Hugo de Sancto Caro

Capitulum 30

Numérotation du verset Ez. 30,1 

Et factum est verbum Domini ad me dicens
Numérotation du verset Ez. 30,2 

fili hominis propheta
et dic hec dicit Dominus Deus ululate
ve ve diei
Numérotation du verset Ez. 30,3 

quia iuxta est dies et appropinquavit dies Domini
dies nubis
tempus gentium erit
Numérotation du verset Ez. 30,4 

et veniet gladius in Egyptum
et
erit pavor in Ethiopia
cum
ceciderint vulnerati in Egypto
et ablata fuerit
multitudo illius
et
destructa fundamenta eius
Numérotation du verset Ez. 30,5 

Ethiopia et Libya et Lydii et omne reliquum vulgus
et Chub
et filii terre
federis cum eis gladio
cadent
Numérotation du verset Ez. 30,6 

hec dicit Dominus Deus et corruent fulcientes Egyptum
et destruetur superbia imperii eius
a turre Syenes gladio cadent in ea
ait Dominus exercituum
Numérotation du verset Ez. 30,7 

et dissipabuntur
in medio terrarum desolatarum
et urbes
eius in medio civitatum desertarum erunt
Numérotation du verset Ez. 30,8 

et scient
quoniam ego Dominus cum dedero ignem
in Egyptum et attriti fuerint omnes auxiliatores eius
Numérotation du verset Ez. 30,9 

in die illa egredientur
nuntii a facie mea in trieribus
ad conterendam Ethiopie confidentiam
et erit pavor
in eis
in die
Egypti quia absque dubio veniet
Numérotation du verset Ez. 30,10 

hec dicit Dominus Deus et cessare faciam multitudinem Egypti in manu Nabuchodonosor regis Babylonis
Numérotation du verset Ez. 30,11 

ipse et populus eius
cum eo fortissimi gentium
adducentur
ad disperdendam terram et evaginabunt gladios suos
super Egyptum et
implebunt terram interfectis
Numérotation du verset Ez. 30,12 

et faciam
alveos fluminum
aridos et tradam terram in manu pessimorum
et dissipabo terram et plenitudinem eius
in manu alienorum
ego Dominus locutus sum
Numérotation du verset Ez. 30,13 

hec dicit Dominus Deus
et disperdam simulacra
et cessare faciam idola
de Memphis
et dux de terra Egypti non erit amplius
et
dabo terrorem in terra Egypti
Numérotation du verset Ez. 30,14 

et disperdam
terram Fatures
et dabo ignem in Tafnis et faciam iudicia in Alexandriam
Numérotation du verset Ez. 30,15 

et effundam indignationem meam super Pelusium
robur Egypti
et interficiam multitudinem
Alexandrie
Numérotation du verset Ez. 30,16 

et dabo ignem
in Egypto
quasi parturiens dolebit Pelusium
et Alexandria
erit dissipata
et in Memphis
angustie quotidiane
Numérotation du verset Ez. 30,17 

iuvenes Eliupoleos
et Bubasti
gladio cadent
et ipse captive ducentur
Numérotation du verset Ez. 30,18 

et in Tafnis
nigrescet dies
cum contrivero ibi sceptra Egypti
et defecerit in ea superbia potentie eius ipsam nubes operiet
filie autem eius
in captivitatem ducentur
Numérotation du verset Ez. 30,19 

et faciam iudicia in Egypto et scient quia ego Dominus
Numérotation du verset Ez. 30,20 

et factum est in undecimo anno in primo in septima mensis factum est verbum Domini ad me dicens
Numérotation du verset Ez. 30,21 

fili hominis brachium pharao regis Egypti confregi
et ecce non est obvolutum ut restitueretur ei sanitas ut ligaretur pannis
et farciretur
linteolis et recepto robore
posset tenere gladium
Numérotation du verset Ez. 30,22 

propterea hec dicit Dominus Deus ecce ego ad pharao regem Egypti et comminuam brachium eius forte
sed
confractum et deiciam gladium de manu eius
Numérotation du verset Ez. 30,23 

et
dispergam Egyptum in gentibus et ventilabo eos in terris
Numérotation du verset Ez. 30,24 

et confortabo brachia regis Babylonis daboque gladium meum in manu eius et confringam brachia pharaonis et gement gemitibus interfecti coram facie eius
Numérotation du verset Ez. 30,25 

et confortabo brachia regis Babylonis et brachia pharaonis concident et
scient quia ego Dominus cum dedero gladium meum in manu regis Babylonis et extenderit eum super terram Egypti
Numérotation du verset Ez. 30,26 

et dispergam Egyptum in nationes et ventilabo eos in terris et scient quia ego Dominus

