Capitulum 14
Numérotation du verset
Ez. 14,1
et
venerunt ad me viri seniorum Israel
et sederunt coram me.
Numérotation du verset
Ez. 14,2
Et
factus
est sermo Domini ad me dicens
Numérotation du verset
Ez. 14,3
fili hominis viri isti posuerunt immunditias suas
in cordibus suis et scandalum iniquitatis sue statuerunt
contra faciem suam
numquid interrogatus respondebo eis
Numérotation du verset
Ez. 14,4
propter hoc
loquere eis et dices ad eos hec dicit Dominus Deus
homo homo de domo Israel
qui posuerit immunditias suas in corde suo et scandalum iniquitatis sue statuerit contra faciem suam et
venerit
ad prophetam interrogans per eum me ego Dominus respondebo ei in multitudine immunditiarum suarum
Numérotation du verset
Ez. 14,5
ut capiatur
domus Israel in corde suo quo recesserunt a me in cunctis idolis suis
Numérotation du verset
Ez. 14,6
propterea dic ad domum Israel hec dicit Dominus Deus convertimini et recedite ab idolis vestris et ab universis contaminationibus vestris avertite facies vestras
Numérotation du verset
Ez. 14,7
quia homo homo de domo Israel et de proselytis quicumque advena fuerit in Israel si alienatus fuerit a me et posuerit idola sua in corde suo et scandalum iniquitatis sue statuerit contra faciem suam et venerit ad prophetam ut interroget per eum me ego Dominus respondebo ei per me
Numérotation du verset
Ez. 14,8
et ponam faciem meam super hominem illum
et faciam eum in exemplum et in proverbium
et disperdam eum de medio populi mei et
scietis quia ego Dominus
Numérotation du verset
Ez. 14,9
et propheta
cum erraverit et locutus fuerit verbum ego Dominus
decepiam1
1 decipiam] decipi
Weber
prophetam illum et extendam manum meam super eum
et delebo eum
de medio populi mei Israel
Numérotation du verset
Ez. 14,10
et portabunt
iniquitatem suam iuxta iniquitatem interrogantis sic iniquitas prophete erit
Numérotation du verset
Ez. 14,11
ut non erret ultra
domus Israel a me
neque polluatur in universis prevaricationibus suis
sed sit mihi in populum et ego sim
eis in Deum ait Dominus exercituum
Numérotation du verset
Ez. 14,12
et factus est sermo Domini ad me dicens
Numérotation du verset
Ez. 14,13
fili hominis terra
cum peccaverit mihi ut prevaricetur
prevaricans extendam manum meam super eam
et conteram
virgam panis eius
et immittam in eam famem
et interficiam de ea hominem
et iumentum
Numérotation du verset
Ez. 14,14
et si fuerint tres viri isti in medio eius
Noe
Daniel
et Iob
ipsi
iustitia sua liberabunt
animas suas ait Dominus exercituum
Numérotation du verset
Ez. 14,15
quod si et bestias pessimas
induxero super terram ut vastem eam et fuerit invia eo quod non sit pertransiens propter bestias
Numérotation du verset
Ez. 14,16
tres viri isti
qui fuerint in ea vivo ego dicit Dominus Deus quia nec filios nec filias
liberabunt
sed ipsi soli liberabuntur terra autem desolabitur
Numérotation du verset
Ez. 14,17
vel si gladium induxero super terram illam
et dixero gladio transi per terram et interfecero de ea hominem et iumentum
Numérotation du verset
Ez. 14,18
et tres viri isti fuerint in medio eius vivo ego dicit Dominus Deus non liberabunt filios neque filias sed ipsi soli liberabuntur
Numérotation du verset
Ez. 14,19
si autem et pestilentiam immisero super terram illam
et effudero indignationem meam super eam in sanguine ut auferam ex ea hominem et iumentum
Numérotation du verset
Ez. 14,20
et Noe et Daniel et Iob fuerint in medio eius vivo ego dicit Dominus Deus quia filium et filiam non liberabunt sed ipsi iustitia sua liberabunt animas suas
Numérotation du verset
Ez. 14,21
quoniam hec dicit Dominus Deus quod si
et quatuor iudicia mea pessima gladium
et famem
et bestias malas
et pestilentiam
misero in Hierusalem ut
interficiam de ea hominem et pecus
Numérotation du verset
Ez. 14,22
tamen relinquetur
in ea salvatio
educentium filios et filias ecce
ipsi egredientur ad vos
et videbitis viam eorum et adinventiones eorum et consolabimini super malo quod induxi in Hierusalem in omnibus que importavi super eam
Numérotation du verset
Ez. 14,23
et consolabuntur vos cum videritis viam eorum et adinventiones eorum et cognoscetis quod non frustra fecerim omnia que feci in ea ait Dominus Deus
Capitulum 14
Numérotation du verset
Ez. 14,1
marg.|
Et venerunt ad me viri]
etc. Cum Propheta loqueretur ad Prophetas, vel postquam finierat sermonem contra eos, venerunt ad eum, non omnes senes, ne cuncti errare viderentur, sed quidam seniorum Israel, volentes eum tentare, sederunt coram Propheta, quam ob causam venissent interim silentio differentes, statimque sermo Dei factus est ad Prophetam, indicans cur adessent. Dividitur autem hoc capitulum in sex partes. Primo, ostenditur, quod indigni sunt divina responsione, quia malitiosi erant, et idololatre et malitiose venerant ad querendum. Secundo, pena predicitur generaliter eorum, qui ficte, et malitiose venerunt ad Prophetas, ibi : Propter hoc loquere eis ; et dices ad eos. Tertio, ostendit quomodo possit homo responsionem habere a Prophetis, scilicet si convertatur ad Dominum, et contra pena nolentium converti predicitur, ibi : Convertimini et recedite, etc. Quarto, dicit, quod non solum ipsos puniet, sed, et pseudoprophetas eorum ad decipiendum eos, decipiet, id est permittet decipi, et sic tam Prophetas decipientes, quam homines ab eis deceptos insimul puniet, ibi :
[Et Propheta cum erraverit]
etc. Quinto, ostendit quod nec propter bonos parentes parcet malis eorum filiis, sed ipsos bonos tantum liberabit ? Fili hominis, terra cum peccaverit, etc. Sexto, ponit consolationem eorum, qui in Babyloniam transmigraverant, ibi : Quod si et quatuor iudicia mea, etc. tamen relinquetur in ea salvatio. Dicit ergo.
marg.|
{a}
Et venerunt ad me]
dum predicta dixissem, vel dicerem.
marg.|
{b}
Viri seniorum Israel]
ad tentandum me, non omnes, sed quidam, quia non omnes erant mali.
marg.|
{c}
Et sederunt coram me]
Hieronymus Causam quare venissent silentio differentes.
marg.|
{d}
Et factus est sermo Domini ad me dicens]
Quia enim occultabant se, nec loquebantur, Dominus ostendit Prophete quid cogitarent, sic.
marg.|
{e}
Fili hominis viri isti]
qui scilicet coram te sedent.
marg.|
{f}
Posuerunt immunditias suas in cordibus suis]
id est immundas cogitationes de idololatria, sive propositum idololatrandi, Unde Septuaginta habent, cogitationes. Symmachus, et Theodotio, idola.
marg.|
{g}
Et scandalum]
etc. id est ante oculos mentis, id est habuerunt peccata sua in memoria ad delectandum in eis, et ad faciendum ea iterum, quod quidem erit eis in scandalum, id est in ruinam. Hoc tangit illa Interl. nihil de pristinis relinquentes. Vel : Statuerunt, etc. ut ex memoria peccatorum suorum corruerent in desperationem. Et hoc tangit illa Interl. meliora desperantes. Vel, Scandalum, etc. quia fraudulenter, et malitiose accesserunt ad interrogandum te, unde et ipsa malitia eorum contra eos est, et erit eis in scandalum. Dicitur autem idololatria scandalum iniquitatis, quia non prohibebat peccata, sicut lex, et propter licentiam peccandi libenter colebant idola, et propter hoc cadebant de peccato in peccatum.
marg.|
{h}
Numquid interrogatus]
etc. id est numquid debeo respondere huiusmodi hominibus ad commodum eorum ? Vel numquid digni sunt responsione mea, qui cum cogitationibus pristinis ad me veniunt ? nec hoc quidem tempore impietatis sue scelera relinquentes, sed credentes idolis, et divinationibus fraudulentis, et habentes ruinam iniquitatis contra faciem suam, et tormentum, dum meliora desperant, et parati sunt ad supplicium, et sic mea per te cupiunt verba cognoscere.
marg.|
{i}
Propter hoc loquere eis]
etc. quasi dicat quia perverso ad te corde venerunt, responde eis non ex persona tua ne forte levis sit auctoritas respondentis, sed ex meo imperio. Unde sequitur : Et dices ad eos. Hec dicit Dominus Deus. Vel.
marg.|
{i}
Propter hoc loquere eis]
quasi dicat quia indigni sunt mea responsione
{5.
