Hugo de Sancto Caro

Capitulum 41

Numérotation du verset Ez. 41,1 

Et introduxit me
in templum et mensus est frontes sex cubitos latitudinis hinc et sex cubitos latitudinis inde latitudinem tabernaculi
Numérotation du verset Ez. 41,2 

et latitudo porte decem cubitorum
erat et latera porte quinque cubitis hinc
et quinque cubitis inde et mensus est longitudinem eius quadraginta cubitorum
et latitudinem viginti cubitorum
Numérotation du verset Ez. 41,3 

et introgressus intrinsecus
mensus est in fronte porte duos cubitos et portam sex cubitorum et latitudinem porte septem cubitorum
Numérotation du verset Ez. 41,4 

et mensus est longitudinem eius viginti cubitorum et latitudinem viginti cubitorum ante faciem templi et dixit ad me hoc est sanctum sanctorum
Numérotation du verset Ez. 41,5 

et mensus est parietem domus
sex cubitorum
et latitudinem lateris quatuor cubitorum undique per circuitum domus
Numérotation du verset Ez. 41,6 

latera autem latus ad latus bis triginta tria
et erant eminentia que ingrederentur per parietem domus in lateribus per circuitum ut continerent et non attingerent parietem templi
Numérotation du verset Ez. 41,7 

et platea erat in rotundum ascendens sursum per cochleam et in cenaculum templi deferebat per gyrum idcirco latius erat templum in superioribus et sic de inferioribus ascendebatur ad superiora in medium
Numérotation du verset Ez. 41,8 

et vidi in domo altitudinem per circuitum fundata latera ad mensuram calami sex cubitorum spatio
Numérotation du verset Ez. 41,9 

et latitudinem per parietem lateris forinsecus quinque cubitorum et interior domus in lateribus domus
Numérotation du verset Ez. 41,10 

et inter gazophylacia
latitudinem viginti cubitorum in circuitu domus undique
Numérotation du verset Ez. 41,11 

et ostium lateris ad orationem ostium unum ad viam aquilonis
et ostium unum ad viam australem et latitudinem loci ad orationem quinque cubitorum in circuitu
Numérotation du verset Ez. 41,12 

et edificium quod erat separatum versumque ad viam respicientem ad mare latitudinis septuaginta cubitorum paries autem edificii quinque cubitorum latitudinis per circuitum et longitudo eius
nonaginta cubitorum
Numérotation du verset Ez. 41,13 

et mensus est domus longitudinem centum cubitorum et quod separatum erat
edificium et parietes eius longitudinis centum cubitorum
Numérotation du verset Ez. 41,14 

latitudo autem ante faciem domus et eius quod erat separatum contra orientem centum cubitorum
Numérotation du verset Ez. 41,15 

Et mensus est longitudinem edificii contra faciem eius quod erat separatum ad dorsum
ecthetas1 ex utraque parte centum cubitorum et templum interius et vestibula atrii
1 ecthetas] scrips. , hecthecas Rusch , ekthetas Weber
Numérotation du verset Ez. 41,16 

limina et fenestras obliquas2 hecthecas in circuitu per tres partes contra uniuscuiusque limen
2 oblicas] + et Weber
stratumque ligno per gyrum in circuitu.
Terra autem usque ad fenestras
et fenestre clause super ostia.
Numérotation du verset Ez. 41,17 

et usque ad domum interiorem et forinsecus per omnem parietem in circuitu intrinsecus et forinsecus ad mensuram
Numérotation du verset Ez. 41,18 

et fabrefacta cherubim
et palme
et palma inter cherub et cherub
duasque facies habebat cherub
Numérotation du verset Ez. 41,19 

faciem hominis
iuxta palmam ex hac parte et faciem leonis
iuxta palmam ex alia parte expressam per omnem domum in circuitu
Numérotation du verset Ez. 41,20 

de terra usque ad superiora porte cherubim et palme celate erant in pariete templi
Numérotation du verset Ez. 41,21 

limen quadrangulum et facies sanctuarii aspectus contra aspectum
Numérotation du verset Ez. 41,22 

altaris lignei trium cubitorum altitudo et longitudo eius duo cubitorum et anguli eius et longitudo eius et parietes eius lignei et locutus est ad me
hec est mensa coram Domino
Numérotation du verset Ez. 41,23 

et duo ostia
erant in templo et in sanctuario
Numérotation du verset Ez. 41,24 

et in duobus ostiis
ex utraque parte bina erant ostiola que in se invicem plicabantur bina enim ostia erant ex utraque parte ostiorum
Numérotation du verset Ez. 41,25 

et celata erant in ipsis ostiis templi cherubim
et scalptura palmarum
sicut in parietibus quoque expressa erat quam ob rem erant et grossiora ligna in vestibuli fronte forinsecus
Numérotation du verset Ez. 41,26 

super que fenestre oblique et similitudo palmarum hinc atque inde in humerulis
vestibuli secundum latera domus
latitudinemque parietum

