Hugo de Sancto Caro

Capitulum 5

Numérotation du verset 1Cor. 5,1 

Omnino auditur
inter vos
fornicatio,
et talis
fornicatio
qualis nec inter gentes, ita ut uxorem patris aliquis habeat.
Numérotation du verset 1Cor. 5,2 

Et vos inflati estis
et non magis luctum habuistis
ut
tollatur de medio vestrum
qui hoc opus1 fecit.
1 opus hoc] inv.
Numérotation du verset 1Cor. 5,3 

Ego quidem absens corpore
presens autem spiritu,
iam iudicavi ut2* presens
2 ut Glossa magna ( ) ΩS Weber ] tamquam Glossa ordinaria (Rusch) Glossa media
eum qui sic operatus est.
Numérotation du verset 1Cor. 5,4 

In nomine Domini nostri Iesu Christi
congregatis vobis et meo spiritu cum virtute Domini3* Iesu4*,
3 Domini Glossa magna (Cbg152) ΩS Weber] + nostri Glossa ordinaria (Rusch) Glossa media |
4 Iesu Glossa magna (Cbg152) ΩS Weber] + Christi Glossa ordinaria (Rusch) Glossa media |
Numérotation du verset 1Cor. 5,5 

tradere
huiusmodi5 Satane
5 huiusmodi Glossa magna (Cbg152@) Rusch Weber Wordsworth (cum apparat.)] + hominem ΩS
in interitum6* carnis,
6 interitum Glossa magna (Cbg152@) ΩS Weber ] interitu Rusch
ut spiritus
salvus sit in die
Domini nostri7 Iesu Christi8.
7 nostri Glossa ordinaria (Rusch) Glossa magna (Cbg152@) ΩS Rusch] om. Weber |
8 Christi Glossa ordinaria (Rusch) Glossa magna (Cbg152@) ΩS Rusch] om. Weber |
Numérotation du verset 1Cor. 5,6 

Non est9*
9 est Glossa media (sicut nonnulli et maxime latini codices) Glossa magna (Cbg152) ΩS cum Cassiod. pseudo Bruno in loc. cit. etc. ] om. Weber Glossa magna (Cbg152@) Rusch cum August.
bona gloriatio vestra.
Nescitis quia modicum fermentum
totam massam corrumpit ?
Numérotation du verset 1Cor. 5,7 

Expurgate vetus fermentum
ut sitis
nova conspersio10
10 conspersio] consparsio Weber
sicut estis azymi.
Etenim
Pascha nostrum
immolatus est
Christus.
Numérotation du verset 1Cor. 5,8 

Itaque epulemur
non in fermento veteri,
neque
in fermento malitie
et nequitie,
sed in azymis
sinceritatis
et veritatis.
Numérotation du verset 1Cor. 5,9 

Scripsi vobis in epistola :
ne commisceamini fornicariis,
Numérotation du verset 1Cor. 5,10 

non utique
fornicariis huius mundi
aut avaris,
aut rapacibus, aut idolis servientibus,
alioquin debueratis de hoc mundo exisse.
Numérotation du verset 1Cor. 5,11 

Nunc autem11 scripsi vobis
11 autem] ergo Glossa magna (vel)
non commisceri.
Si is qui12 frater nominatur
12 is qui Glossa magna (Cbg152@) ΩS Rusch Weber ] si quis Glossa media Glossa magna (Cbg152, Cbg152@ interl. : “vel” ; Cbg152 : “alia littera”) cum Aug.
inter vos13 est
13inter vos ΩS Rusch ; cf. Glossa magna (1Cor. 5:6 PL 191,1573A] + et ΩS, om. Glossa media Glossa magna (Cbg152@) Weber
fornicator
aut avarus aut idolis serviens aut maledicus
aut ebriosus
aut rapax cum huiusmodi14*
14 huiusmodi Glossa media ΩS ] eiusmodi Glossa magna (Cbg152@) Rusch Weber
nec cibum sumere.
Numérotation du verset 1Cor. 5,12 

Quid enim mihi de his
qui foris sunt
iudicare ?
Nonne de his
qui intus sunt vos iudicatis ?
Numérotation du verset 1Cor. 5,13 

Nam eos qui foris sunt Deus iudicabit.
Auferte malum
ex vobis
ipsis.