51vb} bona sibi, dic ad eos quod responsio eis fiet secundum quod meruerunt. Et hoc est, quod dicitur hic.
marg.|
{m}
Homo homo]
hoc est, quicumque homo, sive parvus, sive magnus. Nota, quod bis dicitur, homo homo. Sic enim loqui solent
prol.|
Δ
homines comminantes quod
Numérotation du verset
Ez. 14,moraliter
marg.|
Mystice, vel, Moraliter.
marg.|
{a}
Et venerunt ad me viri seniorum Israel, et sederunt coram me]
Seniores Israel, ipsi sunt, qui maxime Prophete insidiantur prophetanti Israeli, et significant Theologos et religiosos, et magnos, qui veniunt ad sermonem magis ad observandum, et insidiandum, quam ad proficiendum. Isti sunt qui observant Iesum, ut capiant eum in sermone, ut dicitur Mt. 22.b. De istis senioribus dicitur Dn. 13.a. Et Ier. 29.e. Iniquitas egressa est de Babylone a senioribus iudicibus, qui videbantur regere populum.
marg.|
{d}
Et factus est sermo Domini ad me dicens. Fili hominis viri isti posuerunt immunditias suas in cordibus suis]
etc. Ita contingit aliquando, quod Dominus dirigit mentem et linguam predicatoris ad arguendum vitia illorum, qui ad insidiandum veniunt ad sermones, sicut et hic factum est Ezechieli, ad litteram.
marg.|
{g}
Et scandalum iniquitatis sue statuerunt contra faciem suam]
Duo tangit. Immunditiam cogitationis, et scandalum prave operationis. Unum est in corde, aliud in facie, sive contra faciem. Tunc enim scandalum est contra faciem, cum peccatum ita apertum est, quod oculis videri potest. Et hoc est, quando peccatum non solum est in corde per delectationem, sed etiam in manu per operationem. De his duobus dicitur Os. 2.a. Auferet fornicationes a facie sua, et adulteria sua de medio uberum suorum Is. 1.e. Lavamini a peccatis, scilicet cogitationis, mundi estote a peccatis operationis. Ier. 4.d. Usquequo morabuntur in te cogitationes noxie ? Vel per hec duo, que dicta sunt notantur duo, que peccatum consequuntur, maculat enim, et cruciat. Unde, et notatur immunditia cordis, et scandalum faciei oppositum. Tunc enim vere est contra faciem, id est contra rationem, cum venit homo ad discussionem. Tunc enim opponitur faciei hominis propter conscientie remorsionem, secundum illud Ps. 46. Arguam te, et statuam contra faciem tuam. Sap. 4.b. Ex iniquis omnes filii, qui nascuntur testes sunt nequitie adversus parentes in interrogatione sua. Unde alia littera habet. Viri isti posuerunt cogitationes suas in cordibus suis, et tormentum iniquitatum suarum posuerunt ante faciem suam. Vel : Scandalum iniquitatis, id est memoriam suorum peccatorum, in quo multi sepe cadunt, et est multis occasio ruine. Quod significatum est in Asahel, qui nimis persequens Abner, percussus est ab eo in inguine 2Rg.2.f. Sequitur.
marg.|
{h}
Numquid interrogatus respondebo eis ?]
quasi dicat tales indigni sunt, ut respondeam eis, infra 20.a. habetur simile.
marg.|
Et nota, quod dicit [
Eis]
id est ad eorum commodum, vel aliquid quod sit eis utile et gratum. Contra eos bene respondet Dominus.
marg.|
Dominus autem respondet homini, vel querenti, scientiam infundendo, vel oranti exaudiendo, vel oranti spem venie, et consolationem infundendo. 1Rg.28.a. Timuit Saul, et expavit cor eius nimis, consuluitque Dominum, et non respondit ei, neque per somnia, neque per sacerdotes, neque per prophetas.
marg.|
{i}
Propter hoc loquere eis, et dices ad eos]
quasi dicat licet indigni sint responsione mea eis utili, et grata, tamen responde eis dura, secundum quod meruit eorum culpa.
marg.|
{l}
Hec dicit Dominus Deus. Homo homo de domo Israel
In hoc significantur quidam, qui venientes ad sermones, volunt quod dicantur eis placita, non quod arguantur eorum vitia.
marg.|
Sed Dominus dicit Prophete quod non respondeat eis, id est ad eorum voluntatem, sed contra eos respondeat, ostendens eis propriam iniquitatem scilicet pene eterne obligationem.
marg.|
Unde dicit. {k}
Dices ad eos. Hec dicit Dominus Deus]
quasi dicat ex mea auctoritate loquere, non ex tua, et verba mea predica, non tua. {m}
Homo homo]
Bis dicitur homo, ut interior, et exterior homo significetur, ut et homo sit per naturam, et homo per gratiam. Hieronymus Multi
prol.|
Θ
habentes
marg.|
{5.
52ra} Δ homines comminantes, quod iterant verba. Vel secundum Glossam Homo homo, bis dicitur, ut interior, et exterior homo significetur. Vel bis dicit, quia loquitur ad indigenas, et ad proselytos, sive advenas, sicut patet in textu.
marg.|
{b}
De domo Israelis]
non aliarum gentium, quarum error potest habere veniam, sed domus Israelis.
marg.|
{c}
Qui posuerit immunditias suas]
etc. ad faciendum iterum.
marg.|
{e}
Et venerit]
sic cum tali corde vitiis polluto.
marg.|
{f}
Ad Prophetam interrogans]
etc. id est mala respondebo ei, secundum quod exigit eius immunditia. Hoc, quod dicit : Respondebo ei, etc. non est contrarium ei, quod supra dicitur eod. a. Numquid interrogatus. Ibi enim dicitur, quod non respondebit eis, id est ad eorum utilitatem, hic dicit quod ad eorum respondebit deceptionem. Ibi dicitur, quod sunt indigni mea responsione, hic dicit, quod licet indigni sint, tamen fiet responsio non merito querentis, sed respondentis benignitate. Vel secundum Hieronymus
marg.|
{h}
Ego respondebo ei]
iuxta cor, et immunditias suas, ut iuxta quod vult, et credit, ita audiat : non enim meretur correctionem, id est non meretur corripi, qui talis est, qui scilicet non discendi, sed tentandi animo interrogat. Sicut factum est Achab, qui volebat, et in proposito firmo habebat pugnare contra regem Syrie, et permisit Dominus, ut pseudoprophete spiritu mendacii decepti hoc ei per suaderent, et sic vadens in prelium interfectus est, 3Rg. ultim. Et hoc est quod subditur.
marg.|
{i}
Ut capiatur domus Israelis]
id est decipiatur.
marg.|
{k}
In corde suo]
id est in his, que disponit in corde suo, vel cupit, sicut Achab deceptus. Vel, In corde, id est pro malitia cordis, id est voluntatis.
marg.|
{l}
Quo]
scilicet corde.
marg.|
{m}
Recesserunt a me]
cultum meum voluntarie dimittendo. Hec est causa quare Dominus ita permittit eos decipi.
marg.|
{n}
In cunctis idolis suis]
ea scilicet ex corde colendo, et venerando. Vel potest littera sic distingui.
