Nicolaus de Lyra

Capitulum 17

Numérotation du verset Ios. 17,1 

Cecidit autem sors tribui Manasse ipse enim est1 primogenitus Ioseph Machir primogenito Manasse patri Galaad qui fuit vir pugnator habuitque possessionem Galaad et Basan
1 enim e.] inv. Weber
Numérotation du verset Ios. 17,2 

et reliquis filiorum Manasse iuxta familias suas filiis Abiezer et filiis Elech et filiis Esriela et filiis Sechem et filiis Epher et filiis Semida. Isti sunt filii Manasse filii Ioseph mares per cognationes suas.
0 Cf. 1Par. 7, 14; Asriel nuncupatus in Nm. 26, 31.
Numérotation du verset Ios. 17,3 

Salphaat vero filio Epher filii Galaad filii Machir filii Manasse non erant filii sed sole filie quarum ista sunt nomina Maala et Noa et2 Egla et Melcha et Thersa.
2 et] om. Weber
Numérotation du verset Ios. 17,4 

Veneruntque in conspectu Eleazari sacerdotis et Iosue filii Nun et principum dicentes: Dominus precepit per manum Moysi ut daretur nobis possessio in medio fratrum nostrorum. Deditque3 iuxta imperium Domini possessionem in medio fratrum patris earum
3 Deditque] + eis Weber
Numérotation du verset Ios. 17,5 

et ceciderunt funiculi Manasse decem absque terra Galaad et Basan trans Iordanem.
Numérotation du verset Ios. 17,6 

Filie enim Manasse possederunt hereditatem in medio filiorum eius. Terra autem Galaad cecidit in sortem filiorum Manasse qui reliqui erant.
Numérotation du verset Ios. 17,7 

Fuitque terminus Manasse ab Aser Machmata4 que respicit Sichem et egreditur ad dextram iuxta habitatores fontis Taphue
4 Machmata] Machmathath Weber
Numérotation du verset Ios. 17,8 

Etenim in sorte Manasse ceciderat terra Taphue que est iuxta terminos Manasse filiorum Ephraim.
Numérotation du verset Ios. 17,9 

Descenditque terminus vallis Arundineti in meridiem torrentis civitatum Ephraim que in medio sunt urbium Manasse. Terminus Manasse ab aquilone torrentis et exitus eius pergit ad mare
Numérotation du verset Ios. 17,10 

ita ut possessio Ephraim sit ab austro5 et ab aquilone Manasse et utramque claudat mare et coniungantur sibi in tribu Aser ab aquilone et in tribu Isachar ab oriente.
5 possessio Ephraim sit ab austro] ab austro sit possessio Ephraim Weber
Numérotation du verset Ios. 17,11 

Fuitque hereditas Manasse in Isachar et in Aser Bersan6 et viculi eius et Iebblaan7 cum viculis8 suis et habitatores Dor cum oppidis suis habitatores quoque Endor9 cum viculis10 suis similiterque habitatores Thenach11 cum viculis12 suis et habitatores Mageddo cum viculis suis et tertia pars urbis Nophech13.
6 Bersan Ω M] Betsan , Bethsan Weber |
7 Iebblaan] Ieblaam Weber |
8 viculis] villulis Weber |
9 Endor] Hendor Weber |
10 viculis] villulis Weber |
11 Thenach] Thanach Weber |
12 viculis] villulis Weber |
13 Nophech] Nofeth Weber |
Numérotation du verset Ios. 17,12 

Nec potuerunt filii Manasse has civitates subvertere14 sed cepit Chananeus habitare in terra sua15.
14 c. s.] inv. Weber |
15 sua] ista Weber |
Numérotation du verset Ios. 17,13 

Postquam autem convaluerunt filii Israel subiecerunt Chananeos et fecerunt sibi tributarios nec interfecerunt eos.
Numérotation du verset Ios. 17,14 

Locutique sunt filii Ioseph ad Iosue et16 dixerunt: Quare dedisti mihi terram in17 possessionem sortis et funiculi unius cum sim tante multitudinis et benedixerit mihi Dominus?
16 et] atque Weber |
17 terram in] om. Weber |
Numérotation du verset Ios. 17,15 

Ad quos Iosue ait: Si populus multus es, ascende in silvam et succide tibi spatia in terra Pherezei et Raphaim quia angusta est tibi possessio montis Ephraim.
Numérotation du verset Ios. 17,16 

