Nicolaus de Lyra

Capitulum 23

Numérotation du verset Ios. 23,1 

Evoluto1 autem multo tempore postquam pacem dederat Dominus2 Israeli subiectis in gyro nationibus universis et Iosue iam longevo et persenilis etatis,
1 Evoluto] Avoluto propter mendosam rubricam Rusch ( facsim. ) |
2 d. D.] inv. Weber |
Numérotation du verset Ios. 23,2 

postquam diviserat terram filiis3 Israel secundum quod Dominus imperaverat4, vocavit Iosue omnem Israelem maioresque natu et principes ac duces ac5 magistros dixitque ad eos: Ego senui et progressioris etatis sum,
3 filiis] filii ΨM, om. ΦP |
4 postquam... imperaverat ΦP² Ψ (... imperarat ΨBF*) Rusch ] om. cett. ΩL Weber |
5 ac] et Weber |
Numérotation du verset Ios. 23,3 

vosque cernitis omnia que fecerit Dominus Deus vester cunctis per circuitum nationibus quomodo pro vobis ipse pugnaverit.
Numérotation du verset Ios. 23,4 

Et nunc quia vobis sorte divisit omnem terram ab orientali parte Iordanis usque ad mare Magnum multeque adhuc supersunt nationes,
Numérotation du verset Ios. 23,5 

Dominus Deus vester disperdet eas et auferet a facie vestra et possidebitis terram sicut vobis pollicitus est.
Numérotation du verset Ios. 23,6 

Tantum confortamini et estote solliciti ut custodiatis cuncta que scripta sunt in volumine legis Moysi et non declinetis ab eis neque6 ad dextram neque7 ad sinistram
6 neque] nec Weber |
7 neque] nec Weber |
Numérotation du verset Ios. 23,7 

ne postquam intraveritis ad gentes que inter vos future sunt iuretis in nomine deorum earum et serviatis eis et adoretis illos
Numérotation du verset Ios. 23,8 

sed adhereatis Domino Deo vestro quod fecistis usque in diem hanc.
Numérotation du verset Ios. 23,9 

Et tunc auferet Dominus Deus8 in conspectu vestro gentes magnas et robustissimas et nullus vobis resistere poterit.
8 Deus] om. Weber
Numérotation du verset Ios. 23,10 

Unus e vobis persequetur hostium mille viros quia Dominus Deus vester pro vobis ipse pugnabit sicut pollicitus est.
Numérotation du verset Ios. 23,11 

Hoc tantum diligentissime precavete ut diligatis Dominum Deum vestrum.
Numérotation du verset Ios. 23,12 

Quod si volueritis gentium harum que inter vos habitant erroribus adherere et cum eis miscere conubia atque amicitias copulare
Numérotation du verset Ios. 23,13 

iam nunc scitote quod Dominus Deus vester non eas deleat ante faciem vestram sed erunt9 vobis in foveam ac laqueum et offendiculum ex latere vestro et sudes in oculis vestris donec vos auferat atque disperdat de terra hac optima quam tradidit vobis.
9 erunt] sint Weber
Numérotation du verset Ios. 23,14 

En ego hodie ingrediar viam universe terre et toto animo cognoscetis quod de omnibus verbis que se Dominus prestiturum10 vobis11 esse pollicitus est unum non preterierit in cassum.
10 prestiturum M ² Ω Rusch Ed1530 Clementina ] prestaturum Weber |
11 vobis ΣTO Cor2 (hebr. antiq.) Ω Rusch Ed1530 Clementina ] nobis Weber |
Numérotation du verset Ios. 23,15 

Sicut ergo implevit opere quod promisit et prospera cuncta venerunt sic adducet super vos quicquid malorum comminatus est donec vos auferat atque disperdat de terra hac optima quam tradidit vobis
Numérotation du verset Ios. 23,16 

eo quod preterieritis pactum Domini Dei vestri quod pepigit vobiscum et servieritis diis alienis et adoraveritis eos. Cito atque velociter consurget in vos furor Domini et auferemini ab hac terra12 optima quam tradidit vobis.
12 ab hac terra] de t. h. Weber