marg.|
{h}
Ego Dominus respondebo ei]
in pena, vel per deceptores Prophetas.
marg.|
{i}
Ut]
sic [
capiatur domus Israelis]
et hoc, in multitudine, etc. que scilicet sunt, in corde suo quo recesserunt a me, etc. Propterea dic ad domum Israelis, etc. Tertia pars, in qua docet quomodo eis respondebit ad utilitatem, et non ad deceptionem, si scilicet convertantur voluntate, et opere. Unde dicit. Propterea. Quia, scilicet in peccatis suis venerunt ad interrogandum me, dic eis, ut convertantur ab eis, si volunt audiri a me, quia tales non sunt digni responsione mea. Et hoc, quod dicit.
marg.|
{p}
Dic ad domum Israelis, hec dicit Dominus Deus, convertimini, et recedite ab idolis vestris]
videtur ordo preposterus : prius enim est idola relinquere, et postea cultui divino adherere : et verum est hoc quantum ad exteriorem conversionem, et recessionem, interior tamen conversio prior est, quia prior est gratie infusio, quam peccati dimissio, sive gratia, quam venia.
marg.|
{s}
Et ab universis contaminationibus vestris avertite facies vestras]
mentis, et corporis, id est ita displiceant vobis idola vestra, quasi abominationes, ut nec ea videre, et respicere possitis, quasi pre indignatione. Vel,
marg.|
{q}
Convertimini]
id est corde, et corpore, sive affectu, et effectu ad Deum colendum et adorandum ex toto vertimini, 3Rg. 18.d. Usquequo claudicatis, etc. Et, quia hoc fieri non potest cum idolis, quia non est consensus templo Dei cum idolis, ut dicitur 2Cor. 6.d. Ideo subdit.
marg.|
{r}
Et recedite ab idolis vestris]
affectu, scilicet ne ea ex effectu colatis.
marg.|
{s}
Et ab universis contaminationibus vestris avertite facies vestras]
ut nec visu, nec affectu aliquo eis serviatis. Et subdit penam nolentium se convertere, et ab idolis recedere dicens.
prol.|
Δ
{a}
Quia homo homo
marg.|
Θ habentes homines faciem corporalem, diversarum bestiarum assumunt imagines, quas dissipari Propheta cupiens deprecatur, Domine in civitate tua imaginem eorum dissipabis. Item Ps. 48. Homo cum in honore esset non intellexit, etc. Item Mt. 8.c. Vulpes foveas habent, etc. Lc. 13.g. Dicite vulpi illi. Tales ergo homines sunt vulpes et pecudes, quia
{5.
52rb} cum exterius habeant faciem hominis in natura, interius induunt faciem pecoris in culpa. Sed nos debemus esse homines in natura, et homines in gratia. Vel homo homo est, qui et intus rationabiliter se habet in corde, et exterius in conversatione. Et hoc maxime competit clericis, et religiosis, quorum conversatio exterior debet esse exemplar laicorum. In signum huius chrisma quo inungimur, conficitur ex oleo et balsamo, ut interius habeamus oleum ; id est nitorem conscientie et exterius balsamus redoleat, id est odor bone fame. Multi autem sunt pecus, brutales, scilicet et immundi, tam in cogitationibus, quam in operibus. Alii sunt homo pecus, vel pecus homo. Homo pecus est, qui interius satis mundat mentem ab immunditiis, sed exterius pecus est, quia exteriora signa penitentie non audet assumere. Alii sunt pecus homo, scilicet hypocrite, qui intus sunt pleni iniquitate, et exterius sunt, quasi sepulchra dealbata in conversatione, ut dicitur Mt. 23.c. Intus lupi, exterius homines, vel agni. Mt. 7.c. Veniunt ad vos in vestimentis ovium etc. Contra illos, qui debent esse homo homo, et non sunt, dicitur hic a Domino.
marg.|
{a}
Homo homo de domo Israel]
id est de clericis, vel de religiosis, vel de omnibus Christianis. Similiter duplicatur Lv. 24.c. Homo homo, qui maledixerit Deo suo, ut intelligatur generaliter quicumque, et quia homo duplex, homo rationalis et homo pecus. Vel sicut dicit Isidorus super Lv. 15.a. ubi dicitur. Vir qui patitur. Septuaginta dicunt. Viro viro cui factus fuerit, etc. Quotiens aliquid legislator duplicat, quantum inde sollicitus sit monstrat.
marg.|
{c}
Qui posuerunt immunditias suas in corde suo]
et ita pecus est interius, non homo. Et dicit, posuerit, non habuerit, ut notetur obstinatio, et obduratio, et pertinacia in peccato.
marg.|
{d}
Et scandalum iniquitatis sue statuerit contra faciem suam]
id est iniquitatem, que est scandalum aliis in evidenti fecerit, et ita est pecus exterius. Unde notatur hic peccatum interius, quod cor maculat, et peccatum exterius, quod alios scandalizat. Si inquam hoc fecerit.
marg.|
{e}
Et venerit]
cum tali corde, et facie.
marg.|
{f}
Ad Prophetam]
id est ad predicatorem, vel ad confessorem.
marg.|
{g}
Interrogans per eum me]
de statu proprio, utrum, scilicet credat quod sit in statu salvandorum, et de aliis, que solent requiri.
marg.|
{h}
Ego Dominus respondebo ei in multitudine immunditiarum suarum]
id est dura tormenta comminabor ei pro eis, ita.
marg.|
{i}
Ut capiatur domus Israel]
id est capienda ostendatur in sagena Domini in morte, scilicet vel in inferno.
marg.|
{k}
In corde suo quo recesserunt a me in cunctis idolis suis]
id est pro eo, quod mente recesserunt a me, et diversis peccatis adheserunt. Unde tangitur hic ratio peccati, que est spreto incommutabili bono, rebus commutabilibus adherere. Is. 29.d. et Mt. 5.a. Populus hic labiis me honorat, cor autem eorum longe est a me. Ier. 12.a. Prope es tu Domine, ori eorum, et longe a renibus eorum. Vel aliter.
marg.|
{h}
Ego Dominus respondebo ei in multitudine immunditiarum suarum]
etc. Dominus respondere dicitur permissive per quosdam pseudoconfessores, et predicatores aliquibus, qui veniunt ad interrogandum eos de pluralitate prebendarum, et superfluitate divitiarum, et deliciarum secundum multitudinem immunditiarum eorum, secundum quod volunt illi respondent, et confidentiam prebent eis in suis peccatis. Et sic capitur domus Israel, id est multi clerici decipiuntur.
marg.|
{k}
In corde suo]
id est in affectione, et voluntate propria que hominem capit, illaqueat, et decipit. Contra, quod dicit Iob. 21.a. Si secutus est oculus meus cor meum, id est ratio affectum : cor enim, sive affectio cordis, laqueus est rationis.
marg.|
{o}
Propterea dic ad domum Israel,
etc.
