Nicolaus de Lyra

Capitulum 9

Numérotation du verset 2Esr. 9,1 

In die autem vicesimo quarto mensis huius convenerunt filii Israel in ieiunio et in saccis et humus super eos.
Numérotation du verset 2Esr. 9,2 

Et separatum est semen filiorum Israel ab omni filio alienigena et steterunt coram Domino1* et confitebantur peccata sua et iniquitates patrum suorum.
1 coram Domino Cor1 LP (ad delendum) Ω Ω F] om. Cor3 (hebr. et anti. non habent) Rusch Weber
Numérotation du verset 2Esr. 9,3 

Et consurrexerunt ad standum et legerunt in volumine legis Domini Dei sui, quater in die et2 quater in nocte3 confitebantur et adorabant Dominum Deum suum.
2 et Cor1L Rusch Weber] om. Cor1P |
3 in nocte Ω F ΩJ ΩS Rusch ] om. Cor1 P (hebr. et anti. non habent IN NOCTE quamvis Glossa exponat) Cor2=Cor3 (hebr. et anti. non habent) Weber |
Numérotation du verset 2Esr. 9,4 

Surrexerunt4 autem super gradum levitarum Iosue5 et Bani et6 Cedmiel, Remmi7, Sabnia8, Abani9, Sarebias, Bani et Chanani10 et inclamaverunt voce magna11 Dominum Deum suum.
4 Surrexerunt ΩS ΩJ Rusch Clementina ] Surrexit Weber |
5 Iosue] Iesue ΩJ |
6 et Rusch … Clementina ] om. Weber |
7 Remmi Rusch , Remni ] om. Weber |
8 Sabnia Rusch ] Sebnia Weber |
9 Abani Rusch ] Bani Weber |
10 et Chanani ΦVP ΨD Rusch (Thanani cacogr. )… Clementina ] om. Ω, Chanani Weber |
11 v. m.] inv. |
Numérotation du verset 2Esr. 9,5 

Et dixerunt levite Iosue et Cedmiel, Bonni, Asebia, Serebia, Arebia12, Adaia13, Sebna, Fataia : Surgite14, benedicite Domino Deo vestro15 ab eterno usque in eternum et benedicant nomini glorie tue excelso in omni benedictione et laude.
12 Arebia ΩJ ΩM P16744 Rusch ] om. Weber |
13 Adaia] Odaia Clementina , Odoia P16744 Weber |
14 Surgite Rusch ] Locutus est Esdras in aures populi dicens praem. P16744, + et Cava Σ T ΩS |
15 vestro] nostro M² E ΩM ΩS |
Numérotation du verset 2Esr. 9,6 

Et dixit Esdras16 :
16 Et dixit Esdras Cor1 LP (delendum) ΩF Rusch ] om. Cor3 (hebr. et anti. non habent) Weber
Tu ipse, Domine, solus tu fecisti celum et17 celum celorum et omnem exercitum eorum, terram et universa que in ea sunt, maria et omnia que in eis sunt et tu vivificas omnia hec et exercitus celi te adorat.
17 et ΩF Rusch] om. Weber
Numérotation du verset 2Esr. 9,7 

Tu ipse, Domine18 Deus, qui elegisti Abram19 et eduxisti eum de igne Chaldeorum et posuisti nomen eius Abrahama
0 Cf. Gn. 17, 5.
18 Domine Cava X ΠK ΣT Φ E Θ P N L S ΓA ΨD Ω Ed1455 Rusch Clementina Weber] Dominus Amiatinus ΛL Edmaior. |
19 Abram Cor1P P Cor3 (hebr. et anti.) ΩJ ΩS Rusch Weber ] Habraham Cava; Abraham Cor1 L ΣT M* ΦRGV ΘA L W ΓA ΩM ΩF |
Numérotation du verset 2Esr. 9,8 

et invenisti cor eius fidele coram te et percussisti cum eo fedus ut dares ei terram Chananei, Ethei20, Amorrei et Pheresei21 et Iebusei et Gergesei, ut dares semini eius et implesti verba tua quoniam iustus es.
20 Ethei ΩS ΩJ Rusch ] Chetthei Weber |
21 Pheresei] Ferezei Weber |
Numérotation du verset 2Esr. 9,9 