Cui responderunt filii Ioseph: Non poterimus ad montana conscendere cum ferreis curribus utantur Chananei qui habitant in terra campestri in qua site sunt Bersan18 cum viculis suis et Iezrael mediam possidens vallem.
18 Bersan Rusch ] Bethsan Weber, Berchsan ΩJ
Numérotation du verset Ios. 17,17 

Dixitque Iosue ad domum Ioseph: Ephraim et Manasse populus multus es et magne fortitudinis, non habebis sortem unam
Numérotation du verset Ios. 17,18 

sed transibis ad montem et succides tibi atque purgabis ad habitandum spatia et poteris ultra procedere cum subverteris Chananeum quem dicis ferreos habere currus et esse fortissimum.

Capitulum 17

Numérotation du verset Ios. 17,ad litteram 
marg.| {113} .1. Cecidit autem. Hic consequenter describitur sors dimidie tribus Manasse. Et primo repetitur sors iam assignata prius uni medietati. Secundo describitur sors que assignabatur alteri, ibi :   Salpha ad vero. Circa primum dicitur:   Cecidit   autem   .
marg.| .2. Ipse enim scilicet secundum etatem, sed Ephraim fuit primogenitus secundum dignitatem, quia Iacob benedicens eis preposuit Ephraim iuniorem ipsi Manasse, ut habetur Gene. 18.
marg.| .3. Machir primogenito. Ideo elegit sibi partem in terra primo acquisita per Moysen.
marg.| .4. Salphaad vero. Hic describitur sors dimidie tribus Manasse, et primo quantum ad mulieres, secundo quantum ad viros, ibi :   Et ceciderunt funiculi Manasse. Circa primum sciendum quod terra fuit divisa secundum capita virorum qui egressi sunt de Egypto, inter quos fuit iste Salphaad, qui non habebat filios, et ideo pars sua fuit assignata filiabus suis de mandato Domini, ut habetur Nu. 28. Et hic repetitur idem preceptum, ut eis debita portio assignetur. Deditque eis iuxta imperium Domini, possessionem. Ex quo patet, quod iste filie Salphaad habuerunt hereditatem in terra promissionis, quia terram aliam que fuit {114}acquisita ante transitum Iordanis dedit eis Moyses in vita sua, ut habetur Nu. 22.
marg.| .5.  Et ceciderunt. hic describitur assignatio terre tribus Manasse quantum ad viros.
marg.| .6.  Funiculi scilicet in terra promissionis, et accipitur hic mensurans pro mensurato, funiculus enim est, instrumentum mensurandi terram. Decem ergo funiculi terre est terra mensurata funiculo decies proiecto vel protenso.
marg.| .7.  Filie enim id est filie Salphaad, qui fuit de tribu Manasse.
marg.| .8.  Et enim in sortem etc. hoc dicitur quia supra 15. cap. dictum est, quod civitas Taphua fuit in sorte Iude, et per consequens terra que erat intra civitatem illam versus sortem Iude, sed alia pars terre propinqua eidem civitati ex parte opposita, fuit de sorte Manasse.
marg.| .9.  Civitatum Ephraim etc. hoc expositum est c. prece.
marg.| .10.  Ita ut possessio id est in australi parte torrentis.
marg.| .11. Et ab Aquilone id est illud quod est in aquilonari parte torrentis pertinet ad possessionem Manasse, quia possessio Ephraim fuit propinquior possessioni Iude, ut supra dictum est, et sors Iude suit in parte australi terre promissionis, ut patet ex supra dictis.
marg.| .12. Et utramque , scilicet mediterraneum, quia claudit totam terram promissionis a parte occidentis, ut supra dictum est.
marg.| .13. Fuitque hereditas etc. quia coniungebatur sortibus eorum, et secundum{115} aliquos angulos subintrabant sortes illas, sicut dictum est capitulo precedenti de sortibus Ephraim et Manasse.
Numérotation du verset Ios. 17,ad litteram 
marg.| .1. Postquam autem convaluerunt filii , in hoc peccaverunt filii Manasse sicut dictum est de filiis Ephraim in fine precedentis capituli.
marg.| .2. Locutique sunt. Hic consequenter describitur possessionis filiorum Ioseph dilatatio, quod non est sic intelligendum quod intrarent sortem alterius tribus, sed quia terram contentam intra sortem suam ab eis non habitatam propter silvas, vel propter Gentiles adhuc ibidem habitantes ad ex hortationem Iosue acquisierunt, et patet littera, paucis exceptis, premittitur tamen eorum querimonia cum dicitur.