Capitulum 41

Numérotation du verset Ez. 41,1 
marg.| Et introduxit me in Templum] etc. Vir predictus mensurata porticu Templi mensurat Templum. Et primo mensurat frontes. Frontes hic appellat (sicut Paulo ante) illas muri partes que erant circa ostium tam in lateribus quam supra ostium. Unde subdit. {o}   Sex cubitos] etc. Templum   [sicut paulo post dicetur] non habebat ab interiori parte nisi viginti cubitos latitudinis, apertura autem ostii   [sicut inf. probabitur] occupabat sua latitudine octo cubitos. Et cum apertura ipsa esset in medio latitudinis Templi : sequitur necessario, quod ex una parte aperture restabant sex cubiti de latitudine Templi, et ex altera parte sex cubiti alii, quia sex, et sex, et octo faciunt viginti. Et hoc est quod dicit   [Mensus] est. {o}   Sex cubitos latitudinis] muri qui erat in latitudine Templi   [hinc] id est ex utraque parte ostii. Et utitur hic isto adverbio, hinc, aliter quam supra Supra enim non designabat per, hinc, nisi illud quod erat ex una parte, hic vero per, hinc, designat   [causa brevitatis] duo muri latera, que erant ex utraque parte ostii. {p}   Et sex cubitos latitudinis in de] id est super ostium ab ipsa, scilicet apertura usque ad pavimentum primi cenaculi. Erant enim tres mansiones in Templo, una super aliam, sicut inf. probabitur. Ex hoc quod hic dicitur, coniici potest quantum altitudinis habebat inferior mansio Templi a terra usque ad primum cenaculum. {5. 130vb} Si enim limen ostii eminebat uno cubito super terram apertura habebat tredecim cubitos in altitudine, sicut aperture que erant in portis secundi muri, et tertii, et ab apertura usque ad pavimentum primi cenaculi erant sex cubiti : restat quod inferior mansio Templi habebat in altitudine a terra usque ad primum cenaculum viginti cubitos, sicut inferiores mansiones portarum secundi, et tertii muri, quia unum, et tredecim, et sex faciunt viginti. Ratione enim uniformitatis bene videtur quod ita esset in Templo sicut in portis. Quod autem sex cubiti, quos prius mensuraverat ex utraque parte ostii, essent de latitudine Templi : patet per hoc quod subiungit.
marg.| {q} Latitudinem Tabernaculi] Templum Tabernaculum vocat, quasi dicat Mensuravit sex cubitos ex utraque parte ostii, scilicet latitudinem Tabernaculi, id est Templi. Et quia per predicta plene non poterat constare de latitudine Templi, nisi mensurasset ipsum ostium : ideo subdit. {r}   Et latitudo] etc. Si porta habebat decem cubitos latitudinis, et sex cubiti erant ex una parte porte, et sex ex altera, ergo latitudo Templi habebat viginti duos cubitos : quia sex et sex et decem faciunt viginti duo.
marg.| Sed non est ita : quia porte hic appellantur valve lignee que claudebantur, que latiores erant quam apertura ostii : quia cum essent ibi due valve, iuxta cardines earum erant due erecture extra murum a limine usque ad superliminare ostii, et ad illas duas erecturas reverberabantur, vel revertebantur extremitates valvarum, que erant versus cardines, quando valve claudebantur, et utraque erectura, quarum una erat iuxta cardines unius valve, altera iuxta cardines alterius valve, habebat in latitudine unum cubitum. Licet ergo valve quando clause erant, decem haberent cubitos latitudinis : tamen apertura muri non habebat nisi octo cubitos, quia due erecture duos cubitos occupabant. Cum ergo apertura octo cubitorum tantum esset, et sex cubiti essent ex una parte aperture, et sex ex altera : restat quod latitudo Templi non habebat nisi viginti cubitos, sicut statim dicit Propheta.
marg.| {s} Et latera porte] Hic appellat latera, quod supra cum ageret de porticu Templi, vocavit latitudinem trium cubitorum scilicet partem illam muri iuxta aperturam in qua erant celature ad decorem et ornatum ex utraque parte ostii, et etiam supra ostium, quia ornatus huiusmodi ita fit super ostia, sicut iuxta. Ait ergo.
marg.| {s} Et latera] id est illam partem muri ubi erant celature.
marg.| {t} Porte] id est aperture mensus est.
marg.| {u} Quinque cubitis hinc] id est ex una parte ostii.
marg.| {x} Et quinque cubitis inde] id est ex altera parte ostii.
marg.| {y} Et mensus] etc. id est Templi, que erat   [quadraginta cubitorum] {z} Et mensus est   [latitudinem] que erat   [viginti cubitorum] In his autem quadraginta, vel viginti cubitis non comprehenditur spissitudo parietum, nec latera que supra sedilia esse diximus, nec Sancta sanctorum : sed quadraginta cubiti erant longitudo anterioris partis Templi extra Sanctasanctorum, vigintiquinque cubiti erant illa longitudo Templi, que erat a lateribus positis versus Aquilonem usque ad latera posita versus Austrum. De Templi altitudine nihil expressum legimus : credimus tamen quod non erat minoris altitudinis quam tria edificia, que erant circa illud, immo equalem illis habebat altitudinem, scilicet vel quinquaginta vel centum quinquaginta secundum duas opiniones, de quibus inf. dicemus. {a}   Et ingressus vel introgressus] vir supra dictus. {b}   Intrinsecus] id est in Sanctasanctorum.
