Nicolaus de Lyra

Capitulum 20

Numérotation du verset 2Par. 20,1 

Post hec congregati sunt filii Moab et filii Ammon et cum eis de Ammonitis1 ad Iosaphat ut pugnarent contra eum.
1 Ammonitis] Ammanitis Weber
Numérotation du verset 2Par. 20,2 

Veneruntque nuntii et indicaverunt Iosaphat dicentes : Venit contra te multitudo magna de his locis que trans mare sunt et de Syria.
Et ecce consistunt in Asasonthamar
que est Engaddi.
Numérotation du verset 2Par. 20,3 

Iosaphat autem timore perterritus, totum se contulit ad rogandum Dominum et predicavit ieiunium universo Iuda.
Numérotation du verset 2Par. 20,4 

Congregatusque Iudas ad precandum Dominum, sed et omnes de urbibus suis venerunt ad obsecrandum eum.
Numérotation du verset 2Par. 20,5 

Cumque stetisset Iosaphat in medio cetu Iude et Hierusalem in domo Domini ante atrium novum
Numérotation du verset 2Par. 20,6 

ait : Domine Deus patrum nostrorum, tu es Deus in celo et dominaris cunctis regnis gentium. In manu tua est fortitudo et potentia, nec quisquam tibi potest resistere.
Numérotation du verset 2Par. 20,7 

Nonne tu Deus noster interfecisti omnes habitatores terre huius coram populo tuo Israel, et dedisti eam semini Abraham amici tui in sempiternum.
Numérotation du verset 2Par. 20,8 

Habitaveruntque in ea et extruxerunt in illa sanctuarium nomini tuo dicentes :
Numérotation du verset 2Par. 20,9 

Si irruerint super nos mala, gladius iudicii pestilentia et fames, stabimus coram domo hac in conspectu tuo in qua invocatum est nomen tuum, et clamavimus2 ad te in tribulationibus nostris, et exaudies salvosque facies.
2 clamavimus] clamabimus Weber
Numérotation du verset 2Par. 20,10 

Nunc igitur ecce filii Ammon et Moab et mons Seir per quos non concessisti filiis3 Isreael4 ut transirent, quando egrediebantur de Egypto sed declinaverunt ab eis et non interfecerunt eos5.
3 filiis] om. Weber |
4 Isreael] Israeli Weber |
5 eos] illos Weber |
Numérotation du verset 2Par. 20,11 

E contrario agunt, et nituntur eicere nos de possessione quam tradidisti nobis.
Numérotation du verset 2Par. 20,12 

Deus noster ergo non iudicabis eos ? In nobis quidem non est tanta6 fortitudo ut possimus huic multitudini resistere que irruit super nos, sed cum ignoremus quid agere debeamus, hoc solum habemus residui ut oculos nostros dirigamus ad te.
6 est tanta] inv. Weber
Numérotation du verset 2Par. 20,13 

Omnis vero Iuda stabat coram Domino, cum parvulis et uxoribus, et liberis suis.
Numérotation du verset 2Par. 20,14 

Erat autem Iaziel filius Zacharie, filii Banaie, filii Iehiel, filii Mathanie levites, de filiis Asaph, super quem factus est spiritus Domini in medio turbe.
Numérotation du verset 2Par. 20,15 

Et ait : Attendite omnis Iuda et qui habitatis Hierusalem et tu rex Iosaphat. Hec dicit Dominus vobis : Nolite timere, nec paveatis hanc multitudinem. Non est enim vestra pugna sed Dei.
Numérotation du verset 2Par. 20,16 

Cras descendetis contra eos. Ascensuri enim sunt per clivum nomine Seis7 et invenietis eos8 in summitate torrentis qui est contra solitudinem Ieruel9.
7 Seis] Sis Weber |
8 eos] illos Weber |
9 Ieruel] Hieruhel Weber |
Numérotation du verset 2Par. 20,17 

Non enim10 eritis vos qui dimicabitis, sed tantummodo confidenter state, et videbitis auxilium Domini super vos. O Iuda et Hierusalem, nolite timere nec paveatis, cras egredimini contra eos et Dominus erit vobiscum.
10 enim] om. Weber
Numérotation du verset 2Par. 20,18 