Capitulum 5

Numérotation du verset 1Cor. 5,1 
marg.| {7.83va} Omnino auditur] Hec est secunda pars epistole in qua docet resecare membra putrida a corpore Ecclesie instruens Corinthios. Et ostendit multis de causis quoniam resecanda sunt talia. Prima est propter peccati enormitatem. Secunda quod imputatur eis, qui habent potestatem resecandi, si non resecant, ibi   [Et vos inflati] Tertia propter illorum qui resecantur, utilitatem, quia confusi redeunt ibi   [Ego quidem absens] Quarta propter peccati contagionem, ibi   [Non bona gloriatio] Quinta propter utilitatem eorum a quibus resecantur ibi   [Expurgate] Sexto determinat per que fiunt membra putrida, ibi   [Scripsi vobis] Septimo quomodo membra illa resecantur, ibi   [Si quis] etc. Octavo determinat, quod tenentur se separare ab eis, ibi   [Quid enim mihi] etc. Dicit ergo :
marg.| {a} Omnino] id est sine aliqua dubitatione.
marg.| {b} Auditur] non dicit, videtur : Ex quo manifestum est, quia ad probationem fornicationis non exigitur testimonium de visu, sed sufficit auditus fame publice.
marg.| {c} Qualis] etc. Unde Ps. 13. Abominabiles facti sunt in studiis suis. Quod autem hic dicitur in confusionem istorum, potest dici in confusionem Christianorum respectu Gentium et maxime Clericorum respectu laicorum. Sed sumitur fornicatio pro incestu, quo vitio Clerici precipue laborant. Ez. 16.d. Dabo te in animas odientium te filiarum Palestinarum, que erubescunt in via tua scelerata. Palestini interpretantur rete, de quibus. Sir. 13.c. Pascua divitum pauperes. Ez. 16.f. Non fecit soror tua Sodoma ipsa, et filie eius, sicut fecisti tu, et filie tue. Lam. 4.a. Maior effecta est iniquitas populi mei peccato Sodomorum. Os. 6.d. In domo Israel horrendum, vidi ibi fornicationes Ephraim, id est divitum de patrimonio Crucifixi.
marg.| {d} Uxorem patris] Lv. 20.b. Qui dormierit cum noverca sua, morte moriatur. Dt. 32.d. Non accipiet homo uxorem patris sui, nec revelabit operimentum eius. Item Lv. 18.a. Turpitudinem patris tui non discooperies, Gn. 49.a. Non crescas, quia ascendisti cubile patris tui.   [Uxorem patris] Sed multo magis prohibetur scilicet habere filiam suam confessionis, quod faciunt plures sacerdotes. Hic dicit Glossa causam quare super hoc istos redarguit. Erant enim ipsi participes dum paterentur reum tam ingentis peccati secum convenire incorreptum.   [Uxorem patris] Aliqui religiosi qui exemptionem ab Episcopis suis procurantes auferunt eis dignitatem, et significantur per Herodem, Mt. 14.a. qui abstulit Herodiadem fratris sui Philippi uxorem. Ex hoc accidit quod incarceratur in eis Ioannes id est gratia, et tandem occiditur, quia peccant in hoc mortaliter, Gn. 20.d. Venit Deus ad Abimelech, et ait illi. En morieris propter mulierem quam tulisti, habet enim virum. Sed tamen iste nesciebat, quod Sara esset uxor Abrahe, ut ibi dicitur, et deberet reddere sicut ipse fecit. Similiter Gn. 12.d. Flagellavit Deus Pharaonem maximis plagis propter uxorem Abrahe : quia nulla mulier in domo eius poterat concipere, nec animalia fetus habere, et nesciebat Pharao quod uxor eius esset : unde dixit. Quare non indicasti mihi, quod uxor tua esset. Propter hoc fere huiusmodi sunt infructuosi.
Numérotation du verset 1Cor. 5,1 
Expositio Glossae
marg.| {a} Omnino auditur] etc. Erant participes dum paterentur reum, etc. Unde videtur quod ad omnes pertineat preceptum de correctione fraterna. Mt. 18.b. Quod etiam videtur per illud Ambr. Pasce fame morientem : si non pavisti, occidisti. Cum ergo pane materiali non possit quis pascere alium sine diminutione bonorum temporalium, potest autem pascere spiritualiter, id est corripere sine omni diminutione bonorum suorum spiritualium, et quia multo melior est vita spiritualis corporali : plus tenetur quilibet reficere proximum spiritualiter quam corporaliter. Et si hoc, videtur fere quod totus mundus involvitur, quia pauci corripiunt delinquentes.
marg.| Solutio Omnes tenentur ad correctionem fraternam pro loco, et tempore, si dictet alicui conscientia, quod alius corrigeretur per eum : sed Prelati debent etiam attentare, licet non dictet eis conscientia de correctione subditorum. Loquitur ergo Apostolus de eis qui poterant corrigere, et non corrigebant, quod patet per ipsam Glossa Qui eum tolerabant. Tolerare enim est eius qui aliter facere potest. Prodit, id est manifestat. Testibus non est opus. Unde super illud Gn. 4.b. Sanguis fratris tui Abel clamat ad me : dicit, Evidentia patrati sceleris clamore non indiget accusantis. Incipit de fornicatione, inf. 5. et 6.b.c.d. ergo hoc non preceptum sed admonitio. Solutio : Illud preceptum est et admonet eos ne sint transgressores. Compatiuntur, etc. inf. 12.d. Qui ergo non compatitur patienti, non habet misericordiam, sed qui non largitur cum possit, non habet caritatem, 1Io. 3.c. ergo a primo : qui non habet misericordiam vel compassionem, non habet caritatem.
