Glossa magna

<60.2> Hypothesis epistolae ad Romanos

prol.| À propos de cette édition
Numérotation du verset Rm. Prol.2,1 
prol.| Hypothesis epistole ad Romanos. – Hanc epistolam mittit Apostolus a Corintho Romanis quos quidem numquam viderat. Audierat autem de eis et desiderabat eos videre. Et primum quidem commendat fidem eorum annuntiatam videns ubique. Deinde significat sepius se ipsum proposuisse venire ad eos propter eam quam habet in eos fiduciam et non potuisse.
Numérotation du verset Rm. Prol.2,2 
prol.| Unde doctrinalem epistolam facit de vocatione gentium et, quoniam circumcisio usque ad tempus erat et nunc cessat, et quoniam per Christum solvitur delictum Ade et {f. 1va} umbra legis transit, vocationem ergo gentium consequenter factam esse probat hoc modo, demonstrans omnibus hominibus insitam esse legem et omnes a doctrina naturalis rationis et ab ea que est ab ipsa creatura potuisse cognoscere Deum.
Numérotation du verset Rm. Prol.2,3 
prol.| Propter quod familiariter causatur primum quidem gentiles eo quod Deus manifestaverit eis ex creaturis huius mundi de semetipso cognitionem et de invisibili vel sempiterna virtute sua que est Verbum eius in quo et per quod omnia fecit. Eos autem non cognovisse quidem ex creaturis esse Deum earumdem creatorem. Ea vero que facta sunt coluerunt et creature magis quam creatori servierunt. Causatur autem et Iudeos eo quod non servaverunt legem sed et magis per transgressionem legis Deum inhonoraverint. Et ideo utraque maxima Iudeos scilicet et gentiles convocat et arguit de transgressione ut doceat quod equales facti omnes equaliter omnes sicut transgressores redemptore indigent. Gratia vero et redemptione Iudeis et gentibus equaliter facta consequenter et vocatio gentium facta est. Vocatione autem gentium facta ex necessitate cessat et circumcisio et ea que in lege est umbra.
Numérotation du verset Rm. Prol.2,4 
prol.| Abraham enim dicit Scriptura non in circumcisione sed ante circumcisionem iustificatus est. Transnominatur quidem Abraham quoniam pater multarum gentium futurus erat secundum eam que est in preputio fidem. Suscepit autem, postquam iustificatus est, et circumcisionem in carne ut signum esset secundum carnem nascituris ex eo cessaturam aliquando circumcisionem cum gentes fierent filii Abraham incipientes conversari secundum fidem ipsius Abraham in qua iustificatus est cum adhuc esset in preputio. Huius enim rei gratia et transnominatus est Abraham. Necessario1* autem venientibus significatis, cessat significans. Siquidem gentes necesse habent adhuc circumcidi, cesset ergo nomen Abraham et vocetur Abram. Si vero Abraham ab eo transnominatus est, non oportet circumcidi gentes neque eos qui adhuc sunt secundum carnem Iudei ut sit nomen firmum et pater multarum genrium vocetur. Et enim non opus habet de cetero quis circumcidere cum sufficiat fides Abraham, neque alia legali umbra. Non enim ex istis sed ex fide iustificatur aliquis, quemadmodum et Abraham hec ita argumentans demonstrat iterum quoniam aliter numquam fieret redemptio et gratia Israel et gentibus nisi deleretur vetus pecatum Adam quod in omnes pertransiit. Per alium vero non potuisse deleri dicit nisi per Christum Deum per quem et a principio maledictio facta est. Non enim possibile erat alium solvere delictum. Deinde scribit quod aliter hoc non fieret nisi corpus assumeret filius Dei et fieret homo ut hoc pro omnibus offerens omnes liberaret a morte. Et quemadmodum per unum hominem peccatum intravit in mundum ita et per unum hominem gratia fieret. De cetero, sicut bonus dispensator, Iudeos quidem monet quod non transgressores legis fient2 si in Christum crediderint. His autem qui de gentibus sunt precipit non dissensionem facere contra Israel sed potius scire quoniam sicut rami super illos quasi super radicem inserti sunt. Post hec autem exhortatorios sermones de moribus subdens terminat epistolam. Premittit autem salutationem, dicensa :A b
a Rm. 1, 1.