marg.| {c} Mensus est in fronte porte duos cubitos] Frontem porte hic appellat quod supra primo vocavit latitudinem porte trium cubitorum, et secundo latera porte, scilicet illam partem muri, ubi erant celature circa aperturam. Ideo autem tot appellationibus rem unam designat, ut si non plene per unam, saltem vel per secundam, vel per tertiam appellationem deprehendatur intellectus Prophete. Anterior autem pars Templi dividebatur a Sanctissanctorum quodam muro spisso sex cubitis, in quo erat porta illa, de qua hic loquitur. Sequitur. {d}   Et] mensus est supple   [portam] 1 aperturam porte, que apertura fuit   [sex cubitorum] {e}   Et] mensus est latitudinem {5. 131ra} porte, id est valvarum : que latitudo erat septem cubitorum. Distingue hic, sicut supra in ostio Templi, quod valve erant latiores quam apertura, quia due erant hic valve, et due erecture prodibant de muro, una contra cardines unius valve et altera contra cardines alterius valve a limine usque ad superliminare ostii, et utraque erectura habebat dimidium cubitum in latitudine. Unde licet valve haberent septem cubitos latitudinis, quando erant clause : tamen apertura non habuit nisi sex cubitos. Ex hoc autem quod hic exprimitur, quod valve erant latiores, quam apertura, intelligitur quod idem supra debuit dici de ostio Templi. Mos enim Prophete huius est, ut quod in uno loco exprimit, intelligendum relinquat in aliis locis : sicut prius de latitudine mansionis inferioris Templi, et portarum diximus. Et nota quod cum dixit, In fronte porte : vocavit portam, illam partem muri circa aperturam, ubi erant celature. Cum dixit, Et portam sex cubitorum, per portam designavit aperturam. Cum dicit, Et latitudinem porte septem cubitorum : valvas ipsas appellavit portam. Et sic in brevi habes tres acceptiones huius nominis, porta. Sequitur.
marg.| {a} Et mensus est longitudinem eius] id est loci qui dicebatur Sanctasanctorum : que longitudo fuit viginti cubitorum.
marg.| {b} Et] mensus est   [latitudinem viginti cubitorum] Tanta enim erat longitudo, quanta latitudo, et altitudo : sicut fuit in Templo Salomonis, et in Tabernaculo Moysi. Hec autem longitudo, et altitudo fuit.
marg.| {c} Ante faciem Templi] id est anterioris partis Templi.
marg.| {d} Et dixit ad me] ductor, et mensurator ille.
marg.| {e} Hoc] scilicet, quod altimo est mensuratum   [est Sanctumsanctorum] {f}   Et] hoc dicto   [mensus est parietem] id est spissitudinem parietis.
marg.| {g} Domus] id est Templi, que spissitudo fuit   [sex cubitorum]
marg.| {h} Et latitudinem lateris] etc. Hic agit de lateribus, que diximus esse sedilia quedam quasi stalla Monachorum, de quibus satis actum est supra cap. 10. Mensurat ergo latera primo a posteriori parte in anteriorem dicens.
marg.| {h} Et] mensus est, supple   [latitudinem lateris] id est cuiuslibet de lateribus. Quod enim dicit singulariter, intelligendum est pluraliter de singulis lateribus. Et illa latitudo fuit   [quatuor cubitorum] Et illa latera erant disposita.
marg.| {i} Undique per circuitum domus] id est per tria latera Templi, scilicet, versus Orientem, Aquilonem, et Austrum.
marg.| {k} Latera autem] sic disposita erant quod unum   [latus] erat iunctum ad aliud   [latus] Erant enim.
marg.| {l} Bis triginta tria] quia triginta tria latera erant intra Templum versus Aquilonem, et triginta tria versus Austrum. Quod hic minus dicitur de lateribus istis, suppletur supra 10 cap. Et nota quod in lib. Reg. legitur, quod Salomon fecit tria latera in Templo, quod Beda exponit dicens latera illa fuisse quasdam deambulationes, que erant contra tres mansiones Templi. Erant enim duo cenacula in Templo illo, et una mansio iuxta terram ; sicut et in hoc Templo. Et erant ita, quod de qualibet mansione poterat quis intrare in deambulationem mansioni iunctam. Et has deambulationes vocat Scriptura quandoque luriculas, quandoque cancellos. Hanc expositionem secutus est Richardus, et dixit hec latera, de quibus hic est mentio, fuisse deambulationes : quarum sex erant intra Templum, tres versus Aquilonem, et tres versus Austrum, alie vero sexaginta erant disposite iuxta murum Templi ab exteriori parte, una supra aliam, triginta versus Aquilonem, et triginta versus Austrum. Unde argumentabatur, quod cum singule deambulationes haberent sex cubitos altitudinis, oportebat quod Templum haberet in altitudine centum octoginta cubitos, quia sexies triginta sive trigesies sex faciunt centum octoginta. Nos hanc expositionem non dicimus reprobandam, quia in aliquo Bede concordat : nos autem aliter [  et sicut nobis verisimilius videtur] opinamur quod Templum Salomonis fuit valde dissimile huic Templo. In Templo enim Salomonis non erant celature ab exteriori parte, et tamen si essent, non poterant per tres predictas deambulationes esse quin bene viderentur. In isto autem Templo erant celature intus, et extra. {5. 