Hugo de Sancto Caro

Capitulum 2

Numérotation du verset Est. 2,1 

His itaque gestis,
postquam regis Assueri indignatio deferbuerat1 recordatus est Vasthi et que fecisset
1 indignatio deferbuerat ΩS ΩM Rusch Clementina ] inv. Weber
vel que passa esset.
Numérotation du verset Est. 2,2 

Dixeruntque pueri regis ac ministri eius :
Querantur regi puelle
virgines
ac speciose
Numérotation du verset Est. 2,3 

et mittantur
qui considerent
per universas provincias puellas speciosas et virgines
et adducant eas
ad civitatem
Susan2
2 Susan Rusch Weber ] Susam Ω
et tradant eas3 in domum feminarum sub manu Agei4 eunuchi qui est prepositus et custos mulierum regiarum
3 eas ΩS ΩM Rusch Clementina ] om. Weber |
4 Agei Rusch ] Egei ΩS ΩJ ΩM Clementina , Egaei Weber |
et accipiant
mundum muliebrem
et cetera ad usus necessaria.
Numérotation du verset Est. 2,4 

Et quecumque inter omnes oculis regis placuerit,
ipsa regnet pro Vasthi.
Placuit sermo regi et ita ut suggesserat5 iussit fieri.
5 suggesserat] suggesserant Weber
Numérotation du verset Est. 2,5 

Erat vir Iudeus in Susis civitate, vocabulo Mardocheus filius Iair, filii Semei, filii Cis de stirpe Gemini6,
6 Gemini Ω Rusch ] Iemini Weber
Numérotation du verset Est. 2,6 

qui translatus fuerat
de Hierusalem
eo tempore quo Iechoniam regem Iuda
Nabuchodonosor
rex Babylonis
transtulerat,
Numérotation du verset Est. 2,7 

qui fuit nutricius
filie
fratris sui
Edisse7 que altero nomine vocabatur Esther8
7 Edisse ΩJ ΩM Rusch , Edysse ΩS, Edissae Clementina ] Edesse Weber |
8 vocabatur Esther ΩS Rusch Clementina ] inv. Weber |
et utrumque parentem amiserat,
pulchra nimis et decora facie.
Mortuisque patre eius ac matre Mardocheus sibi eam adoptavit in filiam.
Numérotation du verset Est. 2,8 

Cumque percrebuisset regis imperium et iuxta mandatum9 illius multe pulchre virgines10 adducerentur Susan11 et Ageo12
9 mandatum Ω Rusch Clementina ] mandata Weber |
10 pulchre virgines ΩS Rusch Clementina ] inv. Weber |
11 Susan Rusch Weber ] Susam ΩJM |
12 Ageo Rusch , Aggeo ΩS ΩM2 ] Egeo ΩJ ΩM Clementina , Egaeo Weber |
traderentur eunucho Esther quoque inter ceteras puellas ei tradita est ut servaretur in numero feminarum.
Numérotation du verset Est. 2,9 

Que placuit ei et invenit gratiam in conspectu eius13 et precepit eunucho14 ut acceleraret mundum muliebrem
13 eius ΩJ Rusch ] illius Weber |
14 et precepit eunucho Rusch Clementina ] om. Weber |
et traderet ei partes suas et septem puellas speciosissimas
de domo regis et tam ipsam
quam pedissequas eius
ornaret
atque excoleret.
Numérotation du verset Est. 2,10 

Que
noluit indicare ei
populum et patriam suam. Mardocheus enim preceperat ut de hac re omnino reticeret
Numérotation du verset Est. 2,11 

qui deambulabat
quotidie
ante vestibulum
domus,
in qua electe virgines
servabantur curam agens salutis Esther et scire volens quid ei accideret.
Numérotation du verset Est. 2,12 