Iosaphat ergo et Iuda et omnes habitatores Hierusalem ceciderunt proni in terram coram Domino et adoraverunt eum.
Numérotation du verset 2Par. 20,19 

Porro levite de filiis Caath, et de filiis Chore laudabant Dominum Deum Israel voce magna in excelsum.
Numérotation du verset 2Par. 20,20 

Cumque mane surrexissent, egressi sunt per desertum Thecue, profectisque eis, stans Iosaphat in medio eorum dixit : Audite me viri11 Iuda et omnes habitatores Hierusalem. Credite12 Domino Deo vestro, et securi eritis. Credite prophetis eius, et cuncta evenient prospera.
11 viri] om. Weber |
12 credite] + in Weber |
Numérotation du verset 2Par. 20,21 

Deditque consilium populo, et statuit cantores Domini ut laudarent eum in turmis suis, et antecederent exercitum, ac voce consona dicerent : Confitemini Domino quoniam bonusn quoniam13 in eternum misericordia eius.
13 bonus quoniam] om. Weber
Numérotation du verset 2Par. 20,22 

Cumque cepissent laudes canere, vertit Dominus insidias eorum in semetipsos filiorum scilicet Ammon et Moab et montis Seir, qui egressi fuerant pugnare14
14 pugnare Rusch cum Weber ( ΦP Ω)] ut pugnarent Weber
contra Iudam, et percussi sunt.
Numérotation du verset 2Par. 20,23 

Namque filii Ammon et Moab consurrexerunt adversum habitatores montis Seir ut interficerent et delerent eos, cumque hoc opere perpetrassent, etiam in semetipsos versi mutuis concidere vulneribus.
Numérotation du verset 2Par. 20,24 

Porro Iuda15 cum venisset ad speluncam16 que respicit solitudinem. Vidit procul omnem late regionem plenam cadaveribus, nec superesse quemquam qui necem potuisset evadere.
15 Iuda] Iudas Weber |
16 speluncam] speculam Weber |
Numérotation du verset 2Par. 20,25 

Venit ergo Iosaphat et omnis populus cum eo ad detrahenda spolia mortuorum. Inveneruntque inter cadavera variam supellectilem, vestes quoque et vasa pretiosissima, et diripuerunt ita ut omnia portare non possent, nec per tres dies spolia auferre pro magnitudine prede17.
17 magnitudine prede] inv. Weber
Numérotation du verset 2Par. 20,26 

Die autem quarto congregati sunt in valle Benedictionis.
Etenim quoniam ibi benedixerant Domino, vocaverunt locum illum vallis Benedictionis usque in presentem diem.
Numérotation du verset 2Par. 20,27 

Reversusque est omnis vir Iuda et habitatores Hierusalem et Iosaphat ante eos in Hierusalem cum letitia magna, eo quod dedisset eis Dominus gaudium de inimicis suis.
Numérotation du verset 2Par. 20,28 

Ingressique sunt in18 Hierusalem cum psalteriis, et citharis et tubis in domum Domini.
18 in] om. Weber
Numérotation du verset 2Par. 20,29 

Irruit autem pavor Domini super universa regna terrarum cum audissent quod pugnasset Dominus contra inimicos Israel.
Numérotation du verset 2Par. 20,30 

Quievitque regnum Iosaphat, et prebuit ei Deus pacem per circuitum.
Numérotation du verset 2Par. 20,31 

Regnavit igitur Iosaphat super Iudam, et erat triginta quinque annorum cum regnare cepisset, viginti autem et quinque annis regnavit in Hierusalem, nomen matris eius Azaba19 filia Selachi.
19 Azaba] Azuba Weber
Numérotation du verset 2Par. 20,32 

Et ambulavit in via patris sui Asa, nec declinavit ab ea faciens quod
Placitum
erat20
20 quod…erat] que placita erant Weber
coram Domino.
Numérotation du verset 2Par. 20,33 

