Nicolaus de Lyra

Capitulum 18

Numérotation du verset 3Rg. 18,1 

Post multos dies1 verbum Domini factum est ad Eliam in anno tertio
1 multos dies] om. Weber
dicens : Vade et ostende te Achab ut dem pluviam super faciem terre.
Numérotation du verset 3Rg. 18,2 

Ivit ergo Elias ut ostenderet se Achab. Erat autem fames vehemens in Samaria.
Numérotation du verset 3Rg. 18,3 

Vocavitque Achab Abdiam dispensatorem domus sue. Abdias autem timebat Dominum Deum2 valde.
2 Deum] om. Weber
Numérotation du verset 3Rg. 18,4 

Nam cum interficeret Iezabel prophetas Domini, tulit ille centum prophetas et abscondit eos quinquagenos et quinquagenos3 in speluncis, et pavit eos pane et aqua.
3 et quinquagenos] om. Weber
Numérotation du verset 3Rg. 18,5 

Dixit ergo Achab ad Abdiam : Vade in terram ad universos fontes aquarum et in cunctas valles, si forte invenire possimus herbam et salvare equos et mulos et non penitus iumenta intereant.
Numérotation du verset 3Rg. 18,6 

Diviserunt ergo4 sibi regiones ut circuirent eas, Achab ibat per viam unam, et Abdias
4 Diviserunt ergo] Diviseruntque Weber
per viam alteram seorsum.
Numérotation du verset 3Rg. 18,7 

Cumque esset Abdias in via, Elias occurrit ei. Qui cum cognovisset eum, cecidit super faciem suam et ait : Num tu es domine mi Elias ?
Numérotation du verset 3Rg. 18,8 

Cui ille respondit : Ego. Vade et5 dic domino tuo : Adest Elias.
5 et] om. Weber
Numérotation du verset 3Rg. 18,9 

Et ille : Quid peccavi, inquit, quoniam trades me servum tuum in manu Achab ut interficiat me ?
Numérotation du verset 3Rg. 18,10 

Vivit Dominus Deus tuus, non est gens aut regnum quo non miserit dominus meus te requirens et respondentibus cunctis : Non est hic. Adiuravit regna singula et gentes eo quod minime reperireris.
Numérotation du verset 3Rg. 18,11 

Et nunc dicis mihi : Vade et dic domino tuo adest Elias.
Numérotation du verset 3Rg. 18,12 

Cumque recessero a te spiritus Domini asportabit te in locum quem ego ignoro, et6 ingressus nuntiabo Achab et non inveniens7 te et interficiet me. Servus8 tuus timet Dominum ab infantia sua.
6 et] om. Weber |
7 inveniens] inveniet Weber |
8 Servus] + autem Weber |
Numérotation du verset 3Rg. 18,13 

Numquid non indicatum est tibi domino meo quid fecerim cum interficeret Iezabel prophetas Domini, quod absconderim de prophetis Domini centum viros quinquagenos, et quinquagenos in speluncis, et paverim eos pane et aqua ?
Numérotation du verset 3Rg. 18,14 

Et nunc tu dicis : Vade et dic domino tuo adest Elias ut interficiat me ?
Numérotation du verset 3Rg. 18,15 

Et9 dixit Elias : Vivit Dominus exercituum ante cuius cultum10 sto, quia hodie apparebo ei.
9 et] om. Weber |
10 cultum] vultum Weber |
Numérotation du verset 3Rg. 18,16 

Abiit ergo Abdias in occursum Achab
et indicavit ei venitque Achab in occursum Elie
Numérotation du verset 3Rg. 18,17 

et cum vidisset eum ait : Tune es ille qui conturbas Israel ?
Numérotation du verset 3Rg. 18,18 

Et ille ait : Non ego11 turbavi Israel sed tu et domus patris tui qui dereliquistis mandata Domini et secuti estis Baalim.
11 ego] om. Weber
Numérotation du verset 3Rg. 18,19 