marg.| Unde inf. 13.b. Caritas patiens, etc. Ad idem super illud Iob. 30.d. Compatiebatur anima mea pauperi. Gregorius Numquam qui vere compatitur quod necessarium proximo conspicit, negat. Conspicit, id est cum dilectione videt indigentiam eius. Quod magis faciendum esset. Augustinus Plangis mortuum ; magis plange vivum, an sunt in te viscera Christiane miserationis, ut plangas corpus a quo recessit anima, et non plangas animam a qua recessit Deus. Sir. 22.a. Super mortuum plora, etc. Omnes estis participes : minores, quia ei consentiebant ; maiores, quia eum tolerabant. Dt. 12.b. Auferes malum de medio Israel, universusque populus audiens terrebitur.
marg.| Item Dt. 19.d. Auferes malum de medio tui, ut audientes ceteri timorem habeant. Iudicavi eum. Sed videtur quod male, quia non erat confessus vel convictus : nec debuit ergo eum excommunicare. Solutio : Probabile est, quod monitus fuit ab Apostolo, vel ab aliquo auctoritate Apostoli, et preterea convictus erat ipsa fama publica contra ipsum agente. Evidentia enim patrati sceleris non indiget clamore accusatoris. Quibus mea auctoritas, etc. Ex quo sumitur, quod sic fit excommunicatio. Excommunico eum auctoritate Dei patris, et Beati Petri, et Pauli, etc. Diabolo eum vexandum. Ex hoc videtur quod Dominus Papa cum habeat plenitudinem potestatis Petri et Pauli, si excommunicat aliquem, possit facere eum vexari a Diabolo, quod falsum est. Solutio : Habet potestatem quoad tradendum Diabolo, sed non habet potestatem cogendi Diabolum ut vexet illum quod habebat Apostolus.
marg.| Et nota quod Diabolus posset vexare excommunicatum, sed non vult ne propter vexationem resipiscat a peccato, quia vexatio dat intellectum auditui : Is. 28.e. Dominus Λ luceat in corde 2Pt. 1.d. Donec dies illucescat, et lucifer oriatur in cordibus vestris. Et his verbis manifestat Apostolus, etc. Aliter enim fecisset contra doctrinam suam. Gal. 6.a. Si preoccupatus fuerit homo, etc. Item 2Th. 3.d. Si quis non obedierit verbo nostro, per Epistolam hunc notate, et non commisceamini cum illo, ut confundatur, et nolite quasi inimicum estimare, sed corripite, ut fratrem. Sic Moyses cultores idoli. Ex. 32.f. Postquam adoraverunt caput vituli, interfecit paucos, imo omnes interfecit, quia postquam communiter pulverem capitis biberunt barbas aureas habuerunt, et omnes illos interfecit. Respondeo. Cultores idoli vocat non tantum adorantes, sed etiam eis consentientes, et adorantes pauci fuerunt respectu illorum. Aut dele me, Ex. 32.g.
marg.| Sed videtur indiscrete petivisse, quia ordo caritatis est, ut quilibet se plus quam alios diligat. Solutio : Sensus est. Aut dimitte, etc. id est sicut verum est, quod non delebis me de libro vite, ita dimittas illis id est si non dimiseris illis, videberis me delevisse de libro tuo, quia videbor esse inimicus tuus. Sic de Elia 3Rg. 8.g. Peccatum minuebatur, ergo a Deo peccatum potest diminui, ergo, et pena gehenne illi debita, et non nisi per opera de genere bonorum, ergo opera bona facta in mortali valent ad diminutionem peccati, et pene. Solutio : Non potest minui in esse suo, vel natura sua, vel pena.
marg.| Unde quod dicitur, opera bona extra caritatem facta {7. 84rb} valent ad diminutionem pene, intelligitur quod non tot peccata facit, et ideo nec tantam penam meretur : quod si hic dicitur peccatum minui, intelligitur quoad numerositatem, non quoad peccati essentiam. Igne divinitus, 4Rg. 1.b. Non reprehendit Christus. Lc. 9.g. non affectum eorum reprehendit ; sed ignorantiam, quando dixit eis. Nescitis cuius spiritus estis. Desiderabant vindictam, ergo peccabant mortaliter ut videtur : sed non omne tale desiderium est mortale : nam Petrus Act. 5.a. Admonitionem Ecclesiasticam suspendere : ergo excommunicatus non est admonendus, quod falsum est. Solutio : Duplex est admonitio in Ecclesia, communis, et privata. A communi debet privari sed privatim admonendus est. Liberum facere, quod est quia, non communicat suffragiis Ecclesie, et aliis beneficiis. A Diabolo suggerente, non auctore. Quo contaminati nudantur, Sap. 1.a. Spiritus sanctus discipline effugiet fictum. Nudi invenirentur. Ex hoc videtur quod quilibet tenetur vitare flagitiosum ante excommunicationem. Sed dicimus quod hic tantum reprehenduntur consentientes ei, et qui tenebantur redarguere eum. Unde videtur, quod omnis cognoscens peccatum alterius, et non redarguens, peccet. Contra : Super illud Iob. 30.b. Posuit frenum in os meum, Glossa solvit, frenum doctoribus impositum dicens. Noli arguere derisorem ne oderit te. Prv. 9.b. Sancti quippe doctores odiosi fierent, et ita aliqui sunt, qui corrigi non debent, quod verum est, ut illi qui deteriores ex hoc fierent. Nota Glossa Si quis potestatem non habet quem scit reum, abiicere, vel probare non valet, immunis est, et iudicis non est sine accusatore, damnare, id est sine testimonio vel fama publica, ut nec Christus Iudam, Mt. 26. Io. 13.c.
