du verset 2Esr. 3,27 

Post eos30
30 eos] eum Weber
edificaverunt Thecueni
mensuram secundam e regione a turre magna
et eminenti usque ad murum templi.
Numérotation du verset 2Esr. 3,28 

Sursum autem a porta Equorum edificaverunt sacerdotes, unusquisque contra domum suam.
Numérotation du verset 2Esr. 3,29 

Post eos edificavit Seddo filius Emmer contra domum suam. Et post eum edificavit Semeia filius Sechenie custos porte orientalis.
Numérotation du verset 2Esr. 3,30 

Post eum edificaverunt31 Anania filius Selemie et Anon filius Selo sextus mensuram secundam. Post eum edificavit Mosollam filius Barachie contra gazophylacium suum. Post eum edificavit Melchias filius aurificis usque ad domum Nathinneorum et scuta32 vendentium contra portam Iudicialem et usque ad cenaculum Anguli.
31 edificaverunt ΩS ΩJ Rusch etc.] edificavit Weber |
32 scuta] scruta Weber |
Numérotation du verset 2Esr. 3,31 

Et intra33 cenaculum Anguli in porta Gregis edificaverunt artifices et negotiatores.
33 intra] inter Weber

Capitulum 3

marg.| {LYR19.3T1} De differentia ab hebrea veritate, Ed1507, f. 54vb
Numérotation du verset 2Esr. 3,ad litteram 
marg.| marg.| {1347} Et surrexit. Descripto adventu Nehemie, hic consequenter describitur civitatis reedificatio. et primo describitur huiusmodi edificium, secundo triplex superveniens impedimentum 4 capitulo Circa primum sciendum quod sicut dictum fuit 3Rg. tertio capitulo et 5. Reg. 22. civitas Ierusalem fuerat clausa triplici muro. Intra murum interiorem habitabant rex, et sacerdotes. Intra secundum prophete, et nobiles, intra tertium, sive exteriorem populus communis, et artifices. Primo ergo hic agitur de reedificatione muri exterioris, secundo muri medii, ibi :   Et edificavit iuxta   eum   Azer, tertio muri interioris ibi :   Sursum autem. Prima autem dividitur in sex partes, secundum sex portas Ierusalem quas principales edificaverunt, et alias portiones muri interpositas, et patebunt partes prosequendo.
marg.| Circa primum dicitur : {1348} .1. Et surrexit Eliasib sacerdos. Iste fuit filius Iosue, filii Ioacim filii Iosedec, ut communius tenetur. Aliqui tamen dicunt quod fuit frater dicti Ioacim et successit ei in sacerdotio.
marg.| .2. Et edificaverunt portam gregis. Sic nominatam, eo quod animalia, que adducebantur in templo ut immolarentur transibant per eam. Vocata est etiam hec porta negotiatorum, quia negotiatores iuxta eam ponebant stationes mercationum suarum.
marg.| .3. Ipsi sanctificaverunt eam id est firmaverunt seu preparaverunt. Verbum enim hebraicum, quod hic ponitur, equivocum est ad sanctificare et preparare.
marg.| .4. Et statuerunt valvas eius id est portas. Et dicitur a volvo, <vol> vis quia volvuntur et revolvuntur in clausione et apertione.
marg.| .5. Et usque ad turrim centum cubitorum id est tantum edificaverunt in muro iuxta portam.
Numérotation du verset 2Esr. 3,ad litteram 
marg.| marg.| { 1349 } .1. Et iuxta eum edificaverunt viri Iericho scilicet in muro, et sic de aliis intelligendum est.
marg.| .2. Portam autem piscium. Hic agitur de edificio alterius porte muri consequentis, que sic vocabatur, eo quod pisces apportati de mari per illam inferebantur, et nunc dicitur porta David, eo quod sita est in opposito montis Sion, qui vocabatur civitas David.
marg.| .3. Ipsi texerunt eam. structura lignea, ut murus de subtus melius servaretur.
marg.| .4. Et iuxta eum edificaverunt Thecunei id est de Thecua, unde fuit Amos propheta.
marg.| .5. {1350} Optimates autem eorum, etc id est principales, et maiores de Thecua.
marg.| .6. Non supposuerunt colla sua. et sic commendantur vulgares magis, quam superiores. Et similes sunt isti maiores illis, qui presidentes aliis imponunt eis onera gravia, et importabilia, et digito suo nolunt ea movere.
marg.| .7. Et portam veterem, etc. Hec est tertia pars, et nominatur alibi ista porta, iudiciaria, quia senes in quibus est sapientia, ibi sedebant ad iudicandum.