Verumtamen nunc mitte et congrega ad me universum Israel in monte Carmeli, et prophetas Baal quadringentos quinquaginta, prophetasque lucorum quadringentos qui comedunt de mensa Iezabel.
Numérotation du verset 3Rg. 18,20 

Misit Achab ad omnes filios Israel et congregavit prophetas in monte Carmeli.
Numérotation du verset 3Rg. 18,21 

Accedens autem Elias ad omnem populum Israel12 ait : Usquequo claudicatis in duas partes. Si Dominus est Deus sequimini eum. Si autem Baal sequimini illum. Et non respondit populus ei13 verbum.
12 Israel] om. Weber |
13 populus ei] inv. Weber |
Numérotation du verset 3Rg. 18,22 

Et ait rursum Elias ad populum : Ego remansi propheta Domini solus. Prophete autem Baal quadringenti et quinquaginta propheteque lucorum quadringenti14 viri sunt.
14 propheteque… quadringenti] om. Weber
Numérotation du verset 3Rg. 18,23 

Dentur nobis duo boves, et illi eligant bovem unum, et in frusta cedentes super ligna ponant15, ignem autem non supponant. Et ego faciam bovem alterum et imponam super ligna16 ignemque
15 super ligna - ponant] inv. Weber |
16 ligna] lingna Rusch |
 non supponam.
Numérotation du verset 3Rg. 18,24 

Invocate nomina deorum vestrorum, et ego invocabo nomen Dei mei17. Et deus qui exaudierit per ignem, ipse sit Deus. Respondens omnis populus ait : Optima propositio quam locutus est Elias18.
17 Dei mei] Domini Weber |
18 quam…Elias] om. Weber |
Numérotation du verset 3Rg. 18,25 

Dixit ergo Elias prophetis Baal : Eligite vobis bovem unum et facite primi, quia vos plures estis et invocate nomina deorum vestrorum, ignemque non supponatis.
Numérotation du verset 3Rg. 18,26 

Qui cum tulissent bovem quem dederat eis fecerunt et invocabant nomen Baal de mane usque ad meridiem dicentes : Baal exaudi nos. Et non erat vox, nec qui responderet. Transiliebantque altare quod fecerant.
Numérotation du verset 3Rg. 18,27 

Cumque esset iam meridies, illudebat eis Elias dicens : Clamate voce maiore deus enim est et forsitan loquitur, aut in diversorio est, aut in itinere, aut certe dormit ut excitetur.
Numérotation du verset 3Rg. 18,28 

Clamabant ergo voce magna, et incidebant se iuxta ritum suum cultris et lanceolis, donec perfunderentur sanguine.
Numérotation du verset 3Rg. 18,29 

Postquam autem transiit meridies, et illis prophetantibus venerat tempus quo sacrificium offerri solet, nec audiebatur vox, neque aliquis respondebat, nec attendebat orantes.
Numérotation du verset 3Rg. 18,30 

Dixit Elias omni populo : Venite ad me, et accedente ad se populo, curavit altare Domini
quod destructum fuerat,
Numérotation du verset 3Rg. 18,31 

et tulit duodecim lapides iuxta numerum tribuum filiorum Iacob ad quem factus est sermo Domini dicens : Israel erit nomen tuum,
Numérotation du verset 3Rg. 18,32 

et edificavit altare de lapidibus19 in nomine Domini. Fecitque aqueductum
19 altare…lapidibus] lapidibus altare Weber
quasi per duas aratiunculas in circuitu altaris,
Numérotation du verset 3Rg. 18,33 

et composuit ligna, divisitque per membra bovem et posuit super ligna
Numérotation du verset 3Rg. 18,34 

et ait : Implete quatuor hydrias aqua, et fundite super holocaustum et super ligna. Rursumque dixit : Etiam secundo hoc facite. Qui cum fecissent et secundo ait : Et20 tertio idipsum facite. Feceruntque21 tertio,
20 et] etiam Weber |
21 feceruntque] + et Weber |
Numérotation du verset 3Rg. 18,35 