Convertimini]
etc. est triplex conversio bona. Prima est conversio directionis qua Deus hominem a posterioribus ad priora convertit, id est ab amore temporalium ad desiderium eternorum. Sic fuit conversus Apost. Phil. 3.c. cum dixit. Que retro sunt obliviscens, etc. Hec est statura recti hominis, quam facit gratia, ut legitur
prol.|
Θ
Lc. 13.c.
marg.|
{b}
Et]
etiam, de proselytis, conversis, scilicet, de aliis gentilibus ad Iudaismum, Iudeus dicitur homo homo, gentilis homo pecus.
marg.|
{c}
Quicumque]
proselytus, scilicet, sive de proselytis.
marg.|
{d}
Advena fuerit in Israel]
id est aliunde veniens.
marg.|
{e}
Si alienatus fuerit a me]
cultum meum contemnendo.
marg.|
{f}
Et posuerit idola sua in corde suo]
affectu cordis ea colendo.
marg.|
{g}
Et scandalum iniquitatis sue statuerit contra faciem suam]
facie, scilicet et corpore idola adorando. Scandalum enim iniquitatis potest dici idolum erectum ante faciem hominum, ut adoretur ; et sic ruit qui illud adorat, et offendit.
marg.|
{h}
Et venerit]
talis cum tali, scilicet corde.
marg.|
{i}
Ad Prophetam]
verum scilicet.
marg.|
{k}
Ut interroget eum per me]
de dubiis suis.
marg.|
{l}
Ego Dominus respondebo ei per me]
quasi dicat non respondebo ei per Prophetam, ne eum videar exaudire, qui me per Prophetam interrogat, sed per me respondebo ei, id est puniam eum graviter, secundum quod meruit : quedam enim Dei responsio est pene inflictio, secundum quod dicitur Is. 3.b. Agnitio vultus eorum respondebit eis. Sicut enim homo homini dicitur respondere, beneficiis eius vicem rependendo, ita et malis nostris respondet Deus, nos secundum quantitatem eorum, et qualitatem puniendo. Et huic expositioni concordat littera Septuaginta, que est : Ego Dominus respondebo ei in eo, quod tenetur, id est puniam eum, secundum id est in quo tenetur, id est secundum quod per peccata sua pene obligatur. Et bene dicit : Ego Dominus respondebo ei per me, Dominum, scilicet, id est tamquam Dominus puniam eum. Vel aliter.
marg.|
{l}
Ego Dominus respondebo ei per me]
id est faciam, ut ei respondeatur ad malum suum, et decipiatur a pseudoprophetis, Hanc autem responsionem non facit Dominus, nisi permittendo, et pro meritis peccatorum iuste gratiam suam subtrahendo, vel non impertiendo.
marg.|
{m}
Et ponam faciem meam]
vel, offirmabo, secundum Septuaginta, super hominem illum, id est vultuositatem. Et loquitur ad modum Domini, qui irato, et torvo vultu respicit servum male servientem sibi, ut timeat ille, et confundatur, sicut dicit hic Glossa Ponam faciem meam, etc. Hieronymus ut scilicet austeritate vultus mei frontis eius duritia molliatur.
marg.|
{n}
Et faciam eum in exemplum]
pene aliis, scilicet.
marg.|
{o}
Et in proverbium]
improperii, et infamie, ut dicatur. Sic fiat tibi, sicut factum est illi. Sive : In solitudinem, et in interitum, secundum aliam litteram Hieronymus Septuaginta. Ponam eum in desertum, et in exterminium.
marg.|
{p}
Et disperdam eum]
id est auferam irrecuperabiliter, scilicet.
marg.|
{q}
De medio populi mei]
Hieronymus Ut illo perdito de populo Dei, cognoscant ceteri, quod ipse sit Dominus, qui cordis arcana cognoscit, et perversitatem mentis intelligit, nec considerat loquentium verba, sed corda. Et hoc est, quod dicitur hic. {r}
Et scietis]
Glossa sic.
marg.|
{s}
Quia ego Dominus]
Interl. Probans renes, et corda, ut dicit Ps. 25. et Ier. 17.b. Vel.
marg.|
{p}
Disperdam eum de medio populi mei]
id est etsi sit nobilior aliis, vel non sit de populo, vel quamvis sit in medio populi, non tamen erit securus. Sequitur.
marg.|
{t}
Et Propheta cum erraverit]
etc. Quarta pars in qua ostendit, quod non solum ipsos puniet, sed Prophetas eorum ad decipiendum eos decipiet, id est decipi permittet ipsos Prophetas, ut decepti populum decipiant, et sic tam Prophetas deceptores, quam populum deceptum insimul puniet. Unde dicit :
[Propheta]
pseudo, scilicet loquens, quod non precepit Dominus, sicut habetur Dt. 18.d. Propheta, qui arrogantia depravatus, voluerit loqui in nomine meo, que ego non precepi, ut diceret, etc.
marg.|
{u}
Cum erraverit, et locutus fuerit verbum]
id est cum ex errore locutus fuerit, id est erroneum et falsum protulerit verbum, et non solum erret in se, sed alios secum errare faciat.
prol.|
Δ
{a}
Ego Dominus
marg.|
{5.
52vb} Θ Lc. 13.c. Quod Iesus mulierem inclinatam, que nec sursum poterat aspicere, manus impositione sanavit. Sed contrariam conversionem, scilicet ab anterioribus ad posteriora facit peccatum.
marg.|
Et hoc dicitur Ier. 7.e. Abierunt in voluptatibus suis, et pravitate cordis sui mali, factique sunt retrorsum, et non in ante.
marg.|
Secunda, est informationis, qua facies hominis a deformi convertitur ad formatam, ut sit mulier amicta Sole. Apc. 12.a. Contrariam mutationem facit malitia.
marg.|
Unde Ier. 2.d. Arguet te malitia tua et aversio tua increpabit te.
marg.|
Tertia est meliorationis, qua a debilitate mutatur ad fortitudinem. Et de hac dicitur Is. 40.g. Qui sperant in Domino mutabunt fortitudinem. Prima mutatio est incipientium, secunda proficientium, tertia perseverantium. De qualibet istarum dicit Ps. 76. Hec mutatio dextere excelsi. Tandem erit quarta mutatio, qua mutabitur gratia in gloriam, absorpta omni miseria, et imperfectione.
marg.|
De qua dicitur 1Cor. 15.g. Canet enim tuba, et mortui resurgent incorrupti, et nos immutabimur. Hec mutatio est pervenientium.
marg.|
{l}
Ego Dominus respondebo ei per me]
Supra dicitur :
[Ego Dominus respondebo ei in multitudine immunditiarum suarum]
etc. Aliquando enim Dominus respondet permissive per pseudoprophetam, id est per malum sacerdotem ad deceptionem, sed in morte respondet Dominus per seipsum ad veritatem : tunc enim certum est homini, utrum licitum fuerit ei habere duas prebendas, aut divitias superfluas. Tunc per se loquitur Dominus homini, quia se Dominum ostendit puniendo malum servum.
marg.|
{m}
Et ponam faciem meam super hominem illum]
id est ostendam me omnia peccata eius cognoscere ad puniendum. Ps. 33. Vultus Domini super facientes mala.
marg.|
{n}
Et faciam eum in exemplum, et in proverbium]
Pestilente flagellato, pena eius aliis fit in exemplum, ut timeant, et caveant.
marg.|
Et culpa eius vertitur in proverbium, id est in derisionem communem, quia pro culpa sua non solum penam incurrit, sed etiam infamiam post mortem, ut alii timeant, et caveant similia facere. Prv. 19.d. Pestilente flagellato stultus sapientior erit. Simile Prv. 21.b. Mulctato pestilente sapientior erit parvulus.
prol.|
Felix quem faciunt aliena pericula cautum.
marg.|
Ut patet in catulo leonis, qui percusso cane coram eo tremiscit, et emendatur.
marg.|
Unde uxor Loth in statuam salis versa est. Gn. 19.e. Item Is. 6.d. Convertetur in morte, scilicet in terram, et erit in ostensionem, sicut terebinthus, cuius resina medicinalis est valde, Ps. 145. Exibit spiritus eius, et revertetur in terram suam. Sic evidens pena malorum bonis est in medicamentum. Is. 30.d. Relinquemini, quasi malus navis in vertice montis, et quasi signum super collem. Ubi enim locus periculosus est in mari, solet affligi malus fractus, in signum, ut ab illo loco sibi caveant fugientes. Ita facit Dominus de peccatore.
marg.|
{p}
Et disperdam eum de medio populi mei]
quia non erit socius sanctorum in gloria, quorum socius non fuit in ignominia, et miseria, 2Cor. 1.b. Sicut socii passionum estis, ita eritis et consolationum.
marg.|
{r}
Et scietis, quia ego Dominus]
exemplo mali ita puniti. Sequitur.
marg.|
{t}
Et Propheta cum erraverit]
etc. Quia superius dixit se respondere per Prophetam ad captionem domus Israel determinat hic, quod talis responsio non sit per veros Prophetas, sed per pseudoprophetas, et errones, quorum penam simul, et deceptorum ab eis hic determinat. Et per istos significantur, ut dictum est, mali sacerdotes, qui et errant et in errorem alios mittunt.
marg.|
Prv. 29.c. Cum prophetia defecerit dissipabitur populus.
marg.|
Unde dicit. Et propheta, id est sacerdos vel Theologus, vel religiosus aliquis.
marg.|
{u}
Cum erraverit et locutus fuerit verbum]
id est cum erroneum verbum dixerit, et falsum, secundum illud Ps. 57. Erraverunt, ab utero locuti sunt falsa.
prol.|
Θ
{a}
Ego Dominus
marg.|
{5.
