Capitulum 29
Numérotation du verset
Prv. 29,1
Viro
qui corripientem1
1 Viro qui corripientem
CorS1
(Se.)
dura cervice contemnit repentinus superveniet2 interitus et eum sanitas non sequitur3.
2 repentinus superveniet
Cor2
(antiq.) ΩJ²
Rusch Weber
] r. super eum veniet Θ Ω
M, r. ei veniet
Cava
, r. ei superveniet ΠH D W S ΓM
CorS1
(moderni) ΩS ΩJ*
Clementina
, repentine interibit
CorS1
=
Cor3
(hebr.)
|
3 sequitur
Amiatinus
plur. codd.
Rusch Weber
] sequetur
Cava
Σ ΠH L² M Q W² Ω
M ΩJ ΩS ΩL
|
Numérotation du verset
Prv. 29,2
In multiplicatione iustorum
letabitur vulgus, cum impii sumpserint principatum gemet populus.
Numérotation du verset
Prv. 29,3
Vir qui amat sapientiam letificat patrem suum, qui autem nutrit scortum4 perdet substantiam.
4 scortum Ω
Rusch
] scortam ΠH* ΦP Z² W² ΨD, scorta
Cor2
=
Cor3
(hebr. et antiq. habent
SCORTA
in plurali) ΩL
Weber
Numérotation du verset
Prv. 29,4
Rex iustus erigit terram5, vir avarus destruet6 eam.
5 terram ΩJ
Rusch Weber
] sapientiam Ω
M
|
6 destruet ΩJ
Rusch Weber
] destruat
|
Numérotation du verset
Prv. 29,5
Homo qui blandis7 fictisque sermonibus loquitur amico suo, rete expandit gressibus eius8.
7 blandis ΩS ΩJ
Rusch Weber
] blandit Ω
M
|
8 recte expandit gressibus eius
CorS1
² ΩJ
Rusch Weber
] recte expandit gressibus suis W
CorS1
* (cancel.) ΩS*, r. exp. pedibus e.
Cava
Y Φ Z² ΨD
Cor3
(vel) cum LXX, retica circumdat pedibus
CorS1
(alia translatio)=
Cor3
(retia)
|
Numérotation du verset
Prv. 29,6
Peccantem9 virum iniquum involvet laqueus et iustus laudabit10 atque gaudebit.
9 Peccantem] Sectantem ΩS
|
10 laudabit] laudabitur ΩJ
|
Numérotation du verset
Prv. 29,7
Novit iustus causam pauperum, impius ignorat scientiam.
Numérotation du verset
Prv. 29,8
Homines pestilentes dissipant civitatem, sapientes vero11 avertunt furorem.
11 vero ΣT² L² Q²
plerique codd., edd.
Ω
M ΩJ ΩL ΩP
Rusch
cum LXX]
om. Cava
X Σ* ΣC L* Q* ΩS
Weber
Numérotation du verset
Prv. 29,9
Vir sapiens si cum stulto contenderit sive irascatur sive rideat non inveniet requiem.
Numérotation du verset
Prv. 29,10
Viri sanguinum oderunt simplicem, iusti autem12 querunt animam eius.
12 i. autem ΠH
Amiatinus L M D Θ T W S
ΓM ΨD
Cor2 CorS1
(iustitiam hebr. et moderni)
Cor3
(moderni hebr.) ΩS ΩJ ΩL
edd. Rusch
cum LXX] iusti
Cava
X Σ Q* Z* Ω
M
CorS3 Weber
, iniusti autem Q² Y Φ Ω
M
Cor2
=
Cor3
(antiq.)
CorS1
(hebr. habent), in iusti
CorS3*
Numérotation du verset
Prv. 29,11
Totum spiritum suum profert stultus,
sapiens differt et reservat in posterum.13
13 et] ut Ω
M | Totum... posterum] Beda dicit quod antiqua translatio habet
TOTAM IRAM SUAM PROFERT IMPIUS SAPIENS AUTEM DISPENSAS PER PARTES
Cor3
Numérotation du verset
Prv. 29,12
Princeps qui libenter audit verba mendacii omnes ministros habet impios14.