Et currebant aque circum22 altare et fossa aqueductus repleta est.
22 circum] circa Weber
Numérotation du verset 3Rg. 18,36 

Cumque iam tempus esset ut offerretur holocaustum, accedens Elias propheta ait : Domine Deus Abraham et23 Isaac et Israel ostende hodie24, quia tu es Deus Israel et ego servus tuus, et iuxta preceptum tuum feci omnia verba hec.
23 et] om. Weber |
24 ostende hodie] om. Weber |
Numérotation du verset 3Rg. 18,37 

Exaudi me, Domine, exaudi me, ut discat populus iste, quia tu es Dominus Deus, et tu convertisti cor eorum iterum.
Numérotation du verset 3Rg. 18,38 

Cecidit autem ignis Domini et voravit holocaustum et ligna et lapides, pulverem quoque et aquam que erat in aqueductu lambens.
Numérotation du verset 3Rg. 18,39 

Quod cum vidisset omnis populus cecidit in faciem suam et ait : Dominus ipse est Deus, Dominus ipse est Deus.
Numérotation du verset 3Rg. 18,40 

Dixitque Elias ad eos : Apprehendite prophetas Baal,
et ne unus quidem fugiat ex eis. Quos cum comprehendissent
duxit eos Elias ad torrentem Cison et interfecit eos ibi.
Numérotation du verset 3Rg. 18,41 

Et ait Elias ad Achab : Ascende comede et bibe, quia sonus multe pluvie est.
Numérotation du verset 3Rg. 18,42 

Ascendit Achab ut comederet et biberet. Elias autem ascendit in vertice Carmeli et pronus in terram posuit faciem suam25 inter genua sua
25 suam] om. Weber
Numérotation du verset 3Rg. 18,43 

et dixit ad puerum suum : Ascende et prospice contra mare. Qui cum ascendisset et contemplatus esset ait : Non est quicquam. Et rursum ait illi : Revertere septem vicibus.
Numérotation du verset 3Rg. 18,44 

In septima autem vice ecce nebecula26 parva quasi vestigium hominis ascendebat de mari. Qui ait : Ascende et dic Achab : Iunge currum tuum27 et descende ne occupet te pluvia.
26 nebecula] nubicula Weber |
27 currum tuum] om. Weber |
Numérotation du verset 3Rg. 18,45 

Cumque se verterent huc atque illuc, ecce celi obtenebrati28
28 obtenebrati] contenebrati Weber
sunt et nubes et ventus, et facta est pluvia grandis. Ascendens itaque Achab abiit in Iezrael,
Numérotation du verset 3Rg. 18,46 

et manus Domini facta est super Eliam, accinctisque lumbis currebat ante Achab donec veniret in Iezrael.