Capitulum 30

Numérotation du verset Ez. 30,1 
marg.| {5. 102ra} Et factum est verbum Domini ad me dicens, Fili hominis propheta] etc. Adhuc in isto capitulo plangitur destructio Egypti, et urbium eius, cum qua corruerunt etiam alie provincie ei federate. Dividitur autem hoc capitulum in quatuor partes. Primo ostendit, quod destruentur cum Egypto eius auxiliatores, scilicet Ethiopes, et Libes, et Lydi, et alii familiares eius. Secundo ostendit quomodo, et quo ministro destruentur, ibi   [In die illa egredientur] etc. Tertio ostendit qualiter destruetur Egyptus cum omnibus civitatibus suis : quarum principalium ponit nomina, et sunt Memphis, Phatures, Thaphis, Alexandria, Pelusium, Heliopolis, et Bubastus, ibi :   [Hec dicit Dominus Deus, Et disperdam] etc. Quarto ostendit, quod irrecuperabiliter destruentur, ibi   [Et factum est] etc. Dicit ergo :
marg.| {a} Et factum est verbum Domini ad me dicens, Fili hominis] etc. Hieronymus Post vicesimum, et septimum annum captivitatis Regis Ioachin, revertitur ad presens tempus, quando contra Egyptum ceperat prophetare, id est ad annum decimum, et decimum mensem, et undecimam diem mensis, et dicit sibi preceptum a Domino, ut loquatur ad omnes nationes, et cum omnibus, specialiter ad Egyptum. Hec ergo sunt que loquitur. {c}   Ululate] o vos Egyptii, et omnes familiares, et vicine Egypto regiones : quia {d}   Ve, ve diei] erit, supple, quia duplex destructio erit vobis in die hostilitatis. Destruentur enim habitacula, id est civitates, et ville, et destruentur contenta, id est homines, et animalia : ideo dicit duplex ve. Unde dicit.
marg.| {e} Quia iuxta est dies] vestre, scilicet captivitatis.
marg.| {f} Et appropinquat] etc. id est divine animadversionis.
marg.| {g} Dies nubis] id est dies nebulosa, et operta nubibus, et turbinibus, et offerens Babylonicam tempestatem, id est dies tristitie, et adversitatis.
marg.| {h} Tempus Gentium erit] Nabuchodonosor, scilicet et suorum, quando facient omnia pro libitu suo. Vel   [Tempus Gentium erit] id est quo destruentur Gentes, et maxime Egyptii. Unde alia littera habet   [Finis Gentium erit] Sequitur. {i}   Et veniet gladius] Babyloniorum   [in Egyptum] ut vastet eam. {k}   Et erit pavor in Ethiopia] que vicina est Egypto, et confederata : timebit enim ne usque ad se Babylonius mucro perveniat. {l}   Cum ceciderint] etc. id est cum occisi fuerint. {m}   Et ablata] etc. id est in captivitatem ducta.
marg.| {n} Et destructa] etc. id est castra fortia, que sustentant Egyptum, funditus eversa. Tria dicit nempe quod quidam mortui ; quidam in captivitatem ducti ; et civitates, et loca firma funditus eversa sunt,
marg.| {o} Ethiopia, et Libya, etc.   et Chub] id est Arabia, secundum Symmachum, sive Arabes.
marg.| {p} Et filii terre federis] id est Iudei, qui dicuntur filii terre federis, quia fuerunt Domino federati in datione Legis. Et ideo Iudea dicitur terra federis, quia fedus Domini, idest Lex, et ritus Legis tenebatur in ea. Vel   [filii terre federis] quia cum Egyptiis erat Iudea federata. Isti, inquam, omnes.
marg.| {q} Cum eis gladio cadent] id est cum Egyptiis. De istis enim regionibus venerunt ad auxilium Egyptiorum in Egyptum, et ibi cum eis corruerunt, ut dicit Hieronymus Et nota quod dicit   [Et omne reliquum vulgus] Per hoc enim comprehendit generaliter, et communiter omnes de variis populis. Unde Septuaginta transtulerunt   [Omnes hibride] sive   [commixti] quia magna erat multitudo insimul diversorum hominum, quorum unus erat de una gente, alius de alia ; et ideo dicuntur commixti. Hieronymus Ut autem sciamus omnes Gentes predictas fuisse in auxilio Egypti, sequens sermo demonstrat.
prol.| Δ {a} Hec dicit
marg.| Mystice. {b} Fili hominis, propheta, et dic, Hec dicit Dominus Deus, Ululate, ve, ve, diei] Loquitur de die mortis, vel de die Iudicii extremi pro qua ululandum est, quia duplex ve erit damnatis, scilicet ve corporis, et ve anime. Unde Ier. 17.c. Duplici contritione contere eos. Et Am. 5.e. Cunctis, qui foris sunt, dicetur ve, ve. Foris autem erunt canes, et venefici, et impudici, etc. ut dicitur Apc. ultim. c. et {5. 102rb} Apc. 18.c. Ve, ve, civitas illa magna Babylon, civitas illa fortis : quoniam una hora venit iudicium tuum. Vel potest exponi de die, id est prosperitate mundiali. Unde dicit,
marg.| {d} Ve, ve diei] id est prosperitati : quia ve damnationis eam sequitur : dicit enim Gregorius quod continuus successus bonorum temporalium certissimum est eterne damnationis indicium. Ve ergo diei prosperitatis.
marg.| {e} Quia iuxta est dies] luctus, et tribulationis, que sequitur semper prosperitatem. Extrema enim gaudii luctus occupat, ut dicitur Prv. 14.b. Que sit autem illa dies, que iuxta est, determinans subdit,