53ra} Δ
{a}
Ego Dominus]
Glossa Non alius, est Dominus, supple, vel non alius decipiet : quod ideo dicitur, quia non alius potest cohibere aut permittere deceptionem.
marg.|
{b}
Decepi Prophetam illum]
id est exigentibus eius, et populi peccatis inde eum decipi permisi, ut erraret, et in errorem alios mitteret. Hec est vera littera secundum, Hieronymus (decepi) aliqui tamen habent.
marg.|
{a}
Ego Dominus decipiam]
etc. id est cum in uno erraverit, ego amplius eum decipi, et errare permittam. Et hoc est quod dicitur, Pr. d. Ipse deludet illusores. Hieronymus Illusoribus illudet.
marg.|
Item Lv. 26.e. secundum aliam litteram. Si ambulaverint ad me perversi, et ego ambulabo contra eos in furore perverso. Hoc ideo dicitur, quia ad modum perversi se habet, quia permittet homines perverti, Ps. 17. Cum sancto sanctus eris, et cum perverso perverteris. Et ponit hic Hieronymus exemplum de spiritu erroris, qui obtulit se ad decipiendum Achab 3Rg. ult. d. Et de Diabolo, qui Iob. 1.b. accepit potestatem a Domino, primo in substantiam Iob, secundo in corpus eius, 3. Iob. 2.a. Sed et Balaam Heriolus a Domino mittitur, ut decipiat Balach filium Beor. Nm. 22. Hoc autem quod dicitur hic, Ego Dominus decipiam, etc. totum dicitur, ut dicit Hieronymus ne pseudo-prophetarum fortitudini reputetur, id est efficaci persuasioni eorum, quasi dicat non est propter efficaciam suorum sermonum, nec ornatum, et elegantiam eorum quod decipitur populus in verbis eorum, sed hoc est ex ira Dei, quia hoc meruit iniquitas ipsorum, quod decipitur populus, et magis vult audire mendacium, quam veritati aurem accommodare, sed puto, quod ex Dei ira sit, ut perversus populus, et incredulus magis pseudo-prophetas audiat, quam Prophetas Domini.
marg.|
{c}
Et extendam]
quasi dicat predictus Propheta non erit impunitus, sed extendam manum meam, id est evidenter faciam vindictam.
marg.|
{d}
Super eum]
ad eius oppressionem.
marg.|
{e}
Et delebo eum de medio populi mei Israel]
ut scilicet non sit in numero, et consilio populi Israel, vel ut non scribatur eius. Genealogia inter populum Dei, vel ut non inhabitet in ipsa terra, secundum quod dictum est supra 13.b. In consilio populi mei non erunt, nec in Scriptura domus Israel scribentur, nec in terram Israel ingredientur.
marg.|
{f}
Et portabunt iniquitatem suam]
id est penam pro iniquitate, uterque scilicet tam Prophete, quam populus, seductor, scilicet, et seductus, respondens, et querens. Unde subdit.
marg.|
{g}
Iuxta iniquitatem interrogantis sic iniquitas Prophete erit]
id est pena pro iniquitate erit consimilis in utroque, sicut et culpa erat consimilis, quasi dicat sic puniam male interrogantem, sicut Propheta male respondentem. Sed videtur quod in hoc iniuste agat Deus, quia plus peccat Propheta respondens, quam idiota interrogans ; ergo magis debet puniri. Ergo non bene dicitur hic : Iuxta iniquitatem, etc. Solutio : Ly iuxta, non dicit equalitatem pene, sed quandam similitudinem, quia pro consimilis culpa similiter punientur, sed Propheta magis, Dicit etiam temporis convenientiam, quod scilicet eodem tempore captivabuntur, et sub eodem Tyranno. Sequitur.
marg.|
{h}
Ut non erret ultra]
id est quasi dicat ita punientur, et pseudo-prophete, et hi qui eis credunt. Ut non ultra, Glossa occasione talium Prophetarum.
marg.|
{i}
Erret domus Israel]
Hieronymus illi scilicet qui verba mea audire voluerint. {k}
A me]
id est a cultu meo deviando.
marg.|
{l}
Neque polluatur in universis]
etc. Hieronymus id est perversis vaticinationibus illudatur, vel divinationibus, vel diversorum idolorum cultibus maculetur.
marg.|
{m}
Sed sint mihi in populum]
me colendo.
marg.|
{n}
Et ego sim eis in Deum]
eos protegendo, scilicet et salvando, ait Dominus exercituum. Sequitur.
marg.|
{o}
Et factus est sermo Domini]
etc. Quinta pars, in qua postquam comminatus est pseudo-prophetis specialiter, et interrogantibus ab eis, comminatur generaliter omnibus malis in illa, populo dicens, quod nec propter bonos patres parcat eorum filiis malis, sed bonos tantum liberabit, malos puniturus. Unde dicit. {p}
Fili hominis terra]
id est habitantes in terra, id est
{5.
53rb} in Iudea. {r}
Cum peccaverit mihi]
id est contra me.
marg.|
{s}
Ut prevaricetur]
mandata mea opere.
marg.|
{t}
Prevaricans]
mente. Vel {q}
Terra cum peccaverit mihi]
precepta mea non implendo. {s}
Ut prevaricetur prevaricans]
Prohibita tam a lege nature, quam a lege scripta faciendo. Ideo bis dicitur prevaricari.
marg.|
{u}
Extendam manum meam super eam]
id est aggravabo vindictam meam ad eius oppressionem.
marg.|
{x}
Et conteram virgam panis eius]
intransitive, id est panem quo sustententur, sicut aliquis virga, Hieronymus Virgam, vel, firmamentum. Unde subdit.
marg.|
{y}
Et]
id est quia immittam in eam famem, etc. Vel.
marg.|
{x}
Conteram virgam panis eius]
id est virtutem, et efficaciam saturandi, et confortandi auferam a pane, sicut dicitur supra 4.d.
marg.|
{y}
Et immittam in eam]
id est contra eam.
marg.|
{z}
Famem]
ut et parum de pane habeat, et illud etiam non confortet, nec nutriat. {a}
Et]
sic [
interficiam de ea hominem, et iumentum]
id est homines, et iumenta pre victualium inopia. {b}
Et si fuerint tres viri isti in medio eius]
id est terre.
marg.|
{c}
Noe, Daniel, et Iob, ipsi iustitia sua]
id est merito iustitie sue.
marg.|
{e}
Liberabunt animas suas]
tantum, ait Dominus exercituum, quasi dicat filios malos, et filias non liberabunt boni patres.
prol.|
Δ
Hoc dicit, quia
marg.|
Θ
{a}
Ego Dominus decipiam Prophetam illum]
id est decipi permittam ad eius, et populi subversionem, quorum merita hoc exigunt. Sed non impune errat, vel errare facit. Unde sequitur. {c}
Et extendam manum meam]
id est potentiam, vel vindictam. {d}
Super eum]
in Inferno puniendo.
marg.|
{e}
Et delebo eum de medio populi mei Israel]
ei societatem sanctorum auferendo. Ecce duo dicit hic, quid incurrat homo, et quid amittat. {f}
Et portabunt iniquitatem suam]
ambo, scilicet Sacerdos, et subditus, id est penam pro iniquitate duplicem, scilicet penam materialem, et penam damni.