Capitulum 18

Numérotation du verset 3Rg. 18,ad litteram 
marg.| marg.| {823} .1. Post multos. Hic ponitur secundum signum ad revocationem Achab de malis suis, s. de datione ignis de celo, et primo ponitur signi datio, secundo Elie persecutio c. 19. Circa primum primo ponitur hoc signum, quod erat principale, et secundo addit aliud ex consequenti de datione pluvie, ibi : Et ait Elias. Circa primum primo ponitur ipsius Elie ad terram Israel reversio, secundo ignis descensio, ibi : Verumtamen nunc mitte. tertio prophetarum Baal occisio, ibi : Dixitque Elias. Circa primum Elias de precepto Domini revertitur, secundo veniens agnoscitur, ibi : Erat autem fames. Circa primum dicitur. Post dies. Contra hoc videtur esse Iac. 5.d. Elias homo erat, etc. Et subditur : Et oravit ut non plueret super terram, et non pluit annos tres, et menses sex. Ex quo videtur, quod reversio Elie ad terram Israel, ut pluvia daretur fuit anno quarto. Dicendum quod tempus hic computatur ab exitu Elie de terra Israel, et non a prohibitione pluvie, sicut Iacobus apostolus computat. quia a prohibitione pluvie usque ad exitum eius fluxerunt sex menses, et plus, quia diu latuit in torrente Carith, ita quod ex siccitate temporis siccatus fuit torrens antequam recederet, ut dictum est ca. prece.
marg.| .2. Vade, et ostende. licet enim absque presentia Elie posset dare, tamen voluit sic facere, quia propheta per revelationem eius dixerat, quod pluvia non daretur super terram, nisi iuxta verbum oris sui id est per orationem eius, et denuntiationem, et sic dominus adimplevit, ut infra patebit.
marg.| .3. Erat. Hic consequenter adventus Elie cognoscitur, et primo ab Abdia. cuius modus describitur cum dicitur.
marg.| .4. Vocavitque. Ut ipse ex una parte, et Abdias ex altera discurrerent per loca humida regni sui, ad videndum si posset herba inveniri ad sustentationem equorum regis. Non tamen ista faciebant, nisi auctoritative, et precipiendo. Erant enim ministri, qui hoc faciebant exequendo. Homines enim terre quantum poterant talia abscondebant ad nutritionem suorum{824}animalium, ut possent aliquo modo de lacte sustentari, quia fructus terre defecerant pre nimia siccitate, et ideo rex, et Abdias iverunt ad hoc negotium, ut melius posset fieri.
marg.| .5. Abdias. hoc dicitur ad ostendendum, quod non erat consentaneus Domino suo in malis suis, ad cuius probationem subditur :
marg.| .6. Nam. Prophete vero hic dicuntur viri religiosi intenti divino cultui, quos primo congregavit ad hoc Samuel, et aliqui etiam habebant spiritum prophetie, sicut dictum fuit supra 1. libri c. 10. Iezabel vero volens destruere cultum Dei quantum poterat, et cultum Baal extollere interfecit eos prout potuit, et tunc Abdias centum illorum salvavit, abscondens quinquaginta in una spelunca, et quinquaginta in una alia, et providit eis de victu ac vestitu, et ex hoc consecutus est a Deo prophetie donum secundum salvatoris dictum Mt. 10.d. Qui recipit prophetam in nomine prophete, mercedem prophete accipiet. unde inter duodecim prophetas quartus computatur. Cetera patent ex dictis usque ibi :
marg.| .7. Dic Domino. quia dominus ei preceperat, ut ostenderet se Achab.
marg.| .8. Quid peccavi. Timuit enim ne Elias subito ad alium locum portaretur, sicut frequenter acciderat, quando dominus ipsum ad aliquem locum mittebat, propter quod filii prophetarum quando fuit raptus crediderunt ipsum sic fuisse translatum, ut habetur infra 4. libri capitulo 2. et sic Achab interficeret Abdiam, credens, quod illusisset sibi dicens venisse Eliam.