131rb} Ergo celature impediebantur ne videri possent : nec aliquem Templo decorem addebant, sed inutiles penitus erant ut Thesaurus absconditus. Preterea dixit Richardus, latera esse tantum in duobus Templi lateribus, Aquilonari, scilicet, et Australi, non in fronte : ubi magis essent necessaria, ut inde Sacerdotes loquerentur ad populum, sicut de lateribus Templi Salomonici. Ad quid ergo erant iste deambulationes, maxime iuxta terram, et quare tot, maxime cum populus non admitteretur in illa spatia, que erant circa Templum, sed soli Sacerdotes, et Levite ? Respondeat qui potest : quia nescio, Deus scit. Quia igitur cetera, que dicuntur in hac visione, aliqua etiam secundum Litteram ratione nituntur, et hec Richardi opinio non solum esse sine ratione, verum etiam rationi contraria videtur : latera hoc loco visum est nobis non fuisse deambulationes, sed sedilia, maxime quia huiusmodi deambulationes, que in libris Reg. dicuntur latera. Propterea iste propheta vocat inferius ethecas. Si enim per latera, et ethecas idem significare voluisset, vel hoc nobis aliquo modo innueret ; vel nullo modo tam diversis nominibus uteretur ad idem significandum. Nos etiam plurimum movet, quod istis lateribus collocandis in tantum ipsa capacitas Templi congruebat : ut de tota capacitate, in qua solent locari sedilia, nec etiam spatium unius digiti videatur vacuum remanere. De istis enim lateribus viginti erant in Sanctisanctorum, decem versus Aquilonem, et decem versus Austrum. In anteriori parte Templi erant quadraginta iuxta parietes Templi, viginti versus Aquilonem, et viginti versus Austrum. Iuxta Orientalem frontem erant sex latera, tria ex una parte, et tria ex altera, et unumquoque duos cubitos occupabat a dextera in sinistram. Sequitur.
marg.| {m} Et erant eminentia] etc. Sic ordina Litteram.
marg.| {m} Et erant] quedam ligna eminentia per parietem domus, que, scilicet ingrederentur in lateribus, id est intra latera ipsa ad sustentanda ea.
marg.| {n} Per circuitum] ipsius Templi ubicumque erant latera, non in uno solo loco. Ad quid autem eminebant ligna illa extra parietem Templi, exprimit, scilicet, ut.
marg.| {o} Contineret] ipsa latera   [et non attingerent parietem Templi] Quantum autem distarent latera a pariete Templi require supra 10. cap.
marg.| {p} Et platea erat] etc. Plateam vocat quoddam rotundum spatium in parte vacuum, quod erat in spissitudine muri Templi, in quo erant gradus dispositi in ascensu orbiculariter facto. Et talis ascensus vocatur hic cochlea ; in Ecclesiis vero vocatur vitis, quia sicut vitis circuitu arborem a qua sustentatur : sic per huiusmodi gradus ascenditur circumeundo. Per gradus autem hos ascendebatur de inferiori mansione Templi in primum, et secundum cenaculum. Et hoc est quod dicit.
marg.| {p} Et platea] id est spatium quoddam rotundum   [erat] in spissitudine muri Templi. {q}   In rotundum] id est orbiculariter. {r}   Ascendens sursum] id est in qua ascendebatur in primum, et secundum cenaculum Templi. {s}   Per cochleam] id est testitudinem, in qua dispositi gradus erant. Dixi   [ascendens erat sursum] {t}   Et] pro, id est. {u}   In cenaculum Templi deferebat] illa platea, id est gradus, qui erant in ea deferebat, dico, eundo. {x}   Per gyrum] orbiculariter ascendendo. Erant enim gradus orbiculariter dispositi, ut predictum est.
marg.| {y} Idcirco Templum] etc. Hoc non respicit ad ultimo dictum sed ad aliud quod supra dixerat, latera esse in Templo.
marg.| {y} Idcirco Templum in superioribus] id est supra latera in inferiori mansione, et in cenaculis.
marg.| {z} Latius erat] quam iuxta terram intra latera.
marg.| {a} Et sic] scilicet per cochleam predictam.
marg.| {b} De inferioribus] id est de inferiori mansione Templi.
marg.| {c} Ascendebatur ad superiora in medium] scilicet in mediam mansionem. Per hoc autem quod dicit   [medium] satis innuit quod triplex erat mansio in Templo. Medium enim dicitur respectu duorum extremorum. {d}   Et vidi] etc. Redit ad latera, ut eorum exprimat altitudinem, de qua nihil adhuc dixerat. {d}   Et vidi in domo] id est in Templo.
marg.| {e} Altitudinem per circuitum] ubicumque erant latera : quam altitudinem.
marg.| {5. 131va} {a} Fundata] scilicet   [latera ad mensuram calami sex cubitorum spatio] in altitudine. Ecce hic satis exprimitur evidenter, quod licet calamus mensuratoris sex cubitos haberet, et palmum, tamen ipse non mensurabat nisi sex cubitis.
marg.| {b} Et latitudinem] etc. Hic prelibat de loco ad orationem, de quo paulo post latius agit. Sic ergo ordina Litteram.
marg.| {b} Et] vidi   [latitudinem quinque cubitorum per parietem] id est per ostium, quod erat in pariete.
marg.| {c} Lateris] et Aquilonis, et Australis : quia in utroque latere erat ostium in Templo. Et hec latitudo erat.
marg.| {d} Forinsecus] id est extra Templum. Locus enim ad orationem extra Templum erat, nec fuit de Templo, vel pars templi sed pars illius spatii, quod erat iuxta Templum.
marg.| {e} Et erat Dixerat supra quod altitudo Templi habuit viginti cubitos : sed ne quis putaret, quod in illis viginti cubitis comprehenderetur latitudo laterum, subdit. {e}   Et erat interior domus] id est latitudo interioris domus. {f}   In lateribus] id est intra latera.
marg.| {g} Domus] id est Templi ; ita quod latera non comprehenduntur in latitudine illa viginti cubitorum.
marg.| {h} Et inter gazophylacia] etc. Hic ostendit quantum separatum edificium distabat tam ab Aquilonari quam ab Australi edificio. Item quantum illa duo edificia scilicet Aquilonare, et Australe distarent a duobus gazophylaciis illis, quorum unum iunctum erat Aquilonari porticui muri tertii, alterum Australi porticui eiusdem muri : quia inter omnia ista erat distantia viginti cubitorum. Ait ergo.
marg.| {h} Et] repete, vidi, quod supra positum est   [latitudinem] etc. Inter illa scilicet gazophylacia, que erant sub Aquilonari edificio, et illa que erant sub edificio separato : ubi idem edificium excedebat suam porticum Australem versus Templum. Item inter illud gazophylacium, quod iunctum erat Aquilonari porticui muri tertii, et illa que erant sub Aquilonari edificio : ubi idem edificium excedebat suam porticum versus Templum.