14 o. m. habet i.
Y
Φ
Z²
ΨD
Ω
M ΩJ ΩS ΩL
CorS1
(moderni)
Rusch edd.
] o. m. habebit i.
Weber
, omnes ministri eius impii
CorS1
=
Cor3
(hebr.)
Numérotation du verset
Prv. 29,13
Pauper et creditor obviaverunt15 sibi, utriusque16 illuminator est Dominus.
15 obviaverunt
plerique codd., edd. Z² S²
Φ Θ Σ Ψ Ω
M ΩJ ΩS ΩL
Rusch
] obviam fuerunt ΠH ΓM
Weber
|
16 utriusque] sed
praem.
Ω
M
|
Numérotation du verset
Prv. 29,14
Rex qui iudicat in veritate17
17 veritate
CorS1
(moderni)
Rusch Weber
] equitate
CorS1
(in pluribus tamen libris glosatis habetur)
Cor3
(in pluribus libris glosatis)
pauperes, thronus eius in eternum firmabitur.
Numérotation du verset
Prv. 29,15
Virga atque correctio18 tribuit19 sapientiam,
18 correctio
CorS1
(moderni) Ω
M ΩJ ΩS
Rusch
] correptio ΩL
Weber Cor1
(hebr. :
CORREPTIO T.
P<arisius> : correctio vel <cor>rep<tio>)
Cor2
(
CORREPTIO
per p habet hebr.)
Cor3
(hebr. : correptio per p.)
|
19 tribuit
X M T S* CorS1
(moderni) Ω
M ΩJ ΩS
edd. Rusch
] tribuet
CorS1
=
Cor3
(hebr.)
Weber
, tribuint ΩL*, tribuent
L Y Φ Z² S²
ΩL², tribuunt
Cor3
(antiq.) Θ, tribuant
CorS1
(antiq.) ΨD
|
puer
autem qui dimittitur voluntati sue
confundit20 matrem
20 confundit Σ ΠH
Amiatinus M D Y Θ T Cor3
Ω
M ΩJ ΩS ²
Rusch Clementina
] confundet
Cor3
(vel) ΩJ* ΩL
Weber
suam.
Numérotation du verset
Prv. 29,16
In multiplicatione impiorum multiplicabuntur scelera et ruinas eorum iusti21 videbunt.
21 r. e. – iusti Ω
M ΩJ ΩS
Rusch
]
inv. Weber
Numérotation du verset
Prv. 29,17
Erudi filium tuum et refrigerabit te, et22 dabit delicias anime sue23.
22 et... et
Rusch Weber
]
om.
Ω
M | dabit] dabis Ω
M
|
23 sue ΩS²
Rusch
] tue
Weber
|
Numérotation du verset
Prv. 29,18
Cum prophetia defecerit dissipabitur populus, qui vero24 custodit legem beatus est.
24 vero L M Q Θ W S Θ ΓM ΩS ΩJ ΩL
Rusch Ed1530 Clementina
LXX]
om.
Ω
M Φ...
Weber
Numérotation du verset
Prv. 29,19
Servus verbis non potest erudiri25 quia26 quod dicis27 intelligit et respondere contemnit.
25 non p. – erudiri]
inv.
Ω
M
|
26 quia] qui Ω
M
|
27 dicis] dicit
|
Numérotation du verset
Prv. 29,20
Vidisti hominem velocem ad loquendum, stultitia28 magis speranda est29 quam illius correctio30.
28 stultitia
plerique codd., edd. Cor1
(al.) ΩJ ΩL
Rusch
] stultitiam ΓM* ΨD, stulti
Cor1 Weber
|
29 est]
om.