Et vidisti afflictionem patrum nostrorum in Egypto clamoremque eorum audisti super mare Rubrumb.
0 Cf. Ex. 3, 7.
Numérotation du verset 2Esr. 9,10 

Et dedisti signa atque22 portenta in pharaone23 et in universis servis eius et in omni populo terre illius, cognovisti enim quia superbe egerant contra eos et fecisti tibi nomen sicut et in hac die.
22 atque Rusch Clementina ] et Weber |
23 Pharaone Ω Rusch Clementina ] Pharao Weber |
Numérotation du verset 2Esr. 9,11 

Et mare divisisti ante eos et transierunt per medium maris in sicco24 c, persecutores autem eorum proiecisti in profundum quasi lapidem in aquas validasd.
0 Cf. Ex. 14, 22.
0 Cf. Ex. 15, 5.
24 sicco Ω Rusch Clementina ] sicca Weber
Numérotation du verset 2Esr. 9,12 

Et in columna nubis ductor eorum fuisti per diem et in columna ignis per noctem ut appareret eis via per quam ingrediebanture.
0 Cf. Ex. 13, 21.
Numérotation du verset 2Esr. 9,13 

Ad montem quoque Sinai descendisti et locutus es cum eis de celo et dedisti eis iudicia recta et legem veritatis cerimonias et precepta bonaf.
0 Cf. Ex. 19, 20.
Numérotation du verset 2Esr. 9,14 

Et sabbatum sanctificatum tuum ostendisti eis et mandata et cerimonias et legem precepisti eis in manu Moysi servi tui.
Numérotation du verset 2Esr. 9,15 

Panem quoque de celo dedisti eis in fame eorumg et aquam de petra eduxisti eis sitientibus et dixisti eish, ut ingrederentur et possiderent terram super quam levasti manum tuam ut traderes eis.
0 Cf. Ex. 16, 8.
0 Cf. Ex. 17, 6.
Numérotation du verset 2Esr. 9,16 

Ipsi vero et patres nostri superbe egerunt et induraverunt cervices suas et non audierunt mandata tua.
Numérotation du verset 2Esr. 9,17 

Et noluerunt audire et non sunt recordati mirabilium tuorum que feceras eis. Et induraverunt cervices suas et dederunt caput ut converterentur ad servitutem suam quasi per contentionem. Tu autem Deus propitius, clemens et misericorsi, longanimis et multe miserationis non dereliquisti eos
0 Cf. Ex. 34, 6.
Numérotation du verset 2Esr. 9,18 

et quidem cum fecissent sibi vitulum conflatilemj et dixissent iste est Deus tuus qui eduxit te de Egypto feceruntque blasphemias magnas.
0 Cf. Ex. 32, 4.
Numérotation du verset 2Esr. 9,19 

Tu autem in misericordiis tuis multis non dimisisti eos in deserto, columna nubis non recessit ab eis per diem, ut duceret eos in viam25 et columna ignis in nocte ut ostenderet eis iter per quod ingrederentur.
25 viam Ω Rusch Clementina ] via Weber
Numérotation du verset 2Esr. 9,20 

Et spiritum tuum bonum dedisti qui doceret eosk et manna tuum non prohibuisti ab ore eorum et aquam dedisti eis in siti.
0 Cf. Nm. 11, 25.
Numérotation du verset 2Esr. 9,21 

Quadraginta annis pavisti eos in deserto nihilque eis defuitl, vestimenta eorum non inveteraverunt et pedes eorum non sunt attriti.
0 Cf. Ex. 16, 35.
Numérotation du verset 2Esr. 9,22 

Et dedisti eis regna et populos et partitus es eis sortes et possederunt terram Seon et terram regis Esebon et terram Og regis Basanm.
0 Cf. Nm. 21, 33-34 ; Ps. 134, 11.
Numérotation du verset 2Esr. 9,23 