marg.| Item inter illud gazophylacium, quod iunctum erat Australi porticui muri tertii, et illa que erant sub Australi edificio : ubi idem edificium excedebat suam porticum versus Templum, In his ergo quatuor locis erant viginti cubiti inter gazophylacia predicta : et in quolibet istorum locorum, de his viginti cubitis occupabat decem cubitos via, sive deambulatio quedam, alios decem occupabat aliqua coquina iuncta alicui de tribus predictis edificiis. De his autem quatuor viis sive deambulationibus decem cubitorum : et de coquinis quatuor que iuncte erant tribus edificiis circa Templum, dictum est supra 11. cap. et 15. et 17. Illi ergo viginti cubiti, qui erant inter predicta gazophylacia, erant.
marg.| {i} In circuitu domus] id est Templi.
marg.| {k} Undique] id est in quatuor locis circa Templum, ut predictum est.
marg.| {l} Et ostium lateris ad orationem] etc. Hic agit de loco ad orationem faciendam deputato, dicens :
marg.| {l} Et] repete, vidi   [ostium] id est ostia : singulare pro plurali.
marg.| {m} Lateris] id est laterum Templi. Duo enim erant ostia in duobus Templi lateribus per que ostia intrabatur locus.
marg.| {n} Ad orationem] deputatus.
marg.| {o} Ostium unum (erat) ad viam Aquilonis] id est in Aquilonari latere Templi.
marg.| {p} Et ostium unum] scilicet aliud a predicto ostio erat   [ad viam Australem]
marg.| {q} Et] repete, vidi   [latitudinem loci (deputati) ad orationem] que latitudo erat.
marg.| {r} Quinque cubitorum in circuitu] Templi, id est in tribus lateribus Templi, scilicet Aquilonari, et Occidentali, et Australi : quia versus Orientem, scilicet in atrio interiori non erat locus ad orationem.
marg.| {s} Et edificium quod erat separatum, versumque ad viam respicientem ad mare] etc. Hic agere incipit de tribus edificiis sitis circa Templum. Et quia parietes horum edificiorum non erant tante spissitudinis, quante erant alii muri : ideo {5. 131vb} per se mensurat spissitudinem parietum, et per se tam longitudinem quam latitudinem edificiorum. Agit autem mixtim vel vicissim nunc de edificiis, nunc de Templo. Et prius agit de edificio separato sic.
marg.| {s} Et] repete, vidi, quod supra positum est   [edificium quod erat separatum] ab omnibus aliis edificiis, quia nulli alii edificio iungebatur, et ideo dicebatur separatum [  versumque] etc. Hoc edificium dicitur versum ad Occidentem, quia erat Templo ad Occidentem. Preterea per hoc quod dicitur (versum) datur intelligi, quod terra in qua situm erat hoc edificium inferior erat versus Occidentem, quam versus Templum, quod verum est, sicut infra dicetur.
marg.| {t} Erat] ergo   [versum ad viam respicientem ad mare] id est ad Occidentem. Fere enim ubicumque in Veteri Testamento ponitur mare sine determinatione, intelligitur mare Tyrrhenum, quod existentibus in Hierusalem est versus Occidentem.
marg.| Ideo fere semper ponitur ad designandum Occidentem. Quia vero quedam via quatuor cubitorum erat inter edificium separatum, et murum secundum versus Occidentem (sicut supra dictum est cap. 17.) Ideo dicitur hic, quod edificium separatum versum erat ad viam quatuor scilicet cubitorum respicientem ad mare, id est ad Occidentem. Erat autem edificium separatum.
marg.| {u} Latitudinis Septuaginta   cubitorum] ita quod parietum spissitudo non comprehenderetur in istis Septuaginta cubitis. Unde singillatim de parietibus infert.
marg.| {x} Paries autem] separati (edificii) erat (quinque cubitorum) in spissitudine.
marg.| {y} Per circuitum] totius edificii.
marg.| {z} Et longitudo eius] id est separati edificii erat   [nonaginta cubitorum] non comprehensa parietum spissitudine.
marg.| Unde patet quod si parietes comprehendantur, hoc edificium habebit centum cubitos in longitudine, et octoginta in latitudine, quia parietes addunt decem cubitos tam latitudini, quam longitudini.
marg.| {a} Et mensus est domus longitudinem centum cubitorum] Redit ad Templum, ut exprimat eius longitudinem, quam nondum expresserat.
marg.| {a} Et mensus est domus] id est Templi (longitudinem) que erat   [centum cubitorum] De tali longitudine Templi habetur hic expresse, sed de totali eius latitudine nec hic, nec alibi quicquam exprimitur. Quanta tamen sit eius latitudo, et qualiter eius longitudo centum cubitos haberet, supra diximus in cap. 10.
marg.| {b} Et quod separatum erat edificium, et parietes eius longitudinis] etc. Redit ad edificium separatum, et mensurat eius longitudinem, comprehendens ipsius parietes, quod prius non fecit. Dicit ergo.
marg.| {b} Et] mensus est   [quod separatum erat edificium]
marg.| {c} Et] pro, id est.
marg.| {d} Parietes eius] id est longitudinem parietum. Prius enim mensuraverat spissitudinem parietum, et non longitudinem, qui parietes.
marg.| {e} Longitudinis centum cubitorum] erant.
marg.| {f} Latitudo autem] De uno transit ad aliud : nec servat ordinem, sed procedit sicut occurrit ei.
marg.| Mensurat autem hic illud spatium, quod iacebat ex utroque Templi latere, ab edificio separato usque ad viam unius cubiti. Et illud spatium vocat latitudinem : quod secundum diversos respectus poterat dici longitudo ; poterat etiam dici latitudo.
