Capitulum 7
Numérotation du verset
Prv. 7,1
Fili mi
custodi sermones meos et precepta mea
reconde tibi.
Fili, honora Dominum
et valebis
preter eum vero
ne timueris alienum1.
1 Fili honora... alienum
Cava
Θ Ω
M ΩD ΩS ΩJ ΩP
Rusch cum LXX
]
om. Weber Cor2=Cor3
(istos versus… nec hebr. nec antiq. habent sed sic continuant :
RECONDE TIBI. SERVA;
habentur illi versus in greco, puto de LXX interpretibus),
del
. ΩL² (
va-cat
) | Fili] + hominis ΩP | vero] .n. Ω
M | timueris] quesieris Ω
M
Numérotation du verset
Prv. 7,2
Serva mandata mea
et vives, et legem meam quasi pupillam oculi tui.
Numérotation du verset
Prv. 7,3
Liga eam in digitis tuis2,
2 tuis] + et Ω
M
scribe illam in tabulis cordis tui.
Numérotation du verset
Prv. 7,4
Dic sapientie : Soror mea es et prudentiam voca amicam tuam,
Numérotation du verset
Prv. 7,5
ut custodiat te a muliere extranea
et ab aliena
que verba sua facit dulcia3.
3 facit dulcia ΩD ΩS ΩJ
Rusch
]
inv.
Ω
M ΩL ΩP
Weber
Numérotation du verset
Prv. 7,6
De fenestra
enim domus mee
per cancellos prospexi iuvenem4
4 iuvenem
CorS1
(quidam) ΩD ΩS ΩJ
Rusch
]
om. Cor2 CorS1=Cor3
(hebr. Beda antiq.) Ω
M ΩL ΩP
Weber
Numérotation du verset
Prv. 7,7
et video parvulos. Considero5 vecordem
5 Considero] Considera
CorS2
(hic incipit capitulum 7)
iuvenem
Numérotation du verset
Prv. 7,8
qui transit
per plateas6 iuxta angulum
6 per plateas Θ ΨD
Ω
M ΩD ΩS ΩJ ΩP
Ed1530 Rusch
] per plateam
Clementina
, in platea ΩL
Weber
et prope7 viam domus illius graditur.
7 prope
G C M Q Y
Φ ΨD
Ω ΩD ΩP
edd. Rusch
] propter Ω
M* ΩL
Weber
Numérotation du verset
Prv. 7,9
In obscuro
advesperascente die in noctis tenebris et caligine.
Numérotation du verset
Prv. 7,10
Et ecce mulier occurrit illi ornatu meretricio
preparata ad decipiendas8 animas :
8 decipiendas
CorS1
(quidam moderni)
Cor3
(vel moderni) ΩD ΩS
Rusch
] capiendas
CorS1
(antiq.) Ω
M ΩJ ΩL ΩP
Weber
garrula et vaga,
Numérotation du verset
Prv. 7,11
quietis impatiens,
nec valens in domo
consistere pedibus suis.
Numérotation du verset
Prv. 7,12
Nunc foris, nunc in plateis, nunc iuxta angulos insidians.
Numérotation du verset
Prv. 7,13
Apprehensumque9 deosculatur
9 Apprehensumque
CorsS2
(sive) Ω
M ΩJ ΩS ΩL ΩP
Rusch Weber
] Apprehensus
CorS2
(secundum Parisiens #) ΩD (
ut videtur?#
), Apprenhensum quoque ΨD
iuvenem
et procaci vultu blanditur dicens :
Numérotation du verset
Prv. 7,14
Victimas pro salute devovi10 hodie reddidi vota mea.
10 V. pro salute devovi
G²
ΣT ΨD ΩD# ΩS
CorS1
(quidam moderni)
Cor3
(vel)
Rusch
] victime pacifice super me hodie
CorS1
(hebr.)
,
V. pro s. debui
CorS1=Cor3
(Beda et antiq.)
Cor2=Cor3
Ω
M ΩJ ΩL ΩP
Weber
, V.
pro
s. vovi
Clementina
Numérotation du verset
Prv. 7,15
Idcirco egressa sum in occursum tuum desiderans te videre et reperi.