Et multiplicasti filios eorum26 sicut stellas celin et adduxisti eos ad terram de qua dixeras patribus eorum ut ingrederentur et possiderent.
0 Cf. Gn. 26, 4.
26 multiplicasti - filios eorum Rusch Clementina ] inv. Weber
Numérotation du verset 2Esr. 9,24 

Et venerunt filii et possederunt terram et humiliasti coram eis habitatores terre Chananeos et dedisti eos in manu eorum et reges eorum et populos terre ut facerent eis sicut placebat illis.
Numérotation du verset 2Esr. 9,25 

Ceperunt itaque urbes munitas et humum pinguem et possederunt domos plenas cunctis bonis, cisternas ab aliis fabricatas, vineas et oliveta et ligna pomifera multa et comederunt et saturati sunt et impinguati sunt et abundaverunt27 deliciis in bonitate tua magna.
27 abundaverunt] abundavere Weber
Numérotation du verset 2Esr. 9,26 

Provocaverunt autem te ad iracundiam et recesserunt a te et proiecerunt legem tuam post terga sua et prophetas tuos occiderunt, qui contestabantur eos ut reverterentur ad te feceruntque blasphemias grandeso.
0 Cf. 3Rg. (1Rg.) 19, 10 ; 2Par. 24, 19 ; Mt. 23, 37.
Numérotation du verset 2Esr. 9,27 

Et dedisti eos in manu hostium suorum et afflixerunt eos. Et in tempore tribulationis sue clamaverunt ad te et tu de celo audisti et secundum miserationes tuas multas dedisti eis salvatores qui salverent28 eos de manu hostium suorump.
0 Idc. 3, 9.
28 salverent] salvaverunt Weber
Numérotation du verset 2Esr. 9,28 

Cumque requievissent, reversi sunt ut facerent malum in conspectu tuo et dereliquisti eos in manu inimicorum suorum et possederunt eos. Conversique sunt et clamaverunt ad te. Tu autem de celo audisti et liberasti eos in misericordiis tuis multis temporibus.
Numérotation du verset 2Esr. 9,29 

Et contestatus es eos ut reverterentur ad legem tuam. Ipsi vero superbe egerunt et non audierunt mandata tua et in iudiciis tuis peccaverunt que faciet homo et vivet in eis et dederunt humerum recedentem et cervicem suam induraverunt nec audierunt.
Numérotation du verset 2Esr. 9,30 

Et protraxisti super eos annos multos et contestatus es eos in spiritu tuo per manum prophetarum tuorum et non audierunt et tradidisti eos in manu populorum terrarum.
Numérotation du verset 2Esr. 9,31 

In misericordiis autem tuis plurimis non fecisti eos in consumptionem29 nec dereliquisti eos quoniam Deus miserationum et clemens es tu30.
29 consumptionem ΩS ΩJ Rusch Clementina ] consumptione Weber |
30 es tu Rusch Clementina ] inv. Weber |
Numérotation du verset 2Esr. 9,32 

Nunc itaque Deus noster31 magne, fortis et terribilis, custodies32 pactum et misericordiam, ne avertas a facie tua omnem laborem qui invenit nos, reges nostros, principes nostros et sacerdotes nostros, prophetas nostros et patres nostros et omnem populum tuum a diebus regis Assur usque in diem hanc.
31 noster] + Deus Weber |
32 custodies] custodiens Weber |
Numérotation du verset 2Esr. 9,33 

Et tu iustus in omnibus que venerunt super nos quia veritatem fecisti nobis33, nos autem impie egimus.
33 nobis L ΩF ΩJ ΩS Rusch ] om. Cor1 LP Cor2=Cor3 (hebr. et anti. non habent) Weber
Numérotation du verset 2Esr. 9,34 

Reges nostri, principes nostri, sacerdotes nostri et patres nostri non fecerunt legem tuam et non attenderunt mandata tua et testimonia tua que testificatus es in eis.
Numérotation du verset 2Esr. 9,35 