marg.| .9. Adiuravit regna. quod si Elias inveniretur in eorum terra, caperetur et sibi mitteretur, Loquitur tamen hic scriptura de regnis propinquis tantum, et reges propinqui faciliter assenserunt : Tum quia rex Tyri erat socer eius, et filius regis Iuda habebat uxorem Athaliam filiam Achab, similiter rex Moab erat sibi tributarius, et rex Edom regis Iude. Item quia in terris, que erant prope regnum Israel, erat etiam fames propter siccitatem, quam sciebant per verbum Elie evenisse.
Numérotation du verset 3Rg. 18,ad litteram 
marg.| marg.| {825} .1. Numquid non indicatum. Hoc dixit non ad iactantiam, sed ne Elias ipsum exponeret periculo modo predicto.
marg.| .2. Et dixit Elias. Assecuravit eum per iuramentum, et tunc ivit ad denuntiandum ipsi Achab Elie adventum, et sic secundo fuit cognitus eius adventus ipsi Achab, quod notatur cum dicitur.
marg.| .3. Venitque in occursum. quia desiderabat remedium famis habere.
marg.| .4. Tu ne es quasi d<icat> sic. et quia superbe loquebatur, ideo ad repellendam eius superbiam respondit Elias.
marg.| .5. Non ego turbavi, etc. quia propter malitiam tuam dominus misit plagam istam.
marg.| .6. Verumtamen. Hic consequenter describitur descensus ignis de celo ad declarationem divine veritatis, et falsitatem idololatrie, ut sic populus Israel ad Deum converteretur, et beneficium pluvie mereretur, et hoc est, quod dicitur.
marg.| .7. Mitte, et congrega ad me id est maiores, et principales populi ad visionem miraculi in monte Carmeli. Iste non est Carmelus in quo manebat Nabal. ut dictum fuit supra 1. lib. c. 25. quia ille est in sorte Iude, {826}iste autem in sorte Ephraim.
marg.| .8. Qui comedunt de mensa. prebebat enim eis victum, et vestitum, ut exaltarent idololatrie cultum.
marg.| .9. Usquequo claudicatis. quia aliqui eorum colebant dominum, et cum hoc Baal, sicut et de Samaritanis dicitur infra 4. libri capitulo 17.
marg.| .10. Si dominus est Deus. id est per signum visibile probetur vobis, quod Deus Israel ipse sit Deus verus, et non Baal.
marg.| .11. Sequimini illum. ipsum colendo, et non alium.
marg.| .12. Et non respondit etc. quia ignorabat huius probationis modum.
marg.| .13. Et ait rursus Elias ad. ostendens modum huius probationis.
marg.| .14. Ego remansi scilicet qui auderet apparere, et idololatris resistere, quia vivebant illi centum absconditi ab Abdia, ut dictum est.
marg.| .15. Prophete autem, etc. quasi d<icat> si haberent veritatem pro se, deberent prevalere. Cetera patent usque ibi :
marg.| .16. Et Deus, qui exaudierit. celitus datum ad consumendum sacrificium.
marg.| .17. Ipse sit Deus. id est vere credatur, et colatur.
marg.| .18. Optima propositio. quia ignis descenderat super sacrificium Abel, ut dictum fuit Gene. 4. et super sacrificium Aaron in sua consecratione, ut habetur Lv. 9. In signum acceptationis divine.
Numérotation du verset 3Rg. 18,ad litteram 
marg.| marg.| { 827 } .1. Qui cum tulissent. Queritur hic, quomodo acceptaverant Elie propositionem. Ad quod dicendum quod compulsi fuerunt hoc facere a populo, qui approbaverat propositionem Elie, et quia confidebant de demonis potestate, qui permissus talia potest facere. Unde, et tempore Antichristi faciet ignem descendere de celo, ut habetur Apoc. 13 capitulo et forsitan ad eorum invocationem alias fecerat simile.
marg.| .2. Quem dederat. Dicit Rabbi Salomon quod bos electus pro sacerdotibus Baal declinabat ab eis, abscondens se sub pallio Elie, et hoc nutu divino, quasi abhorrens idololatrie cultum, ut sic etiam homines assistentes docerentur per animal brutum, et tunc Elias tradidit eum eis dicens, quod per eius immolationem sanctificaretur locus, sicut et per immolationem bovis alterius, quia per immolationem istius fuit detecta falsitas idololatrie, eo quod Baal non potuit immolantes exaudire, per alterum vero fuit manifestata veritas latrie.
