Capitulum 8
Numérotation du verset
2Esr. 8,1
Et venerat mensis septimus1 Scenophegie sub Esdra et Neemia2.
1 Et venerat mensis septimus] Scenophegie sub Esdra et Neemia ΓA
|
2Scenophegie sub Esdra et Neemia
Cor1
LP
(attest.)
ΛL
M P² H N²
ΩJ ΩR ΩS ΩX
Rusch
etc.]
om. Cor1
LP (
expunc.
)
Cor2
(Hebr. anti. non habent
SCENOPHEGIA SUB ESDRA ET NEEMIA
».)
CorX
=
Cor3
(a<ntiqui> h<ebrei>) ΩL ΩP
CorL
(LYR19.8.1T : libris nostris correctis)
Clementina
etc.
Weber cum Lyra
(LYR19.8.1L3)
|
Filii autem Israel erant3 in civitatibus suis. Congregatusque est4* omnis populus quasi vir unus
3 erant ΩJ ΩR ΩX
Rusch Weber
]
om. C
ΣT
cum hebr. LXX
|
4 est ΩJ ΩR ΩX
Weber
] congregatusque ΠK ΩS
Ed1455 Rusch
|
ad plateam que est ante portam Aquarum et dixerunt Esdre scribe ut afferret5 librum legis6 Moysi quam preceperata Dominus Israeli.
0 preceperat ΩS ΩJ
Ed1455 Rusch Ed1530 Clementina] precepit Weber
5 afferet ΩJ ΩX
Rusch Weber
] auferret ΨD
|
6 legis ΩJ ΩX]
om.
ΦG
|
Numérotation du verset
2Esr. 8,2
Attulit ergo7 Esdras8 sacerdos legem coram multitudine9 virorum ac10* mulierum cunctisque11 qui poterant intelligere in die prima12 mensis septimi.
7 ergo ΩX
Rusch Weber
] autem A ΠK Φ E P ΨD ΩJ ΩM,
om.
ΓA
|
8 Esdras]
om. X
|
9 multitudine ΩX ΩJ] multitudinem ΛL*
F
ΨD, omni
praem.
ΩS
|
10 ac ΛL ΣT S W ΩJ ΩS ΩX
Ed1530
] et
Rusch Weber
|
11 cunctisque
K*
ΩJ ΩX] cunctique
M* Q* K²,
cum istisque
X
|
12 die prima ΩJ ΩX
Rusch Weber
] primo die ΩS
|
Numérotation du verset
2Esr. 8,3
Et legit in eo aperte in platea que erat ante portam Aquarum de mane usque ad mediam diem in conspectu virorum et mulierum et sapientium et aures omnis populi erant erecte ad librum.
Numérotation du verset
2Esr. 8,4
Stetit autem Esdras scriba super gradum ligneum
quem fecerat ad loquendum et steterunt iuxta eum Mathathia et Senia13 et Ania et Uria et Helchia14 et Maasia ad dexteram eius et ad sinistram Phadaia Misael et Melchia et Asum et Asephdana Zacharia et Mosollam.
13 Senia Rusch Clementina ] Sema Weber
|
14 Helchia ΩJ ΩM
Rusch
, Elchia ΩS
Clementina
, Helcia
Weber
|
Numérotation du verset
2Esr. 8,5
Et aperuit Esdras librum coram omni populo super universum quippe populum eminebat. Et cum aperuisset eum stetit omnis populus.
Numérotation du verset
2Esr. 8,6
Et benedixit Esdras Domino Deo magno voce magna15 et respondit omnis populus : amen amen, elevans manus suas et incurvati sunt et adoraverunt Deum proni in terra16.
15 voce magna Ω
Rusch
]
om. Weber
|
16 terra] terram
Weber
|
Numérotation du verset
2Esr. 8,7
Porro Iesue et Baani17, et Serebia Iamin, Accub, Sethai18, Odia, Maasia, Celita, Azarias, Iosabeth19, Anani20, Phalaia, levite silentium faciebant in populo ad audiendam legem. Populus autem stabat in gradu suo.