Numérotation du verset 1Cor. 5,2 
marg.| {e} Et vos] etc. quasi dicat Potius deberetis flere pro eo, et etiam pro vobis quibus imputabitur. Propter quod dicit Ps. 138. Si occideris Deus peccatores, viri sanguinum declinate a me. 1Rg. 15.b. Abite recedite ab Amalech, ne forte involvam te cum illo, Gn. 19.c. Fecit Angelus exire Lot de Sodomis. Ios. 9.a. Gabaonite scientes quod terra sua tradenda esset filiis Israel, separaverunt se a terra, et sic salvati sunt. Et Ios. 6.d. Rahab salvavit se, et domum suam coccineo signo Nm. 16.d. Recedite a tabernaculis, etc. ne involvamini peccatis eorum. Is. 52.c. Recedite, recedite, exite inde ; pollutum nolite tangere, exite de medio eius.
marg.| {f} Ut tollatur] id est quousque tollatur.   [Et non magis] etc. compassio enim est sibi ; Ps. 118. Exitus aquarum deduxerunt oculi mei, quia non custodierunt legem tuam. In hoc etiam innuitur, quod Episcopi {7. 83vb} cum fletu, et compassione deberent tollere per excommunicationem flagitiosos de medio Ecclesie. Unde dicitur de quodam Episcopo quod semper flebat quotiescumque excommunicabat aliquem, et fere omnes cito corrigebantur per excommunicationem suam. Sir. 22.a. Super fatuum plora, deficit enim sensus. Et sequitur postea. Nequissimi enim nequissima vita super mortem fatui. Ly ‘fatui’ construitur cum ly ‘vita’. Ibidem. Luctus mortui septem dies, fatui autem, et impii omnes dies vite eorum. Ier. 9.a. Quis dabit capiti meo aquam, etc.
Numérotation du verset 1Cor. 5,3 
marg.| {g} Ego quidem] Tertia ratio.
marg.| {h} Presens autem spiritu] sublimitate mentis. Col. 2.a. Nam etsi corpore absens sum, sed spiritu vobiscum sum, 4Rg. 5.g. Nonne cor meum in presenti erat quando reversus est cum curru suo in occursum tui. Sed numquid spiritus Pauli erat, ubi corpus eius non erat ? Ambrosius dicit tanta gratia erat concessa Paulo ut ubicumque esset, per Spiritum Sanctum cognosceret quid alibi gereretur ab his, quibus evangelizaverat.
marg.| {i} Iam iudicavi] id est resecare per excommunicationem decrevi.
Numérotation du verset 1Cor. 5,3 
moraliter
marg.| {h} Presens autem spiritu] Sed multi de prelatis sunt presentes corpore in Ecclesiis suis, et absentes spiritu, id est ; sollicitudine ; nihil enim sciunt de subditis. Dicit tamen Glossa super illud Col. 2. Etsi corpore absens, etc. Spiritu video que fiunt apud vos.
Numérotation du verset 1Cor. 5,4 
marg.| { k } In nomine Domini] id est auctoritate vel vice Domini   [Iudicavi] inquam   [tradere homini] Non dicit hunc, sed homini, et est lex {7. 84ra} Δ communis.
marg.| {a} Congregatis] etc. id est ut vos concorditer congregati excommunicetis eum auctoritate mea, et auctoritate Domini.
Numérotation du verset 1Cor. 5,5 
marg.| {b} Tradere] etc. scilicet.
marg.| {c} Ut] vexet eum diabolus in corpore, ut sic carnalitate in eo destructa   [Spiritus salvus etc.  in die] etc. id est quando visitabit eum illustrando ad penitentiam, Iob. 6.b. Ecce in manu tua est ; verumtamen animam illius serva. Vel   [In die iudicii] Unde nota quod Apostolus habebat hanc potestatem, quod poterat cogere Diabolum ut vexaret corporaliter quemcumque excommunicaret, et sic vexatio dabat illi intellectum redeundi ad Dominum. Vel potest hoc intelligi de traditione spirituali, qua traditur omnis excommunicatus Diabolo, quia tunc habet laxas habenas peccandi prout vult. Et tunc est sensus.
marg.| {b} Tradere] etc. id est in voluptates venientes a carne que interimunt spiritualiter, et ad interitum eternum ducunt.
marg.| {c} Ut spiritus salvus sit] quia non videt homo quod peccat, nullo prohibente aut curante ; sed admonitus considerat enormitatem suam, et per hoc confusus, convertitur ad cor, et redit ad Dominum.
marg.| {d} In die] in hac visione per propriam confusionem. Vel quod dico.   [In nomine Domini] etc. potest esse determinatio de ly   [tradere : Iudicavi vobis congregatis] etc. id est ad honorem, et gloriam eius ; et est idem sensus.
Numérotation du verset 1Cor. 5,5 
moraliter
marg.| {b} Tradere huiusmodi Satane] Simile 1Tim. 1.d. Ex quibus est Hymeneus, et Alexander quos tradidi Satane.
marg.| {c} Ut spiritus salvus sit] Propter hoc dicitur quod excommunicatio est medicina, quia destituti a consilio, et auxilio Ecclesie, confusi revertuntur, Ps. 82. Imple facies eorum ignominia, et querent nomen tuum Domine. Nm. 12.d. Separate eam septem diebus extra castra ; et postea revocabitur. Bar. 2.g. In terra captivitatis sue revertetur ad cor, Glossa Tradere Satane est ab Ecclesia expellere, monitionem Ecclesiasticam ab illo suspendere, liberum illum facere.