marg.| .3. Et non etc.  nec qui responderet scilicet facto ignem dando, quia potestas demonis erat prohibita.
marg.| .4. Transiliebantque altare. secundum modum idololatrie.
marg.| .5. Cumque esset. Dies enim fuit, divisa, ita quod prima medietas diei fuit concessa sacerdotibus Baal, in qua debebant complere suum sacrificium, nisi enim fuisset eis tempus prefixum, quesivissent dilationem.
marg.| .6. Deus enim est scilicet secundum errorem vestrum, et forsitan. Irrisorie {828}loquebatur, sciens demonem nihil posse, nisi quantum Deus permittit.
marg.| .7. In cidebant. quia demones delectantur in sacrificiis de sanguine hominis, qui est nobilissima creatura ad imaginem Dei facta, et ideo in talibus solent dare responsa.
marg.| .8. Postquam autem transiit. id est tempus eis prefixum.
marg.| .9. Dixit Elias omni. quia residuum diei erat sibi datum.
marg.| .10. Curavit. dicit Rabbi Salomon quod istud fuit altare, quod edificaverat Saul Domino, ut habetur 1. libri capitulo 14. sed fuerat destructum per Iezabel, eo quod fuerat constructum in honorem Dei.
marg.| .11. Fecitque. In hebreo habetur sic. Et fecit sulcum duorum sacrorum sementis in circumitu altaris. Quod exponens Rabbi Salomon dicit quod fecit fossatum parvum ad modum sulci, quadrilaterum tamen, ita quod spatium terre inclusum intra poterat seminari semente duorum satorum. Est autem satum genus mensure, et illud spatium erat 51 cubitorum in quadrum, ad similitudinem atrii, quod erat ante tabernaculum federis, quod fecerat Moyses, quod fuit 50. cubitorum in quadrum, sicut dictum fuit Ex. 27. et intra illud spatium erat altare predictum, quod reparavit Elias, sicut et altare holocaustorum erat in atrio ante tabernaculum.
marg.| .12. Implete. hoc fecit ad tollendum omnem calumniam, quia posset dici ignem prius ibi fuisse latenter, et ut miraculum esset evidentius, quod in aqua ignis valeret.
marg.| .13. Et currebant aque circa etc. ex redundantia.
prol.| {829}
Numérotation du verset 3Rg. 18,ad litteram 
marg.| .1. Et fossa aqueductus. Ex hoc videretur alicui, quod dictum Rabbi Salomon esset falsum, quia 12. hydrie aque non sufficerent ad replendum fossatum tante longitudinis, scilicet ducentorum cubitorum in circumitu, quia quodlibet latus habebat quinquaginta cubitos secundum ipsum. Ad quod respondet dicens, quod unus de effundentibus illas hydrias Eliseus fuit, qui venerat illuc cum alio populo, quamvis nondum esset Elie discipulus, et effundendo hydriam suam effudit aliquam partem eius a casu super manus Elie, et tunc aque fluere ceperunt de digitis eius miraculose, sicut de fontibus abundantibus, et per hoc fossatum fuit repletum. Ad concordiam autem huius adducit illud, quod habetur infra 4. lib. c. 3. de tribus regibus aquam querentibus per intercessionem prophete, et respondit unus de servis regis Israel. Est hic Eliseus filius Saphat, qui fudit aquam super manus Elie quasi d<icat> iste est aptissimus ad querendum signum aque, quia per effusionem aque de manu sua factum fuit miraculum in multiplicatione aque modo predicto.
marg.| .2. Domine. hanc orationem creditur fecisse alte, ut posset audiri ad Dei honorem, et populi conversionem.
prol.| {830}
marg.| .3. Et iuxta preceptum scilicet immolando in excelsis extra Hierusalem post templi edificationem, quod erat illicitum, nisi ex speciali dispensatione divina, quod fecerat Elias in proposito, et Deus hoc ostendit per ignem descendentem super holocaustum eius. Cetera patent in littera.
