Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

Glossa ordinaria

Biblia communis

Capitulum 2

Numérotation du verset Tb. 2,1

Post hec vero cum esset dies festus Domini et factum esset prandium

bonum in domo Tobie,

Numérotation du verset Tb. 2,2

dixit filio suo : Vade et adduc aliquos

de tribu nostra

timentes Deum

et epulentur nobiscum.

Numérotation du verset Tb. 2,3

Cumque abisset, reversus nuntiavit unum ex filiis Israel iugulatum iacere in platea. Statimque exiliens de accubitu suo, relinquens prandium suum

ieiunus pervenit ad corpus

Numérotation du verset Tb. 2,4

tollensque illud portavit ad domum suam occulte, ut dum sol occubuisset caute sepeliret eum.

Numérotation du verset Tb. 2,5

Cumque occultaret corpus, manducavit panem cum luctu

et tremore

Numérotation du verset Tb. 2,6

memorans illum sermonem quem dixit Dominus per Amos prophetam : Dies festi vestri convertentur in lamentationem et luctum.

Numérotation du verset Tb. 2,7

Cum vero sol occubuisset

abiit et sepelivit eum.

Numérotation du verset Tb. 2,8

Arguebant eum omnes proximi sui

dicentes : Iam huius rei causa interfici iussus es et vix effugisti mortis imperium et iterum sepelis mortuos ?

Numérotation du verset Tb. 2,9

Sed Tobias, plus timens Deum

quam regem

rapiebat

corpora occisorum et occultabat in domo sua

et mediis noctibus sepeliebat eos.

Numérotation du verset Tb. 2,10

CONTIGIT autem ut quadam die fatigatus a sepultura, veniens domum, iactasset se iuxta parietem et obdormivisset

Numérotation du verset Tb. 2,11

et ex nido hirundinum dormienti illi callida stercora inciderent super oculos eius fieretque cecus.

Numérotation du verset Tb. 2,12

Hanc autem temptationem ideo permisit Dominus eveniri illi ut posteris daretur exemplum patientie eius, sicut et sancti Iob.

Numérotation du verset Tb. 2,13

Nam cum ab infantia sua semper Deum timuerit, et mandata eius custodierit, non est contristatus contra Deum

quod plaga cecitatis evenerit ei

Numérotation du verset Tb. 2,14

SED IMMOBILIS

in Dei timore

permansit, agens gratias Deo

omnibus diebus vite sue.

Numérotation du verset Tb. 2,15

Nam sicut beato Iob insultabant reges

ita isti parentes et cognati eius

irridebant vitam eius

dicentes :

Numérotation du verset Tb. 2,16

Ubi

est spes tua

pro qua eleemosynas faciebas

et sepulturas ?

Numérotation du verset Tb. 2,17

Tobias vero increpabat eos dicens : Nolite ita loqui

Numérotation du verset Tb. 2,18

quoniam filii sanctorum sumus

et vitam illam

exspectamus quam Deus daturus est

his

qui fidem suam numquam mutant ab eo.

Numérotation du verset Tb. 2,19

Anna vero uxor eius ibat ad opus textrinum opus quotidie, et de labore manuum suarum

victum quem consequi potuisset deferebat.

Numérotation du verset Tb. 2,20

Unde factum est ut hedum caprarum accipiens detulisset domi.

Numérotation du verset Tb. 2,21

Cuius cum vocem balantis vir eius audiret dixit : Videte ne furtivus sit

sed reddite eum dominis suis, quia non licet nobis aut edere ex furto aliquid, aut contingere.

Numérotation du verset Tb. 2,22

Ad hec uxor eius irata respondit : Manifeste facta est vana spes tua

et eleemosyne tue

modo perierunt.

Numérotation du verset Tb. 2,23

Atque his et aliis huiuscemodi verbis exprobrabant ei.

Capitulum 2

^prol.| {Erfurt, f. 166rb ; facsim., p. 331b}

Numérotation du verset Tb. 2,1

^marg.| POST HEC . Qui in lumine est a vitiis feriatur ; unde^a : «Reliquie cogitationis diem festum agent tibi». Et alibi^b : «Vacate et videte quoniam ego sum Deus».