Ω
M
|
30 correctio
Cava
Σ Ω
M ΩJ ΩS ΩL
Rusch Ed1530
] correptio
Weber
|
Numérotation du verset
Prv. 29,21
Qui delicate a pueritia31 nutrit
31 pueritia ΩL
Rusch Weber
] + sua ΩS
servum suum,
postea
sentiet eum32 contumacem.
32 s. eum c. ΩS ΩJ
Rusch Clementina
] s. illum c.
L
ΩL, s. c. illum Ω
M, illum s. c.
Weber
Numérotation du verset
Prv. 29,22
Vir iracundus provocat rixas; et qui ad indignandum facilis est, erit ad peccata33 proclivior.
33 peccata
Rusch Weber
] peccatum
Q Θ
, peccandum
L
Clementina
Numérotation du verset
Prv. 29,23
Superbum sequitur humilitas, et humilem spiritu suscipiet gloria.
Numérotation du verset
Prv. 29,24
Qui cum fure participat34
34 participat Ω
M² ΩS ΩJ
Rusch Ed1530 Clementina
] participatur
Y²
Φ
Z² S²
ΨD ΩL, partitur
Weber
odit animam suam, adiurantem audit et non indicat35.
35 indicat
Rusch
] iudicat
Cava Θ
ΩS, edificat Ω
M
Numérotation du verset
Prv. 29,25
Qui timet hominem cito corruet,
qui sperat in Domino sublevabitur.
Numérotation du verset
Prv. 29,26
Multi requirunt faciem principis, et iudicium a Domino36 egreditur37 singulorum.
36 i. - a Domino Ω
M ΩJ ΩS
Rusch Clementina
]
inv. Ed1530 Weber
|
37 egreditur
Rusch Weber
] egredietur
Σ Π
H
L W S*
ΩS
|
Numérotation du verset
Prv. 29,27
Abominantur iusti virum impium, et abominantur impii eos qui in recta via sunt38. Verbum custodiens filius, extra perditionem erit39.
38 via sunt Ω
M
Rusch
]
inv.
ΩS ΩJ ΩL
Weber
|
39 Verbum ... erit
Cava
Q² Θ Z Ω
M ΩJ ΩS ΩL*
Rusch Clementina
]
om. Cor2
(nec hebr. nec antiq.)
Cor3
(hebr. antiq. non habent hoc)
Weber
,
del
.
Cor1
ΩL² (va- -cat)
|
Capitulum 29
Numérotation du verset
Prv. 29,ad litteram
marg.|
{3.1725}
Viro qui corripientem.
Superius posita est disciplinatorum eruditio, hic consequenter ponitur indisciplinatorum obstinatio, cum dicitur.
marg.|
.1. Viro, qui corripientem dura cervice. id est obstinato animo. .2. Contemnit repentinus ei superveniet interitus. corporis, et anime.
marg.|
.3.
Et eum sanitas non sequetur.
quia peccatum eius est irremediabile. Est enim quedam species peccati in spiritumsanctum, quod irremissibile, idest de difficili remissibile dicitur, Matthe. 12.
marg.|
.4.
In multiplicatione iustorum letabitur.
quia per eos sustentatur.
marg.|
{3.1726} .5.
Cum impii sumpserint principatum gemet populus.
quia supra vires ab eis gravatur. .6.
Qui amat sapientiam letificat.
quia bonum filii reputat suum. .7.
Qui autem nutrit scortum perdet.
sicut dicitur Luc. 15.c. de filio prodigo, qui dissipavit substantiam suam cum meretricibus vivendo luxuriose.
marg.|
.8.
Rex iustus erigit terram.
eius statum meliorando.
marg.|
.9.
Vir avarus destruet eam.
ex cupiditate tyrannizando.
marg.|
.10.
Homo, qui blandis fictisque sermonibus loquitur amico suo rete expandit gressibus.