marg.| .4. Dixitque. Hie describitur prophetarum Baal occisio, cum dicitur.
marg.| .5. Apprehendite prophetas Baal, etc. videbat enim Elias populum ferventem ad honorem Dei propter recentiam miraculi visi, et ideo voluit accelerare mortem sacerdotum, qui deceperant populum, ne Iezabel induceret regem maritum suum, et rex populum ad servandum vitam ipsorum.
marg.| .6. Duxit eos. ut eorum cadavera in torrentem proiicerentur. Interfecit autem eos Elias per populum sibi in hoc assistentem, et aliquos forte occidit manu propria zelo divine iustitie, sicut et Samuel legitur regem Amalec occidisse supra libri 1. capitulo 15.
marg.| .7. Et ait. Hic ponitur signum de datione pluvie ad tollendum siccitatem, et famem cum dicitur.
marg.| .8. Quia sonus id est imminet de propinquo, quia pluvia facit sonitum in cadendo, et quanto grossior est, et densior, tanto fit sonitus maior.
Numérotation du verset 3Rg. 18,ad litteram 
marg.| .1. {831} Et pronus. Ut devotius oraret ad divinum beneficium impetrandum pro communi populo. Licet enim Deus velit aliquando aliquid facere, vel fieri, tamen cum hoc vult facere per orationes sanctorum.
marg.| .2. Ascende. Ad videndum si ascenderet aliqua nubes, que esset signum imminentis pluvie.
marg.| .3. Revertere, etc. Per hoc designabatur universitas vitiorum quibus Achab, et populus Israel erant irretiti, propter que prohibite fuerant pluvie. Quod autem universitas vitiorum per septenarium designetur, dicit Gregorius homil. 25. Septem {832} ergo demonia Maria habuit, que universis vitiis plena fuit. Ratio vero figuralis accipitur respectu novi test. cuius vetus testamentum figura fuit, secundum quod dicitur 1Cor. 10 capitulo Omnia in figura contingebant illis, quia post septem Christi mysteria, scilicet conceptionis, nativitatis, baptismi, predicationis, passionis, resurrectionis, ascensionis, descendit abundanter pluvia gratie super Apostolos in die Pentecostes, ut habetur Act. 2.e.
marg.| .4. Cumque. Iungendo regis currum, et preparando se ad recessum.
marg.| .5. Et manus. Dans ei fortitudinem, et agilitatem ad currendum velocius ad civitatem, quam equi regis.
Numérotation du verset 3Rg. 18,moraliter 
marg.| marg.| {823} .1. Post multos. Per hoc autem, quod Elias propter obstinationem Achab, et populi eius a reprehensione cessavit, et de terra {824}recessit, postea vero per afflictionem famis intellectu dato ipsi Achab, et eius populo Elias rediit, et increpationem resumpsit, ut patet in sequentibus, tunc eius verbum effectum habuit, quia tunc populus dixit.
Numérotation du verset 3Rg. 18,moraliter 
marg.| marg.| { 829 }† Dominus. ostenditur quod predicator veritatis considerare debet opportunitatem temporis ad predicandum, quia scriptum est Eccle. 3.b. Tempus tacendi, et tempus loquendi. Propter quod super illud Mt. 23.d. Ecce ego mitto ad vos Sapientes et Scribas dicit Hiero. Sapientes, qui noverint quando debeant proferre sermonem.
marg.| † Cumque. per sacrificium Elie significatur sacrificium predicatoris de propria carne. unde Paulus predicator veritatis dicitur. 1Cor. 9.d. Castigo corpus meum, et in servitutem redigo etc. Et ad hoc sacrificium offerendum inducit nos Apostolus Rom. 3.a. Obsecro vos fratres per misericordiam Dei, ut exhibeatis corpora vestra hostiam viventem, sanctam , Deo placentem , rationabile obsequium vestrum. Sed quoniam non solum caro, sed etiam spiritus hominis est offerendus, ideo ad hoc significandum facta fuit trina effusio aque super Elie sacrificium, per {830}quam significatur triplex effusio lachrymarum, s. lachrymarum contritionis ex recordatione peccatorum propriorum Is. 38 capitulo dixit Ezechias Domino. Recogitabo tibi omnes annos meos in amaritudine anime mee. Et ibidem sibi dicitur a Domino : Audivi orationem tuam, et vidi lachrymam tuam. Effusio secunda est lachrymarum compassionis ex compassione ad Christum pro nobis passum. Io. 20 capitulo Maria stabat ad monumentum foris plorans . Tertia vero effusio est lachrymarum devotionis ex dilatione premiorum Ps. 40.a. Fuerunt mihi lachryme mee panes die ac nocte .Sequitur :Transibo in locum tabernaculi admirabilis, usque ad domum Dei.