^a Ps. 75, 11.

^b Ps. 45, 11.

^marg.| Non enim debemus nos in pericula precipitare vel Deum temptare dum ratione possumus agere. Unde^c : «Si persecuti fuerint vos in una civitate, fugite in aliam». Et alibi^d : «Iesus autem abscondit se et exivit de templo». Et Paulus in sporta dimissus est per murum^e. Et Iesus fuit in Egyptum et ibi erat usque ad obitum Herodis^f.

^c Si… aliam] sententia ex Mt. 10, 23 : « Cum autem persequentur vos in civitate ista, fugite in aliam », ut ref. Augustinus Hipponensis , In Ioannis evangelium, tract. 46, par. 7, et alii, passim. Cf. Sabatier, t. 3, p. 58 ; cf. Mt. 5, 11 : « Beati estis cum maledixerint vobis, et persecuti vos fuerint, et dixerint omne malum adversum vos mentientes, propter me » [MM2016]

^d Io. 8, 59.

^e Cf. Act. 9, 25 ; 2Cor. 11, 33.

^f Cf. Mt. 2, 14-15.

Post hec vero cum esset dies festus Domini et factum esset prandium

^interl.| spirituale quo mens reficitur, vel corporale quo corpus in servitio Dei sustentatur. Nemo enim s<e> odio habuit^g.

^g Cf. Eph. 5, 29 : « Nemo enim umquam carnem suam odio habuit sed nutrit et fovet eam, sicut et Christus Ecclesiam.»

bonum in domo Tobie,

Numérotation du verset Tb. 2,2

dixit filio suo : {t. 2 : Erfurt, f. 166va ; facsim., p. 332a} Vade et adduc aliquos

^interl.| Non vult solus buccellam suam comedere, unde Iob^h : «Si comedi buccellam meam solus».

^h Iob. 31, 17.

de tribu nostra

^interl.| Maxime autem domesticos fidei.

timentes Deum

^interl.| Non eos qui corpus tantum occidunt.

^interl.| Tam spiritualiter quam corporaliter. Undeⁱ : «Ecce quam bonum et quam iocundum habitare fratres in unum».

ⁱ Ps. 132, 1.

^interl.| «Beatus qui intelligit super egenum et pauperem»^j. Vere pauper est qui filiorum more timet. Unde^k : «Beatus vir qui timet Dominum».

^j Ps. 40, 2.

^k Ps. 1, 1.

et epulentur nobiscum.

Numérotation du verset Tb. 2,3

Cumque abisset, reversus nuntiavit unum ex filiis Israel iugulatum iacere in platea. Statimque exiliens de accubitu suo, relinquens prandium suum

^interl.| Cibum anime cibo corporis preferens.

ieiunus pervenit ad corpus

Numérotation du verset Tb. 2,4

tollensque illud portavit ad domum suam occulte, ut dum sol occubuisset caute sepeliret eum.

Numérotation du verset Tb. 2,5

Cumque occultaret corpus, manducavit panem cum luctu

^interl.| proximi.

^interl.| «Fuerunt mihi lacrime mee panes die ac nocte»^l.

^l Ps. 41, 4.

et tremore

^interl.| tyranni.

^interl.| Reddens que sunt Dei Deo et que sunt Cesaris Cesari^m.

^m Cf. Mt. 22, 21 ; Mc. 12, 17 ; Lc. 20, 25.

Numérotation du verset Tb. 2,6

memorans illum sermonem quem dixit Dominus per Amos prophetam : Dies festi vestri convertentur in lamentationem et luctum.

Numérotation du verset Tb. 2,7

Cum vero sol occubuisset

^interl.| Quia mortuis occumbit sol iustitie.

abiit et sepelivit eum.

^interl.| Sepultum mole peccati ostendit.

Numérotation du verset Tb. 2,8

Arguebant eum omnes proximi sui

^interl.| carne amici nominis, non hominis inimici anime. «Nulla enim pestis efficacior ad nocendum quam familiaris inimicus»ⁿ.