b ¶Fons : Euthalius , Editio epistolarum Pauli (Rm.) iuxta Paris, BnF, grec 59, f. 126v -128v ; PG 85, 748A-749C : « Ὑπόθεσις τῆς [πρώτηςPg59] πρὸς Ῥωμαίους ἐπιστολῆς. Ταύτην ἐπιστέλλει [+ ἀπὸ Pg59] Κορίνθου, μήπω μὲν ἑωρακὼς Ῥωμαίους, ἀκούων δὲ περὶ αὐτῶν καὶ ἐπιποθὼν αὐτοὺς ἰδεῖν. καὶ πρῶτον μὲν ἀποδέχεται τὴν πίστιν αὐτῶν καταγγελλομένην ὁρῶν πανταχοῦ,·ἔπειτα σημαίνει πολλάκις ἑαυτὸν προθέμενον ἐλθεῖν διὰ τὸν εἰς αὐτοὺς πόθον, καὶ τέως μὴ δεδυνῆσθαι [δυνηθῆναιPg59]. καὶ λοιπὸν διδασκαλικὴν τὴν ἐπιστολὴν ποιεῖται [ποιῆταιPg59] περὶ κλήσεως ἐθνῶν· καὶ ὅτι ἡ περιτομὴ ἕως καιροῦ ἦν, καὶ νῦν πέπαυται· καὶ ὅτι διὰ τοῦ Χριστοῦ λέλυται τὸ παράπτωμα τοῦ Ἀδάμ, καὶ ἡ σκιὰ τοῦ νόμου παρῆλθε. τὴν μὲν οὖν κλῆσιν τῶν ἐθνῶν ἀκολούθως γεγενῆσθαι κατασκευάζει οὕτως ἀποδεικνὺς πᾶσιν ἀνθρώποις ἔμφυτον εἶναι τὸν νόμον, καὶ πάντας ἀδιδάκτῳ τε τῇ φύσει, καὶ ἀπ᾽ αὐτῆς τῆς κτίσεως δύνασθαι γινώσκειν τὸν Θεόν. διὸ καὶ εἰκότως αἰτιᾶται πρῶτον [f. 127r] Ἕλληνας, ὡς μὲν τοῦ [inv. τοῦ μὲν Pg59] Θεοῦ φανερώσαντος αὐτοῖς, ἐκ τῶν ποιημάτων τοῦ κόσμου τὴν περὶ ἑαυτοῦ γνῶσιν, καὶ τῆς ἀϊδίου δυνάμεως αὐτοῦ, ἥτις ἐστὶν ὁ λόγος αὐτοῦ, ἐν ᾧ καὶ δι᾽ οὗ τὰ πάντα πεποίηκεν· αὐτοὺς δὲ μὴ ἐγνωκέναι μὲν ἐκ τῶν κτισμάτων εἶναι Θεὸν τὸν τούτων δημιουργόν· τὰ δὲ ποιήματα θεοποιήσαντας [-τες Pg59], καὶ τῇ κτίσει μᾶλλον ἢ αὐτῷ λατρεύσαντας. αἰτιᾶται δὲ καὶ Ἰουδαίους, ὡς μὴ φυλάξαντας τὸν νόμον, ἀλλὰ καὶ μᾶλλον διὰ τῆς παραβάσεως τοῦ νόμου τὸν Θεὸν ἀτιμάσαντας [-τες Pg59*]·καὶ οὕτως ἀμφότερα τὰ μέγιστα Ἰουδαίους τε καὶ Ἕλληνας συγκλείει καὶ ἐλέγχει ἐπὶ παρανομίᾳ, ἵνα δείξῃ, ὅτι ἴσοι γενόμενοι οἱ [om. Pg59] πάντες, ἐπίσης [ἐφίσης Pg59] οἱ πάντες, ὡς ὑπεύθυνοι, τοῦ λυτρουμένου δέονται· τῆς δὲ χάριτος καὶ [+ τῆς Pg59] λυτρώσεως ἐπίσης [ἐφίσης Pg59] τοῖς Ἰουδαίοις γενoμένης, καὶ ἐπὶ τὰ ἔθνη, εἰκότως καὶ ἡ κλῆσις γέγονε τῶν ἐθνῶν· τῆς δὲ κλήσεως τῶν ἐθνῶν γενομένης, ἐξ ἀνάγκης [f. 127v] πέπαυται [add. καὶ Pg59] ἡ περιτομὴ καὶ ἡ ἐν τῷ νόμῳ σκιά. ὁ γὰρ Ἀβραάμ, φησίν, οὐκ ἐν περιτομῇ, ἀλλὰ πρὸ τῆς περιτομῆς δικαιωθείς, μετωνομάσθη μὲν Ἀβραὰμ ὅτι πατὴρ πολλῶν ἐθνῶν ἔμελλεν εἶναι κατὰ τὴν ἐν τῇ ἀκροβυ<σ >τίᾳ [Pg59 ] πίστιν· ἔλαβεν δὲ μετὰ τὸ δικαιωθῆναι καὶ τὴν περιτoμὴν ἐν [+ τῇ Pg59] σαρκὶ, ἵνα σημεῖον ᾖ τοῖς κατὰ σάρκα γεννωμένοις [γεγενημένοις Pg59] ἐξ αὐτοῦ, παύσεσθαί [παύεσθαι Pg59] ποτε τὴν περιτομήν, ὅταν τὰ ἔθνη γένηται τέκνα τοῦ Ἀβραὰμ ἀρξάμενα πολιτεύεσθαι κατὰ τὴν πίστιν τοῦ Ἀβραάμ, ἐν ᾗ ἐδικαιώθη ὅτε ἦν ἐν ἀκροβυ<σ >τίᾳ [Pg59]· τούτων γὰρ χάριν καὶ μετωνομάσθη