marg.| {f} Et appropinquat] etc. Dies scilicet mortis cuiusque, vel Iudicii generalis. Et dicitur modo presens tempus, nostrum, quia nobis datum est ad penitendum ; sed tunc erit dies Domini ad puniendum. Ps. 74. Cum accepero tempus, ego iustitias iudicabo. Apc. ult. c. Ecce venio cito. Ier. 48.f. Prope est interitus Moab. Iac. 5.d. Ecce Iudex ante ianuam assistit. Sept. 1.d. Iuxta est dies Domini magnus, iuxta et velox nimis. Vox diei Domini amara, quando scilicet dicetur, Esurivi, etc. Mt. 25.d. {g}   Dies nubis tempus Gentium erit] id est tempus quo punientur illi, qui gentiliter vixerunt. Et dicitur dies nubis, quia sol iustitie non lucebit eis, sed nubilosum, et durum se eis exhibebit. Et hoc erit maxima pena damnatis in Iudicio, quod videbunt Christum hominem eis nubilosum, et durum. Videbunt enim illum, quem compunxerunt, sicut dicitur Io. 19.f. Videbunt in quem transfixerunt. Et Apc. 1.b. Videbit eum omnis oculus, et qui eum pupugerunt. Et sumitur de Za. 12.c. Et de ista die nubilosa dicitur Soph. 1.d. Dies illa, dies ire, dies tribulationis et angustie, dies calamitatis et miserie, dies tenebrarum et caliginis, dies nebule, et turbinis, dies tube, et clangoris.
marg.| {i} Et veniet gladius in Egyptum] id est divina sententia super mundum destruendum. De hoc gladio Iob. 19.d. Fugite a facie gladii. {k}   Et erit pavor in Ethiopia] id est in Inferno apud Demones.
marg.| {l} Cum ceciderint] etc. Timebunt enim Demones quando videbunt Deum iudicare, et damnare homines, maxime quando finietur mundus.
marg.| {n} Et destructa] fuerint, scilicet [  fundamenta eius] quia destruentur pulchre domus, et palatia mundi. Vel fundamenta vocat divitias, honores, et delicias, in quibus volunt fundari homines mundi. Et de his fundamentis dicitur Sap. 4.d. Commovebuntur a fundamentis, et usque ad supremum desolabuntur.
marg.| {o} Ethiopia, et Libya, et Lydi] etc. Per hos, diversitates peccatorum, sive peccantium intelliguntur. Signantur enim per quinque predicta, peccatum cordis sive consensus, oris, operis, consuetudinis, et simulationis. Ethiopia enim interpretatur caligo, vel tenebre, et significat consensum peccati, per quem obscuratur anima, et amittit lucem gratie. Is. 60.a. Tenebre operient terram, et caligo populos : super te autem orietur Dominus. Libya interpretatur os, et significat peccatum loquacitatis. Lydi interpretantur edificantes, et significant edificium pravi operis : multi enim superedificant lignum, fenum, stipulam 1Cor. 3.c. Chub autem interpretatur gravitas, et significat peccatum obstinate consuetudinis. Per filios autem terre federis intelliguntur opera de genere bonorum simulatorie, et in hypocrisi facta. Unde per hoc notatur peccatum simulationis : et de hoc dicit Augustinus quod simulata equitas, non est equitas, sed duplex iniquitas. Ista autem referuntur ad diversa genera hominum peccantium. Per Ethiopes enim significantur idiote et simplices, qui ex ignorantia per errorem peccant : quia sicut dictum est, Ethiopia interpretatur caligo.
marg.| Per Libes significantur loquaces homines, sicut histriones, adulatores, et detractores : Advocati etiam, et Legiste, qui toti sunt in ore, id est in loquacitate. Per Lydos significantur Potentes huius seculi, et divites, qui edificant, et muniunt se divitiis, munitionibus, palatiis, et amicis, et subditis. Unde signanter iungit [Lydi, et omne reliquum vulgus] Potentes enim sequitur vulgus. Unde, Regis ad exemplum totus componitur orbis. Mobile mutatur semper cum Principe vulgus. Eccl. 10.a. Secundum Iudicem, etc. Per Chub autem, quod interpretatur gravitas, vel condemnatio, vel graves, et condemnati, significantur Clerici,
prol.| Θ et Sacerdotes
marg.| {5. 102va} Δ {a} Hec dicit Dominus Deus, et corruent fulcientes Egyptum] vel   [sustentacula Egypti] secundum Septuaginta, id est auxiliarii eius, vel socii.
marg.| {b} Et destruetur superbia Imperii eius] id est superbum Imperium.
marg.| {c} A turre Syenes gladio cadent in ea] id est in Egypto   [ait Dominus exercituum] Turris Syenes in extremis finibus Egypti sita est, ubi etiam origo Nili est, ut dictum est in precedenti capitulo.
marg.| {e} Et dissipabuntur in medio terrarum desolatarum] civitates, scilicet Egypti, vel terre diverse, que sunt in Egypto. Erat enim ibi terra Gessen, et terra Phatures, et alie que propriis nominibus distinguebantur : que omnes sunt desolate. Vel   [dissipabuntur] Egyptii   [in medio terrarum desolatarum] id est. Sicut aliarum Gentium terre desolabuntur, ita et terra Egyptiorum.
marg.| {f} Et urbes eius in medio civitatum desertarum erunt] id est Sicut in desertum redigentur civitates Ammon, et Moab, et aliarum nationum, de quibus actum est in precedentibus, ita et civitates Egypti.
marg.| {g} Et scient, quia ego Dominus Deus] etc. ad litteram. Vel eorum crudelitatem cuncta vastantem vocat ignem.
marg.| {h} Et attriti fuerint] etc. quos supra nominavit, Ethiopes, et Libyes, et Lydos, et ceteros.
marg.| {i} In die illa] etc. Secunda pars huius capituli, in qua modum determinat, et ministrum destructionis Egypti. Unde dicit   [In die illa] etc. id est Chaldei, (quos ego mittam, dicit Dominus.)