Numérotation du verset 1Cor. 5,6 
moraliter
marg.| {e} Non bona] Quarta ratio propter contagionem peccati sunt resecanda membra putrida.
marg.| {f} Totam massam corrumpit] Glossa Omnes contaminant qui cum possint redarguere, dissimulant, Ps. 195. Ignis exarsit in synagoga eorum (in congregatione peccatorum) flamma, (i. contagio pene) combussit peccatores, illis consentientes, Gal. 5.b. Modicum fermenti totam massam corrumpit. Lv. 2.c. Nec quicquam fermenti ac mellis adolebitur in sacrificio Domini. Fermentum in bono. Mt. 13.e. Simile est regnum celorum fermento, quod acceptum mulier, etc.   [Totam massam corrumpit] Sir. 13.a. Qui tetigerit picem, etc. Lv. 11.e. Qui tetigerit cadaver, immundus erit. Aggei ultimo capitulo : Si tetigerit pollutum in anima ex omnibus his, numquid contaminabitur, et responderunt sacerdotes, contaminabitur. Propter hoc precipit beatus Benedictus in Regula quod aliqui pro furto, et Sodomitico vitio sine misericordia eiiciantur. Hoc fermentum sive exemplum significatur per lepram parietis, Lv. 14.e. Mt. 16.a. Cavete a fermento Phariseorum.
Numérotation du verset 1Cor. 5,7 
moraliter
marg.| {f} Expurgate vetus fermentum] Quinta ratio propter utilitatem eorum a quibus resecantur.   [Expurgate vetus fermentum] resecate a vobis huiusmodi peccatorem.
marg.| {g} Ut sitis] id est permaneatis.
marg.| {h} Nova conspersio] virtutibus innovati.
marg.| {i} Sicut estis] facti in baptismo.
marg.| { k } Azymi] mundi a corruptione peccati. Et nota quod ut dicit Glossa Conspersio est farina per aquam conglutinata sine fermento.   [Nova] addit, quia conspersio per vetustatem potest redigi in fermentum. Item qui adhuc pasta est id est mollis, et novus, fermentari potest, sed panis coctus id est ustus igne tribulationis, et caritatis roboratus non potest, inf. 10.d. Unus panis multi sumus in Christo. Ex. 12.f. Coxerunt filii Israel farinam quam dudum conspersam de Egypto tulerant id est fecerunt subcinericios panes azymos, neque enim poterant fermentari. Azyma idem est quod conspersio, unde dicitur ab, a, quod est sine, et zyma zymatis quod est fermentum.
marg.| {l} Et enim] Bene dico, quod debetis eum eiicere, ut maneatis in vestra puritate :   [Et enim etiam propter hoc] [Enim] id est quia.
marg.| {n} Christus immolatus est] qui Christus quem debetis recipere   [immolatus] ut purificet vos.
marg.| {m} Pascha nostrum] per quem transire debemus ab hac misera vita in eternam, Lc. 22.a. Venit dies azymorum in qua necesse erat occidi pascha.
marg.| Et nota quod pascha quandoque dicitur ipsa hora qua immolabatur, et comedebatur agnus quarta decima die ad vesperum. Ex. 12.c. Decima quarta die pascha Domini est. Quandoque dicitur agnus immolatus, Mt. 26.b. Ubi vis paremus tibi comedere pascha.
marg.| Quandoque panes azymi. Io. 18.e. Ut comederent pascha. In presenti enim die comederent pascha, id est agnum hic sumitur pro agno.
Numérotation du verset 1Cor. 5,7 
expositio glossae
marg.| {f} Expurgate vetus fermentum] etc. Veteris hominis. Col. 3.b. De mundo ad patrem. Io. 13.a. Pascha enim non ut quidam estimant. Verba sunt Augustini loquentis Ambrosio. Tunc opponitur pascha. Ex. 12.c. Sicut ovis. Is. 53.c. Signatis frontibus. Ez. 9.b. Signa Tau in frontibus gementium, et dolentium. Ideo enim ad permanentem Deum transimus. Unde alibi dicit Augustinus de his qui transeuntibus adherent, quia cum transeuntibus transibunt. Secundum hoc quod dicit. Augustinus Pascha dicitur a Phase Hebreo, non a pascha Greco quod dicit Ambr. pro Augustino videtur facere. Hier. sup. illud Ez. 25.d. Extendam manum meam super Palestinos. Glossa Septuag. Allophylos, id est alienigenas transtulerunt, etc. que nunc Palestina dicitur mutata φ littera iuxta Grecorum consuetudinem in π : sicut apud nos pro Hebraico Λ pesach (phase vel phasech, vulgo ex Theodotione) Grecum, et Latinum pascha celebratur. Sic ergo videtur contrarius Ambrosio. Solutio Hoc nomen pascha sumitur, et a Greco, et ab Hebreo, et Augustinus considerat illud tantum secundum quod sumitur ab Hebreo, Ambrosius prout sumitur a Greco. Credimus quod si tempore suo simul essent in uno loco, plane sibi in hoc non contradicerent.
marg.| Notandum quod filii Israel pascha celebraverunt in Egypto, Ex. 13.a. In deserto Nm. 9.a. In terra promissionis, Ios. 5.c. Per primum significatur transitus de vitiis ad virtutes : per secundum transitus de virtute in virtutem : per tertium transitus de gratia ad gloriam.