Cum autem venisset tempus singularum per ordinem puellarum ut intrarent
ad regem,
expletis omnibus que ad cultum muliebrem pertinebant, mensis duodecimus vertebatur, ita dumtaxat ut sex mensibus15 oleo unguerentur mirtino
15 mensibus Ω Rusch Clementina ] menses Weber
et aliis sex quibusdam pigmentis
et aromatibus
uterentur.
Numérotation du verset Est. 2,13 

Ingredientesque
ad regem
quicquid postulassent ad ornatum pertinens accipiebant
et ut eis placuerat composite de tricliniis16
16 tricliniis] triclinio Weber
feminarum ad regis cubiculum transiebant.
Numérotation du verset Est. 2,14 

Et que intraverat vespere, egrediebatur mane,
atque exinde17
17 exinde] inde Weber
in secundas edes deducebantur18, que sub manu Sasagazi eunuchi erant, qui concubinis regis presidebat, nec habebat potestatem ad regem ultra redeundi, nisi voluisset rex et eam venire iussisset ex nomine.
18 deducebantur] deducebatur Weber
Numérotation du verset Est. 2,15 

Evoluto autem tempore per ordinem,
instabat dies
quo Esther
filia Abiail19 fratris Mardochei,
19 Abiail] Abiael ΩJ, Abihel ΩM, Abiahil Clementina Weber
quam sibi adoptaverat in filiam
deberet intrare20 ad regem.
20 deberet intrare ΩS Rusch Clementina ] inv. Weber
Que non quesivit muliebrem cultum, sed quecumque voluit Egeus eunuchus custos virginum hec ei ad ornatum dedit.
Erat enim formosa valde
et incredibili pulchritudine, omnium oculis gratiosa et amabilis videbatur.
Numérotation du verset Est. 2,16 

Ducta est itaque ad cubiculum regis Assueri mense decimo qui vocatur thebeth21
21 thebeth ΩJ Rusch ] tebeth Weber
septimo anno regni eius.
Numérotation du verset Est. 2,17 

et adamavit22 eam
22 adamavit ΩS Rusch Clementina ] amavit Weber
rex
plus quam omnes mulieres,
habuitque gratiam
et misericordiam
coram eo super omnes mulieres et posuit diadema regni
in capite eius
fecitque eam regnare
in loco Vasthi.
Numérotation du verset Est. 2,18 

Et iussit convivium preparari permagnificum cunctis principibus et servis suis
pro coniunctione et nuptiis Esther.
Et dedit requiem
universis23 provinciis
23 universis] in praem. Weber
ac dona
largitus est iuxta magnificentiam principalem.
Numérotation du verset Est. 2,19 

Cumque et secundo quererentur virgines
et congregarentur Mardocheus
manebat ad ianuam regis24,
24 ianuam regis Rusch Clementina ] inv. Weber
Numérotation du verset Est. 2,20 

necdumque prodiderat Esther patriam et populum suum iuxta mandatum eius.
Quicquid enim ille precipiebat observabat Esther et ita cuncta faciebat ut eo tempore solita erat quo eam parvulam nutriebat.
Numérotation du verset Est. 2,21 

Eo igitur tempore quo Mardocheus ad regis ianuam morabatur, irati sunt Bagathan et Thares duo eunuchi regis,
qui ianitores erant et in primo palatii limine residebant25
25 residebant ΩS Rusch ] presidebant Weber
volueruntque insurgere
in regem
et occidere eum.
Numérotation du verset Est. 2,22 

Quod Mardocheum
non latuit statimque nuntiavit
regine Esther et illa regi ex nomine Mardochei qui ad se rem detulerat.
Numérotation du verset Est. 2,23 

Quesitum est et inventum et appensus est26 uterque eorum in patibulo. Et iussit rex ut in libro memoriali scriberetur, ut pro vita sua aliquid repensaret ei27 mandatumque historiis et annalibus traditum coram rege.
26 est ΩS Rusch Clementina ] om. Weber |
27 et iussit…repensaret ei tantum Rusch cum LXX ] om. Weber |