Capitulum 23

Numérotation du verset Ios. 23,ad litteram 
marg.| .1. {2.139} Evoluto. Hic consequenter describitur dispositio Iosue, quantum ad tempus pacis inducendo populum ad cultum divinum, ut per hoc ostenderent se gratos de Dei beneficiis iam prestitis, et securi iam essent de promissis obtinendis. Ad hoc autem inducit rationem. Primo ex amore boni. Secundo ex timore mali, ibi :   Quod si volueritis. Sententia prime partis patet in littera, paucis exceptis.
marg.| .2. Postquam. Hec autem pax et subiectio {2.140}nationum intelligenda est sicut dictum est supra in fine 21 capitulo quia etiam post mortem Iosue habuerunt filii Israel bella contra gentes derelictas in terra sua, ut habetur Idc. 1. Et etiam hic subditur :
marg.| .3. Multeque etc. Supple si colatis eum fideliter et devote : ideo subditur : Tantum conforta. Et patet littera usque ibi :
marg.| .4. Ne postquam intraveritis, etc. quia hoc pertinet ad reverentiam idolorum secundum quod dicitur ad Hbr. 6 capitulo “Omnes per maiorem sui iurant”.
Numérotation du verset Ios. 23,ad litteram 
marg.| { 141 } .1. Et serviatis. quia ex reverentia idoli deducitur aliquis ad actum idololatrandi. Fuit etiam prohibitum predictum iuramentum, quia de facili possent credere simplices, quod transgressio talis iuramenti non esset peccatum, quod est falsum, quia per hoc frangitur fidelitas, et ideo secundum Augustinum ibi est duplex peccatum. Unum est faciendo reverentiam idolo. Aliud est fidem frangendo.
marg.| .2. Quod si volueritis. Hic inducit ad cultum et dilectionem Dei ex timore mali, quod contingit ab eo recedendo. Et hoc est quod dicitur :   Quod si   volueritis colendo earum idola.
marg.| .3. Et cum eis miscere connubia. quod erat eis prohibitum, ut habetur Dt. 7. quia talia sunt occasiones recedendi a cultu divino. {142} Treugas autem vel aliqua pacta ad hoc non inducentia, non erat eis illicitum, ut dictum fuit supra 21. cap. sicut et Christiani aliquando habent cum Saracenis.
marg.| .4. Erunt vobis. transgressionis.
marg.| .5. Et offendiculum. In hebreo habetur vlesotet id est et flagellum, seu scrutinium laterum vestrorum id est scrutabuntur omnia secreta vestra ad vos subvertendum, et eiiciendum de terra. Ideo subditur :
marg.| .6. Donec vos auferat scilicet dominus. quia sicut tradidit eam vobis propter merita patrum, ita auferet a vobis pro demeritis vestris.
marg.| .7. Unum non. Licet enim adhuc non haberent totam terram sibi promissam, tamen habebant secundum formam et modum promissionis, sicut declaratum fuit supra cap. 21.
Numérotation du verset Ios. 23,moraliter 
marg.| {139} .1. Evoluto. In hoc capitulo Iosue debellatis adversariis pro maiori parte, induxit populum ad Dei timorem et servitutem : promittens eis quod si fideliter hec fecerint de remanentibus adversariis triumphabunt. Per hoc autem significatur quod quilibet bonus prelatus qui per Iosue significatur, suos subditos sollicite monet ad Dei reverentiam et amorem, et cum videt eos de vitiis aliquibus triumphasse, confortat eos in {2.140} Domino : promittens eis quod cum Dei adiutorio de aliis triumphabunt. Potest autem hoc et aliter exponi de persona singulari, ut per Iosue synderesis intelligatur, que malo remurmurat. et ad bonum semper inclinat : propter quod incitat intellectum et voluntatem ad debellationem motuum sensitive partis inordinatorum, et post debellationem unius partis sensitive scilicet irascibilis vel concupiscibilis incitat cum Dei adiutorio ad devincendum passiones alterius partis.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ios. 23), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 04/04/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=08&chapitre=08_23)
Signaler un complément d'information

Notes :