marg.| Si habeatur respectus ad illud spatium solummodo, quod erat ex una parte Templi, scilicet inter Templum, et edificium Aquilonare, et inter templum, et edificium Australe : constat, quod longitudo attenditur ab edificio separato usque ad viam unius cubiti. Si vero respicimus ad totum spatium centum quadraginta cubitorum, quod erat ab edificio Aquilonari usque ad edificium Australe : constat, quod latitudo illius totalis spatii attendenda est ab edificio separato {5. 132ra} usque ad viam unius cubiti, quia illa est minor dimensio illius spatii, et minor dimensio latitudo vocatur. Ad hoc ergo habito respectu, ut ex utraque parte Templi ostendat distantiam inter edificium separatum, et viam unius cubiti, dimensionem illam latitudinem vocat dicens. {a} Latitudo autem ante faciem domus, et eius quod erat separatum contra Orientem, centum cubitorum] Sic construe.
marg.| {a} Latitudo autem] etc. totius, scilicet, spatii, quod erat inter edificium Aquilonare, et edificium Australe, iacens.
marg.| {b} Ante faciem domus] id est Templi : quia ex utraque parte Templi iacebat illa latitudo.
marg.| {c} Et ante faciem eius] scilicet, edificii.
marg.| {d} Quod erat separatum contra Orientem] quia sine dubio illud spatium iunctum erat edificio separato versus Orientem. Illa, inquam, latitudo erat.
marg.| {e} Centum cubitorum] ab edificio, scilicet separato usque ad viam unius cubiti. {f}   Et mensus est longitudinem edificii] Hic transit ad mensurandum alia duo edificia, id est Aquilonare, et Australe, et describit ea semiplene, et obscure : infra vero aliquid addit. Ait ergo.
marg.| {f} Et mensus est longitudinem edificii] tam Aquilonaris, quam Australis : edificii, dico, positi. {g}   Contra faciem] id est latitudinem. {h}   Eius] edificii.
marg.| {i} Quod erat separatum] ab aliis edificiis, et positum.
marg.| {k} Ad dorsum] Templi, id est ad Occidentalem partem Templi. Frons sive facies Templi potest dici Orientalis pars eius : secundum hoc dorsum eius vocatur pars eius Occidentalis. Verum est, quod tam Aquilonare quam Australe edificium in parte erat contra latitudinem edificii separati, quia edificium separatum distabat decem cubitis a vulgi locos versus Occidentem, et latitudo eius occupabat octoginta cubitos.
marg.| Unde a vulgi loco usque ad extremitatem edificii separati versus Templum erant nonaginta cubiti : sed tam Aquilonare quam Australe edificium distabant a vulgi loco versus Occidentem solummodo Septuaginta cubitis : restat ergo, quod edificium separatum habebat viginti cubitos sue latitudinis inter Aquilonare, et Australe edificium, et ita tam Aquilonare, quam Australe edificium erat in latere contra latitudinem edificii separati. Mensus est, inquam, longitudinem edificii, scilicet. {l} Ethecas centum cubitorum] in longitudine, et hoc   [ex utraque parte] Templi, id est in edificio Australi, quod erat ex una parte Templi, et in edificio Aquilonari, quod erat ex altera parte. Ethece apud Hebreos dicuntur deambulationes quedam, que prominent in alto extra edificia ; vocantur a nobis antesolaria ; a Romanis solaria sive Meniana ab Inventore ; a Grecis exedre. Ethece iste prominebant extra hec edificia contra supremum cenaculum utriusque edificii versus Templum, et occupabant longitudinem totam utriusque edificii. Unde more suo, causa brevitatis, mensurat ethecas, ut eis mensuratis duo intelligantur esse mensurata, scilicet longitudo ethecarum, et edificiorum. Postea vero quedam, que ante dixerat, recapitulat dicens.
marg.| {m} Et mensus est Templum interius, et vestibula] id est porticus. {n}   Atrii interioris] Hec omnia prius mensuraverat. {o}   Limina] portarum interiorum : hec nondum mensuraverat, sed tantummodo limina porte Orientalis.
marg.| {p} Et fenestras obliquas] que erant in porticibus.
marg.| {q} Ethecas] etc. Quia non dixerat nisi de ethecis duorum edificiorum, repetit ut addat, quod etiam in tertio, scilicet in separato edificio erant ethece. Ait ergo : Et mensus est, supple, ethecas, que erant. {r}   In circuitu] Templi.
marg.| {s} Per tres partes] id est in tribus edificiis scilicet Aquilonari, separato, et Australi. Et ille ethece erant.
marg.| {t} Contra limen] id est contra ostium : partem pro toto ponit. {u}   Uniuscuiusque] illorum trium edificiorum. In summo enim cenaculo cuiuslibet illorum trium edificiorum erat ostium, per quod posset quis intrare de cenaculo in ethecas. Per hoc ergo quod coniunctim loquitur hic de illis tribus edificiis, coniicitur quod illa edificia tria eiusdem quantitatis erant, et eiusdem similitudinis.
marg.| {x} Statum] etc. Hoc possumus legere de ethecis, et de Templo. De ethecis sic : Sicut strata dicitur via ; ita stratum hic ponitur substantive pro pavimento illarum deambulationum, {5. 132rb} id est ethecarum, que pedibus terebantur sicut strata. Est ergo sensus.
marg.| {x} Stratumque] id est pavimentum ethecarum.
marg.| {g} Ligno] compositum. {z}   Per gyrum] Templi.
marg.| {a} In circuitu] id est in tribus edificiis, que erant circa Templum. Per hoc quod prius dixit   [contra limen] et statim subdit de pavimentis, datur intelligi quod nullo modo inequalis, sed penitus equalis altitudinis erant pavimenta in ethecis, et in supremis cenaculis, contra que ethece erant. De Templo sic potest legi : Templum erat.
marg.| {x} Stratumque] id est ornatum.
marg.| {y} Ligno] id est ligneo pavimento, id est tabulato.