marg.| Propter hoc autem representatur in Ecclesia triplex pascha, in pascha florido in die resurrectionis, in pascha annuo, quod celebratur alicubi, et fit in die quo fuit pascha anni precedentis, et maxime celebratur quando dies ille est post pascha. In primo pascha honoratur, et adoratur crux in signum quod penitentiam debemus amplecti. In secundo cantatur Alleluia, quo significatur profectus noster in letitia, et laude, et virtutibus. Tertium occulte celebratur, quia adhuc occultum est nobis illud ineffabile gaudium, quod habituri sumus ex tertio transitu. Post concupiscentias, Sir. 18.d. Quibus misceri non prohibuit, id est idolatris Gentibus.
marg.| Ex hoc videtur, quod possumus comedere, et conversari cum Gentibus, et Iudeis, quare ergo excommunicantur Iudeorum ministri et maxime nutrices ? Solutio Aliud modo reformat pactum quam tunc : quia tunc valde pauci erant Christiani, et multi Gentiles, et ideo non poterant Christiani vitare consortium eorum. Et iterum tunc humiles erant ad convertendum ex mutua cohabitatione, sed modo tam Iudei quam Gentiles obstinati sunt. Non est sic de nutricibus : aut specialis est causa quare excommunicantur quia dicitur quod Iudei antequam permittant pueros lactari a Christianis mulieribus, faciunt proiicere de lacte suo in cloacam in contumeliam creatoris. A fratribus talibus.
marg.| Hoc videtur contrarium ei, quod ante habitum est in Glossa scilicet quod non prohibuit misceri eis qui fornicantur a Deo et constat, quod isti sunt idolatre, et etiam hic immediate dicit, Glossa sed non a Gentilibus, qui constat, erant idololatre sicut ipsi : ergo contraria est, hec Glossa. Solutio Quia sunt idololatre, de illis loquitur qui post conversionem iterum convertebantur ad idololatriam. Si precepissem Gentilibus, etc. quid est ergo, quod beatus Hilarius ita abominabatur Gentes, quod fugiebat omnino consortium earum. Dicendum quod hoc faciebat ad ostendendum enormitatem idololatrie, Dominus cum peccatoribus comedit, Mt. 9.b.
marg.| Sed ex hoc videtur, quod debemus communicare cum Christianis ab Ecclesia precisis, ut sic eos lucremur : sic enim faciebat Dominus cuius omnis actio nostra est instructio. Solutio Non debemus eis communicare, ut confundantur, et ne in errore suo nutriantur, cum possumus eos monere.
marg.| De Domino dicimus quod numquam comedit cum precisis a Iudaismo, sed cum peccatoribus non abscissis : nec est simile de eo, quia ipse non poterat inquinari, et certus erat de conversione illorum cum quibus comedebat, et nos si essemus certi, tunc possemus, licet essent abscissi. Compendium male agentibus, etc. Sed contra Eccl. 9. Melior est canis vivus leone mortuo : ubi Glossa Canis peccator qui converti, et proficere potest, leone, id est iusto mortuo qui nihil potest meritis suis addere : ergo male agenti est compendium vivere. Solutio : quantum ad hoc melior est canis mortuus, sed non simpliciter, et quod hic dicitur, compendium est mori, intellige quam quod vivant, et in peccatis perseverent. Mors igitur peccatorum non proprie et vere compendium est, sed mors martyrum, iuxta illud. Mortis sacre compendio vitam beatam possident : tamen quoddam compendium est, quia vitant maiorem penam.
marg.| Λ Nominabilis. Lc. 7.f. Mulier erat in civitate peccatrix. Ps. 49. Peccatori dixit Deus, etc. Maledicus, id est detractor. Notat eos, quia aliqui inter eos erant tales. Cum his et aliis similibus, etc. nec cibum sumere. Ex hoc videtur quod aliquis possit, et debeat excommunicari propter peccatum detractionis, avaritie, ebrietatis, et huiusmodi : quod verum est etiam pro quolibet peccato mortali, si non vult ab eo resipiscere. Sed tunc queritur, cum fornicarii publice tenentes fornicarias excommunicentur, quare non similiter ebriosi, et avari ? nam eandem sententiam dicit Apostolus de omnibus huiusmodi. Ratio est, quia aliquis potest inebriari sine peccato, et non fornicari : de avaro vero, et detractore non est notorium, utrum sint peccata, quia opera eorum possunt fieri sine peccato. Qui alibi ait inf. 10. Omne quod apponitur, manducate, scilicet de omni aliquid. Vos convincere, etc. iudicio Ecclesiastico, vel seculari, etc. Ex hoc videtur quod si Clericus convictus sit in foro seculari, excommunicari possit. Contra dicitur. Sententia lata a non suo iudice non valet. Solutio : Iudicium seculare, hoc est, quod est de re seculari, non quod excommunicetur in foro seculari : vel loquitur {7. 85rb} secundum consuetudinem Ecclesiarum, in quibus quod fit in seculari foro, approbatur in Ecclesiastico ; ut dicitur esse Rome, et alibi in paucis locis. Ex arbitrio suspicionis.
marg.| Nota quod est suspicio temeraria, et iudicium ex illa procedens, de quo Lc. 7.f. Noli iudicare. Et est suspicio probabilis, ut si videt virum deosculantem mulierem, etc. Et suspicio violenta, ut si videt nudum cum nuda : hec ultima sufficit ad iudicandum quando fit per testes ; due prime non.
marg.| Nam eos, qui foris sunt Deus iudicabit : imo et sancti, quia iudicabunt sancti nationes. Sap. 3.b. Solutio : Deus tantum iudicabit illos qui foris sunt, id est hoc iudicium non commisit prelatis in presenti.