marg.| .8. Pro duce, qui erat in regione trans flumen. quia ille ex devotione voluit aliquid in hoc opere ponere, licet esset Gentilis, executionem tamen huius operis commisit Iudeis.
Numérotation du verset 2Esr. 3,ad litteram 
marg.| marg.| {1351} .1. Et dimiserunt Ierusalem usque ad murum, etc id est murum eius extenderunt.
marg.| .2. Et portam vallis edificavit Annun, etc. Hec est quarta pars sic autem vocabatur, eo quod per eam erat egressus versus vallem Iosaphat, ut dictum est cap. precedenti.
marg.| .3. Et mille cubitos in muro, etc. iuxta illam portam.
marg.| .4. Et portam sterquilinii edificavit, etc. Hec est quinta pars, et {1352}vocabatur sic ista porta, eo quod immunditie civitatis per illam emittebantur in torrentem Cedron tempore pluviali, civitas enim Ierusalem sita est in declivi montis, et ideo aque pluviales descendentes, et secum trahentes immunditias civitatis habebant cursum versus illam portam.
marg.| .5. Et portam fontis, etc. Hec est sexta pars, et nominatur sic porta ista a fonte propinquo, et hec porta infra eodem cap. vocatur porta aquarum.
Numérotation du verset 2Esr. 3,ad litteram 
marg.| marg.| {1353} .1. Et murum piscine id est cuius aque fluunt versus hortum regis. Vel aliter, quod edificavit murum usque ad hortum regis, et usque ad gradus qui descendunt de civitate David. Arx Sion que vocata fuit civitas David, erat sita in monte Sion, et de ea per gradus descendebatur ad inferiorem partem civitatis.
marg.| .2. Et usque ad domum fortium. Que vocatur sic, quia ibi manserunt Agoniste. vel forte quia fortes David ibi habitabant, quando veniebant ad regem, et secundum hoc ly usque ad domum fortium, intelligitur exclusive, quia fortes David cum aliis nobilibus manebant intra secundum murum.
marg.| .3. Et edificavit iuxta. Hic agitur de reedificatione muri medii, cum subditur :
marg.| .4. Mensuram secundam id est portionem suam in secundo muro.
prol.| {1354}
marg.| .5. Contra ascensum firmissimi. In angulis enim murorum solet fortior murus edificari, et desuper turris ad defensionem utriusque lateris.
marg.| .6. Post eum in monte. quia edificavit in secunda clausura murum, qui erat in ascensu montis, eo quod civitas partim erat in monte, et partim in valle, et partim in declivi.
marg.| .7. Usque ad portam domus. ly usque, tenetur hic exclusive, quia domus summi sacerdotis erat intra murum interiorem sive tertium, qui erat intermedius inter habitationem sacerdotum et nobilium, que claudebatur muro secundo, de quo hic agitur. Cetera patent ex dictis usque ibi :
marg.| .8. Nathinei autem habitabant in Ophel. Ophel est nomen turris propinque templo, tamen extra murum interiorem claudentem habitationem sacerdotum, et ibi habitabant nathinei qui ministrabant ligna, et aquas in atrio sacerdotum, ut essent propinqui habitationibus sacerdotum, prout poterat fieri.
Numérotation du verset 2Esr. 3,ad litteram 
marg.| marg.| { 1355 } .1. Usque ad murum. Hic accipitur murus templi large pro muro, qui claudebat habitationem sacerdotum, quia habitario media non poterat procedere usque ad murum templi accipiendo proprie, imo atrium sacerdotum et habitacula eorum erant intermedia.
marg.| .2.  Sursum autem. Hic consequenter agitur de reedificatione muri interioris seu tertii, intra quem habitabant sacerdotes, in fine tamen ponitur aliquid de reedificatione muri medii Circa primum dicitur. Sursum autem id est in superiori parte civitatis, in qua erat templum et habitatio sacerdotum.
marg.| .3. Ad portam equorum. locus erat ad quem homines euntes ad templum poterant equitare, sed ex tunc procedebant peditando, et ab illo loco incipiebat habitatio, sacerdotum, ideo sequitur :
marg.| .4. Edificaverunt sacerdotes scilicet murum claudentem habitationem ipsorum.
marg.| .5. Unusquisque contra. ita quod domus eorum ex una parte iungebantur muro, et ex parte opposita habebant aspectum versus templum.
marg.| .6. Post eos edificavit Seddo filius Emmer. iste non habitabat intra murum interiorem, sed extra, verumtamen domus eius ex una parte iungebatur seu appropinquabat muro interiori, et ideo ibi edificavit partem suam.