Numérotation du verset
Prv. 7,16
Intexui funibus lectulum11 meum,
11 lectulum
Cava
X Σ ΩD ΩS ΩJ
Ed1530 Rusch Clementina
] lectum
Ω
M ΩL ΩP
plerique codd. Weber
stravi tapetibus pictis ex Egypto.
Numérotation du verset
Prv. 7,17
Aspersi cubile12 meum
12 cubile ΩD
Rusch Weber etc.
] lectulum ΩS
(hapax)
myrrha13, aloe et cinnamomo.
13 myrrha Φ ΩD ΩS ΩJ
Rusch cum hebr.
] + et Ω
M ΩL ΩP
Weber
Numérotation du verset
Prv. 7,18
Veni,
inebriemur uberibus
et fruamur cupitis14
14 cupitis ΩD ΩS
Rusch etc
.
Weber
] cubitis X ΨD, cupidinis
L
, cupid[...]
D
amplexibus donec illucescat dies15.
15 et fruamur... amplexibus – donec... dies Φ ΨD ΩD ΩS ΩJ ΩL ΩP
Rusch Clementina
]
inv.
Ω
M (et donec i. d. fr. cu. am.)
Weber
Numérotation du verset
Prv. 7,19
Non est enim vir
in domo sua,
abiit via longissima,
Numérotation du verset
Prv. 7,20
sacculum pecunie secum tulit in die plene lune
reversurus est in domum suam16*.
16 reversurus Ω
M ΩD ΩS ΩL ΩP
Rusch edd. Weber
] reversus ΨD ΩJ | in
Cava X L Q
ΨD ΩD ΩS ΩJ* ΩL
Ed1530 Clementina
]
om.
Ω
M ΩJ² (
rubr. cancel.
) ΩP
Rusch Weber
Numérotation du verset
Prv. 7,21
Irretivit eum multis sermonibus et blanditiis labiorum protraxit illum17.
17 illum ΩD ΩS
etc. Rusch Weber
] eum Ω
M
(hapax)
Numérotation du verset
Prv. 7,22
Statim eam sequitur quasi bos ductus ad victimam
et quasi agnus lasciviens et ignorans18 quod ad vincula stultus trahatur,
18 ignorans ΩD ΩS ΩJ ΩL
Weber
] et nescit Q² Φ Z² ΨD
Ω
M ΩP
Ed1530
Numérotation du verset
Prv. 7,23
donec transfigat sagitta
iecur eius,
velut si avis festinet19 ad laqueum
19 festinet ΩD ΩS ΩJ* ΩL ΩP
Rusch Weber
] festinat
Amiatinus
Y Ω
M ΩJ², festina
D
et nescit quia20 de periculo anime illius agitur.
20 quia ΩD ΩS etc.
Rusch Weber
] quod edd.
Numérotation du verset
Prv. 7,24
Nunc ergo, fili21, audi me et attende verbis22 oris mei.
21 fili Ω
M ΩJ ΩL ΩP
Rusch Weber
]+ mi
Q T
ΩD# ΩS
Ed1530 Clementina
|
22 verbis
Amiatinus D Y
* ΦRG Z² ΨD ΩD ΩS ΩJ² ΩL ΩP
edd. Rusch
] verba Ω
M ΩJ*
Weber
|
Numérotation du verset
Prv. 7,25
Ne abstrahatur in viis illius mens tua, neque decipiaris semitis eius.
Numérotation du verset
Prv. 7,26
Multos enim vulneratos deiecit et fortissimi quique interfecti sunt ab ea.
Numérotation du verset
Prv. 7,27
Vie inferi23 domus eius24 penetrantes in25 interiora26* mortis27*.
23 inferi ΩD ΩS
Rusch Edmaior.
(apparatus)] impie
CorS2
(hapax)
|
24 eius ΩD ΩS
Rusch Weber
] illius Ω
M
(hapax)
|
25 in
Cava Q X M
² Φ Z² S² ΨD
Ω
M ΩD
Ω
F ΩJ ΩL
Clementina
]
om.