marg.|
{g}
Iuxta iniquitatem interrogantis, sic iniquitas Prophete erit]
Hoc est quod dicitur Is. 24.a. Et erit, sicut populus, sic Sacerdos, et sicut servus, sic Dominus eius, Os. 4.b. Erit, sicut populus, sic et Sacerdos. Item Sap. 18.b. Simili pena servus cum domino afflictus est, et popularis homo regi similia passus. {h}
Ut non erret ultra domus Israel]
etc. Hec patent usque ibi : {q}
Terra cum peccaverit mihi]
id est Ecclesia vel anima. {s}
Ut prevaricetur]
mente. {t}
Prevaricans]
opere, vel affectu, vel effectu. {u}
Extendam manum meam super eam]
aggravando vindictam. Quod determinat subdens.
marg.|
{x}
Et conteram virgam panis eius]
vel, firmamentum, et immittam in eam famem, quasi dicat tot sunt peccata in personis Ecclesiasticis, quot periit bona vita, et sana doctrina. Firmamentum enim panis, id est predicationis, est exemplum bone operationis, Ps. 104. Omne firmamentum panis contrivit. Unde dicitur. Nihil addiscere possum ab eo in quo nihil imitandum invenio. Fames est defectus verbi Dei : Sicut dicitur Am. 8.d. Mittam famem in terram, non famem panis, neque sitim aque, sed audiendi verbum Dei.
marg.|
{a}
Et interficiam de ea hominem, et iumentum]
id est rationabilem, et idiotam, clericum, et laicum. Defectum enim verbi sequitur mors populi. Unde Prv. 11.b. Ubi non est gubernator, populus corruit. E contra abundantiam verbi sequitur salus populi, Ps. 35. Homines, et iumenta salvabis Domine quemadmodum multiplicasti misericordiam tuam Deus, Ier. 31.e. Seminabo domum Israel, et domum Iuda semine hominum, et semine iumentorum.
marg.|
{b}
Et si fuerint tres viri isti in medio eius]
id est aliqui boni rectores, et aliqui boni continentes, et aliqui boni coniugati in Ecclesia. Simile dicit Ier. 15.a. Si steterit Moyses, et Samuel coram me, non est anima mea ad populum istum.
marg.|
{d}
Ipsi iustitia sua liberabunt animas suas]
a peccato, vel ab inferno, ait Dominus exercituum. Et suppletur hic, tantum. Boni enim malos non liberant, sed seipsos. Tanta etiam est multitudo malorum in Ecclesia, quod merita bonorum non sufficiunt ad liberationem ipsius Ecclesie, quin in multis locis, et personis deficiat saturitas verbi divini. Hi autem
prol.|
Θ
tres significant,
marg.|
{5.
53va} Δ Hoc dicit, quia isti Iudei presumebant de meritis parentum suorum, Abraham, Isaac, et Iacob.
marg.|
Unde et libere, et audacter peccabant, nec comminationibus Prophetarum Domini credebant, sed dicebant : Non permittet nos Dominus destrui, quia a talibus patribus descendimus. Quibus respondet Dominus. Quoniam etiamsi essent presentes non salvarent, nisi seipsos tantum. Queritur autem hic secundum Hieronymum Cum et Abraham, et Isaac, et Iacob, Moyses quoque, et ceteri Patriarche, et Prophete iusti fuerint, cur horum tantummodo fiat hic mentio, scilicet, Noe, Daniel, et Iob. ? Quod facile solvitur : Noe enim imminens orbi terrarum diluvium, quia omnis terra polluerat vias Domini, prohibere non potuit, sed filios, qui forsitan eiusdem virtutis erant, et ob seminarium humani generis habuit reservatos. Daniel quoque ob imminentem captivitatem populum Iudeorum nullis fletibus mitigavit.
marg.|
Sed, et Iob, non ob peccata, que tantum meruissent puniri, ut dicit Glossa super illud. Non peccavi, Iob. 17.a. Sed ob probationem percussus, nec domum, nec filios liberavit.
marg.|
Alii dicunt, quia tantum hi tres viri, et prospera, et adversa, et rursum prospera conspexerunt, idcirco pariter nominatos, et per hoc latenter significari, ut quomodo illi, et bona, et mala, et rursum leta viderunt, sic et populum Israel, qui prius bonis fruitus erat, et postea captivitatis sustinuit iugum, si egerit penitentiam redire ad pristinam felicitatem.
marg.|
Tertia ratio mystica est, quia scilicet per istos tres omne genus hominum in Ecclesia significatur, prelati, coniugati, et continentes, sive virgines.
marg.|
{a}
Quod et si bestias]
etc. Supra dicitur quod predicti tres viri, liberabunt se per iustitiam, hic ostendit, quod terram non liberabunt, nec etiam filios proprios, etiamsi fuerint omnes tres pariter congregati ad orandum.
marg.|
Et determinat de quatuor plagis singillatim. Fame, scilicet, et bestiis, gladio, et pestilentia, postea agit de omnibus quatuor insimul. Iam autem exemplificavit de fame. Hic autem de secunda plaga, scilicet de malis bestiis loquitur. Et bene post famem loquitur de bestiis, quia tempore famis bestie solent in homines desevire. Dicit ergo : Quod et si bestias pessimas, ad litteram.
marg.|
{b}
Induxero super terram]
que peccaverit, vel prevaricata fuerit, ut dictum est : Quod et bestias, etc. Hieronymus in Originali. Quatuor plage inducuntur super terram prevaricatricem, sive ut Septuaginta, transtulerunt, peccatricem, fames, bestie, gladius, pestilentia, quarum si singule per partes introducte fuerint singulis regionibus, et tres viri isti Noe et Daniel, et Iob, quorum iustitia Scripturarum vocibus predicatur, pro terra peccatrice fuerint deprecati non solum illam salvare non potuerunt, sed nec filios quidem, et filias suas, si terre peccatricis opera perpetraverint, sed seipsos tantummodo poterunt liberare. Et infra Cum terram peccatricem a singulis plagis tantorum virorum non salvet deprecatio, et quia Hierusalem nefanda peccavit, quatuor simul plagas inducam super eam, supple, unde multo minus precibus sanctorum salvabitur.
marg.|
{c}
Ut vastem eam]
a fructibus.
marg.|
{d}
Et fuerit invia]
hominibus.
marg.|
{e}
Eo, quod non sit pertransiens]
id est per eam transiens.
marg.|
{f}
Propter bestias]
malas desevientes in homines.
marg.|
{g}
Tres viri isti]
predicti scilicet, qui fuerint in ea, vivo ego dicit Dominus, quia nec filios nec filias liberabunt. Tres, ergo, nec unus eorum solus, si fuerint peccata terre imitantes, multo fortius, nec alios liberabunt meritis suis, vel precibus. Unde subdit.
marg.|
{h}
Sed ipsi soli liberabuntur, terra autem desolabitur]
id est fructibus, et hominibus ambulantibus per eam evacuabitur.
marg.|
Vel, Terra, id est omnis populus terre ab omni auxilio desolabitur, et destituetur.
marg.|
Per hoc significatur, quod si isti tam sancti viri pariter etiam congregati, et in uno loco positi peccatricem terram, id est eos, qui in terra habitant, non possunt ire Dei subtrahere, multo fortius, nec isti Iudei peccatores a captivitate liberabuntur, cum nec aliquos bonos haberent, qui pro eis deprecarentur.
marg.|
Unde falso de meritis antiquorum patrum presumebant.
{5.