marg.| Et hoc est quod dicit Glossa sequens. Non nobis commisit ut eos nunc iudicemus.
Numérotation du verset 1Cor. 5,8 
marg.| {o} Itaque] quoniam Christus quem debemus manducare, immolatus est.
marg.| {p} Epulemur {7. 84va} Δ   non in fermento veteri] non in corruptione peccati.   [Itaque epulemur] etc. Invitat nos Apostolus ad paschale convivium post quadragesimale ieiunium. Epulari, enim, et gaudere nos convenit quia Dominus noster mortuus fuerat, et revixit : Lc. 15.g. Ier. 46. Fortis impegit in fortem, et ambo pariter corruerunt, sed fortior resurrexit. Comedamus ergo carnes agni cum pane azymo, et lactucis agrestibus. Siquidem caro est in veritate, panis in specie, agrestis lactuca in passionis commemoratione.
marg.| {a} Non in fermento veteri] Is. 26.a. Aperite portas, et egredietur gens iusta custodiens veritatem : vetus error abiit.
marg.| {b} Neque] etc. Malitia est linguatorum : nequitia hypocritarum. Hoc duplici fermento tota Ecclesia Dei hodie est fermentata, Os. 7.b. Quievit civitas paululum a commixtione fermenti, donec fermentaretur totum Ex. 34.c. Non immolabis super fermento sanguinem hostie, (i. in malitia linguatorum) neque remanebit de victimis (id est de hypocritarum operibus) Mt. 16.a. Et Lc. 12.a. Attendite a fermento Phariseorum, quod est hypocrisis, Ex. 12.c. Septem diebus fermentum non invenietur in domibus vestris, qui comederit fermentatum peribit anima eius de cetu Israel.
marg.| {c} Sed] etc. id est in puritate a vitiis, et ignorantia vite.
marg.| {d} Et veritatis] id est in veritate bonorum operum, Ex. 12.c. Qui comederit fermentatum, etc. a prima die usque ad septimam id est ab initio vite usque ad finem vite Os. 7.b. Civitas, etc. id est anima ab impugnatione Diaboli   [in azymis] Tangit quod precipitur, Ex. 12.b. Comedetis agnum cum pane azymo, et cum lactucis agrestibus id est cum amaritudine cordis.   [Sinceritatis] in affectu per virtutis amorem.   [Veritatis] in intellectu per veritatis cognitionem, Sir. 31.c. Splendidum in panibus benedicent labia multorum, 2Pt. 3.a. Excito in commonitione sinceram mentem, Phil. 1.b. Hoc oro ut caritas vestra magis abundet, etc. ut sitis sinceri, etc. Aliter etiam exponit, Glossa istud   [In azymis] etc. ut sinceritas mundam vitam faciat, et veritas omnem fraudem excludat.
Numérotation du verset 1Cor. 5,9 
marg.| {e} Scripsi vobis] Supra ostendit quod resecanda erant membra putrida a corpore, hic autem determinat, que sint illa. Continua sic. Dixi, Expurgate, etc. et debetis, quia   [scripsi] in alia epistola, quod sequitur.
marg.| {f} Ne commisceamini] per cohabitationem, et familiaritatem. Hanc epistolam non habemus. In illa monuerat eos ne coniungerentur fornicariis, ipsi vero intellexerunt hoc de spirituali fornicatione, que fit per quodlibet peccatum mortale, de qua Ps. 72. Perdes omnes qui fornicantur abs te. Et precipue de fornicatione idolorum, de qua Sap. 12.b. Initium fornicationis, etc. Propter hoc subiungit Apostolus, quod intellexit hoc de fornicatione corporali, dicens.
Numérotation du verset 1Cor. 5,9 
moraliter
marg.| Moraliter {e} Ne commisceamini] mente consentiendo, ore approbando, vel consulendo, vel adulando, opere adiuvando, vel cooperando, corpore assistendo, Rm. 1.d. Qui talia agunt, digni sunt morte non solum qui faciunt ea, sed etiam qui consentiunt facientibus. Item non convivando : quia dicit Auctoritas. A convictu trahuntur mores, Ps. 17. Cum perverso perverteris, Alibi Ps. 15. Commixti sunt inter Gentes, didicerunt opera eorum, etc. Dt. 7.b. Non inibis cum eis fedus, etc. quia Sir. 21.a. Stupa collecta, synagoga peccantium. Et ob hoc quando in uno accenditur ignis peccati, statim ex vicinitate comburuntur alii. Propter hoc ut dicitur, Gn. 17.b. sequestravit Dominus Abraham ab omnibus per signum circumcisionis, et populum Israeliticum a ceteris populis per ritum legalium, ut dicitur Ex. 20. per totum. Et 2Cor. 6.c. dicitur. Que conventio Christi ad Belial, Bar. 3.b. Inveterasti in terra aliena, coinquinatus es cum impiis.
Numérotation du verset 1Cor. 5,10 
marg.| {g} Non utique] etc. id est non secundum quod fornicatio est generalis ad omne peccatum, nec secundum quod dicitur idololatria, peccatum Gentium.
marg.| {i} Aut avaris] Hoc non iungitur ad ultimum, sed sic resume.
marg.| {h} Aut ne] etc. Hoc scripsi vobis, et precepi.
marg.| { k } Alioquin] non precepissem vobis non commisceri Gentibus.
marg.| {l} Debueratis] etc. Quia omnes sunt fere fornicarii, sic   [alioquin] id est si non vultis abstinere a commixtione talium   [Debueratis] etc. id est melius esset mori quod est exire de mundo, quam vivere in hac commixtione, et imitatione.
Numérotation du verset 1Cor. 5,10 