ΩS
Rusch Weber etc
.
|
26 interiora ΩS
Ω
F ΩJ
Rusch Ed1530 Weber
] inferiora Q Φ ΨD
Ω
M ΩL ΩP,
illegibilis propter compacitatem ligaturae
ΩD
|
27 penetrantes... mortis] penetrantes in inferiora
Cor2
²
Cor2=Cor3
(antiq. sec. hebr. :
PENETRANTES IN INFERIORA MORTIS ;
hebreus sic habet :
DESCENDENTES AD PENETRALIA MORTIS [=
Pagnini
]
,
pro quo interpres, ut credo, posuit
PENETRANTES IN INFERIORA
quod, si secundum quosdam ponitur ibi
PENETRANTES IN INTERIORA,
nihil tangetur de descensu),
CorS2
(
IN INFERIORA :
an. sic h<abent>; moderni Be. :
INTIMA
)
,
descendentes ad penetralia mortis
Cor2=Cor3
(hebreus sic habet [...] pro quo interpres, ut credo, posuit
PENETRANTES IN INFERIORA
quod, si secundum quosdam ponitur ibi
PENETRANTES IN INTERIORA,
nihil tangetur de descensu)
Pagnini.
<
Non hab.
>
CorS1
|
Capitulum 7
Numérotation du verset
Prv. 7,ad litteram
marg.|
{3.1631} .1.
Fili mi custodi sermones.
Hic consequenter retrahit a luxuria ex meretricis inuerecundia, et importunitate, quia evitatur per sapientiam, ideo primo inducit ad sapientie amorem. Secundo, describit periculum mulieris adultere, ibi : De fenestra. Tertio monet ipsam fugere, ibi : Nunc ergo. Circa primum dicitur : Fili mi, custodi. opere adimplendo.
marg.|
.2.
Et precepta mea reconde.
sicut thesaurum pretiosum.
marg.|
{3.1632} .3.
Fili honora dominum et valebis.
Iste versus non est in Hebreo, propter quod ipsum transeo. et quia patet eius sententia.
marg.|
.4.
Serva mandata mea, et vives.
vita gratie in presenti, et glorie in futuro.
marg.|
.5.
Et legem meam, quasi pupillam oculi tui.
Idest valde diligenter et solicite.
marg.|
.6.
Liga eam in digitis tuis.
opere adimplendo, quia manus est organum organorum. 3. de anima.
marg.|
.7.
Scribe illam in tabulis.
indelebiliter retinendo.
marg.|
.8.
Dic sapientie, Soror mea es.
idest dilige eam charissime.
Numérotation du verset
Prv. 7,ad litteram
marg.|
{3.1633} .1.
Ut custodiat te a muliere.
idest, adultera, que extraneum recipit cum marito.
marg.|
.2.
Que verba.
blanditiis et adulationibus hominem decipiendo.
marg.|
.3.
De fenestra.
Hic consequenter describit mulieris adultere periculum ex sua importunitate di. De fenestra enim domus. id est de secreto conscientie mee consideravi periculum mulieris male. Vel potuit esse ad litteram, quod Salomon de fenestra domus sue vidit iuvenes incontinens ad domos meretricum declinantes, que solent manere prope domos magnatum, eo quod plures eis servientes subiecti sunt vitio incontinentie, sicut David pater eius vidit mulierem se lavantem ex adverso domus sue. 2Rg. 11.
marg.|
.4.
Et video parvulos.
idest, incontinentes, qui sunt sensu parvuli.
marg.|
.5.
Considero vecordem iuvenem.
idest, habentem ve. in corde ex dominio carnalis concupiscentie.
marg.|
.6.
Qui transit per plateas iuxta angulum.
ut perveniat ad meretricis domum, que solet esse in locis angularibus.
marg.|
.7.
In obscuro.
quia qui male agit, odit lucem. Iohan. 3.
marg.|
.8.
Et ecce mulier.
ad captandum eius benevolentiam.
marg.|
.9.
Ornatu meretricio.
ad magis accendendam concupiscentiam.
marg.|
.10.
Preparata ad capiendas animas.
laqueo concupiscentie carnalis.
marg.|
{3.1634}
marg.|
.11.
Garrula.
multiplicatione locutionis.
marg.|
.12.
Et vaga.
ex mobilitate mentis.
marg.|
.13.
Quietis impatiens.
per tactus et gestus impudicos corporis.
marg.|
.14.
Nec valens.
sed semper vult ad spectacula et loca inhonesta currere.
marg.|
.15.