53vb} Hic arguit Hieronymus, quosdam, qui putant merito parentum atque virtutibus posse filios peccatores a gehenne ignibus liberari, quia nec prevaricatorem filium pater poterit liberare, nec sancte conversationis mater impudice filie dabit premia pudicitie, et e contrario, nec filiorum vitia parentibus nocebunt, sed anima que peccaverit, ipsa morietur, ut dicitur infra 18.a. Loth enim in Sodomis habitans, et spiritu, et carne peregrinus, uxorem suam, quia post tergum respexerat, non liberavit, sed tantum filias, que forsitan non peccaverant, Gn. 19.e. Et Iosias vir sanctus non solum peccatorem populum suis virtutibus non salvavit, sed et ipse in peccatis illius mortuus est, 4Rg.23.f. Sed contra hoc videtur esse, quia propter. David beneficus fuit Dominus Salomoni, et aliis successoribus suis. Sicut dicitur 3Rg. 11.b. Dirumpens scindam regnum tuum, et dabo illud servo tuo, verumtamen in diebus tuis non faciam propter David patrem tuum, de manu filii tui scindam illud, nec totum regnum auferam sed tribum
prol.|
Δ
unam
marg.|
Θ tres significant, ut dictum est tres species iustorum in Ecclesia, qui accipiunt triplicem fructum : Tricesimum, sexagesimum, et centesimum ut dicitur. Mt. 13.c. Noe, qui fuit rector arce, significat rectores, et prelatos Ecclesie. Daniel, qui continens fuit, et celestibus visionibus vacavit, significat continentes, et virgines, qui vacant contemplationi, et orationi.
marg.|
Iob. coniugatus, et tribulatus, significat bonos coniugatos, qui patientes sunt in tribulationibus. Tribulationem enim habebunt huiusmodi, sicut dicit Apostolus 1Cor. 7.e. Isti tres sunt, Petrus, Iacobus, Ioannes, qui intersunt resuscitationi puelle. Mc. 5.d. Et transfigurationi divine. Mt. 7.a. Petrus enim rector fuit Ecclesie, et princeps Apostolorum, Iacobus luctator in pugna tribulationum.
marg.|
Ioannes virgo sublimatus ad intelligentiam celestium visionum ; Petrus in agro Ecclesie excolendo exercetur ; Ioannes in lecto contemplationis, et quietis iacet, et meditatur ; Iacobus in mola tribulationum premitur. Sicut dicitur Mt. 24.d. Duo erunt in agro, unus assumetur, et alter relinquetur, due erunt molentes in mola, una assumetur, et altera relinquetur, duo in lecto, etc.
marg.|
Vel per istos tres Noe, Daniel, et Iob, significantur penitentes, innocentes, et glorificati. Vel incipientes, proficientes, et perfecti.
marg.|
{a}
Quod et si bestias pessimas]
id est dominium Demonum, vel malorum principum, et Prelatorum.
marg.|
De his bestiis, Sap. 16.a. Cum illis supervenit seva bestiarum ira, etc. et Is. 56.c. Omnes bestie agri venite ad devorandum.
marg.|
De his bestiis, Glossa super illud Iob. 5.d. Bestias terre non formidabis.
marg.|
Que tempore mortis ad rapiendas animas effrenantur. Sed, qui bene erunt his muniti lapidibus, non timebunt a canibus.
marg.|
Unde ibidem, Initium retributionis in obitu securitas est mentis, Is. 53.d. Non erit ibi Leo Glossa princeps Demonum, et mala bestia non ascendet per eam.
marg.|
{b}
Induxero super terram]
id est induci permisero super Ecclesiam, sive super plebem Christianam.
marg.|
{c}
Ut vastem eam]
a fructibus.
marg.|
{d}
Et fuerit invia]
ab hominibus. Tunc terra invia est, cum non habet fructum operum bonorum. Tunc invia est, cum non habet exempla sanctorum. Vel terra vastatur, cum in Ecclesia Sacramenta non ministrantur. Tunc invia est, cum non sint aliqui, qui divina perficiant mandata. Mandata enim Domini via sunt, secundum illud. Viam mandatorum tuorum cucurri, cum dilatasti cor meum. Terra ergo est invia, cum non est aliquis, qui faciat Dei mandata. Et hoc est quod dicit.
marg.|
{e}
Eo, quod non sit pertransiens]
id est perfecte transiens omnia mandata implendo, et nullum omittendo.
marg.|
{f}
Propter bestias]
id est Demones, vel prelatos malos, de quibus dicitur Is. 56.c. Omnes bestie agri venite ad devorandum. Et Iob. 45.e. Omnes bestie ludunt ibi :
marg.|
Item Sap. 26.a. Per multitudinem bestiarum exterminati sunt.
marg.|
{g}
Tres viri isti, qui fuerint in ea]
etc. Hoc planum est, ut supra quasi dicat si, qui boni prelati fuerint in Ecclesia, non liberabunt malos subditos, quibus prevalent, et dominantur bestie, id est Demones, vel peccata diversa.
prol.|
Θ
{a}
Vel si gladium
marg.|
{5.
54ra} Δ unam dabo filio tuo propter David servum meum. Item Abrahe dicitur a Domino, Gn. 21.b. Sed et filium tuum Ismael faciam in gentem magnam, etc. Item Gn. 18.d. Non delebo propter decem. Solutio : Ad hoc respondet Hieronymus in originali dicens. Quod si aliquando propter Abraham, et David in posteros eorum misericordiam suam Dominus pollicetur, notandum, quod non his parcat, qui in sceleribus perseverant, sed qui agunt penitudinem, ut merita patrum filiorum adiuvent conversationem. Hoc tamen, quod dicit Hieronymus hic, quod non his parcat, qui in sceleribus perseverant, intelligo quod non parcit finaliter, vel ab eterna pena liberando, nisi vitam suam corrigant, sed temporaliter aliquando parcit etiam malis filiis propter bonos patres. Illud autem quod dicitur Gn. 18.d. Non delebo propter decem, dicit Dominus per syneresim, id est per suppositionem, quia si decem essent boni, non deleret civitatem, quasi dicat nec decem boni sunt. Vel illud dicitur quantum ad Dei liberalitatem, istud quoad iustitie rigorem. Sequitur de tertia plaga.
marg.|
{a}
Vel si gladium]
hostium.
marg.|
{b}
Induxero super terram illam, et dixero gladio, transi per terram, et interfecero]
vel, interficito, secundum Hieronymum hominem, et iumentum de ea, id est si iussero, vel, inspiravero hostibus, ut omnem illam terram perdant, et vastent, et homines, et iumenta.
marg.|
{c}
Et tres viri isti fuerint in medio eius, vivo ego dicit Dominus Deus, non liberabunt filios, neque filias, sed ipsi soli liberabuntur]
Planum est hoc, ut supra.
marg.|
{d}
Si autem]
etc. Hic exemplificat quarta pars dicens : Si autem, et pestilentiam, que semper famem ac penuriam sequitur, pro quo vulgata editio, mortem transtulit.
marg.|
{e}
Immisero super terram illam, et effudero indignationem meam super eam]
id est si vindictam meam abundanter in eos exercuero. Et hoc.
marg.|
{f}
In sanguine]
eos pestilentia, vel aeris corruptione occidendo.
marg.|
Vel
[In sanguine]
id est in sanguinis effusione, vel in fluxu sanguinis, ita scilicet.
marg.|
{g}
Ut auferam ex ea hominem, et iumentum]
id est homines, et iumenta.
marg.|
{h}
Et Noe, et Daniel, et Iob. fuerint]
in ea
[in medio eius]
In ea, non est in textu, secundum Hieronymum
marg.|
{i}
Vivo ego dicit Dominus Deus, quia filium et filiam non liberabunt, sed ipsi iustitia sua liberabunt animas suas]
id est vias suas tantum.
marg.|
{k}
Quoniam hec]
que dicta sunt.
marg.|
{l}
Dicit Dominus Deus]
quasi dicat predicta vera sunt, quia ea a Deo dicta sunt, vel hec, que sequuntur illa.
marg.|
{m}
Quod et si quatuor iudicia mea]
etc. Supra egit de terra peccatrice a singulis plagis vastanda, et non liberanda, modo loquitur insimul de omnibus quatuor plagis, que omnes in terra Iudeorum fuerunt.
marg.|
Unde quod supra generaliter dixerat de terra, hic dicit specialiter de Iudea, vel de Hierusalem. Unde dicit. Quod, et si quatuor iudicia mea, id est quatuor plagas iusto meo iudicio infligendas.
marg.|
{n}
Pessima]
propter pene acerbitatem. Et determinat illa quatuor iudicia.
marg.|
{o}
Gladium]
id est trucidationem hostium.
marg.|
{p}
Et famem]
in obsidione.
marg.|
{q}
Et bestias malas]
quibus fugientes in desertis, et saltibus devorentur.
marg.|
{r}
Et pestilentiam]
que semper famem, ac penuriam sequitur.
marg.|
{s}
Immisero in Hierusalem, ut his plagis simul interficiam de ea hominem, et pecus]
id est homines, et pecora. Et
{5.