17 Baani codd.
Rusch Weber
] Bani reliq.
edd.
et
Clementina
|
18 Sethai] Septhai
Weber
|
19 Iosabeth ΩSJ
] Iosabet ΩM, Iozabed
Rusch Weber
,
|
20 Anani
Rusch
] Anam
Weber
|
Numérotation du verset
2Esr. 8,8
Et legerunt in libro legis Dei distincte et aperte21 ad intelligendum et intellexerunt cum legeretur.
21 aperte ΩS ΩJ
Rusch Clementina
, apperte
] apposite
Weber
Numérotation du verset
2Esr. 8,9
Dixit autem Neemias ipse est Athersatha et Esdras sacerdos et22 scriba et levite interpretantes universo populo dies sanctificatus est Domino Deo nostro. Nolite lugere et nolite flere. Flebat enim omnis populus cum audiret verba legis.
22 et] om.
Weber
Numérotation du verset
2Esr. 8,10
Et dixit eis : Ite comedite pinguia et bibite mulsum
et mittite partes his23 qui non preparaverunt24 sibi, quia sanctus dies Domini est et nolite contristari. Gaudium etenim25 Domini est fortitudo nostra.
23 his] ei
Weber
|
24 preparaverunt ΩS
Rusch Clementina
] preparavit
Weber
|
25 etenim Ω
Rusch Clementina
] enim
Weber
|
Numérotation du verset
2Esr. 8,11
Levite autem silentium faciebant in omni populo dicentes : Tacete, quia dies sanctus est et nolite dolere.
Numérotation du verset
2Esr. 8,12
Abiit itaque omnis populus ut comederet et biberet et mitteret partes26 et faceret letitiam magnam, quia intellexerant verba que docuerat eos27.
26 mitteret partes
Rusch Weber
] et mittite partes ei (ei partes
Cor1
P) qui non preparavit sibi
Cor1
LP
|
27 eos
Cor3
(dele
MOYSES
)
Rusch Weber
] + Moyses
M²
Θ P* ΓA
Ω
J
|
Numérotation du verset
2Esr. 8,13
Et in die secundo congregati sunt principes familiarum universi populi sacerdotes et levite ad Esdram scribam ut interpretaretur eis verba legis.
Numérotation du verset
2Esr. 8,14
Et invenerunt scriptum in lege precepisse Dominum in manu Moysi ut habitarent28 filii Israel in tabernaculis,
28 habitarent] habitent
Weber
in die sollemni,
mense septimo,
Numérotation du verset
2Esr. 8,15
et ut predicent et divulgent vocem in universis urbibus suis et in Hierusalem dicentes : Egredimini in montem
et afferte frondes olive
et frondes ligni pulcherrimi : frondes myrti et ramos palmarum et frondes ligni nemorosi
ut fiant tabernacula
sicut scriptum est.
Numérotation du verset
2Esr. 8,16
Et egressus est populus et attulerunt feceruntque sibi tabernacula unusquisque in domate suo et in atriis suis et in atriis domus Dei et in platea porte Aquarum et in platea porte Ephraim.
Numérotation du verset
2Esr. 8,17
Fecit ergo universa Ecclesia eorum qui redierant de captivitate, tabernacula, et habitaverunt in tabernaculis. Non enim fecerant a diebus Iosue filii Nun taliter filii Israel usque ad diem illum. Et fuit letitia magna nimis.
Numérotation du verset
2Esr. 8,18
Legit autem Esdras29 in libro legis Dei per dies singulos a die primo usque ad diem novissimum. Et fecerunt sollemnitatem septem diebus et in die octavo
29 Esdras] om. P16744 Weber
collectam30 iuxta ritum.
30 collectam] –tum
Weber
Capitulum 8
Numérotation du verset
2Esr. 8,1
ad litteram
ad litteram
marg.|
{LYR19.8.1L1}
{1375}
Et venerat mensis septimus.
Postquam descripta est civitatis muratio et murate clausio, hic consequenter describitur populi congregatio ad precandum Dominum, ne propter peccata populi civitas iterum vastaretur. Circa quod primo describitur festina celebratio, secundo transgressionis confessio, 9 c. 3. correctionis firma promissio. ca. 10. Circa primum describitur primo celebratio festi tubarum, secundo tabernaculorum, ibi :
In die secundo.