ⁿ Boethius, De consolatione, 3, prosa 5, linea 36.

dicentes : Iam huius rei causa interfici iussus es et vix effugisti mortis imperium et iterum sepelis mortuos ?

Numérotation du verset Tb. 2,9

Sed Tobias, plus timens Deum

^interl.| qui «potest corpus et animam perdere in gehennam»^o.

^o Mt. 10, 28.

quam regem

^interl.| qui corpus tantum

rapiebat

^interl.| festinanter occulte.

corpora occisorum et occultabat in domo sua

^interl.| ut nec ab humanitatis officio cessaret nec regem indiscrete offenderet.

et mediis noctibus sepeliebat eos.

Numérotation du verset Tb. 2,10

CONTIGIT autem ut quadam die fatigatus a sepultura, veniens domum, iactasset se iuxta parietem et obdormivisset

^marg.| CONTIGIT . BEDA. Nemo miretur, si aliquando bonum typice malum, mala bonum significent. Si enim hoc non liceret numquam nigro atramento, sed semper auro lucido nomen Dei scriberetur, quia Deus lux est. Sed si nomen diaboli calculo candido scribas, nihilominus tenebras significat. Cecatus ergo Tobias populum Israel significat. «Cecitas enim ex parte contigit in Israel»^p. Fatigatus a sepultura est cecatus. Qui enim infatigabilis in bonis operibus persistit, fidei lumen non amittit. Ita spiritualiter fatigatus dormit qui vigilare, stare, viriliter agere et confortari negligit, cui dicitur^q : «Surge qui dormis et exsurge a mortuis» etc.

^p Rm. 11, 25.

^q Eph. 5, 14.

Numérotation du verset Tb. 2,11

et ex nido hirundinum dormienti illi callida stercora inciderent super oculos eius fieretque cecus.

^marg.| EX NIDO HIRUNDINUM. Hirundines, propter levem volatum, superbiam levitatemque significant quorum immunditia quibus dominatur excecat. Nido hirundinino suppositus dormit qui levitati lascivie ac superbie se incautus subiicit. Hec cecitas populo Israel, imminente Domini adventu in carne, maxime prevaluit, cum romane servitutis iugo laboraret, et divine legis precepta male vivendo violaret.

Numérotation du verset Tb. 2,12

Hanc autem temptationem ideo permisit Dominus eveniri illi ut posteris daretur exemplum patientie eius, sicut et sancti Iob.

Numérotation du verset Tb. 2,13

Nam cum ab infantia sua semper Deum timuerit, et mandata eius custodierit, non est {t. 2 : Erfurt, f. 166vb ; facsim., p. 332b} contristatus contra Deum

^interl.| sicut de Iob dicitur^r : «In omnibus his non peccavit Iob labiis suis».

^r Iob., 1, 22.

quod plaga cecitatis evenerit ei

^interl.| cum temptaretur

Numérotation du verset Tb. 2,14

SED IMMOBILIS

^marg.| SED IMM OBILIS . Quia a domo Dei incipit iudicium Dei, unde^s : «A sanctuario meo incipite». Qui non corripitur non est filius : «Qui parcit virge odit filium»^t. Paulus tamquam puer colaphizatur ne tamquam iuvenis extollatur^u.

^s Ez. 9, 6.

^t Prv. 13, 24.

^u Cf. 2Cor. 12, 7.

in Dei timore

^interl.| filiali, unde^v : «Timete Dominum omnes sancti eius».

^v Ps. 33, 10.

permansit, agens gratias Deo

^interl.| Iob^w : «Sit nomen Domini benedictum. Sicut Domino placuit ita factum est».

^w Iob. 1, 21 [Weber : C ut] om. PL22 S Φ Clementina] ut ref. Corpus antiphonalium officii (n° 7647 : responsorium “Si bona suscepimus”).

omnibus diebus vite sue.

^interl.| Tota vita iustorum dies est, unde^x : «In diebus Elie». «Mortuus est Iob plenus dierum»^y.