Et ipsi in regnis suis bonis et in bonitate tua multa quam dederas eis et in terra latissima et pingui quam tradideras in conspectu eorum, non servierunt tibi nec reversi sunt ab studiis suis pessimis.
Numérotation du verset 2Esr. 9,36 

Ecce nosipsi hodie servi sumus et terra34 quam dedisti patribus nostris ut comederent panem eius et que bona sunt eius et nos ipsi servi sumus in ea.
34 terra Ω ΩF Rusch Clementina ] terram Weber
Numérotation du verset 2Esr. 9,37 

Et fruges eius multiplicantur regibus quos posuisti super nos propter peccata nostra et in corporibus nostris dominantur et in iumentis nostris secundum voluntatem suam et in tribulatione magna sumus.
Numérotation du verset 2Esr. 9,38 

Super omnibus ergo his nosipsi percutimus fedus
et scribimus et signant principes nostri levite nostri et sacerdotes nostri.

Capitulum 9

Numérotation du verset 2Esr. 9,1 
ad litteram
marg.| marg.| {1381} In die autem. Hic consequenter describitur populi confessio. et primo confessio transgressionis. secundo confessio divine laudis, ibi :   Surrexerunt autem. Circa primum premittitur tempus, cum dicitur.
marg.| .1. In die autem vicesimo quarto. Sicut enim dictum est. c. preced. singulis diebus festis tabernaculorum audierunt legem, et sic perceperunt se causa transgressos fuisse iungendo matrimonia cum alienigenis, et ideo transacta die collecte, que fuit 22. dies mensis septimi, in crastino separaverunt semen filiorum Israel ab alienigenis, et 24. die ieiunaverunt induti saccis, et aspersi capita pulvere in signum vere penitentie et humiliationis, {1382}prout dicitur.   Convenerunt filii Israel   in   ieiunio   .
marg.| .2. Et separatum est semen etc. hoc iam erat factum die precedenti. Ideo dicitur,   Et   separatum   est. die preterito.
marg.| .3. Et steterunt. separati ab alienigenis die vicesimoquarto.
marg.| .4. Et confitebantur peccata sua. facto, verbo, et signo.
marg.| .5. Quater indie et quater in nocte confitebantur. In quo apparet veritas penitentie, quia subtrahebant sibi quietem noctis pro magna parte.
marg.| .6. Surrexerunt autem. Hic consequenter describitur confessio divine laudis, ad quam premittitur exhortatio Levitarum, cum dicitur.   Surrexerunt autem ut melius populum excitarent ad divinam laudem. unde subditur :
marg.| .7. Et dixerunt Levite, etc. populum exhortando.
Numérotation du verset 2Esr. 9,ad litteram 
marg.| marg.| {1383} .1. Surgite, benedicite Domino Deo nostro. corde et ore.
marg.| .2. Et benedicant. Hic consequenter ponitur laudis divine confessio, et secundo divine misericordie imploratio, ibi :   Nunc itaque domine. Circa primum ponitur dicta confessio Levitis precinentibus et aliis audientibus, et tacite Deum laudantibus. In qua quidem confessione primo cognoscitur divinum beneficium, quod est generale respectu omnium, et secundo multiplex beneficium speciale collatum populo Israel, ibi :   Tu ipse Domine. Primum beneficium duplex est, Unum est creationis, quod notatur cum dicitur.
marg.| .3. Tu ipse domine solus scilicet es creator, premittitur tamen in aliquibus libris.
marg.| .4. Et dixit Esdras. sed non est in hebreo, nec est de textu, quia non est verbum solius Esdre, sed etiam aliorum confitentium Deum creatorem omnium celestium et terrestrium, ideo subditur :
marg.| .5. Tu fecisti celum scilicet sydereum.
marg.| .6. Et celum celorum id est celum empyreum quod est supremum.