marg.| .4. Dixitque. qui interpretatur devorator, ideo per prophetas Baal intelliguntur doctores, et predicatores falsitatis, propter questum temporalem. Per hoc ergo, quod Elias prophetas Baal occidit, uti dicitur in tex. significatur quod predicator veritatis debet tales falsos predicatores, et doctores percutere gladio verbi divini, et denuntiare eos occidendos per sententiam Dei.
Numérotation du verset 3Rg. 18,moraliter 
marg.| marg.| { 831 }† Elias autem. Per hoc autem, quod Elias suis precibus pluviam {832}impetravit, significatur quod per orationes devoti pastoris, vel predicatoris impetratur gratia salvatoris.
Numérotation du verset 3Rg. 18,additio 1 
prol.| {831}In capitulo 18. ubi dicitur in postilla Usquequo claudicatis in duas partes. quia aliqui eorum colebant Deum, et cum hoc Baal, sicut de Samaritanis dicitur.
prol.| Samaritani non colebant Deum, sed deo s suos, ut infra 4. libro de eis dicetur, nisi quod timebant Deum, aliud enim est timere Deum, et aliud Deum colere. Timor enim servilis potest esse sine caritate, non tamen cultus Dei, qui in fide, spe et caritate consistit secundum Augustinum
Numérotation du verset 3Rg. 18,additio 2 
prol.| In eod. c. 18. ubi dicitur in postilla Queritur hic quomodo acceptaverunt Elie propositionem.
prol.| Potest dici quod prophete Baal tanquam penitus infideles, sicut non confidebant de suis demonibus, quod facerent ignem descendere, ita nec credebant, quod hoc faceret Elias, et sic non timebant cum eo intrare ad examen. quod si per orationem Elie ignis non descendisset, prophete Baal essent securi.
Numérotation du verset 3Rg. 18,replica 
prol.| Replica : In capitulo 18. ubi Postil<lator>, exponendo claudicationem in duas partes de Samaritanis ponit exemplum, qui colebant {832}dominum, et cum hoc Baal, contradicitBurgensis asserens, quod Samaritani non colebant Deum, sed solum timebant dominum, addens quod multum refert inter colere, et timere. Sed hoc factum Burgensis non est pertractione dignum, quia est contra rotundum textum 4Rg. 17. ubi bis dicitur quod colebant, et semel tantum, quod timebant, sed persuasio Burgensis ad hoc, quod Samaritani non colebant Deum pugnans, includit periculosum errorem, si enim, ut ipse putat, et dicit, nullus est cultus Dei, nisi fiat in fide, spe, et caritate, sequitur sacerdotem in peccato mortali missam celebrantem, nec colere, nec sacrificare, nec conficere, quia illa sunt veri cultus Misse, esto ergo cultum extra caritatem salva fide, et forma ecclesie fore verum cultum, sed non placidum Deo, neque perfectum secundum omnes conditiones theosebie. Sicut enim secundum doctores conceditur fidem informem esse veram fidem, et secundum eam quis dicitur fidelis numero, et forma, quamvis non in merito, ita oportet concedi cultum informem, qui hic dicitur claudicatio, et per hoc ad Beatum Aug. dicitur quod loquitur de cultu Dei formato caritate.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (3Rg. 18), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 21/11/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=14&chapitre=14_18)
Signaler un complément d'information

Notes :