Nicolaus de Lyra

Capitulum 31

Numérotation du verset Prv. 31,1 

VERBA LAMUELIS1 REGIS VISIO QUA ERUDIVIT EUM MATER SUA.
1 Lamu(h)elis Q² Φ ΨD Cor1 = CorS1 Ω F ΩJ ΩL ΩP ΩR Rusch Clementina ] Lamuhel Weber , Lamuel X Σ L M T S CorS1 = Cor3 (vel) Ed1530
Numérotation du verset Prv. 31,2 

Quid
dilecte2 mi ? Quid dilecte uteri mei ?
2 dilecte CorS1=Cor3 (moderni antiq. habent DILECTE ) Ω F ΩR Rusch Weber ] electe M² T Beda CorS1 (Beda : ELECTE in Regnum s<ecundum>) Cor3 (Beda ELECTE in regnum), QUID FILII MI ET QUID FILI UTERI MEI ET FILI VOTORUM MEORUM sive PROMISSIONUM CorS1=Cor3 (hebr.) = Pagnini
Quid dilecte votorum meorum ?
Numérotation du verset Prv. 31,3 

Ne dederis3
3 Ne dederis] hic incipit cap. 31 Ω F ΩP
mulieribus
substantiam tuam
et divitias4 tuas ad delendos reges.
4 divitias Z ² plerique codd., edd. Ω M Ω F ΩJ ΩL ΩP ΩR ΩS Rusch ] delicias ΘH, vias tuas Weber
Numérotation du verset Prv. 31,4 

Noli regibus, o Lamuel, noli regibus dare vinum,
quia nullum secretum est ubi regnat ebrietas.
Numérotation du verset Prv. 31,5 

Ne5 forte bibant
5 ne Ω F] et praem. Clementina | bibant plerique codd. Ω M Ω F ΩS ΩJ ΩL ΩP ΩR Rusch ] bibat ΠH Amiatinus L* D Q* T W* S* Weber cum hebr.
et obliviscantur6 beneficiorum7
6 obliviscantur plerique codd., edd. Ω M Ω F ΩS ΩJ ΩL ΩP Rusch ] obliviscatur Amiatinus Cava ΠH L D Q T W S ΓM Weber |
7 beneficiorum CorS1=Cor3 (al.) Rusch ] iudiciorum CorrrectorS1 (B. antiq.) Cor1 Cor3 (hebr. antiq.) Ω F ΩJ ΩL ΩP ΩR ΩS Weber , iudiciorum Dei L Ω M, statuti Pagnini |
et mutent causam8 filiorum pauperis.
8 mutent plerique codd., edd. Ω M Ω F ΩJ ΩL ΩP ΩS Rusch ] mutet Amiatinus Cava ΠH etc. Weber Pagnini | causam Cor1 Ω F Rusch Weber ] causas X Ed1530
Numérotation du verset Prv. 31,6 

Date siceram merentibus9 et vinum his qui amaro sunt animo.
9 merentibus Ω F ΩR Rusch Weber ] mentibus Ω M
Numérotation du verset Prv. 31,7 

Bibant et10 obliviscantur egestatis sue et dolores11 non recordentur amplius.
10 et plerique codd. Ω M Ω F ΩJ ΩL ΩP ΩR ΩS Rusch cum hebr.] ut Weber cum LXX |
11 dolores L D Y Φ Θ Z Cor3 (antiq.) CorS1 (antiq. et quidam moderni) Ω M ΩJ ΩP ΩR Rusch ] doloris Cava Σ Amiatinus Q T Γ A Ψ D Weber , doloris sui ΠH M W S Γ M CorS1 (quidam tamen) Cor3 (moderni) Ω F ΩL ΩS edd. Clementina |
Numérotation du verset Prv. 31,8 

Aperi os tuum muto et causis omnium filiorum qui pertranseunt.
Numérotation du verset Prv. 31,9 