marg.| {l} In trieribus] id est in navibus, que habent tres ordines remorum. Et tangit modum destructionis, et captionis, Egypti : quia ut capere possent terram, venerunt in multis navibus ; postea vero cum per naves non possent capere urbes Nilo circumseptas, diviserunt fluvium per alveos, et diminute sunt aque, ita quod pedites, et equites transire possent.
marg.| {m} Ad conterendam Ethiopie confidentiam] id est ad conterendam Egyptum in qua Ethiopia confidebat. Vel aliter.
marg.| {k} Egredientur in trieribus] id est cito et velociter venient, ac si venirent in trieribus. Unde loquitur metaphorice : tales enim naves cito vadunt. Et ista expositio competit alie translationi, que habet sic   [Egredientur nuncii a facie mea festinantes] etc. {n}   Et erit] etc. id est in Ethiopibus.
marg.| {o} In die Egypti] id est in eversione Egypti : quia vicine {5. 103ra} Δ provincie, Egypto desolata, pavebunt. {a}   Quia absque dubio veniet] dies, scilicet Egypti, id est captivitas, et destructio eius, que pro eo quod omnibus erit manifesta, comparatur diei.
marg.| {b} Hec dicit Dominus Deus] quasi dicat Ita constat, quod veniet.
marg.| {c} Et cessare faciam] etc. Hic determinat quis sit ille gladius, et ille ignis, de quo predixit.
marg.| {d} Ipse et populus eius cum eo] veniet scilicet quasi dicat Non solus veniet Nabuchodonosor, sed populus eius, scilicet Chaldaicus veniet cum eo.
marg.| {e} Fortissimi Gentium] etc. quia de multis nationibus comitatus venit ad Egyptum.
marg.| {f} Et evaginabunt gladios suos] etc. ad litteram, id est super Egyptios.
marg.| {g} Et implebunt terram interfectis]  : hyperbole est, id est innumerabiles occident.
marg.| {h} Et faciam alveos fluminis] id est Nili [  aridos] quia forte Chaldei diviserunt Nilum per multos alveos (ut dictum est) ut sic rara esset aqua : vel forte Dei providentia desiccati sunt. Unde dicit Hieronymus Tanta erat ira Dei ut siccarentur alvei Nili. {i}   Et tradam terram in manus pessimorum] tortorum scilicet quia Chaldei fuerunt crudelissimi. Et nota quod postquam dixit fluvios desiccandos, dicit terram capiendam. Terra enim Egypti de facili non posset capi, nisi in magna siccitate aquarum : sicut patet de Flandria, que in Hyeme non posset de facili capi, quia tunc maxime abundat aquis. Sequitur.
marg.| {l} Et dissipabo terram] etc. id est homines, et animalia, et fructus quibus plena erat terra.
marg.| {m} In manu alienorum] id est per ministerium Chaldeorum.
marg.| {n} Ego Dominus locutus sum] et ideo necesse est fieri.
marg.| {o} Hec dicit Dominus Deus, Et disperdam simulacra] etc. que usque hodie metropolis est superstitionis Egyptie, ut dicit Hieronymus Quidam autem dicunt, quod Memphis modo dicitur Damiata, et interpretatur de ore, quia ibi est os, et ingressus Egypti. Pro eodem accipitur idolum, et simulacrum in Scriptura : potest tamen talis assignari differentia : ut simulacrum dicatur quod sit ad imaginem alicuius rei existentis in natura, idolum autem dicatur illud quod non habet similitudinem in re aliqua naturali, sed illud componit animus ex diversarum rerum similitudinibus, ut si quis in humanis membris caput canis, vel arietis formet, vel in uno hominis habitu duas facies, et huiusmodi : qui hoc facit, non similitudinem, sed idolum facit. Ideo distincte dictum est in Lege Ex. 20.a. Non facies idolum, neque omnem similitudinem. Ita dicit Glossa super 1Cor. 8.a. ubi dicitur, Idolum nihil est in mundo. Sequitur.
marg.| {p} Et Dux de terra Egypti non erit amplius] usque ad tempus longinquum. Vel, Non erunt de cetero in tanta gloria et potestate Duces, sive Reges Egypti, sicut prius.
marg.| {q} Et dabo terrorem in terra Egypti] quasi dicat Non solum in Memphis, que est in introitu Egypti, predicta faciam, sed per totam Egyptum terror erit tantus, ut etiam terra Phatures, que optima est, et cetere civitates vastentur. Unde subdit,
marg.| {r} Et disperdam terram Phatures] id est terram pertinentem ad illam civitatem ; que dicitur Phatures.
marg.| {s} Et dabo ignem in Thaphnis] vel secundum Septuaginta   [Thannin] et faciam iudicia in Alexandria. Hieronymus Civitas est Egypti, que hodie quoque sic vocatur. In Hebreo autem habetur   [Nom] quia olim sic vocabatur. Sed nos pro   [Nom] Alexandriam posuimus per anticipationem, sive per prolepsim.
marg.| {t} Effundam indignationem meam] id est copiosam vindictam.
marg.| {u} Super Pelusium robur Egypti] Septuaginta   [Super Sain] Et dicit Hieronymus quod Pelusium civitas est Egypti, que
marg.| {5. 103va} Δ robur Egypti appellatur eo quod portum habeat tutissimum, et negotiationes maris ibi maxime exerceantur. Unde et Poeta Pelusiacam lentem appellat, non quod ibi genus hoc leguminis gignatur maxime, sed quia a Thebaide et omni Egypto per rivum Nili illuc plurimum deferatur.