Circa primam celebrationem. primo describitur legis lectio. secundo eiusdem interpretatio, ibi :
Dixit autem Nehemias.
Circa primum dicitur.
marg.|
{LYR19.8.1L2}
.1.
Et venerat mensis septimus,
etc. qui apud Hebreos erat quasi totus festivus, quia prima die erat festum tubarum, in memoriam liberationis Isaac ab immolatione, et decima die festum expiationis in memoriam divine placationis de fabricatione vituli aurei in deserto, et quintadecima die festum tabernaculorum, in memoriam quod filii Israel post exitum de Egypto habitaverunt in tabernaculis in deserto. et istud festum celebraverunt filii Israel, qui de captivitate redierant, non tamen prima die mensis septimi, sed quintadecima die, ut videbitur infra sequenti capitulo
marg.|
{LYR19.8.1L3}
Scenophegie sub Esdra et Nehe.
etc. Hoc non est in hebreo nec est de textu, nec subintelligitur, quia scenophegia idem est quod festum tabernaculorum, quod non fiebat tunc scilicet prima die mensis septimi, sed post, scilicet quintadecima die, quia sic precipitur Levitici 23a.
a Lv. 23.
Numérotation du verset
2Esr. 8,1
differentia
differentia
marg.|
{
LYR19.8.1T}
Cenophegie sub Esdra et Neemia
b
.
Hoc non est in hebreo nec in libris nostris correctisc
A.
b Cen.... Neemia = Textus librariorum parisiensium
c Libris correctis] id est Biblia secundum correctiones fratrum praedicatorum (Cor1 Cor3) et minorum (Cor2) ; cf.
Biblia communis (loc. cit. apparatus)
.
Numérotation du verset
2Esr. 8,ad litteram
marg.|
.2.
Congregatusque est omnis populus quasi vir unus
id est totaliter {1376}et perfecte, vel uno animo et voluntate ad festum celebrandum.
marg.|
.3.
Ad plateam que est ante portam aquarum.
Ista porta nominatur porta fontis supra tertio capitulo et in opposito illius porte, non tamen immediate erat atrium, ubi homines orabant et audiebant verbum divinum, et hoc atrium vocatur hic platea.
marg.|
.4.
Et dixerunt Esdre scribe, ut afferret librum legis dominus
etc. Quam reparaverat, ut dictum est supra Esdre 7d et ideo eam melius docere poterat.
d 1Esr. 7.
marg.|
.5.
Et legit in eo aperte,
etc id est intelligibiliter declarando ea que videbantur obscura.
marg.|
.6. In
die prima mensis septimi. In
quo est festum tubarum, ut precipitur Levitici. 23.
marg.|
.7.
De mane usque ad mediam diem. In
quo apparet eius solicitudo populum docendo, et devotio populi ita diu et attente audiendo. Ideo subditur :
marg.|
.8.
Et aures omnis populi erant erecte ad librum
etc id est ad audiendum ea qua legebantur in libro, et aures mentis erant attente ad intelligendum.
marg.|
.9.
Stetit autem Esdras scriba super gradum ligneum, quem fecerat ad loquendum,
etc. Dicitur autem de Salomone, quod stetit super basim eneam ad loquendum populo, ut habetur secundo Paralipomenon sexto. Sed illam basim et alia metalla portaverunt secum Chaldei, quando incenderunt templum et civitatem, ut habetur. 4Rg. ultimo. Esdras autem non erat ita dives sicut Salomon. Et ideo pro gradu eneo fecit gradum ligneum ad loquendum.
Numérotation du verset
2Esr. 8,ad litteram
marg.|
marg.| {
1377
}
.1.
Et benedixit Esdras Domino Deo magno,
etc. Ostendens quod in principio predicationis ad impetrandum gratiam Dei debet fieri oratio, non solum a predicante, sed etiam a toto populo. Ideo subditur :
Et respondit
omnis
populus, amen, amen, elevans manus suas. Et incurvati sunt et
adoraverunt
.
marg.|
.2.