marg.| .7. Et omnem exercitum eorum id est stellas et luminaria, que dicuntur exercitus celi syderei, et angelos qui sunt exercitus celi empyrei.
marg.| .8. Terram. que est infimum elementum, et per hoc intelligitur creatio corporum mediorum inter terram et celum. Secundum beneficium est gubernationis, quod notatur cum dicitur.
marg.| .9. Et tu vivificas omnia hec. quia omnes creature per divinam gubernationem ad actus suos moventur, qui motus etiam in creaturis inanimatis dicitur quedam vita, ut habetur. 8 Physicorum.
marg.| .10. Et exercitus celite adorat. Quia angeli qui sunt exercitus celi empyrei adorant Deum adoratione proprie dicta. Similiter exercitus celi syderei id est stelle et luminaria cum adorant adoratione large dicta, inquantum in eorum illuminationibus relucet Dei bonitas et sapientia, et ex hoc moventur creature rationales ad adorandum eum adoratione proprie dicta. Ex hoc autem loco surrexit quidam error Iudeorum, dicentium Deum esse corporeum et esse in loco determinato scilicet in occidente, eo quod stelle moventur ab oriente versus occidentem. q. adorando Deum ibidem existentem. Sed hec ratio frivola est, quia eadem ratione diceretur esse in oriente, quia stelle moventur ab occidente in orientem in hemispherio nobis opposito. Et etiam dictus error manifeste est contra dictum Ier. 24d. “Celum et terram ego impleo, dicit dominus”. dictum tamen hoc ita est absurdum, quod non indiget alia improbatione. ideo breviter pertranseo.
marg.| .11. Tu ipse domine. Hic consequenter ponitur confessio multiplicis beneficii filiis Israel specialiter collati, et exprimendo beneficiorum multitudinem{1384}et magnitudinem, interponit populi ingratitudinem, ut opposita iuxta se posita magis elucescant, ut magis apparebit prosequendo. Primo ergo ponitur beneficium electionis, quo Deus populum Israel sibi tanquam peculiarem elegit in Abraham, cum dicitur,   Tu ipse   domine   qui   elegisti etc. : Sic enim vocabatur, quando dominus ipsum elegit et vocavit, ut habetur Gn. 12
marg.| .12. Et eduxisti eum de igne Chaldeorum. quia secundum Hebreos proiectus fuit in ignem de precepto Nemroth, propter fidem unius veri Dei, et inde divinitus salvatus, prout dictum fuit plenius Ge. 11
marg.| .13. Et posuisti nomen eius Abraham id est patrem multitudinis fidelium, sicut habetur Ge. 17
marg.| .14. Et invenisti cor eius fidele. quia pro amore tuo paratus fuit etiam filium suum dilectissimum immolare ut habetur Ge. 22
marg.| .15. Et percussisti cum eo fedus, etc. ut habetur Gene. 15
marg.| .16. Et implesti verba. Hic consequenter exprimitur beneficium liberationis Israel de Egypto, cum dicitur,   Et   implesti verba quia tempore famis fecit populum Israel descendere in Egyptum, ut habetur Gene. 64. ut ibidem ad tempus salvaretur, per ipsum Ioseph.
marg.| .17. Et vidisti afflictionem patrum. quia mortuo Ioseph populus Israel fuit ibi multipliciter afflictus, ut habetur Ex. 1. et capitulis sequentibus usque ad 12
marg.| .18. Clamoremque eorum audisti super mare rubrum. Egyptios submergens et filios Israel salvans, ut habetur Ex. xiiii.
marg.| .19. Et dedisti signa. mare dividendo.
marg.| .20. Et portenta. Pharaonem et eius exercitum submergendo.
marg.| .21. Cognovisti enim, etc. Iniuste filios Israel opprimendo.
marg.| .22. Et in columna nubis ductor eorum. ut habetur Ex. xiiii.
marg.| .23. Ad montem quoque Sinai. Hic consequenter describitur beneficium dationis legis cum dicitur, Ad montem etc. In signo visibili. Ex. 19