Aperi os tuum,
decerne quod iustum est et vindica12
12 vindica Ω F ΩS Rusch ] iudica Cor1 Cor3 (hebr. an.) Ω M ΩJ ΩL ΩP Weber
inopem et pauperem.
Numérotation du verset Prv. 31,10 

aleph.13
13 Aleph ΩJ Ω F ΩP Rusch ] Aleth ΩS, om. hic et deinceps litteras hebraeas ΣT ΠH W* ΨD Ω M ΩL ΩR ( lac. ) Clementina ; hic incipit capitulum “XXXII” Ω F ΩJ ΩL ΩP ( ΩS non habet hic novum capitulum pro versibus 10-31)
Mulierem
fortem
quis
inveniet ?
Et procul14* de ultimis finibus pretium eius15.
14 et Ω F ΩJ ΩL ΩP ΩS Weber ] om. Rusch (hapax) |
15 eius] + est Ω M |
Numérotation du verset Prv. 31,11 

beth.
Confidit in ea cor viri sui et spoliis non indigebit.
Numérotation du verset Prv. 31,12 

gimel.
Reddet ei bonum et non malum omnibus diebus vite sue.
Numérotation du verset Prv. 31,13 

deleth.
Quesivit lanam et linum et operata est consilio manuum suarum.
Numérotation du verset Prv. 31,14 

HE .
Facta est quasi navis institoris de longe portat16 panem suum.
16 portat Rusch Weber ] portans ΠH M D Q Y² Θ W S ΓM² Ω M ΩJ ΩS ΩL ΩP ΩR edd.
Numérotation du verset Prv. 31,15 

vav.
Et17 de nocte surrexit deditque predam domesticis suis et cibaria ancillis suis.
17 Et Ω M Cor2 (si non apponas quod dicitur ET deficit littera VAU in alphabeto) CorS1 = Cor 3 (hebr. antiq.) Rusch Weber ] om. L Φ Z² CorS1 (quidam tamen non habent ET ) ΩS ΩJ ΩL ΩP ΩR
Numérotation du verset Prv. 31,16 

zai.
Consideravit agrum et emit eum18,
18 eum] illum Ω M
de fructu manuum suarum plantavit vineam.
Numérotation du verset Prv. 31,17 

heth.
Accinxit fortitudine lumbos suos
et roboravit brachium suum.
Numérotation du verset Prv. 31,18 

teth.19
19 tet(h) ΩP Rusch ] om. ΩS etc.
Gustavit et vidit20 quia21 bona est22 negotiatio eius, non extinguetur in nocte lucerna eius23.
20 et vidit Z² plerique codd., edd. Ω M ΩJ ΩS ΩL ΩP ΩR Rusch ] om. Weber |
21 quia Rusch Weber ] quoniam ΨD ΩR |
22 est] om. Ω M |
23 eius Amiatinus Ω M ΩJ ΩS ΩP Rusch Clementina ] illius ΩL Weber |
Numérotation du verset Prv. 31,19 

ioth.
Manum suam misit ad fortia et digiti eius apprehenderunt fusum.
Numérotation du verset Prv. 31,20 

caph.
Manum suam aperuit inopi et palmas suas extendit ad pauperem.
Numérotation du verset Prv. 31,21 

lamed24.
24 lamed] scrips., lamech ΩJ ΩP Rusch , lameth Weber
Non timebit domui sue a frigore25 nivis, omnes26 domestici eius vestiti sunt duplicibus27.
25 frigore ΦRG Z² ΨD CorS1 Cor2=Cor3 (antiq. iuxta hebr.) Rusch ] frigoribus plerique codd., edd. Ω M ΩJ ΩS ΩL ΩP ΩR Weber |
26 omnes Q Rusch ] + enim plerique codd., edd. Cor3 Ω M ΩJ ΩS ΩL ΩP ΩR Weber |
27 sunt Cava X Σ T² D Q Y Φ Z² S² ΓAM² ΨD Cor2=CorS1=Cor3 ΩS ΩL ΩP Rusch Clementina ] om. Cor1=CorS1 Ω M ΩJ ΩR Weber, domestici vero eius vestiti duplicibus CorS1 (antiq. iuxta hebr.) | duplicibus] coccinis CorS1=Cor3 (hebr.) Pagnini () |
Numérotation du verset Prv. 31,22 

mem.
Stragulatam28 vestem fecit sibi, byssus et purpura vestimentum29
28 Stragulatam Θ CorS1 (quidam antiq.) Cor3 (al. antiq.) Ω M ΩJ ΩS ΩL ΩP ΩR Rusch Clementina ] Stragulam Weber, CorS1 (quidam) Cor3 (quidam antiqui) |
29 vestimentum Rusch ] indumentum ΩL ΩP ΩR Weber |
eius.
Numérotation du verset Prv. 31,23 