marg.| {a} Et interficiam multitudinem Alexandrie] que in Hebreo secundum antiquum nomen ponitur [  Nom] ut supra eod. Per hoc autem, quod dicit   [interficiam multitudinem Alexandrie] ostendit illam urbem iam illo tempore fuisse populosam, ut dicit Hieronymus
marg.| {b} Et dabo ignem] id est Regem Babylonis, qui instar ignis cuncta populetur. Vel   [ignem] ad litteram   [in Egypto] Et tunc.
marg.| {c} Quasi parturiens dolebit Pelusium] id est valde dolebit. {d}   Et Alexandria erit dissipata] etc. id est non cito transeuntes, sed permanentes. Et hoc potest referri ad angustiam famis in obsidione continua. Nota quod Septuaginta habent in hoc loco sic   [conturbatione conturbabitur Sais, vel, Sam] id est Pelusium [  et in Diospoli erit scissura] etc. quod exponens Hieronymus dicit, in Alexandria, id est in Nom erit scissura, et diffundentur aque : pro qua Septuaginta   [Diospolim] transtulerunt. Mortis autem Egyptiorum est propter inundationem Nili excelsos aggeres construere ad ripas Nili : qui si custodum negligentia, vel nimia magnitudine aquarum rupti fuerint, subiacentes campos nequaquam rigant, sed opprimunt, atque populantur. Per quod significatur Chaldeos occupaturos Egyptum, sicut inundantibus aquis Nili operiri solet terra. Sequitur.
marg.| {e} Iuvenes Heliopoleos] que Hebraice dicitur On.
marg.| {f} Et Bubasti] alterius civitatis.
marg.| {g} Gladio cadent] que magis videntur posse stare.
marg.| {h} Et ipse captive ducentur] ipse scilicet urbes, id est habitatores urbium. Vel ipse mulieres earum ducentur in captivitatem : qui sexus iniurie citius subiacet. Vel (ipse) dicit non (ipsi) ut notet imbecillitatem Egyptiorum, quos vocat mulieres. {i}   Et in Thaphnis nigrescet dies] id est quasi nigrescere videbitur nube meroris, et luctus, et nebula et turbine captivitatis.
marg.| {k} Cum contrivero ibi] id est in Thaphnis, que est Regia civitas. {l}   Sceptra Egypti] id est omne Regium genus.
marg.| {m} Et defecerit] etc. id est superba potentia, sive potentia de qua superbiebat. {n}   Ipsam] Egyptum   [nubes operiet] nubes scilicet meroris, vel turbulentia captivitatis. Vel   [ipsam] Taphnim.
marg.| {o} Filie autem eius] etc. id est oppida reliqua, et ville.
marg.| {p} Et faciam iudicia] id est iustas vindictas   [in Egypto,
marg.| Sequitur
marg.| {q} Et factum est in undecimo anno] transmigrationis   [in primo mense, in septima] die mensis, factum est verbum Domini ad me dicens [  Fili hominis] etc. Hec est quarta pars huius capituli, in qua ostendit, quod irrecuperabiliter destruetur Egyptus. Et nota quod revertitur ad ordinem prophetie. Incepit enim onus Egypti in decimo anno, postea digressus est ad vicesimum septimum annum, et facta quasi quadam interpositione de vicesimo septimo anno, postea redit ad ea, que sunt dicta decimo anno, sicut dicit Hieronymus in principio istius capituli. Nunc autem procedit ad undecimum annum. Quare autem ita procedat, querit hic Hieronymus in Glossa Et respondet, O profundum divitiarum sapientie, et scientie Dei : Rm. 11.d. Et in alio loco, Abyssum sapientie eius quis investigabit ? Eccl. 1.a. Possumus quoque dicere, quod in Prophetis ordo historie non servatur, nisi in aliquibus locis. Non enim narrant preterita, sed prenunciant futura prout fuerit voluntas Spiritus sancti. Dicit ergo.
marg.| {r} Fili hominis] etc. id est fortitudinem, sive Regnum eius destruxit irrecuperabiliter.
marg.| {s} Et ecce non est obvolutum] etc. hoc modo, scilicet.
marg.| {t} Ut ligaretur pannis, et fasciaretur linteolis] sive ut acciperet malagma, secundum aliam Litteram.
marg.| {5. 103vb} {u} Et recepto] etc. quasi dicat Non est curatio adhibita ei, nec malagma impositum : quod si factum esset, recepta fortitudine posset tenere gladium, et ad bella procedere. Et loquitur metaphorice, sensus autem huius est, quod numquam Reges Egypti habuerunt pristinam fortitudinem, nec regnum Egypti rediit ad pristinum robur. Et ad maiorem certificationem huius quod dixerat, repetit et addit aliqua, dicens.
marg.| {x} Propterea hec dicit Dominus Deus, Ecce ego ad Pharaonem Regem Egypti] veniam, scilicet.
marg.| {y} Et comminuam brachium eius] id est potentiam, vel Regnum eius.
marg.| {z} Forte] prius.
marg.| {a} Sed confractum] modo.
marg.| {b} Et deiiciam gladium de manu eius] Loquitur per similitudinem brachii confracti : quia fracto brachio cadit gladius de manu.
marg.| Eodem modo confracto Regno Egypti,
prol.| Δ cecidit
marg.| Θ et Sacerdotes mali, qui pondere peccatorum propriorum, et aliorum premuntur. Unde eis specialiter dicitur Is. 1.a. Ve genti peccatrici, populo gravi iniquitate, etc. Per filios terre federis, intelliguntur Religiosi mali, qui triplici voto, castitatis scilicet, obedientie, et paupertatis voluntarie, quasi triplici vinculo videntur Domino coniuncti, et federati. Unde tales sunt quasi proditores Domini, quando peccant in eum, et sunt quasi Iudas. Videntur enim amici, et sunt inimici ; secundum quod dicitur Mi. 7.b. Inimici hominis, domestici eius. Et de talibus, qui sic prevaricantur fedus Domini, conqueritur Dominus Is. 24.c. Prevaricantes prevaricati sunt. Isti ergo gladio cadent cum aliis peccatoribus. Nota hic Glossa Hieronymi Si alie Gentes, etc.