Populus autem stabat in gradu. In
ferius quam Esdras qui preeminebat populo, ut predictum est.
marg.|
.3.
Dixit autem Nehemias.
Hic consequenter describitur lectionis interpretatio, cum dicitur.
Dixit
autem Nehemias
ipse est Athersatha.
Sic enim alio nomine dictus est, cuius ratio dicta fuit supra Esd. 2.capitulo
marg.|
.4.
Et Esdras sacerdos et scriba.
Non est per hoc intelligendum quod isti omnes simul loquerentur, quia esset magis confusio intellectus audientium
quam
instructio, nisi forsitan in diversis locis et diversis
partibus
populi sic loquerentur, quod unus non impediret alium, quod
tamen
non videtur verum, quia in principio huius c. dicitur. Congregatus est omnis populus {1378}quasi vir unus ad plateam, que est ante portam aquarum. Ex quo videtur, quod totus erat congregatus in loco uno. solus igitur Esdras
legem
legebat, et obscura declarabat, sed alii in hoc ipsum iuvabant, quia sibi adsistentes faciebant
silentium
in populo ipsum reprimentes a luctu et gemitu, quia non erat dies luctus, sed spiritualis letitie.
marg.|
.5.
Flebat enim.
quia percipiebat se
legem transgressum
fuisse in multis.
marg.|
.6.
Ite comedite pinguia
id est vinum melle
dulcoratum
. Et hoc patet, quod in
diebus
festivis possunt fideles et debent lautius vivere, cum moderamine
tamen
.
marg.|
.7.
Et mittite partes
id est exenia.
marg.|
.8.
Eis qui non preparaverunt
id est pauperibus qui non habuerunt, unde possent sibi sufficienter providere.
marg.|
.9.
Et nolite contristari.
cuius ratio subditur :
marg.|
.10.
Gaudium etenim
id est gaudium spirituale quo debetis in Domino gaudere in hac solennitate est consolatio nostra nos fortificans ad bonum. Cetera patent ex dictis.
marg.|
.11.
Et in die secundo.
Hic consequenter agitur de celebratione festi tabernaculorum, cuius occasio premittitur. cum dicitur.
prol.|
{
1379
}
Numérotation du verset
2Esr. 8,ad litteram
marg.|
.1.
Et invenerunt scriptum.
Le. 23.g.
marg.|
.2.
Precepisse dominum in manu
id est per ipsum Moysen.
marg.|
.3.
Ut habitent
etc. factis de ramis
arborum
viridibus et floribus, hoc enim
festum
celebratur in memoriam beneficii divini, quo fecit habitare filios Israel. 40. annis in tabernaculis in deserto, et absque notabili defectu, secundum
quod
habetur Dt. 2.b. Novit dominus iter tuum habitans tecum. quadraginta annis, et nihil tibi defuit et ad designandum quod Deus de deserto eos educens introduxit in terram fertilem et delectabilem.
marg.|
.4. In
die solenni mense.
Die enim quindecimo septimi mensis incipiebat festum istud, et durabat. 7. diebus scilicet usque ad 21. diem mensis inclusive.
marg.|
.5.
Et frondes ligni
id est ramis et foliis copiosi. Consequenter
ponitur
executio
{1380}
huius solennitatis, cum dicitur.
marg.|
.6.
Et egressus est.
istud non refertur ad illud quod predicitur, In die secundo, quia die secundo mensis 7. audierunt
preceptum legis de festo
tabernaculorum
et appropinquante die quindecimo
mensis
exierunt ad accipiendum ramos et fecerunt tabernacula secundum legis mandatum. ideo sequitur :
marg.|
.7.
Feceruntque sibi tabernacula
id est in tecto domus sue, domus enim in terra illa habent tecta plana, et ideo fecerunt ibi tabernacula que
debebant
esse sub divo, unde et in terra ista quando faciunt hoc festum intra domos suas que non habent tecta plana, removent
cooperturam
domus supra tabernaculum, ut sic sit sub divo.
marg.|
.8.