NUN .30
30 nun ΩP Rusch ] om. ΩS etc.
Nobilis in portis vir eius,
quando sederit cum senatoribus terre.
Numérotation du verset Prv. 31,24 

samech.31
31 samech] nun Θ, men ΩS
Sindonem fecit et vendidit et cingulum tradidit Chananeo.
Numérotation du verset Prv. 31,25 

AIN .32
32 ain Weber ] ayn ΩJ ΩP Rusch, nu ΩS, samech Amiatinus ² Θ
Fortitudo et decor indumentum33 eius et ridebit in die novissimo.
33 indumentum] ornamentum Θ
Numérotation du verset Prv. 31,26 

PHE .34
34 Phe] ain Θ, samei ΩS
Os suum aperuit sapientie et lex clementie in lingua eius.
Numérotation du verset Prv. 31,27 

sade.35
35 sade] ain ΩS
Consideravit36 semitas domus sue et panem otiosa non comedit37.
36 Consideravit plerique codd., edd. Ω M ΩJ ΩS ΩL ΩP Rusch ] Considerat Cava X Σ ΠH L M Q* Θ T W S Γ Weber |
37 comedit plerique codd., edd. Ω M ΩJ ΩS ΩL ΩP Rusch ] comedet Cava X Σ Q* Φ Z² W ΓM* ΨD Weber |
Numérotation du verset Prv. 31,28 

coph.38
38 coph] phe ΩS
Surrexerunt filii eius et beatissimam predicaverunt et39 vir eius40 laudavit eam.
39 et CorS1 (al.) Rusch ] ei Ω M, om. CorS1 (quidam non habent ET ) ΩS ΩJ ΩL ΩP ΩR Weber |
40 eius Cava M W² Ω M ΩR Rusch ] + et CorS1 (hebr. et antiq.) Cor3 (hebr # antiq.) ΩS ΩJ ΩL ΩP ΩR Weber |
Numérotation du verset Prv. 31,29 

RES .41
41 res] sade ΩS
Multe filie congregaverunt divitias42, tu supergressa es universas.
42 divitias] + multe fecerunt potentiam Θ LXX
Numérotation du verset Prv. 31,30 

SYN 43.
43 syn ΩJ ΩP Rusch Weber ] coph ΩS
Fallax imago44
44 imago Θ Ω M CorS1=Cor3 (al.)] gloria ΩS, gratia Cor1 CorS1 (hebr. et antiq.) Cor3 (hebr. antiq.) ΩJ ΩL ΩP ΩR Weber
et vana est pulchritudo, mulier timens Dominum45 ipsa laudabitur46.
45 Dominum CorS1=Cor3 (al. antiq.) ΩR Rusch Weber ] Deum Cava Σ Y Θ CorS1 Cor3 (vel) Ω M ΩS, om. Som345 |
46 laudabitur] salvabitur timorem autem Domini ipsa conlaudat Θ LXX |
Numérotation du verset Prv. 31,31 

thau. 47
47 thau ΩN etc. ] res ΩS
Date ei de fructu manuum suarum et laudent eam in portis opera sua48.
48 sua Amiatinus Φ ΨD ΩP Rusch Cor2 (al. : SUA videlicet mulierum) Cor3 (al.: SUA videlicet mulieris)] + syn ΩS, eius Cor1 Ω M ΩJ ΩS ΩL ΩR ΩN Weber , + Expliciunt Parabole Salomonis ΩJ, + Explicit liber Proverbiorum ΩL, + explicit liber Proverbiorum versuum numero mille septingentorum quadraginta ΩP, + Explicit liber Masloth qui appellatur Parabole Salomonis ΩN