marg.| Sequitur {a} Hec dicit Dominus Deus, Et corruent fulcientes Egyptum] id est adulatores, qui alios sustinent, et fovent in peccatis. Unde Ps. 9. Quoniam laudatur peccator in desideriis anime sue, et iniquus benedicitur : ideo, supple, exacerbavit Dominum peccator. Is. 3.c. Popule meus, qui te beatum dicunt, ipsi te decipiunt. Is. 9.c. Disperdet Dominus ab Israel caput, et caudam incurvantem, et depravantem. Et quid hoc sit, ipse exponit dicens. Longevus honorabilis, ipse est caput ; et propheta docens mendacium, ipse est cauda. Tales sunt adulatores, quos disperdet Dominus. Vel, Fulcientes Egyptum, sunt omnes, qui impugnant bonos, et defendunt malos. Unde Am. 5.d. Hostes Iusti accipientes munus, et pauperes deprimentes in porta. E contrario vero amatores sunt iniustorum et exaltant, et fovent eos, unus scilicet malus alium : sicut spine se invicem tenent, et muniunt, et aliis punctiones inferunt. Unde dicitur Nahum 1.c. Sicut spine se invicem complectuntur, sic convivium eorum pariter potantium in fine perdetur. Item sunt fulcientes Egyptum, qui mundum senescentem, et prope interitum existentem edificant, et renovant, {5. 102vb} et maxime Religiosi, qui tot et tanta faciunt edificia, ac si mundus esset eternus. Sed et maledictus est, qui reedificavit Ierico, Ios. 6.d. id est mundum, qui quasi in defectu, et in extremis est. Nos enim sumus in quos fines seculorum devenerunt, ut dicitur 1Cor. 10.c. Item 1. Io. 2.c. Charissimi, novissima hora est. Sequitur.
marg.| {b} Et destruetur] etc. Nota quod prius fulcimentum superbie Egypti destruetur, et postea ipsa superbia. Divitie autem fulcimentum sunt superbie, sicut dicitur Is. 7.a. Requievit Syria super Ephraim, id est superbia in divitiis.
marg.| {c} A turre Syenes] etc. id est in Egypto : quia a potentibus, et fortioribus incipiet cruciatio, qui sunt in turribus, id est in prelationibus. Syene autem interpretatur sitis, et significat cupiditatem, que est in Prelatis. Unde turris Syenes est prelatio, in qua Prelatus semper sitit : quia “Quo plus sunt pote, plus sitiuntur aque”a.
a versus
marg.| Eccl. 5.d. Avarus non implebitur pecunia. A turre Syenes incipiet gladius : quia Iudicium incipiet a domo Dei. 1Pt. 3.d. et supra 9.c. A Sanctuario meo incipite.
marg.| {d} Ait Dominus exercituum] qui Maiorum personas non accipit, sicut dicitur Act. 10.e. et Sap. 6.b. Pusillum et magnum ipse fecit ; et equaliter est illi cura de omnibus. Fortioribus autem fortior instat cruciatio.
marg.| {e} Et dissipabuntur] etc. Ista omnia plana sunt de extrema vastatione mundi quando urbes mundi ruent, et regiones eius, imo totus mundus ardebit, et auxiliatores mundi, id est peccatores atterentur.
marg.| {i} In die illa] etc. id est Angeli. Mt. 13.f. Sic erit in consummatione seculi : mittet Filius hominis Angelos suos, et colligent de regno eius omnia scandala, et eos qui faciunt iniquitatem, et mittent eos in caminum ignis.
marg.| {l} In trieribus] id est in tribus Ordinibus : quia quidam ad bonum colligentur, quidam ad malum. Et boni in tres ordines, Noe scilicet, et Daniel, et Iob. ; ut dicitur supra 14.e. Et mali similiter in tres, propter ternarium peccatorum, qui habetur 1. Io. 2.c.
marg.| {m} Ad conterendam Ethiopie confidentiam] id est illos qui ad summum malitie verticem pervenerunt, et quia alios faciunt confidere in se, ut dicit Interl. Vel, id est mundum, in quo homines confidunt.
marg.| {n} Et erit pavor in eis] id est in Ethiopibus, id est in peccatoribus.
marg.| {o} In die Egypti] id est in eversione mundi. Vel Minores timent quando vident eos subverti et puniri, in quibus confidebant. Mulctato enim pestilente sapientior erit parvulus, ut dicitur Prv. 19. et 21.b. Vel potest exponi de destructione Egypti simpliciter, quando super doctrinam et gratiam destruitur in homine amor mundi.
marg.| {i} Unde dicit In die illa egredientur nuncii] id est Predicatores   [a facie mea] Mt. 10.b. Ecce ego mitto vos, sicut oves in medio luporum.
marg.| {l} In trieribus] Tres ordines remorum sunt paupertas, humilitas, castitas ; sive tria vota religiosorum. Et hoc potest esse thema in capitulo fratrum Minorum vel Predicatorum, qui ad diversas regiones salubriter conterendas mittuntur. Unde Nm. 22.d. Venient in trieribus de Italia, superabunt Assyrios vastabuntque Hebreos, et ad ultimum ipsi quoque peribunt : quia forte ad ultimum occidentur temporibus Antichristi, et iam plures occisi sunt a Saracenis. Isti nuncii conterunt confidentiam mundanorum, et pavorem inducunt de die Iudicii, et de eversione mundi. Potest etiam hoc exponi, ut per nuncios Domini intelligantur flagella, et dolores, vel infirmitates, vel damna rerum, que immittit, et per que vocat nos ad se : quia sicut dicit Gregorius Mala, que nos hic premunt, ad Deum ire compellunt.