54rb} oportet hic supplere sic, si quatuor plagas super Hierusalem induxero, et fuerint in ea tres viri tanti meriti, quanti fuerunt Noe, Daniel, et Iob, tamen non liberabunt civitatem, sed se tantum. Vel potest legi interrogative secundum Glossam
marg.|
{m}
Quod, et si quatuor iudicia]
etc. quid tantorum virorum oratio proderit si simul omnes inducam ? quasi dicat, ex hoc patet quod Hierusalem nullorum orationibus poterit liberari, cum nec etiam habeat aliquos sanctos, qui orent pro ea.
marg.|
{t}
Tamen relinquetur]
Sexta pars, in qua transmigratis datur consolatio in adventu Hierosolymitarum ad ipsos. Continuatur autem sic.
marg.|
Poterant dicere ex quo illi tres si essent presentes non liberarent, nisi seipsos, cum ergo omnes mali simus, omnes destruemur. Ideo dicit Dominus : Tamen relinquetur in ea salvatio, quasi dicat, licet districta iudicia mea exigerent, ut nullus eorum salvaretur, tamen mea clementia alique reliquie salvabuntur, non aliquorum precibus. Aliter autem potest hoc legi remissive, et sine suppletione sic.
marg.|
{m}
Quod, et si quatuor iudicia mea pessima, gladium, famem, et bestias malas, et pestilentiam immisero in Hierusalem, ut interficiam de ea hominem, et pecus, tamen relinquetur in ea]
id est ex ea, id est ex populo. Vel
[In ea]
id est in Hierusalem, ad litteram.
marg.|
{u}
Salvatio educentium filios, et filias]
quasi dicat, licet per predictas plagas Hierusalem, et populus eius destruenda sint, tamen ex eis aliquos salvabo, quia educant filios suos, et filias captivi, et huc veniant, hoc est, in Babylonem, et in Chaldeam.
marg.|
{x}
Ecce]
Glossa enim.
marg.|
{y}
Ipsi egredientur]
de Hierusalem, et de Iudea.
marg.|
{z}
Ad vos]
in Babylonem ad quem adducentur captivi.
marg.|
{a}
Et videbitis viam eorum]
id est peccata eorum, vel penam, et laborem pro peccatis eorum, quia vos deridebant, et Prophetis non credebant. Et loquitur ad transmigratos. Vel, Videbit is viam eorum, id est quomodo venient ad vos captivi et miseri.
marg.|
{b}
Et consolabimini super malo, quod induxi in Hierusalem
prol.|
Δ
in omnibus
marg.|
Θ
{a}
Vel si gladium induxero super terram illam]
etc. Nota in summa mysterium eius, quod dicitur hic. Quatuor enim plage, primo per partes in terra esse narrantur, postea omnes insimul aggregantur, per quas significantur quatuor incommoda Ecclesie.
marg.|
Primum est fames, id est defectus verbi divini, ex quo alia tria sequentia oriuntur : ubi enim non sunt predicatores verbi Dei, oriuntur bestie, insurgit gladius, nascitur pestilentia. Persecutio enim bestiarum id est Hereticorum, et gladius Tyrannorum, et pestilentia falsorum fratrum, id est perniciosum exemplum malorum Christianorum totam Ecclesiam diripiunt. Primi auferunt fidem, secundi res, tertii mores.
marg.|
Que persecutiones licet per partes singule fuerint in Ecclesia, in ultimis temporibus conflabuntur omnes in unam, et erit talis persecutio, qualis non fuit ab initio mundi, ut dicitur Mt. 24.b. Et iam incipit ista persecutio, ut dicitur 2Th. 2. Post omnia autem mala relinquetur in Hierusalem salvatio educentium filios, et filias, quia in fine reliquie Iudeorum salve fient, ut dicitur Is. 1.c. et 10.e. et Romanor. 9.f. et 11.d. Et egredientur de infidelitate ad patres suos, id est ad fidem patrum, sive ad fidem Ecclesie.
marg.|
Sicut dicitur Malach. ult. b. de Ielia. Convertet cor patrum ad filios, et cor filiorum ad patres, et tunc videntes viam eorum, id est fidem, et mores conversorum, consolabuntur super malo, quod induxit Dominus super Hierusalem, quia cecitatis contingit in Israel, ut plenitudo
prol.|
Θ
gentium
marg.|
{5.
54va} Δ
in omnibus que importavi super eam]
quasi grave onus, quasi dicat eorum pena erit vobis consolatio. Sed contra. Super illud Za. 8.d. Ieiunium quarti, et ieiunium quinti, et ieiunium septimi, et ieiunium decimi erit domui Iude, etc. dicit Glossa quod septimo mense audivit populus, et Ezechiel qui erant in Babylone de subversione Hierusalem, et contristati sunt, et instituerunt ieiunium : Ergo non consolati sunt in hoc. Item consolatio talis ex invidia esset. Si ergo promittit eis quod invidebunt eis, et hoc non est bonum, nulla ergo est promissio. Solutio : Contristati sunt in pena fratrum, sed consolati, et letati sunt in sua liberatione, et prophetie impletione, et quia ad consilium Ieremie se voluntarie reddiderant, cum viderent esse impletum quod ille predixerat. In uno ergo respectu consolati sunt, quia scilicet viderunt quod non fuerunt decepti transmigratores, alio respectu desolati sunt propter destructionem urbis, et populi. Vel congratulati sunt divine iustitie, que illos pro peccatis eorum iuste punivit, sicut letabitur iustus cum viderit vindictam, quia consentiet iustitie Dei, et se videbit liberatum, sic transmigrati consolabuntur. Unde subditur.
marg.|
{a}
Et consolabuntur vos]
in sua pena.
marg.|
{b}
Cum videritis viam eorum]
id est perversa eorum opera propter que iusti passi fuerunt tormenta.
marg.|
{c}
Et adinventiones]
dicit nova, et adinventa peccata.
marg.|
{d}
Et cognoscetis quod non frustra]
id est sine iusta causa.
marg.|
{e}
Fecerim omnia quecumque, vel que feci in ea, ait Dominus Deus]
Hoc est quod dicit Hieronymus Consolabuntur vos, etc. Ut cum videritis eos, et opera eorum perspexeritis : tunc intelligatis iuste eos captos, et meam iustam fuisse sententiam, et habeat consolationem vestra captivitas, dum intelligitis me idcirco eos de gladio, fame, bestiis, et pestilentia liberasse, ut eorum perversitate discatis merito eorum subversam Hierusalem, templumque succensum, et populum esse captivum, preter eos quos gladius, fames, bestie, pestilentiaque consumpserint.
marg.|
Et nota quod iste quatuor plage significantur per illas tres partes capillorum, supra 4.a. Quia secundum Septuaginta quatuor partes fuerunt. Prima, que cesa est gladio, significat occisionem ab hostibus, que hic dicitur gladius. Secunda, que dispersa est in omnem ventum, significat Iudeos de obsidione huc et illuc discurrere fugiendo, qui hic a bestiis in desertis, et saltibus dicuntur devorandi. Tertia pars, que in igne combusta est in medio civitatis, significat stragem Iudeorum in obsidione qui fame et peste mortui sunt. Et hec duo dicuntur fames, scilicet, et pestilentia.
marg.|
Θ gentium intraret. His visis planum est quicquid sequitur in isto cap secundum mysterium. Moraliter autem quatuor plage quibus destruitur terra, id est anima, sicut fames cupiditatis, et avaritie, bestie, crudelitatis, et immisericordie, que semper sequuntur famem, quia omnis cupidus, et avarus immisericors est proximis, et pauperibus, crudelis, et durus gladius carnalis concupiscentie, pestilentia superbie. De quibus alias dictum est, et ideo hic pretermittimus.
Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Ez. Capitulum 14), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 26/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=37&chapitre=37_14)
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Ez. Capitulum 14), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 26/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=37&chapitre=37_14)
Notes :