Capitulum 31

Numérotation du verset Prv. 31,ad litteram 
marg.| {3.1737} .1. Verba Lamuelis. Hic consequenter ponitur instructio Salomonis passiva a matre sua. Et dividitur in duas partes, quia primo ponitur exhortatio matris, secundo commendatio fortis mulieris, ibi : Mulierem fortem. Prima adhuc in duas, scilicet prefationem, et prosecutionem, ibi : Quid dilecte. Circa primum per modum cuiusdam prologi premittitur.
marg.| {3.1738} .1. Verba Lamuelis. supple sunt, que sequuntur. Et dicitur hic Salomon Lamuel, quod interpretatur cum quo deus, quia deus fuit cum Salomone in principio regni sui, ut declaratum est cap. preceden. Sciendum tamen, quod verba, que sequuntur in principio huius capituli, non sunt Salomonis, nisi ut referentis, sed sunt verba matris sue ipsum exhortantis. ideo subditur. .2.   Visio. idest instructio seu increpatio. Qua erudivit cum mater sua.
Numérotation du verset Prv. 31,ad litteram 
marg.| {3.1739} .1. Quid dilecte mi ? Hic subditur prosecutio instructionis, que est de duobus, s. de vitanda carnalitate, et de prosequenda equitate. secunda ibi : Aperi os tuum. Circa primum sciendum, quod Hebrei dicunt Salomonem nocte sequenti diem desponsationis filie Pharaonis nimis vigilasse. et per consequens in mane nimis dormivisse, intantum quod transibat hora offerendi iuge sacrificium matutinum, et claves templi erant sub cervicali Salomonis, propter quod mater sua intravit eius cubile, et incepit eum arguere, dicens. Quid dilecte mi. idest quid fecisti ex carnalitate tua impediens divina sacrificia ?
marg.|  .2. Quid dilecte uteri mei. Repetitio est eiusdem sententie ad maiorem exaggerationem.
marg.|  .3. Quid dilecte votorum meorum. quasi dicat super omnia desideravi quod bene regeres regnum tuum, et iam in aliquo fecisti contrarium nimis carnaliter cum uxore tua dormiendo, ideo subditur.
marg.|  .4. Ne dederis mulieribus substantiam tuam. nimis ardenter eas amando, et eis nimis carnaliter adherendo. Et quia ad nimiam carnalitatem cum mulieribus inducunt delitie cibi, et potus, ideo subditur.
marg.|  .5. Et divitias tuas ad delendos reges. Hebrei dicunt ad impugnandum reges. Et causa huius diversitatis est, quia verbum Hebraicum hic positum equivocum est ad delere, et ad impugnare, sed littera sequens videtur magis consonare dicto Hebreorum, quia subditur.
marg.|  .6. Noli regibus o Lamuel. idest Salomon.
marg.|  .7. Noli regibus dare vinum, immoderate bibendum. Et dicuntur hic reges ipse Salomon principaliter, et secundario alii iudices ad regendum populum constituti. Et subditur causa dicte prohibitionis, cum dicitur.
marg.|  .8. Quia nullum secretum. est ubi regnat ebrietas. Hoc patet unicuique, et per hoc, quod dicitur hic ebrietas, patet quod non dissuadetur hic potio vini regibus, et principibus temperata, sed potio immoderata, que aufert debitam discretionem, ideo subditur.
marg.|  .9. Ne forte bibant. scilicet immoderate.
marg.| {3.1740}
marg.| .10. Et obliviscantur iudiciorum. in lege domini scriptorum.
marg.|  .11. Et mutent causam filiorum pauperis. id est pauperum nimis favendo parti divitum. Consequenter ostenditur, quibus sit dandus potus cum dicitur.
marg.| .12. Date siceram. id est potum inebriativum, et sic sonat littera Hebraica.
marg.|  .13. Merentibus. id est existentibus in luctu, et amaritudine, quia potio vini fortis multiplicat spiritus, et sic est remedium contra dolorem animi, et corporis. Occasione autem huius verbi sapientes Iudeorum statuerunt, ut personis ad mortem condemnatis, daretur potio vini fortis, ut sic facilius tolerarent dolorem mortis imminentis.