marg.| .7. Et intra cenaculum anguli in porta. non in muro interiori, sed in muro medio, cui iungebatur domus eorum in parte exteriori, quia habitabant in tertia habitatione cum populo communi, {1356}ut dictum est supra.
prol.| Mystice autem exponendo portas Ierusalemsupra dictas, sciendum quod Ierusalem in sensu allegorico signat civitatem celestem, secundum quod dicitur Gal. 4.d. Illa que sursum est Ierusalem, libera est que est mater nostra. ad illam autem intratur per observantiam mandatorum, teste salvatore Mt. 19 capitulo Si vis ad vitam ingredi, serva mandata. Mandatorum autem quedam sunt negativa a malo retrahentia, ut istud, Non occides. Alia affirmativa ad bonum inducentia, ut illud, Honora patrem, etc. Illa igitur que a malo retrahunt, et illa que ad bonum inducunt, sunt porte civitatis Ierusalem, secundum illud Ps. 36.e. Declina a malo, et fac bonum, et inhabita, etc. Retrahentia vero a malo tria sunt specialiter. vitii fetor, iudicii terror, supplicii horror. Primum figuratur per portam sterquilinii, secundum per portam iudiciariam, tertium per portam vallis, quia supplicium gehenne secundum omnes doctores est in profundis terre. Inducentia ad bonum sunt tria, similiter per oppositum scilicet decor operis, dulcor federis, valor muneris, quia opus virtuosum operantem decorat, Deo federat, et eternam beatitudinem meretur seu comparat. Primum designatur per portam David qui interpretatur vultu desiderabilis. Secundum per portam fontis seu aquarum, quia aqua gratie federat Deum cum homine. Tertium per portam negotiatorum, quia per opus virtutis commutantur pro terrenis celestia, et pro temporalibus eterna, ad que nos perducat qui sine fine vivit, et regnat.
Numérotation du verset 2Esr. 3,moraliter 
marg.| marg.| {1347} .1. Et surrexit Eliasib sacerdos magnus, et fratres eius sacerdotes. In hoc capitulo agitur {1348}de edificatione Ierusalem, in qua fit specialis mentio de sex portis, que fuerunt in exteriori muro claudente Ierusalem, per {1349}quam secundum sensum anagogicum intelligitur Ierusalem superna, ad quam intratur per observationem mandatorum Dei. Mt. 19. Si vis ad vitam ingredi, serva mandata. Propter, quod illa que inducuntur ad mandatorum observantiam, porte Ierusalem dici possunt. Circa quod sciendum quod mandatorum aliqua sunt negativa a malo retrahentia, sicut illud. Non occides, et consimilia. Aliqua vero affirmativa ad bonum inducentia, sicut illud : Honora patrem tuum, etc. Igitur illa, que retrahunt a malo, et illa, que ad bonum inducunt, porte superne Ierusalem dici possunt secundum illud Ps. 36. Declina a malo, et fac bonum, et inhabita in seculum seculi. Retrahentia vero a malo tria sunt specialiter, scilicet vitii fetor, iudicii terror, supplicii horror. Primum significatur per portam sterquilinii. secundum per portam iudiciariam, {1350}tertium per portam vallis, quia secundum omnes doctores de hoc loquentes supplicium gehenne ponitur in profundis terre. Inducentia autem ad bonum tria sunt similiter, et accipiuntur per oppositum ad tria predicta. sunt autem hec tria, decor operis, dulcor federis valor muneris. Nam opus virtuosum operantem decorat, Deo federat, et eternam beatitudinem meretur seu comparat. Primum significatur per portam David, cuius est interpretatio, vultu desiderabilis. Secundum per portam fontis, vel aquarum. nam aque gratie federant Deum cum homine. Tertium vero significatur per portam negotiatorum, quia per opera virtutum pro terrenis commutantur celestia, et pro temporalibus eterna, in qua commutatione seu negotiatione nos exercere velit Dominus noster Iesus Christus, qui dicit Luc. 19.b. 10 Negotiamini, dum venio.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (2Esr. 3), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 26/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=19&chapitre=19_3)
Signaler un complément d'information

Notes :