Et habitaverunt in tabernaculis scilicet
septem diebus secundum preceptum legis. Lev. 23.
Numérotation du verset
2Esr. 8,ad litteram
marg.|
marg.| {
1381
}
.1.
Non enim fecerant
etc.
talia filii Israel.
Non est intelligendum quod ista solennitas fuerit simpliciter maior quam aliqua que fuerit intermedio tempore predicto, quia temporibus quibus floruit regnum, scilicet tempore David et Salomonis, fuerunt pluries facta tabernaculorum festa solenniora quam istud, sed ista comparatio accipitur secundum quid, et proportionabiliter, quia tempore intermedio predicto non legitur quod populus sic fuisset generaliter congregatus in Ierusalem {1382}quasi vir unus, ut dicitur in principio huius cap. nec quod populus fuerit sic attentus ad audiendum legem. Item secundum quandam proportionem maius fuit illis, qui de captivitate redierant, facere tale festum, quam regibus potentibus et populo existenti in statu potentissimo facere festa multo maiora simpliciter, sicut maius est puero portare quatuor quam viro robusto decem vel viginti.
marg.|
.2.
Et in die octavo.
pro emendis necessariis in usum templi.
marg.|
.3.
Iuxta ritum.
qui habetur Levi. 23.
Numérotation du verset
2Esr. 8,moraliter
marg.|
marg.| {1375}
.2.
Congregatusque est omnis populus quasi vir unus,
etc. Unde dicitur Actuum quarto. f. “Multitudinis credentium erat cor unum, et anima una”.
marg.|
.3.
Ad plateam que est ante portam aquarum
id est lachrymarum compunctionis et devotionis. tales enim aque in congregatione {1376}fidelium debent esse.
marg.|
†
Attulit ergo Esdras sacerdos legem coram multitudine.
Per Esdram qui adiutor interpretatur, doctor vel predicator evangelicus designatur. unde Paulus magnus predicator et doctor gentium dicit. 1. Cor. 3.b. Dei enim adiutores sumus. Et iste debet afferre legem evangelicam, et eam fideli populo predicare, et eius intellectum fideliter aperire.
prol.|
{
1377
}
Numérotation du verset
2Esr. 8,moraliter
marg.|
.1.
Et benedixit Esdras Domino.
Quia predicator Dei gratiam postulare debet in principio, non solum per seipsum, sed etiam per populum. Ideo subditur :
prol.|
{1378}†
Et respondit omnis populus, amen.
marg.|
.6.
Ite et comedite.
Ex hoc patet, quod in diebus solennibus licitum est lautius vivere, quam aliis temporibus. Vel per istam refectionem potest Eucharistie sumptio designari, que in diebus solennibus est potissime assumenda.
prol.|
{
1379
}
Numérotation du verset
2Esr. 8,moraliter
marg.|
†
Egredimini in montem
id est de vitiis transite ad culmen virtutum.
marg.|
†
Et afferte frondes
id est opera misericordie.
marg.|
†
Et frondes
id est devotas meditationes Christi passi, qui est vite lignum, et speciosus forma pre filiis hominum.
marg.|
†
Et frondes myrti.
habentes virtutem consiliandi, propter quod designat patientiam in adversis.
marg.|
†
Et ramos palmarum.
Per quos victoria designatur. Unde victoribus antiquitus {1380}palma dabatur, et ideo signat victoriam de spiritualibus inimicis, scilicet. diabolo mundo et carne.
marg.|
.5.
Et frondes ligni
id est ramis et foliis copiosi, per quos designatur dilatatio charitatis. Ps. 118. Viam mandatorum tuorum cucurri, cum dilatasti cor meum.
marg.|
†
Ut fiant tabernacula.
Ex istis enim fit tabernaculum spirituale, in quo filii Israel id est boni Christiani debent 7. diebus habitare id est toto tempore vite sue, totum enim tempus septem diebus revolvitur, et ideo septenario dierum totus decursus temporis designatur.
Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (2Esr. 8), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 28/04/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=19&chapitre=19_8)
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (2Esr. 8), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 28/04/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=19&chapitre=19_8)
Notes :