marg.|  .14. Aperi os. Hic ponitur secundum documentum, quod est de exequenda iustitie equitate, cum dicitur : Aperi os tuum muto, allegando iustitiam pro eo, qui nescit eam proponere in causa sua, sicut est homo simplex, et ignarus, vel pauper, qui non habet advocatum pro se loquentem.
marg.| .15. Et causis. idest pro causis.
marg.|  .16. Omnium filiorum, qui pertranseunt. id est hominum extraneorum per terram transeuntium, qui frequenter non inveniunt, qui pro se allegent, eo quod sunt extranei, et tamen indigent celeriter expediri.
marg.|  .17. Aperi os tuum. celeriter.
marg.|  .18. Decerne quod iustum est. non differendo sententiam propter adverse partis potentiam.
marg.|  .19. Et iudica inopem, et pauperem. idest exequere iustitiam pro inopibus, et pauperibus, quando habent iustam causam.
marg.|  .20. Aleph. Mulierem fortem. In ulti. parte huius libri ponitur commendatio fortis mulieris. Et exponitur communiter a doctoribus nostris de ecclesia, que metaphorice dicitur fortis mulier, et sponsus eius Christus. Filii autem eius et filie populus Christianus in utroque sexu. et dicunt, quod iste est sensus litteralis, sicut Iud. 9.b. dicitur. Ierunt ligna ad rhannum, etc. sensus litteralis non est de lignis materialibus sed de Abimelech, et Sichimitis eum super se regeminungentibus. Et licet hec expositio sit rationabilis, et communis, tamen eam non prosequor, quia satis diffuse traditur in glossis, et communibus postillis. Rabbi Salomon vero convenit cum doctoribus catholicis, quantum ad hoc, quod hic est metaphorica locutio, sed dicit, quod per {3.1741} mulierem fortem intelligitur sacra scriptura, et hanc expositionem intendo prosequi, quia rationabilis videtur, nec communiter habetur, in aliquibus tamen intendo aliter dicere, quam ipse, prout est consonum fidei nostre. maxime quia sacram scripturam vocant solum vetus testamentum ego autem utrunque, scilicet vetus, et novum. Sponsum autem, et maritum huius mulieris accipio doctorem in sacra scriptura expertum, et prolem eius, populum catholicum in sacra scriptura studiosum in sexu masculino seu feminino, quia aliquando invente sunt alique mulieres in sacra scriptura studiose, ut pote tempore beati Hieronymus ut patet ex prologis super libros sacre scripture, et in aliis eius scriptis. Sciendum etiam quod laus ista mulieris fortis in Hebreo scribitur metrice, ita quod primus versus incipit per Aleph, que est prima littera Hebr. secundus vero per secundam, et sic consequenter singulis versibus preponuntur nomina litterarum quibus incipiunt in Hebreo quia in translatione servari non potuit, quod verius sic inciperent ordinate per litteras alphabeti Latini : nec ad aliud significandum ponuntur hic nomina litterarum Hebraicarum, ut aliqui estimant, et hoc diffusius declaravi super librum Psalmorum, et super lamentationes Ieremie. His igitur premissis ad expositionem littere accedamus. Mulierem fortem. idest sacram scripturam, que continet firmam, et inviolabilem veritatem.
Numérotation du verset Prv. 31,ad litteram 
marg.| {3.1742} .1. Quis inveniet. quasi dicat pauci attingunt ad plenam eius notitiam.
marg.|  .2. Confidit in ea cor. de bono premio recipiendo. Et dicitur vir eius doctor bonus, in cuius persona dicitur. Sap. 8.a. Hanc amavi, et exquisivi a iuventute mea, et quesivi mihi sponsam assumere.
marg.|  .3. Et spoliis non indigebit. quia in premio duplicem stolam habebit, scilicet gloriam corporis, et anime.
marg.|  .4. Reddet ei. scilicet sponso tali.
marg.|  .5. Bonum. scilicet gratie in presenti, et glorie in futuro.
marg.|  .6. Quesivit lanam, et linum. prosequitur metaphoram mulieris, que lanam, et linum operatur, per que intelliguntur dicta sanctorum ad declarationem veritatis sacre scripture, ut dicit Rabbi Salomon .