Capitulum 2

Numérotation du verset Est. 2,1 
marg.| {h} His itaque, etc. Deferbuerat] id est cessaverat. Dicit enim IOSEPHUS, quod Rex Assuerus graviter tulerat separationem a Vasthi, quia nimis diligebat eam Sed non poterat eam revocare, propter legem Persarum, et Medorum, quas transgredi non licebat : Et ideo cum tristis fuisset, cessavit postea tristitia.
marg.| {i} Recordatus est Vasthi] quam pulchra esset.
marg.| {k} Que fecisset] contemnens regem.
marg.| {l} Que passa esset] scilicet repudiationem.
marg.| {m} Virgines] de quibus 2Cor. 11.a. Despondi enim vos uni viro, etc.
marg.| {n} Mittantur] Ecce ego mitto vos, sicut oves in medio luporum Mt. 10.b.
marg.| {o} Susan] etc. GLOSSA in qua regnavit Assuerus.
marg.| {p} Egei Eunuchi, qui est] etc. Vel Agei. Ageus interpretatur festinus, et significat Prelatos, qui festini debent esse, et primi in bonis operibus, ut sicut precedunt dignitate, sic precedant exemplo boni operis, et morum honestate. Proverbiorum 22.d. Vidisti hominem velocem, coram regibus stabit. Debent etiam esse Eunuchi, id est castrati, propter regnum Dei. Mt. 9.b. Sunt Eunuchi, qui castraverunt seipsos propter regnum celorum.
marg.| {1. 391ra} Hi proponuntur quasi custodes puellarum, id est Ecclesiarum, et sanctarum animarum.
marg.| {a} Mundum] id est cultum, et ornatum. Unde ministros talium vocamus mundibundos.
marg.| {b} In Susis civitate] IOSEPHUS dicit quod erat in Babylone, unde adducta fuit Esther, Sed non est hoc contrarium, quia in Babylone morabatur ipse, et familia sua, tamen aliquando veniebat Susam, et tunc forte venerat illuc : Habebat enim eam domum, in qua postea habitavit sublimata Esther.
marg.| {c} Transtulerat] 4Rg. 24.
marg.| {d} Edisse] quod interpretatur misericordia, quia misericordia consecuta est Ecclesia de gentibus. De hoc Os. 2.a.
marg.| {e} Ester] quod interpretatur absconsa.
marg.| {f} Pulchra] GLOSSA Pulchra es, et decora, filia Hierusalem, Ct. 6.a.
marg.| {g} Adoptavit in filiam] GLOSSA id est per verbum Evangelii ad salutem generavit eternam. Unde : Filioli mei quos iterum parturio Gal. 4.c.
marg.| {h} Regis imperium] de querendis pulchris virginibus.
marg.| {i} Eunucho] castrato.
marg.| {k} Esther quoque inter ceteras] etc. GLOSSA Hanc Nabuchodonosor spiritualis, et Rex confusionis a naturali lege, et cultu unius Dei in confusionem idololatrie transtulit, sed pietas divina ad viam veritatis per predicatores revocavit. Sed hoc GLOSSA videtur innuere, quod Nabuchodonosor transtulit cum Iechonia istam Esther, quod non potest esse, quia sic haberet Esther ducentos, et quinquaginta annos : Tantum enim tempus, vel maius fuit a translatione illa Iechonie usque ad Assuerum, quod probari aperte potest per annos Regum, qui sibi successerunt in Perside. Respondeo : Esther non fuit translata cum Iechonia, nec etiam tunc erat nata, nec etiam postea longo tempore. Et quod dicit hic Rab. in GLOSSA totum mystice intelligitur. Sed quomodo solvetur de Mardocheo, de quo dicit ipse textus, quod tunc fuit translatus, scilicet cum Iechonia, Posset solvi per equivocationem nominis, ut nomine Mardochei hic intelligantur duo, scilicet ille, qui cum Iechonia fuit translatus, et ille, qui adoptavit sibi Esther in filiam. Vel potest dici, quod Mardocheus {1. 391rb} ideo dicitur translatus cum Iechonia, quia parentes illius, in quibus erat per causam materialem sive seminalem, tunc sunt translati, qui postea genuerunt eum.