marg.| .24. Et locutus es cum eis etc. Ex. 20
marg.| .25. Et dedisti eis iudicia recta. quantum ad precepta iudicialia.
marg.| .26. Et legem veritatis. quantum ad moralia.
marg.| .27. Ceremonias. quantum ad ceremonialia.
marg.| .28. Et precepta. quantum ad cetera mandata que ad predicta reducuntur.
marg.| .29. Panem quoque de celo dedisti eis. Hic consequenter ponitur beneficium nutritionis in deserto, quia dedis eis manna de celo, ut habetur Ex. 16
marg.| .30. Et aquam de petra eduxisti, etc. ut habetur Exodi. 17 et Nume. 20
marg.| .31. Et dixisti eis ut ingrederentur et possiderent terram. ut habetur Nume. 13
prol.| {1385}
Numérotation du verset 2Esr. 9,ad litteram 
marg.| .1. Super quam levasti manum tuam. iurando Abrahe, quod semen eius possideret illam terram, Gn. 22 capitulo ubi dicitur. Per memetipsum iuravi dicit dominus, etc.
marg.| .2. Ipsi vero. Hic interponitur populi Israel ingratitudo de beneficiis acceptis cum dicitur.
marg.| .3. Superbe egerunt, etc. mandata Dei transgrediendo.
marg.| .4. Et induraverunt cervices suas et non audierunt etc. per obstinationem in peccato.
marg.| .5. Et non sunt recordati mirabilium tuorum que feceras. Egyptum multipliciter percutiendo, et filios Israel mirabiliter liberando, ut patet in divisione rubri maris, et in pluribus aliis, et tamen frequenter insurgebant ad murmurandum contra Moysen et Deum, sicut patet Ex. 14. et 16. et in multis aliis locis.
marg.| .6. Tu autem Deus propitius et clemens, etc. ex tua bonitate eos supportasti, cum tamen essent exterminatione digni, specialiter propter hoc quod subditur :
marg.| .7. Et quidem cum fecissent sibi vitulum, etc. ut habetur Exodo 32.
marg.| .8. Feceruntque blasphemias magnas, etc. vitulum Deum nominando, et ei tanquam Deo immolando, et sic blasphemaverunt verbo et facto.
marg.| .9. Non dimisisti eos in deserto, etc. Absque tua benigna protectione et gubernatione, ideo subditur :
marg.| .10. Columna nubis non recessit ab eis. propter dictas blasphemias et de ista columna nubis et ignis utrum fuerit una vel duplex, dictum fuit plenius Ex. 13.
marg.| .11. Et manna tuum non prohibuisti. In gratos pane celesti pascendo, ut habetur Ex. 16.
marg.| .12. Et aquam dedisti. Ex. 15. aquas dulcorando. Et 17. aquas de petra educendo.
marg.| .13. Vestimenta eorum non inveteraverunt etc.  et pedes eorum non sunt attriti id est lesi vel lassati ex itinere. Sciendum tamen quod istud beneficium {1386}non potest intelligi de omnibus generaliter quia scribitur Nm. 11.a. Interea ortum est murmur populi quasi dolentium pre labore, scilicet itineris. Propter quod dicendum quod sicut manna erat cibus valde sapidus bonis, secundum quod dicitur Sap. 16 capitulo Panem paratum dedisti eis, omne delectamentum in se habentem, etc. et tamen erat insipidus malis, secundum quod dicebant Numeri. 11.b. Anima nostra arida est, nihil aliud respiciunt oculi nostri nisi man. Ita dicendum est hic, quod vestimenta bonorum non sunt vetustate consumpta, nec pedes eorum ex itinere lassati, sed tantum malorum.
marg.| .14. Et possederunt terram. Hic consequenter recolitur beneficium introductionis in terram bonam, et fertilem. Et primo quantum ad terram que erat ultra Iordanem, in qua habitaverunt due tribus et dimidia, cum dicitur. Et possederunt terram, etc. ut habetur Nu. 21. Secundo quantum ad terram, citra Iordanem, que proprie dicitur terra promissionis, cum dicitur.