marg.|  .7. Facta est quasi navis institoris. Sicut enim in navi institoris portantur diversa vite humane necessaria, sic in scriptura continentur omnia necessaria ad salutem.
marg.|  .8. De nocte surrexit. idest surgere fecit, eo modo loquendi, quo dicitur Gene. 22.c. Nunc cognovi, quod timeas dominum, idest cognoscere feci. Amor enim sacre scripture inducit doctores bonos, et discipulos ad surgendum de nocte pro studio, et oratione.
marg.|  .9. Deditque predam. in Hebreo habetur, Annonam, quia sacra scriptura reficit omnes studentes in ea fideliter tam viros, quam mulieres.
Numérotation du verset Prv. 31,ad litteram 
marg.| {3.1743} .1. Consideravit agrum. Ager iste est disciplina studii celestis, ut dicit Greg. homi. 37.
marg.|  .2. Et emit eum. id est, emi fecit a studentibus per domationem carnis redigendo eam in obsequium spiritus.
marg.|  .3. De fructu. id est, exemplo vite et verbo doctrine fecit fidelium multiplicationem, qui sunt palmites vinee domini, ut dicit Gregor. homil. 7.
marg.|  .4. Accinxit fortitudine lumbos suos. id est, accingi fecit lumbos studiosorum cingulo castitatis.
marg.|  .5. Et roboravit brachium suum. per multiplicationem boni operis, quia sicut dicit Grego. hom. 32. Nec castitas magna est sine bono opere, nec bonum opus aliquid sine castitate.
marg.|  .6. Gustavit et vidit. per experientiam dulcedinis ex studio sacre scripture resultantis.
marg.|  .7. Non extinguetur in nocte. id est, in morte.
marg.| {3.1744} .8. Lucerna eius. id est claritas sue notitie, sed magis augebitur.
marg.|  .9. Manum suam misit ad fortia. In Hebreo habetur, ad vertebram, quod est quidam circulus aliquantulum ponderosus in inferiori parte fusi positus, ut recte et ordinate vertatur : et huic dicto consonat quod subditur.
marg.|  .10. Et digiti eius apprehenderunt fusum. Per vertebram hic intelligitur recta intentio opus dirigens per apprehensionem fusi ad filandum, prosecutio boni operis de genere eius, quod consonat intentioni recte.
marg.|  .11. Manum suam. Scriptura enim sacra quasi ubique inducit ad opera misericordie.
marg.|  .12. Non timebit domui sue a frigoribus. id est a pena gehenne. secundum quod dicit hic Rabbi Salomon allegans illud Iohan. 24. cap. Ab aquis nivium transiet ad calorem nimium, et loquitur de damnato.
marg.|  .13. Omnes enim domestici eius. id est, boni doctores et discipuli.
marg.|  .14. Vestiti sunt duplicibus. id est, virtutibus intellectualibus et moralibus, que sunt vestes anime.
Numérotation du verset Prv. 31,ad litteram 
marg.| {3.1745} .1. Stragulatam vestem. id est, diversis coloribus intextam : Fecit sibi. quia sacra scriptura de omni genere virtutum charismatum et donorum tractat, et ad ea inducit.
marg.|  .2. Byssus. castitatis.
marg.|  .3. Et purpura. caritatis.
marg.|  .4. Indumentum eius. id est, vere studentium in ea scientia pariter et vita.
marg.|  .5. Nobilis in portis vir eius. id est, doctor bonus, qui dicitur nobilis in portis, id est, inter sapientes, antiquitus in portis sedentes ad reddendum veritatis iudicium, ideo subditur.
marg.|  .6. Quando sederit cum senatoribus terre. id est, cum sapientibus qui habent regere terram et iudicare.