Ἀβραάμ. ἀνάγκη δὲ ἐλθόντων τῶν σημαινομένων, παύεσθαι τὸ σημαίνον. εἰ μὲν οὖν τὰ ἔθνη ἀναγκάζουσι περιτέμνεσθαι, παυέτωσαν καὶ τὸ ὄνομα τοῦ Ἀβραὰμ καὶ καλείσθω Ἅβραμ· εἰ δὲ Ἀβραὰμ παρὰ Θεοῦ μετωνομάσθη [μετονομάσθῃ Pg59], οὐ δεῖ περιτέμνεσθαι τὰ ἔθνη· ἀλλ᾽ οὐδὲ [οὐδ´ Pg59] αὐτοὺς ἔτι τοὺς κατὰ σάρκα Ἰουδαίους [f. 128r] ἵνα ᾖ τὸ ὄνομα βέβαιον, καὶ πατὴρ πολλῶν ἐθνῶν καλῆται [καλεῖται Pg59 ]. καὶ γὰρ οὐ χρείαν ἔχει λοιπόν τις περιτέμνεσθαι, ἀρκούμενος τῇ πίστει τοῦ Ἀβραάμ, [οὐδὲ τῆς ἄλλης δὲ τῆς ἐν τῷ νόμῳ σκιᾶς· οὐ γὰρ ἐκ τούτων, ἀλλ᾽ ἐκ πίστεως δικαιοῦταί τις, καθάπερ καὶ ὁ Ἀβραάμ om. hom. Pg59]. ταῦτα οὕτως κατασκευάσας, ἀποδείκνυσι πάλιν, ὅτι ἄλλως οὐκ ἂν γένοιτο λύτρωσις καὶ χάρις τῷ Ἰσραὴλ καὶ τοῖς ἔθνεσιν, εἰ μὴ λυθείη ἡ ἀρχαία ἁμαρτία τοῦ Ἀδάμ, ἡ εἰς πάντας γενομένη. δι᾽ ἄλλου δὲ ταύτην μὴ δύνασθαι ἐξαλειφθῆναι [ἐξαληφθῆναι Pg59], φησίν, ἢ διὰ Χριστοῦ Ἰησοῦ [τοῦ Θεοῦ Pg59], δι᾽ οὗ καὶ ἐξ ἀρχῆς [+ ἡ Pg59] κατάρα γέγονεν· οὐ γὰρ δυνατὸν ἦν ἄλλον λῦσαι τὸ παράπτωμα. εἶτα γράφει ὅτι ἄλλως τοῦτο οὐ μὴ γένηται, εἰ μὴ σῶμα φορέσῃ ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ καὶ γένηται ἄνθρωπος, ἵνα τοῦτο προσενέγκας ὑπὲρ πάντων, τοὺς πάντας ἐλευθερώσῃ ἀπὸ τοῦ θανάτου· καὶ ὥσπερ δι᾽ ἑνὸς ἀνθρώπου ἡ ἁμαρτία εἰς τὸν κόσμον εἰσῆλθεν, οὕτως καὶ δι᾽ ἑνὸς ἀνθρώπου ἡ χάρις γένηται. καὶ λοιπὸν ὡς καλὸς οἰκονόμος, τοὺς μὲν Ἰουδαίους παραμυθεῖται [παραμυθῆται Pg59], ὅτι οὐ παραβάται γίνεσθε τοῦ νόμου, [f. 128v] ἐὰν εἰς τὸν Χριστὸν [Θεὸν Pg59] πιστεύσητε· τοῖς δὲ ἀπὸ τῶν ἐθνῶν παρεγγυᾷ μὴ ἐπαίρεσθαι κατὰ τοῦ Ἰσραήλ, ἀλλὰ γινώσκειν ὅτι ὡς κλάδοι ἐπὶ τὴν ῥίζαν, οὕτως ἐπ᾽ ἐκείνους* ἐνεκεντρίσθησαν. μετὰ δὲ ταῦτα παραινετικοὺς λόγους εἰς τὰ ἤθη διδάξας, τελειοῖ τὴν ἐπιστολήν ».
* ἐπὶτὴνῥίζαν, οὕτως ἐπ᾽ ἐκείνους] ἐπ´ ἐκείνους ὡς ἐπὶ τὴν ῥίζαν Pg59 [MM2022] [VS2022]
A ¶Codd. : Cbg152 = Cambridge, Trinity College B.5.6 (152), f. 1ra ; om. PL RB – Sur ces préfaces traduites du grec à Saint-Denis de Paris entre 1173 et 1186, et éditées en tête de l’exemplaire de la Magna Glossatura d’Herbert de Bosham, voir ici <59.2> - M. Morard edidit (22.6.2022).
1 Necessario] Nescio Cbg152*, al. m. marg. corr.
2 fient] fierent Cbg152*


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Petrus Lombardus, Magna Glossatura (Rm. Hypothesis epistolae ad Romanos), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 21/11/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=magna&numLivre=60&chapitre=60_Prol.2)
Signaler un complément d'information

Notes :