marg.| Veniunt autem isti nuntii in trieribus, id est in tribus ordinibus, quia in tribus tangit Deus hominem, nempe vel infirmitate, et afflictione carnis, vel merore spiritus, vel damno rerum. Et veniunt isti nuncii ad conterendam confidentiam Ethiopie id est falsam speciem prosperitatis mundane, de qua dicitur Sap. 5.c. Spes Impii tamquam lanugo est, que a vento tollitur, et tamquam spuma gracilis, que a procella dispergitur ; et tamquam fumus, qui a vento diffusus est. Item Iob. 8.c. Spes hypocrite peribit. {n} Et erit] etc. quia per flagellationem Dominus incutit extremi Iudicii timorem. Unde Ps. 59. Dedisti metuentibus te significationem, ut fugiant a facie
marg.| Θ arcus. {a} Quia absque dubio veniet] licet differat. Unde Hab. 2.a. si moram fecerit, expecta eum, quia veniens veniet.
marg.| Sequitur
marg.| {b} Hec dicit Dominus Deus, Et cessare faciam] etc. Hec dicit, quia ministerio Demonum puniet Dominus multitudinem {5. 103rb} malorum. {d}   Ipse et populus eius] id est satellites. {e}   Cum eo fortissimi] etc. quia non est potestas super terram, que valeat ei comparari, Iob. 12.d. {f}   Et evaginabunt id est apertam vindictam facient super malos.
marg.| {g} Et implebunt] etc. id est Infernum damnatis. Nota quod ideo implent Demones terram interfectis, quia desiccantur alvei Sacre scripture, vel gratie, de quibus dicitur Io. 7.f. Flumina de ventre eius fluent aque vive. Unde dicit,
marg.| {h} Et faciam alveos fluminum aridos] id est vel fluvios eloquentie, (ut dicit Glossa) vel fluvios temporalis abundantie. Ps. 73. Tu siccasti fluvios Ethan.
marg.| {i} Et tradam terram] id est amatores terrenorum.
marg.| {k} In manus pessimorum] id est Demonum.
marg.| {l} Et dissipabo terram] etc. Et nota quod dicit Glossa In manu alienorum, a Deo. Non enim boni Angeli, sed mali tortores sunt. Et dicit Hieronymus in originali, Plenitudo terre Egypti, que male creverat, delebitur, et dissipabitur in manu alienorum a Deo : neque enim boni, sed mali Angeli tormentis prepositi sunt. Sed e contra. Sap. 18.c. Omnipotens sermo tuus Domine exiliens de celo a regalibus sedibus venit, durus debellator in mediam exterminii terram prosilivit, gladius acutus insimulatum Imperium tuum portans, et stans replevit omnia morte. Et exponitur de Angelo exterminatore. Ergo bonus, scilicet Angelus fuit exterminator. Ad idem facit quod dicitur Act. 7.e. Hunc Deus principem, et redemptorem misit cum manu Angeli, qui apparuit ei in rubo. Hic eduxit illos, faciens prodigia, et signa in terra Egypti.
marg.| Item Hbr. 1.c. Qui facit Angelos suos spiritus, et ministros suos flammam ignis. Ibi dicit Glossa Deus facit spiritus Angelos suos, dum leta, et levia nunciant ; et ministros suos flammam ignis, dum in exercitium vindicte mittit, ut in Sodoma, Gn. 19. et in aliis pluribus locis. Item Is. 10.e. Erit lumen Israel in igne, et Sanctis eius in flamma. Et exponitur de sancto Angelo, qui in flamma venit, et in fulgure ad delendum exercitum Sennacherib.
marg.| Et de hoc habetur plenius Is. 37.g. Egressus est Angelus Domini ; et percussit in castris Assyriorum centum octoginta quinque millia. Solutio : Officium Angelorum principale est, non penam infligere, sed salutem ministrare, et ad hoc sunt proniores ; mali autem Angeli ad torquendum, et puniendum.
marg.| Dicitur autem communius quod Deus punit per malos Angelos immediate tamquam per infligentes. Dicitur etiam punire per bonos Angelos, qui presunt punientibus, quos arcent quando volunt, ad puniendum malos. Quod autem obiicitur de exterminio Egypti, potest dici quod malus Angelus exterminator fuit : sed postea misit Deus Angelum suum bonum, qui prohiberet malum ne simul cum Egyptiis exterminaret Iudeos. Et de illo dicitur Sap. 18. quod attingebat usque ad celum. Et de eodem agitur Act. 7. Vel potest esse, quod non solum sineret, sed etiam preciperet bonus Angelus malo, ut exterminaret ipsos Egyptios. Et secundum quosdam etiam non est inconveniens dicere, quod Angelus bonus minister sit punitionis etiam immediatus. Et secundum istos intelligitur sic ista Glossa Angeli non sunt tortores, bonorum scilicet, sed sunt ultores malorum : vel non sunt ad hoc principaliter, neque proni sunt ad hoc, sicut Angeli mali.
marg.| {n} Ego Dominus locutus sum] predictas scilicet comminationes, et ideo timendum est. Leo enim rugiet, quis non timebit ? Am. 3.b.
marg.| {o} Hec dicit Dominus Deus, Et disperdam simulacra] etc. Memphis interpretatur ex ore. Idola sive simulacra Memphis sunt appetitus humane laudis, et favoris, qui surgunt ex predicatione. Unde habetur Os. 2.b. Dedi eis aurum ; et argentum, id est sapientiam, et eloquentiam : que fecerunt Baal, id est in laudem hominum ea converterunt. {p}   Et Dux de terra Egypti] etc. quia in futuro cessabit prelatio eorum, vel in morte eorum. Unde Eccl. 10.b. Omnis Potentatus brevis vita. {q}   Et dabo terrorem] etc. In Thaphnis, vel, in Thannis, secundum aliam litteram.   [Et faciam iudicia in Alexandria,