marg.|  .7. Sindonem fecit et vendidit, et cingulum tradidit Chananeo. Hebrei dicunt, mercatori. Nomen enim Hebraicum hic positum equivocum est ad hoc quod sit nomen proprium populi descendentis de Cham filio Ne, et nomen appellativum significans mercatorem, littera tamen precedens immediate, dicto Hebreorum videtur magis concordare, cum dicitur : Sindonem fecit et vendidit. Per sindonem vero que est vestis linea et munda, intelligitur puritas mentis. Per cingulum vero castitas {3.1746} corporis. Unde dicit Greg. hom. 22. Lumbos enim precingimus cum carnis luxuriam per continentiam coarctamus. Dicitur autem sacra scriptura illa facere eo quod ad ea inducit, et vendere, quia non omnes istam munditiam consequuntur, sed soli ad ea consequenda fideliter laborantes.
marg.|  .8. Fortitudo. id est, constantia mentis.
marg.|  .9. Et decor. exterioris honestatis.
marg.|  .10. Indumentum eius. Sunt enim paramenta mentis ad que sacra scriptura inducit.
marg.|  .11. Et ridebit. id est, ridere faciet studentes in ea fideliter.
marg.|  .12. In die novissimo. quando audient vocem domini dicentis : Venite benedicti patris mei, etc.
marg.|  .13. Os suum aperuit sapientie. quia sacra scriptura docet sapientiam de sursum descendentem, que pudica est, et modesta, suasibilis, bonis consentiens, plena misericordie, et fructibus bonis, ut dicitur Iaco. 3.
marg.|  .14. Et lex clementie in lingua eius. quia tam in novo quam in veteri testamento ad clementiam inducit.
marg.|  .15. Consideravit. id est, considerare fecit.
marg.|  .16. Semitas domus sue. id est, conscientie secreta studentium in ea. Et quia hic labor est optimus, ideo sequitur : Et panem otiosa non comedit.
Numérotation du verset Prv. 31,ad litteram 
marg.| {3.1747} .1. Surrexerunt filii eius. id est, discipuli studiosi.
marg.|  .2. Et beatissimam. quia sacram scripturam super omnem aliam extollunt.
marg.|  .3. Vir eius et laudavit eam. id est, doctor bonus qui doctrinam suam incipit a commendatione sacre scripture.
marg.|  .4. Multe filie. id est, philosophorum et sapientum scripture.
marg.|  .5. Congregaverunt divitias. id est, cognitiones veritatis multas, que sunt meliora bona quam corporalia.
marg.|  .6. Tu supergressa. quia sacra scriptura multo plures veritates tradit quam alie scripture, et etiam puriores : quia in ea nulla falsitas admiscetur, cum immediate emanet a prima veritate. Scripture vero humanitus adinvente, etsi continent multas veritates, tamen habent admistas multas falsitates, sicut patet in scripturis Aristotelis, qui minus inter alios philosophos dicitur errasse : et tamen erravit in multis, utpote de mundi eternitate, et de numero intelligentiarum, quem posuit secundum numerum orbium : cum tamen sit maior {3.1748} quasi incomparabiliter, secundum quod dicitur, vicesimoquinto. a. Numquid est numerus militum eius. et Dan. septimo. c. Milia milium ministrabant ei et decies milies centena milia assistebant ei : et de felicitate earum quam ponit in motu orbium, et in multis aliis, ideo subditur.
marg.|  .7. Fallax gratia et vana est pulchritudo. scilicet verborum Rhetoricorum in humanis scripturis, et maxime peticis, in quibus sub verbis ornatis latent multe falsitates, secundum quod dicitur. 1. Metaphy. Multa mentiuntur pete cantantes.
marg.|  .8. Mulier timens dominum. id est, sacra scriptura, que quasi ubique inducit ad Dei reverentiam et timorem.
marg.|  .9. Ipsa laudabitur. pre ceteris scripturis.
marg.|  .10. Date ei de fructu manuum suarum. id est, studentibus in ea dabitur fructus gloriosus.
marg.|  .11. Et laudent eam. id est, sapientes in portis sedentes cum iudicibus, ut dictum est supra. Et isti sapientes dicuntur opera sacre scripture, inquantum per eius studium sapientiam consequuntur.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Prv. 31), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 15/01/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=28&chapitre=28_31)
Signaler un complément d'information

Notes :