moraliter
marg.| {i} Aut avaris] etc. Eph. 5.b. Omnis fornicator, aut {7.84vb} immundus, aut avarus, quod est idolorum servitus, non habet hereditatem in regno Christi, et Dei, inf. 6.g. Neque maledici neque rapaces regnum Dei possidebunt.
marg.| {e} Alioquin] etc. per transitum ad religionem que est quedam mors peccato, et vita cum Deo. Unde de Ioanne Baptista1 « Antra deserti teneris sub annis » etc. Ps. 54. Quoniam declinaverunt in me iniquitates (per cohabitationem quantum ad illos qui quiete cum peccatoribus habitant) et in ira (in correctione) molesti erant mihi, (quantum ad cohabitantes, et tamen corripientes) et ideo cor meum conturbatum est in me, et formido mortis cecidit super me (ne peccem mortaliter) timor, et tremor venerunt super me, et contexerunt me tenebre (nescio quid faciam.) Sed sequitur consilium. Quis dabit mihi pennas sicut columbe id est ut fugiam de hoc mundo, Iob. 3.b. Quiescerem cum Consulibus terre qui edificant sibi solitudines.
1 ¶Fons : Hymnus « Ut queant laxis », Analecta hymnologica, t. 2, n° 52. [MM2022]
marg.| {7. 85ra} Δ {a} Nunc autem] quia non bene intellexistis que scripsi vobis.
Numérotation du verset 1Cor. 5,11 
marg.| {b} Non commisceri] fornicariis. Scripsi vero determinando ne commisceamini.
marg.| {c} Si is] etc. et in veritate non est, sed.
marg.| {d} Fornicator] etc. publicus intelligitur. Vel   [Nominatur fornicator] id est fornicator nominabilis. Vel   [Si quis nominatur] alia littera, et idem sensus, Glossa Ostendit non temere, et quomodolibet, sed per iudicium auferendos malos esse ab Ecclesie communione : etsi per iudicium auferri non possunt, tolerentur potius ne perverse malos evitando quisque ab Ecclesia descendens, eos quos fugere videtur, mittat ad gehennam. Item Glossa Eam nominationem intelligi voluit Apostolus que fit cum in quemquam sententia ordine iudiciario atque integritate profertur : nam si nominatio quelibet sufficit, multi damnandi sunt innocentes.   [Si is qui frater] Argumentum, quod omnes Christiani fratres sunt. Verum est, sed non ut fratres vivunt, vel hereditates confundunt, Ier. 9.a. Omnis frater supplantans supplantabit, Mich. 7. Fratrem suum venatur ad mortem.
marg.| {g} Cum huiusmodi] etc. Ecce ostendit quomodo nos debeamus subtrahere ab his membris putridis, quia quoad convictum. Dicitur enim Nm. 1.e. Sicut spine se invicem complectuntur, sic convivium pariter potantium, Canon. Iude, d. Hi sunt in epulis suis macule convivantes sine timore, 2Io. c. Si quis venit ad vos, et hanc doctrinam non affert nolite recipere eum in domum, etc. Seneca. Potius est iudicandum cum quibus edas quam quid edas, 2Th. ult. b. Denuntiamus vobis fratres in nomine Domini nostri Iesu Christi, ut subtrahatis vos ab omni fratre ambulante inordinate. Io. 4.a. Iudei non coutuntur Samaritanis.
marg.| {a} Maledicus] detractor.
marg.| {f} Ebriosus] Glossa : usu.
Numérotation du verset 1Cor. 5,12 
marg.| {h} Quid enim] Possent respondere, isti non pertinent ad nos, et ideo non debemus eos separare a nobis per excommunicationem : ideo ostendit Apostolus quod imo, quia sunt de iurisdictione eorum. Bene dico.   [Si is qui frater nominatur]
marg.| {i} Enim] id est quia.   [Quid mihi est] id est attinet.
Numérotation du verset 1Cor. 5,13 
marg.| { k } Qui foris] id est extra Ecclesiam.
marg.| {l} Iudicare] quasi dicat nihil : non debeo eos excommunicare. Sed ut dicit Glossa his potius blandiendum est : sed.
marg.| {n} De his qui intus sunt] id est in Ecclesia, nomine, et professione, dicit Glossa quasi dicat de aliis attinet, Lc. 12.b. Homo, quis me constituit iudicem, aut divisorem supra vos ? Prv. 29.d. Iudicium a Domino egreditur singulorum. Io. 5.d. Pater non iudicat, etc.
marg.| {m} Nonne iudicatis] iudicandi potestatem habetis : quasi dicat ita.
Numérotation du verset 1Cor. 5,13 
moraliter
marg.| {o} Foris sunt] omnes excommunicati, et infideles. Unde in maximo periculo sunt, quia sicut oves omnibus lupis inferni exponuntur per peccata, Ex. 9.d. Homines, et iumenta, etc. iumenta in agris, (i. in licentia peccandi) grandine, (i. tentationibus) mortua sunt, Am. 5.e. Et cunctis qui foris sunt dicitur. Ve, ve, Gn. 7.d. Deleta sunt universa, et remansit Noe solus, et qui erant cum eo in arca. Hodie non excommunicantur homines nisi pro contumacia : sic in lege pro aliis criminibus recipiebantur oblationes, non pro superbia, Nm. 15.d. Anima que per superbiam aliquid commiserit, quoniam adversus Deum rebellis fuit, peribit de populo suo : verbum enim Domini contempsit.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (1Cor. Capitulum 5), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 03/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=61&chapitre=61_5)
Signaler un complément d'information

Notes :