marg.| .15. Et adduxisti eos ad terram de qua dixeras patribus eorum scilicet Abrahe, Isaac, et Iacob.
marg.| .16. Et humiliasti eorum eis habitatores terre Chananeos, etc. immittendo eis tantum terrorem, quod non poterant se defendere, ut habetur Ios. 2.b.
marg.| .17. Et reges eorum scilicet triginta unum, quos debellavit Iosue, ut habetur Ios. 12. Cetera patent in littera.
marg.| .18. Et comederunt, et saturati sunt, etc. Hic consequenter interponitur ingratitudo populi Israel de beneficiis acceptis. Et comederunt et saturati sunt, et impinguati sunt et et abundaverunt deliciis, etc. Et sequitur :
marg.| .19. Provocaverunt autem te ad iracundiam. multipliciter te offendendo.
marg.| .20. Et recesserunt a te, et proiecerunt legem tuam, etc. per idololatriam.
marg.| .21. Et prophetas tuos occiderunt. sicut patet. 4Rg. in pluribus locis specialiter. 21 capitulo ubi dicitur de Manasse, quod sanguinem innoxium fudit multum nimis.
prol.| {1387}
Numérotation du verset 2Esr. 9,ad litteram 
marg.| .1. Et dedisti eos in manu, hostium suorum. Istud refertur ad tempus Iudicum, quia post mortem Iosue populo ad idololatriam declinante frequenter fuit traditus in manibus hostium, ut patet ex decursu libri Iudicum.
marg.| .2. Et in tempore tribulationis sue clamaverunt ad te, etc. afflictione eis intellectum dante.
marg.| .3. Et secundum miserationes tuas. quamvis essent indigni.
marg.| .4. Dedisti eis salvatores id est iudices, qui liberabant eos de manibus hostium, ut patet ex decursu libri Iudicum. Unde dicitur Iud. 2 capitulo Cumque dominus iudices suscitaret in diebus, eorum, flectebatur misericordia, et audiebat afflictorum gemitus, et liberabat eos de cede vastantium.
marg.| .5. Cumque requievissent. ab afflictione hostium.
marg.| .6. Reversi sunt, ut facerent malum. mortuo iudice.
marg.| .7. Et dereliquisti eos in manu inimicorum scilicet donec liberaretur per alium iudicem succedentem, sicut patet ex decursu libri Iudicum.
marg.| .8. Conversique sunt et clamaverunt ad te. tempore Samuelis.
marg.| .9. Et liberasti eos. de manibus Philisthinorum Samuele pro eis orante, ut habetur. 1Rg. 7 capitulo
marg.| .10. Et contestatus es eos, ut reverterentur ad legem tuam. per Samuelem David, et alios prophetas.
marg.| .11. Ipsi vero superbe egerunt, et non audierunt mandata quia regnum Israel tempore Ieroboam recessit a cultu Dei, colendo vitulos aureos, ut habetur. 3Rg. 12
marg.| .12. Et dederunt humerum recedentem. quia post regnum Israel, regnum Iuda declinavit ad idololatriam.
marg.| .13. Et protraxisti super eos annos multos. differendo pene inflictionem.
marg.| .14. Et contestatus es eos. ut non excusarent se per ignorantiam.
marg.| .15. Et non audierunt. obstinati per suam malitiam.
marg.| .16. Et tradidisti eos in manu populorum terrarum. quia regnum Israel {1388}fuit traditum in manibus regum Assyriorum scilicet Theglathphalnasar et Salmanasar, ut habetur. 3Rg. 17. et 18. et regnum Iuda in manu regis Babylonis, ut habetur. 3Rg. 60.
marg.| .17. In misericordiis autem tuis. quia multi de regno Iude remanserunt vivi, quorum aliqui fuerunt ducti in Babylonem, et aliqui remanserunt in terra Iuda sub Godolia, ut habetur. 4. Re. ult. et quia illi qui erant in Babylone captivi a Cyro rege, habuerunt licentiam redeundi, ut habetur sup. 1. Is. 1. et a rege Artaxerxe Is. 7
marg.| .18. Nunc itaque. Hic ultimo ponitur divine misericordie imploratio, maxime quantum ad illos qui redierant de captivitate : cum dicitur. Nunc itaque domine. per generalem omnium gubernationem.