Impedit enim eius processum in suis operibus subtrahendo sibi promissum, in quo confidebat.
Numérotation du verset
Prv. 29,ad litteram
marg.|
{3.1727} .1.
Peccantem virum iniquum involvet.
multiplicis culpe, et gehenne.
marg.|
.2.
Et iustus laudabitur atque gaudebit.
applaudens divine iustite unde in Ps. 57. Letabitur iustus, cum viderit vindictam etc.
marg.|
.3.
Novit iustus causam pauperum.
id est cognoscere satagit, ut iuvare possit.
marg.|
.4.
Impius ignorat scientiam.
benefaciendi, secundum illud propheticum. Sapientes sunt, ut faciant mala, bene autem facere nescierunt.
marg.|
.5.
Homines pestilentes dissipant civitatem.
sicut Siba filius Bachri cum sibi adherentibus posuit Abelam in periculo dissipationis. ij. Regum. xx. e.
marg.|
.6.
Sapientes vero avertunt furorem.
sicut sapiens mulier avertit iram Ioab volentis eam destruere, ut habetur ibidem.
marg.|
.7.
Vir sapiens si cum stulto contenderit.
laborans ad eius emendationem.
marg.|
.8.
Sive irascatur.
Ipse sapiens stultum acriter arguendo.
marg.|
.9.
Sive rideat.
Ipsum dulciter monendo.
marg.|
.10.
Non inveniet requiem.
id est stulti emendationem, et sic perdit laborem.
marg.|
.11.
Viri sanguinum.
id est effusores multi sanguinis.
marg.|
.12.
Oderunt simplicem.
id est sine plica dolositatis incedentem.
marg.|
.13.
Iusti autem, querunt animam.
id est eius vitam salvare, sicut Ismahel, et socii interfecerunt Godoliam, et plures alios simplices, Ier. 41. Ioanna vero filius Charee, et alii, qui cum eo erant, querebant vitam eius salvare Ier. 40.
marg.|
.14.
Totum spiritum.
Quia nescit aliquid celare.
marg.|
.15.
Sapiens differt.
Usque ad tempus opportunum.
marg.|
.16.
Princeps, qui libenter audit verba mendacii.
id est, adulationis et detractionis.
marg.|
.17.
Omnes ministros.
Quia querentes sibi placere de talibus serviunt ei, sicut patet. de Saule, qui adulationibus, et detractionibus Deg, et aliorum similium, persequebatur David iustum.
marg.|
.18.
Pauper, et creditor obviaverunt sibi.
Tunc enim sibi obviant {3.1728} proprie, quando creditor liberaliter sibi commodat in sua paupertate.
marg.|
.19.
Utriusque illuminator.
Quando diviti inspirat voluntatem, et pauperi orare pro divite.
marg.|
.20.
Rex qui iudicat in veritate.
Sicut patet de throno David, de quo dicitur Ps. 80. octavo, scilicet Et thronus eius sicut sol in conspectu etc.
marg.|
.21.
Virga atque correctio.
Dispositive : sed Deus effective principaliter, et pedagogus, et doctor ministerialiter.
marg.|
.22.
Puer autem, qui dimittitur voluntati.
Que vaga est, et ad insolentias prona.
marg.|
.23.
Confundet matrem.
Quia de fatuitatibus eius patitur erubescentiam.
marg.|
.24.
In multitudine impiorum.
Ut patet 1. Machab. primo. ubi dicitur, quod multiplicatis impiis declinavit populus ad ritum Gentilium.
marg.|
.25.
Et iusti ruinas eorum videbunt.
Quia Mathathias, et filii eius ruinas eorum viderunt.
marg.|
.26. Erudi filium tuum, et refrigerabit. id est consolabitur te.
marg.|
.27.
Cum prophetia defecerit.
Sicut patet de populo Iudeorum, qui dissipatus per orbem terrarum, eo quod abiecerit a se doctrinam propheticam Christi, et apostolorum, et aliorum doctorum.
marg.|
.28.