marg.| {z} Per gyrum in circuitu] id est in omni parte, id est pavimentum Templi erat ligneum.
marg.| {b} Terra autem] etc. Predicta tria edificia habebant gazophylacia iuxta terram : terra in qua sita erant illa tria gazophylacia, que erant in tribus predictis edificiis iuxta terram.
marg.| {c} Fenestre] predicte   [clause] ne terra per eas rueret intra gazophylacia, erant.
marg.| {d} Super ostia] gazophylaciorum. Terra ergo que ascendebat usque ad fenestras, ascendebat usque super ostia, ita quod ad ostia ascendebatur per gradus, sicut ad ostia cellariorum descenditur. De his gazophylaciis, ostiis, et fenestris earum satis dictum est supra cap. 13. et 12.
marg.| {e} Et usque ad domum] etc. Huc usque egit de mensuris trium edificiorum, et Templi : hic incipit agere de ornatu Templi. Cum ergo supra dictum sit, quod parietes Templi habebant sex cubitos spissitudinis, non est intelligendum quod tantum spissitudinis haberet murus solus, sed murus cum tabulis quibusdam ligneis, que affixe erant muro intus, et extra, sicut fuit in templo Salomonis : in quibus tabulis erant celata Cherubim, et palme, Legitur autem hec Littera duobus modis.
marg.| Primo ut intelligatur, quod intra Sanctasanctorum non erant Cherubim et palme.
marg.| Secundo ita quod intra Sanctasanctorum, et extra intelligantur fuisse Cherubim et palme. Ait ergo.
marg.| {e} Et usque ad domum interiorem] id est Sanctasanctorum ; ita quod   [usque] exclusive ponatur.
marg.| {f} Et] pro, id est.
marg.| {g} Forinsecus] scilicet extra Sanctasanctorum, videlicet in anteriori parte templi, que habebat quadraginta cubitos.
marg.| {h} Per omnem parietem] id est versus Orientem, Occidentem, Aquilonem, et Austrum, scilicet.
marg.| {i} In circuitu] Templi.
marg.| {k} Intrinsecus] id est in interiori parte.
marg.| {l} Et forinsecus] id est in exteriori parte. Vel ita.
marg.| {e} Et usque ad domum interiorem, et forinsecus per omnem parietem in circuitu] Hoc non mutatur, nisi quod   [usque] secundum hanc lectionem tenetur inclusive.
marg.| {k} Intrinsecus] id est intra Sanctasanctorum.
marg.| {l} Et forinsecus] id est extra Sanctasanctorum, scilicet in anteriori parte Templi erant.
marg.| {m} Ad mensuram] id est ita quod una celatura non excedebat aliam in longitudine.
marg.| {n} Et fabrefacta Cherubim et palme] id est imagines Cherubim et palmarum.
marg.| {o} Et palma] erat   [inter Cherub] unum.
marg.| {p} Et Cherub] alterum, id est inter duo Cherubim. Similiter intelligendum est, quod unum Cherub erat inter duas palmas. Nota quod hoc nomen Cherub in Ex. et in lib. Reg. ponitur in masculino genere.
marg.| In Ex. enim dicitur, Cherub unus sit in uno latere, et alter in altero. In 3. vero lib. Reg. dicitur, Decem quoque cubitorum erat Cherub secundus. Secundum hoc eius plurale, et masculinum est Cherubim per}, et convenit in singulari uni, vel cuilibet de ordine illo superiori ; in plurali quibuslibet. Cherubin vero et plurale et neutrum convenit illi toti Ordini non aliquibus de illo ordine. Sed Ezechiel hic ponit neutrum plurale, scilicet Cherubin, pro masculino Cherubim. Et quia in neutro pluraliter uti ceperat : ideo etiam ipsum singulare, quod masculinum est, neutraliter ponit, scilicet {5. 132va} Cherub. Sequitur. {a} Duasque facies] etc. Id est per omnem partem domus, scilicet Orientalem, Occidentalem, Aquilonarem, Australem. {b}   In circuitu] exteriori, non interiori : quia intus contra latera non erant celature versus Aquilonem, vel versus Austrum. {c}   De terra usque ad superiorem partem, Cherubim, et palme celate erant in pariete Templi] Extra Templum enim erant celature a terra usque sursum in quatuor lateribus Templi : sed intra Templum non erant celature iuxta terram in latere Aquilonari, vel Australi. Cuius rei causa redditur supra 10. cap. Sequitur.
marg.| {d} Limen quadrangulum, et facies aspectus Sanctuarii] etc. Sensus est.
marg.| {d} Limen] ostii, quod erat in muro dividente Sanctasanctorum a Sanctis, erat.
marg.| {e} Quadrangulum] id est habebat superficiem quadrangulam. Longitudo enim illius superficiei habebat sex cubitos secundum latitudinem aperture (de qua apertura dictum est supra eod.) et portam sex cubitorum. Habebat etiam illa superficies latitudinem sex cubitorum secundum spissitudinem muri. Murus enim ille cum tabulis sibi affixis habebat spissitudinem sex cubitorum, ut supra dictum est. Erant autem affixe tabule ipsi limini, sicut et muro. {f}   Et facies] id est frons anterior.
marg.| {g} Aspectus] id est similitudinis.
marg.| {h} Sanctuarii] erat   [contra aspectum (id est contra similitudinem) altaris lignei] Ex his verbis manifeste habetur, quod hec visio non fuit corporalis, sed imaginaria. Videbatur enim Prophete, quod ante Sancta sanctorum in anteriori parte erat quoddam altare ligneum : sicut in Templo Salomonis, et in Tabernaculo Moysi fuit altare thymiamatis extra Sancta sanctorum. Fuit autem aureum illud quod fecit Salomon, sed illud quod fecit Moyses ligneum fuit, sicut, et istud. Erat autem.
marg.| {i} Trium cubitorum altitudo] huius altaris.
marg.| {k} Et longitudo eius] id est altaris erat duorum cubitorum.