^x Lc. 4, 25.

^y Cf. Iob. 42, 16 : « et mortuus est senex, et plenus dierum ».

Numérotation du verset Tb. 2,15

Nam sicut beato Iob insultabant reges

^interl.| Baldach, Sophar et Eliphaz¹ ^z.

^z Cf. Iob. 2, 11 : « Eliphaz Themanites et Baldad Suhites et Sophar Naamathites ».

¹ Eliphaz] scrips., Cliphath cacogr. pro Eliphath Rusch

^marg.| INSULTABANT . BEDA. Erant in populo illo qui temere miseriis populi insultarent scilicet quod antiqua felicitate patrum qui Deo similiter serviebant iam careret, quos idem populus per doctores et electos suos corrigebat, seque ad implorandam Dei clementiam pro eterna vita convertebat, Tobias cecus et verbum Dei predicans reprobos et electos significat, sicut Iacob cum angelo luctans factus est claudus et benedictus. In claudicatione sue gentis infidelitatem id est benedictione significans fidem. Tobias vero vir sanctus rursus et increpatus a caritate non cessat, unde^aa : «Caritas patiens est, benigna est» etc.

^aa 1Cor. 13, 4.

ita isti parentes et cognati eius

^interl.| carne

irridebant vitam eius

^interl.| Omnes qui pie volunt vivere in Christo patiuntur opprobria.

dicentes :

Numérotation du verset Tb. 2,16

Ubi

^interl.| Nusquam

est spes tua

^interl.| remuneratio vel utilitas spei

pro qua eleemosynas faciebas

^interl.| quasi mercennarius. Mali enim aut ut servi Deo timore serviunt, aut ut²* mercennarii mercedem querunt ; ideo beatitudinem que est ipse Deus numquam recipient.

² ut] corr. , ubi Rusch

et sepulturas ?

Numérotation du verset Tb. 2,17

Tobias vero increpabat eos dicens : Nolite ita loqui

Numérotation du verset Tb. 2,18

quoniam filii sanctorum sumus

^interl.| Sancti esse debemus similes patribus

et vitam illam

^interl.| futuram inquirimus, pro illa fideles sumus

^interl.| non hanc

exspectamus quam Deus daturus est

^interl.| per gratiam ; gratiam autem Dei vita eterna

his

^interl.| perseverantibus non incipientibus. Ultima semper est exspectanda dies hominis. Unde^ab : «Qui perseveraverit usque in finem hic salvus erit».

^ab Mt. 10, 22.

qui fidem suam numquam mutant ab eo.

Numérotation du verset Tb. 2,19

Anna vero uxor eius ibat ad opus textrinum opus quotidie, et de labore manuum suarum

^interl.| «Labores manuum tuarum quia manducabis beatus» etc.^ac, et «Qui non laborat non manducet» ^ad.

^ac Ps. 127, 2.

^ad Cf. 2Th. 3, 10 : « Si quis non vult operari, nec manducet ».

victum quem consequi potuisset deferebat.

Numérotation du verset Tb. 2,20

Unde factum est ut hedum caprarum accipiens detulisset domi.

Numérotation du verset Tb. 2,21

Cuius cum vocem balantis vir eius audiret dixit : Videte ne furtivus sit

^interl.| Vir uxorem corrigit, ratio sensualitatem.

sed reddite eum dominis suis, quia non licet nobis aut edere ex furto aliquid, aut contingere.

Numérotation du verset Tb. 2,22

Ad hec uxor eius irata respondit : Manifeste facta est vana spes tua

^interl.| Ratio futura querit et invisibilia, Eva nostra e contra.

et eleemosyne tue

^interl.| fructus eleemosynarum.

modo perierunt.

^interl.| perisse paruerunt.

Numérotation du verset Tb. 2,23

Atque his et aliis huiuscemodi verbis exprobrabant ei.

Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Tb. Capitulum 2), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 04/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=22&chapitre=22_2)

Signaler un complément d'information

Notes :

<22. Tobias**>

Capitulum 2

<22. Tobias**>

Capitulum 2