marg.| .19. Deus. per creationem.
marg.| .20. Noster. per cultum specialem.
marg.| .21. Magne. per infinitatem.
marg.| .22. Fortis. per omnipotentiam.
marg.| .23. Et terribilis. per iustitiam.
marg.| .24. Custodiens pactum. per veritatem.
marg.| .25. Et misericordiam. per pietatem.
marg.| .26. Ne avertas a facie tua omnem laborem qui invenit nos, etc. ut pro labore concedas nobis quietem, et pro servitute libertatem.
marg.| .27. A diebus regis Assur usque in diem hanc. Et tu iustus in omnibus que venerunt super nos, quia veritatem fecisti nobis, nos autem. quia reges Assyriorum post captivitatem decem tribuum ceperunt molestare regnum Iuda tempore Sennacherib, ut habetur. 3Rg. 18. Et tandem captivatum fuit regnum Iuda per Nabuchodonosor regem Babylonis : cuius captivitatis adhuc remanebat effectus servitutis, unde sequitur postea.
marg.| .28. Ecce nosipsi. quia licet sacerdotes essent a tributo liberi et ministri templi, ut habetur Is. 7. non tamen alii.
marg.| .29. Et fruges eius multiplicantur. quia de eis reddebatur certa summa regi.
marg.| .30. Et corporibus nostris dominantur et iumentis. quia faciebant corueias regi de personis et suis animalibus.
prol.| {1381}Libri Nehemihe
prol.| Capitulum 9
Numérotation du verset 2Esr. 9,moraliter 
marg.| .1. In die autem vicesimoquarto. Sicut habetur ex capitulo precedenti, singulis diebus festis tabernaculorum Esdras legit in libro legis Domini ipsam interpretando, et sic populus qui ad audiendum erat intentus, ut ibidem dicitur, percepit se in pluribus deliquisse, et specialiter in commistione per matrimonia, cum aliis gentibus, quod prohibitum erat in lege divina, propter quod egit penitentiam in ieiuniis, saccis, et cinere, et segregatione a Gentilibus, ut patet in textu. Per Esdram autem intelligitur predicator, ut supra dictum est, ipse vero predicare debet vitia et virtutes, penam et gloriam. ideo per auditum sue predicationis populus audiens attente percepit sua peccata, de quibus debet penitentiam agere in ieiunio quantum ad parcitatem victus, et in saccis, quantum ad austeritatem vestitus, et humus super eos, quantum ad humiliationem sui status et gestus.
prol.| {1382}
marg.| .2. Et separatum est semen filiorum Israel ab omni alienigena. per quod significatur quod vere penitens elongare se debet quantum potest a peccatoribus. Quia dicitur Prv. 13.d. Qui cum sapientibus graditur, sapiens erit, amicus stultorum, similis erit. Et Ps. 17.d. Cum sancto sanctus eris, et cum perverso perverteris.
marg.| .4. Et confitebantur peccata. cum humilitate magna.
marg.| .5. Quater in die et quater in nocte confitebantur, et adorabant. Quaternarius est primus numerus quadratus, quia resultat ex ductu binarii in seipsum semel. bis duo namque quatuor sunt, et ideo signat stabilitatem, sicut in quantitate continua corpus quadratum in quolibet suo latere stabiliter sedet. propter quod Philosophus Primo Ethicorum comparat tetragono virtuosum. per hoc igitur quod dicitur hic quater in nocte, et quater in die confitebantur et laudabant, significatur quod vera confessio peccatorum, et vera confessio divinarum laudum, habent annexam quadraturam stabilem virtutum.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (2Esr. 9), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 26/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=19&chapitre=19_9)
Signaler un complément d'information

Notes :