Qui vero custodit legem, beatus.
in spe. Mt. 19.c. Si vis ad vitam ingredi, serva mandata.
marg.|
.29.
Servus.
contumax, et rebellis. Verbis non. Cuius causa subditur : Quia quid dicis, etc. et patet.
marg.|
.30.
Vidisti hominem velocem.
Lingua enim, eo quod sita est in lubrico male corrigibilis est a multiloquio : et per consequens a stultitia, sicut dictum est supra. In multiloquio peccatum non deerit.
marg.|
.31.
Qui delicate a pueritia nutrit servum.
Hoc patet 2Rg. 19. de Siba servo Miphiboseth, quem contempsit, et mendaciter accusavit. Fuerat tamen satis delicate nutritus in domo sua, et in domo patris sui a iuventute.
marg.|
.32.
Vir iracundus.
Quia pronus est ad inferendum iniurias, ex quibusoriuntur rixe.
Numérotation du verset
Prv. 29,ad litteram
marg.|
{3.1729} .1.
Et qui ad indignandum.
Ex levi causa.
marg.|
.2.
Erit ad peccata proclivior.
quia principium omnis peccati est superbia.
marg.|
.3.
Superbum sequitur humilitas.
sicut patet. 3Rg. de Adonia, qui elatus in superbiam voluit regnare.
marg.|
.4.
Et humilem spiritu suscipiet.
idest honor in publico exhibitus, sicut patet de Salomone humiliter se tenente, quamvis David decrevisset ipsum post se regnare, et gloriam regni obtinuit, Adonia deiecto.
marg.|
.5.
Qui cum fure participat.
Ista participatio fit novem modis. Uno modo precipiendo servo, vel subdito, quod furetur. Secundo consulendo furtum sibi non subdito. Tertio consentiendo, ita quod furtum non fieret sine consensu suo. Quarto adulando raptori, vel fari, ut pote commendando eum de probitate si fieret tale factum, et ex hoc inducitur ille ad faciendum. Quinto modo latronem, vel eius latrocinium receptando. Sexto furto ipsius participando, ut pote partem ipsius accipiendo. Septimo tacendo quando videt fieri furtum, quod loquendo, vel exclamando poterat impedire. Octavo se non opponendo, vel impediendo quando ad hoc tenetur, sicut iudex, vel custos terre. Nono quando post furtum factum inquiritur de {3.1730} ipso, ut inveniatur, et aliquis scit, et non indicat. unde versus : Iussio, consilium, consensus, palpo, recursus. Participans, mutus, non obstans non manifestans.
marg.|
.6.
Odit animam suam.
Quia quilibet istorum facit peccatum, et tenetur ad restitutionem.
marg.|
.7.
Adiurantem audit.
idest inquirentem furtum sub pena excommunicationis, vel alio modo.
marg.|
.8.
Et non indicat.
Idest est nonus modus participandi cum fure predictus. .9.
Qui timet hominem.
Timore mundano.
marg.|
.10.
Cito corruet.
A rectitudine iustitie.
marg.|
.11.
Qui sperat.
Ad standum constanter pro veritate.
marg.|
.12.
Multi requirunt.
Desiderantes eius familiaritatem, et assistentiam.
marg.|
.13.
Et iudicium a domino egreditur
etc. Quia discernit intentiones eorum, scilicet utrum hoc faciant amore boni communis, vel proprii.
marg.|
.14.
Abominantur iusti.
Quia sicut similitudo est causa dilectionis, ita dissimilitudo causa odii, et abominationis.
marg.|
.15.
Verbum custodiens filius.
Iste versus non est in Hebreo, patet tamen sententia.
Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Prv. 29), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 15/01/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=28&chapitre=28_29)
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Prv. 29), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 15/01/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=28&chapitre=28_29)
Notes :