marg.| {l} Et anguli eius] etc. Altaris angulos appellat quatuor ligna trium cubitorum, que erant erecta in quatuor angulis. Longitudinem vero vocat octo ligna duorum cubitorum, quorum quatuor in superiori parte altaris, et quatuor in inferiori ex transverso infixa erant lignis erectis. Parietes vero dicit quasdam tabulas, que in cavaturis quibusdam inserte erant lignis predictis, et claudebant quatuor latera altaris, ita quod ipsum altare concavum erat. Et per hoc patet quod dicit (Et anguli eius, et longitudo eius, et parietes eius lignei.) Sequitur.
marg.| {m} Et locutus est ad me, Hec est mensa] id est altare in quo adoletur thymiama coram Domino.
marg.| {n} Et duo ostia erant in Templo] etc. In illo ostio, quod erat in muro dividente Templum a sua porticu, erant quatuor valve : due claudebantur versus interiorem partem ; et due versus exteriorem : due autem erecte, ad quas (ut supra dictum est) revertebantur valve versus cardines, quando claudebantur, erant tam versus interiorem parietis superficiem, quam versus exteriorem. Quelibet autem erectura dimidium cubitum spissitudinis habebat.
marg.| Unde cum paries sex cubitos spissitudinis haberet, inter illas duas erecturas, que erant ex una parte ostii, remanebant quinque cubiti de muri spissitudine, et similiter inter duas erecturas ; que erant ex altera parte ostii. In illo autem spatio quinque cubitorum, quod erat inter erecturas, erant valve, quando valve aperiebantur. Quelibet autem valva scissa erat in duas medietates equales. Et ille due medietates cuiuslibet valve quibusdam gumphis sive uncinis ita artificiose sibi coherebant, quod cum valve aperiebantur, una medietas valve plicabatur retro alteram medietatem.
marg.| Unde cum quelibet valva (sicut supra dictum est) haberet quinque cubitos latitudinis, quando erat clausa : tamen quando {5. 132vb} erat aperta, et replicata non occupabat de spissitudine muri nisi duos cubitos, et dimidium.
marg.| Unde ille due valve, que erant in apertura illa versus Aquilonem, quando erant aperte, et replicate, tangebant sese in media muri spissitudine. Similiter et alie due, que erant versus Austrum eodem modo. In ostio Sanctuarii, id est loci qui vocatur Sanctasanctorum, erant quatuor valve, similes quatuor valvis predictis, que eodem modo aperiebantur, et replicabantur. Quia tamen muri equaliter erant spissi, et valve Sanctuarii minus erant late [ut supra dictum est] quam valve Templi : oportebat ut erecture, que erant in ostio Sanctuarii, essent spissiores quam ille, que erant in ostio Templi. Nota autem quod (sicut supra diximus de hoc nomine porta :) ita hoc nomen ostium duobus modis accipitur. Dicuntur enim ostia ipse aperture, et dicuntur ostia ipse valve. Dicit ergo. {n}   Et duo ostia] id est due clausure erant, scilicet quatuor valve : quarum due claudebantur versus partem interiorem Templi, et due versus exteriorem.
marg.| {o} Erant in Templo] id est in ostio Templi.
marg.| {p} Et] duo similiter erant   [in Sanctuario] id est in ostio Sanctuarii. {q}   Et in duobus ostiis] id est aperturis Templi, et Sanctuarii.
marg.| {r} Ex utraque parte] id est tam versus Aquilonem, quam versus Austrum.
marg.| {s} Bina erant ostiola] id est due valve. In utroque enim ostio erant due valve versus Aquilonem, et due versus Austrum.
marg.| {t} Que] id est quorum singula   [in se invicem plicabantur] quando scilicet aperiebantur, ut supra dictum est.
marg.| {u} Bina enim ostia] id est due valve.
marg.| {x} Erant ex utraque parte ostiorum] id est aperturarum. Hoc idem prius dixerat. Sequitur.
marg.| {y} Et celata erant in ipsis ostiis Templi Cherubim, et sculpture palmarum, sicut in parietibus quoque expressa erant] Hoc patet. Sequitur.
marg.| {z} Quamobrem, et erant grossiora ligna in vestibuli fronte forinsecus] Sensus est.
marg.| {z} Quamobrem] id est quia Cherubim, et palme erant expresse in parietibus Templi : Et preterea, quia grossiores erant ibi celature, quam alibi.
marg.| {a} Et]  ; id est certe.
marg.| {c} Grossiora ligna] id est trabes fixe in pariete prominentes extra ad sustentandas celaturas.
marg.| {b} Erant in vestibuli fronte] id est porticus, in fronte scilicet Templi versus porticum eius.
marg.| {d} Forinsecus] id est in illa muri superficie, que erat exterius in porticu.
marg.| {e} Super que] ostia   [de quibus premissum est] vel ligna grossiora, erant fenestre oblique.
marg.| {f} Et similitudo] id est celature palmarum erant   [hinc atque inde] id est in exterioris parietis superficie.
marg.| {g} In humerulis] id est super humerulos.
marg.| {h} Vestibuli] id est porticus. Humerulos vocat summitates illarum trabium, que prominebant ex parte frontis Templi, et sustentabant celaturas tam interiores, quam exteriores, Et ille celature erant.
marg.| {i} Secundum latera domus] id est Templi, id est iuxta illa sex latera, quorum tria erant ex una parte, et tria ex altera.
marg.| {k} Latitudinemque parietum] id est parietis. Plurale pro singulari. Dicit tamen pluraliter propter duas partes frontis parietis : quarum una erat ex una parte ostii ; reliqua ex altera. Propter huiusmodi celaturas, que grossiores erant in fronte Templi quam alibi, distabant sex latera predicta a pariete frontis cubito uno, sicut dictum est supra cap. 10.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Ez. Capitulum 41), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 26/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=37&chapitre=37_41)
Signaler un complément d'information

Notes :