prol.| Θ Nota
marg.| Θ Nota summam mysterii huius. Phatures interpretatur conculcatio panis ; et significat contemptores verbi Dei ; vel illos, qui recipiunt indigne corpus, et sanguinem Domini. Thannis interpretatur humile mandatum. Hi sunt qui verbum Dei humiliant, et viliter convertunt ad temporale lucrum, qui questum estimant pietatem, sicut dicit Apostolus 1Tim. 6.b. Alexandria interpretatur alienas tenebras, et significat illos, qui penas Inferni verbo tenus minuunt ad solatium : vel qui rigorem Scripture enervant, et dicunt ad terrorem esse dictum : de quibus dicitur in Ps. 77. Filii Ephrem intendentes, et mittentes arcum, id est remittentes, et enervantes Sacre scripture rigorem. Ps. 54. Molliti sunt sermones eius super oleum, et ipsi sunt iacula, quasi dicat Licet emolliant sermones Domini ; tamen in veritate sunt iacula, id est terribilia, et timenda. Item pro Alexandria in Hebreo habetur [Nom] nomen antiquum, quod interpretatur requies. Bene ergo dicit   [Faciam iudicia in Nom] id est in illis, qui requiescunt in terrenis. Unde Iob. 21.b. Ducunt in bonis dies suos (ecce Nom, id est requies) et in puncto ad Infernum descendunt (ecce quod in eis Dominus facit iudicia.) Item dives Lc. 12.c. Anima mea habes multa bona reposita in annos plurimos (ecce ille erat in Nom, id est in requie) et dictum est ei, Stulte hac nocte, etc. ecce iudicium. Per Pelusium (quod in Hebreo dicitur Sain, et interpretatur omnis tentatio) significantur illi, qui circumferuntur omni vento tentationis ; qui sunt quasi nubes sine aqua, que a ventis circumferuntur, ut dicitur in Canonica Iude d. Vel per Pelusium (quod interpretatur os malleatoris,) significantur Principes, et Tyranni, qui devorant pauperes, et malleant eos. Ps. 13. Qui devorant plebem meam sicut escam panis. Isti dicuntur robur Egypti, quia potestatem habent in mundo. Sed quia potentes potenter tormenta patientur, sicut dicitur Sap. 6.a. Ideo dicitur   [Et effundam indignationem meam] etc. ut notetur per effusionem indignationis, magnitudo punitionis. Exiguo enim conceditur misericordia, non magno, ut dicitur Sap. 6.a. Sequitur.
marg.| {b} Et dabo ignem in Egypto] quia, ad litteram, igne purgabitur mundus, et in igne torquebuntur amatores eius.
marg.| {c} Quasi parturiens dolebit Pelusium, et Alexandria erit dissipata, et in Memphis] erunt   [angustie quotidiane] Per hec tria notantur tria genera peccatorum, vel tria genera peccantium, raptores scilicet, voluptuosi, et loquaces : sive rapacitas, voluptas, et loquacitas. Per Pelusium enim   [quod interpretatur os malleatoris] significatur rapacitas : quia Potentes devorant bona Pauperum, et premunt eos malleis angariarum, et servitutum. Per Alexandriam   [que Hebraice Nom dicitur, et requies interpretatur] voluptas intelligitur. Per Memphim   [que interpretatur ex ore] loquacitas. Unde signanter dicit [  Et in Memphis] erunt   [angustie quotidiane]  : quia reddemus districtam rationem etiam de otioso sermone, sicut dicitur Mt. 12.c. De omni verbo otioso, quod locuti fuerint homines, reddent rationem de eo in die Iudicii. Et Eccl. ult. d. Cuncta adducet Deus in iudicium.
marg.| {5. 104ra} Δ cecidit gladius, id est occisio, quam exercebant Egyptii.
marg.| {a} Et dispergam Egyptum] id est Egyptios   [in Gentibus]
marg.| {b} Et ventilabo eos in terras] diversas, ad quas fugient, vel ducentur captivi.
marg.| {c} Et confortabo brachia Regis Babylonis] id est Principes eius, vel bellatores.
marg.| {d} Daboque gladium meum in manu eius] id est vindictam meam exercebo ministerio eius.
marg.| {e} Et confringam brachia Pharaonis] id est Principes eius vel bellatores, ut non possint resistere gladio Chaldeorum.
marg.| {f} Et gement gemitibus interfecti coram facie eius] idest, vulnerati usque ad mortem, gement vidente Pharaone Rege suo, nec potente auxiliari.
marg.| {g} Et confortabo brachia Regis Babylonis ; et brachia Pharaonis cadent vel concident] Hoc supra dixerat : sed repetitio, certificatio est et timoris incussio.
marg.| {h} Et scient] Egyptii.
marg.| {i} Quia ego Dominus, cum dedero gladium meum in manu Regis Babylonis] id est potestatem occidendi, et deseviendi.
marg.| {k} Et extenderit eum super terram Egypti] occidendo, et vastando.
marg.| {l} Et dispergam Egyptum in nationes, et ventilabo eos in terras] quia non omnes illo gladio occisi sunt, sed aliqui ducti captivi. Et scient, quia ego Dominus.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Ez. Capitulum 30), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 26/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=37&chapitre=37_30)
Signaler un complément d'information

Notes :