marg.| {l} Ut acceleraret] ut completo anno absque impedimento posset ingredi ad regem, si Rex vocaret eam : Oportebat enim quamlibet per annum integrum ordinari, antequam accederet ad regem : Sex mensibus ungebatur oleo myrtino, et aliis sex quibusdam pigmentis, et aromatibus. Myrtus ad statum penitentium, aroma ad statum pertinet iustorum. Is. 41.e. Dabo in solitudinem cedrum, et spinam, et myrtum, et lignum olive.
marg.| {m} Pedissequas] quas dederat ei, ut servirent ei.
marg.| {n} Qui] scilicet Mardocheus.
marg.| {o} Mensis duodecimus] scilicet Martius. Benedico mensis duodecimus, quia tanto tempore preparabant se.
marg.| {p} Ita duntaxat] etc. id est de thalamo, quia proprie triclinium est domus, ubi sunt tres ordines mensarum.
marg.| {q} In secundas edes] ubi manebant ille, que iam cognite fuerant a rege, sub custodia Sasagazi. Quamdiu erant virgines, erant in alia prima, scilicet domo, sub custodia Egei.
marg.| {r} Nec habebat] puella iam cognita.
marg.| {s} Que non quesivit] GLOSSA quia plus credidit doctoribus, quam sibi. Que utilia sunt, melius novit medicus, quam infirmus.
marg.| {t} Vocatur Thebeth] GLOSSA Thebeth apud Hebreos, Eudimos apud Grecos, Ianuarius apud Latinos. In quo Dominus incarnatus, octava die circumcisus, a Magis adoratus, et mysticis muneribus honoratus est. Mt. 2. Lc. 2. In quo etiam a Ioanne baptizatus est. Sed videtur GLOSSA falsum dicere, scilicet quod in Ianuario sit Dominus incarnatus. Immo in Martio. Solutio. Sic expone. Incarnatus, id est secundum carnem natus. Vel in carne mundo manifestatus. Vel potest dici, quod hoc, quod dico, in quo non respicit incarnatus, sed hoc participium circumcisus, et sequentia.
marg.| {u} Prodiderat] id est manifestaverat.
marg.| {1. 391va} a Ad regis ianuam] Audito enim, quod Esther esset regina, ex toto in Susis se transtulit.
marg.| {b} Irati sunt] etc. Duo eunuchi, sint Scribe, et Pharisei, ut dicit <Glossa> interlinearis clavem scientie habentes, nec introeuntes, nec alios intrare permittentes. Mt. 23.b. Vel duo eunuchi, sunt schismatici, et heretici, ut dicit GLOSSA
marg.| {c} Mardocheum] GLOSSA id est ordinem predicatorum.
marg.| {d} Non latuit] Dicit enim IOSEPHUS, quod alter eorum habuit servum Iudeum, qui hoc Mardocheo indicavit.
marg.| {e} Uterque eorum] GLOSSA Potentes seculi, qui beneficiis divina pietate collatis abutentes, quos consortes habent nature, dedignantur habere consortes gratie, et honorem, et reverentiam, quam soli Deo debuerunt, in sese transferre contendunt, sed eos, qui consentire nolunt, odiis, et cruciatibus persequuntur. Sed iusto Dei iudicio in insidiis suis capiuntur iniqui. Unde dicitur. Iustus de angustia liberabitur, et tradetur impius pro eo. Prv. 11.a.
marg.| {f} Et annalibus] in quibus reges accidentia sui temporis scribebant.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Est. Capitulum 2), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 21/11/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=24&chapitre=24_2)
Signaler un complément d'information

Notes :