marg.| .3. Quare dedisti id est modicam respectu multitudinis mee. Et est modus loquendi quando notatur parvitas alicuius rei, non enim potest dici quod filii Ioseph haberent tantum unum funiculum, ad litteram, cum sola dimidia tribus Manasse habuerit decem funiculos, ut dictum est.
marg.| .4. Et bene , multiplicando in prole.
marg.| .5. Ad quos. ex dictis eorum exhortando eos ad dilatationem habitationis sue.
marg.| .6. Si populus , quasi dicat si tu habes magnam multitudinem{116} populi consequenter debes habere magnam fortitudinem ad dilatandum possessionem tuam.
marg.| .7. Cui responderunt. allegantes difficultatem.
marg.| .8. Non poterimus. Iudi id est vocantur currus falcati quia in lateribus uncinis ferreis factis ad modum falcis armabantur, talibus enim antiquitus utebantur in preliis.
marg.| .9. Dixitque. removens eorum allegationem.
marg.| .10. Populus multus Is. filii enim Ephraim fuerunt homines bellicosi.
marg.| .11. Non habebis sortem unam. Non est intelligendum quod una tribus habuerit plures sortes, sed quod dicitur Hic :   Non habebis, sic est intelligendum, non eris contentus terra acquisita in sorte tua, sed acquires residuum adversarios expugnando cum Dei adiutorio, quibus debellatis poteris succidere nemora et dilatare spatia ad habitandum. Sciendum tamen, quod occasione huius dicti dixerunt aliqui, quod Iosue non divisit totam terram, sed aliquam retinuit dividendam illis qui haberent maiorem multitudinem : sed hoc non est bene consonum precedentibus, quia dictum est, quod etiam terra Philistinorum et plures alie ceciderunt sub divisione, cum tamen non essent acquisite Preterea secundum hoc dictum, sortes non essent ab invicem distincte, sed essent commiste per istam additionem.
Numérotation du verset Ios. 17,moraliter 
marg.| {113} .4. Salphaad. Iste mortuus fuit in deserto sine filiis, ideo hereditas. {114} eius transiit ad eius filias de mandato Domini ut habetur Nm. 23. et hic repetitur cum dicitur.
marg.| † Deditque iuxta imperium Domini possessionem. Per possessionem in {115} terra promissionis significatur adeptio beatitudinis in terra viventium Per Iosue vero figuratus fuit ipse Christus ut sepius est dictum. Per hoc ergo quod Iosue filiabus Salphaad, qui mortuus fuit in peccato suo ut habetur Nm. xxvii dedit possessionem in terra promissionis, significatur quod pueri malorum parentum non privantur hereditate celesti propter malitiam ipsorum, nisi fuerint imitatores scelerum paternorum, licet aliquando priventur hereditate terrena secundum iudicium humanum.
marg.| Item per hoc quod hereditas filiabus fuit data, significatur quod in adeptione beatitudinis differentiam non facit distinctio sexuum, sed meritorum. Col. 3b. “Expoliantes vos veterem hominem cum actibus suis, et induentes novum, qui renovatus est in agnitionem Dei secundum imaginem eius qui creavit eum, ubi non est masculus”.
Numérotation du verset Ios. 17,moraliter 
marg.| { 116 } .1. Locutique sunt scilicet tribus Ephraim et dimidia tribus Manasse, per quas significatur status religiosorum et maxime mendicantium. Manasses enim interpretatur oblivio. Religiosi vero mendicantes inter alios magis oblivisci debent temporalium. Ephraim autem fructifer vel fructificatio interpretatur, in regionibus autem mendicantium diebus istis plures inveniuntur apti ad faciendum fructum animarum. Per filios igitur Ephraim et Manasse petentes amphationem possessionis sue, significantur religiosi mendicantes. petentes per se vel per alios expresse vel interpretative ampliationem promotionis in officiis predicandi, legendi, et huiusmodi, plus quam sunt apti propter quod exemplo Iosue debent eis prelati dicere.
Numérotation du verset Ios. 17,moraliter 
marg.| .2. Ascende. id est applica te ad studium sacre scripture et bone vite ut per hec merearis in dictis officiis dilatari : nec propter difficultatem debent se excusare, quia secundum Petam : Labor improbus omnia vincit.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ios. 17), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 04/04/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=08&chapitre=08_17)
Signaler un complément d'information

Notes :