Nunc foris.
in aliena domo.
marg.|
.16.
Nunc in plateis.
in publico.
marg.|
.17.
Nunc iuxta angulos insidians.
quasi dicat modus est meretricis per omnem viam et modum inducere ad actum concupiscentie carnalis, ideo subditur.
marg.|
.18.
Apprehensumque.
brachiis amplexantibus.
marg.|
.19.
Deo sculatur iuvenem.
sibi consentientem.
marg.|
.20.
Et procaci vultu.
idest, improbo et effronti.
marg.|
.21.
Victimas pro salute.
sic est in libris correctis.
marg.|
.22.
Hodie reddidi vota.
quasi dicat tempus revertendi ad delectabilia, sicut multi accepta communione in solennitate paschali post prandium recurrunt ad choreas et lascivias.
marg.|
.23.
Idcirco egressa sum in occursum.
sciens, quod tu habeas simile desiderium, ideo subditur :
marg.|
.24.
Intexui funibus.
ut sit mollior quam si stramenta essent immediate super terram.
marg.|
.25.
Stravi tapetibus.
idest, curiose ornavi.
marg.|
.26.
Aspersi cubile.
ut odore talium fiat in eo delectabilior concubitus.
marg.|
.27.
Veni inebriemur.
id est satiemur.
marg.|
.28.
Uberibus.
id est cum tactu uberum, qui est concumbentium ad invicem maxime nudi cum nuda in lecto. Et quia timor in tali actu delectationem minuit, ideo removetur, cum dicitur.
marg.|
.29.
Non est.
scilicet meus.
marg.|
.30.
In domo sua.
quasi dicat potes ibi esse securus.
Numérotation du verset
Prv. 7,ad litteram
marg.|
{3.1635} .1.
Sacculum.
ad emendum mercimonia in longinquis par ibus.
marg.|
.2.
In die plene.
In Hebreo habetur. In termino constituto. qui adhuc satis distat. Nescio autem quare translator noster posuit. In die plene lune, nisi quia antiquitus Gentiles et alii in hoc eos sequentes, qui credebant omnia ista inferiora provenire ex corporum celestium dispositione, redeuntes de mercationibus libenter intrabant domos proprias in plenilunio, ut sic plenitudo lucri sequeretur, unde adhuc in aliquibus terris Christiani volentes enceniare domum novam vel mutare domicilium non faciunt hoc libenter in defectu lune, ne sequatur defectus honorum temporalium, sed faciunt hoc in augmento lune vel eius plenitudine, ut sequatur plenitudo bonorum temporalium, et hoc est de reliquiis Gentilium, propter quod est magis vitandum.
marg.|
.3.
Irretivit eum multis sermonibus.
idest detinuit, et passione concupiscentie quasi reti involvit. .4.
Statim eam sequitur.
id est credens {3.1636} ire ad bonum suum, cum tamen vadat ad malum maximum. .5.
Ignorans.
.s. pene et culpe. .6.
Donec transfigat,
scilicet divine ultionis. .7.
Velut si avis festinet ad laqueum.
que ex appetitu modici cibi illaqueatur et interficitur, sic incontinens ex appetitu delectationis momentanee incurrit laqueum culpe et mortem gehenne. .8.
Nunc ergo fili mi audi me.
Hic consequenter monet dictum periculum fugere dicens. Nunc ergo fili audi me. aure corporis. .9.
Et attende verbis oris mei.
aure mentis.
marg.|
.10.
Ne abstrahatur.
per consensum.
marg.|
.11.
Neque decipiaris.
per operis complementum.
marg.|
.12.
Multos enim vulneratos.
vulnere concupiscentie.
marg.|
.13.
Deiecit.
a statu gratie.
marg.|
.14.
Et fortissimi quique.
ut patet de Adam maximo, quia erat in statu in nocentie perfectus scientia et virtute, et de Samsone fortissimo, et de David sanctissimo, et Salomone sapientissimo, et multis aliis in veteri et novo testamento.
marg.|
.15.
Vie inferi domus eius.
quia in domo eius committitur culpa, que est via ad gehennam.
Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Prv. 7), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 13/02/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=28&chapitre=28_7)
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Prv. 7), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 13/02/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=28&chapitre=28_7)
Notes :