Verumtamen excelsa non abstulit, et adhuc populus non direxerat cor suum ad Dominum Deum patrum suorum.
Numérotation du verset 2Par. 20,34 

Reliqua autem gestorum Iosaphat priorum et novissimorum scripta sunt in libro21 Iehu filii Anani que digessit in libro Regum Israel.
21 libro] verbis Weber
Numérotation du verset 2Par. 20,35 

Post hec iniit amicitias Iosaphat rex Iuda cum Ochozia rege Israel cuius opera fuerunt pessima22,
22 pessima] impiissima Weber
Numérotation du verset 2Par. 20,36 

et particeps fuit ut faceret23 naves que irent in Tharsis feceruntque classem in Asiongaber.
23 faceret] facerent Weber
Numérotation du verset 2Par. 20,37 

Prophetavit autem Eliezer filius Dodau24 de Maresa ad Iosaphat dicens : Quia habuisti fedus cum Ochozia percussit Dominus opera tua. Ccontriteque sunt naves, nec potuerunt ire in Tharsis.
24 Dodau] Dodoau Weber

Capitulum 20

Numérotation du verset 2Par. 20,ad litteram 
marg.| marg.| {1203} Post hec congregati. Hic consequenter describitur ipsius Iosaphat mirabilis victoria, cuius primo describitur processus. secundo sequens effectus, ibi : Irruit autem pavor Domini. tertio ponitur Iosaphat defectus, ibi : Post hoc iniit. Circa primum adventus adversantium nuntiatur. secundo Iosaphat dominum deprecatur ibi : Iosaphat autem. tertio propheta eum consolatur, ibi : Erat autem Iazihel. Circa primum dicitur.
marg.| .1. Post hec congregati sunt filii Moab et filii Ammon et cum eis de Ammonitis. In hebreo habetur : Et cum eis de Ammonitis. Habet autem translatio nostra loco huius, de Idumeis : quia secundum veritatem fuerunt Idumei, ut patebit infra. nominantur tamen in Heb, Ammonite : quia acceperunt signa Ammonitarum, et coniunxerunt se exercitui eorum, quasi essent de eodem populo.
marg.| .2. Veneruntque nuntii. annuntiantes Iosaphat adventum istorum contra eum.
marg.| .3. De his locis qui trans mare sunt scilicet trans mare mortuum.
marg.| .4. Iosaphat autem. Hic consequenter Iosaphat dominum deprecatur pro divino auxilio impetrando, et ad hoc se et populum disponit, cum dicitur.
marg.| .5. Et predicavit ieiunium universo Iuda. quia afflictio et humiliatio faciunt orationem exaudibilem.
marg.| .6. Congregatusque est Iudas. ut quanto oratio esset communior, tanto exaudibilior.
marg.| .7. Cumque stetisset Iosaphat in medio. ad animandum alios ad orandum.
prol.| {1204}
marg.| .8. Ante atrium novum. In atrio enim illo reges Iuda fecerant aliqua abominabilia, a quibus ipse illud purgavit, et sic dicitur atrium renovatum.
marg.| .9. Domine Deus patrum. Hic consequenter Iosaphat format orationem suam in qua etiam allegat quinque ad exauditionem deprecationis sue. Primum est de omnipotentia cum dicitur.
marg.| .10. Tu es, etc. ideo libera nos, quia potes solo nutu. Secundum est maiestatis divine decentia. Decet enim regiam maiestatem defendere vasallo suo terram quam sibi dedit, Deus autem terram promissionis dedit filiis Israel, ergo etc. et hec ratio tangitur, cum dicitur : Nonne tu, etc. Tertium est promissi divini efficacia, cum enim edificato templo Salomon rogavit dominum : ut si populus afflictus ibi oraret dominum, quod ipse exaudiret in celo. Et respondit dominus Salomoni, quod sic faceret, cuius promissio debet esse efficax, quia scibitur Pro. 25.b. Nubes et ventus et pluvie non sequentes, vir gloriosus et promissa non complens. et hec ratio tangitur ibi :
marg.| .11. Habitaveruntque in ea et extruxerunt in illa sanctuarium nomini tuo dicentes scilicet per Salomonem. Si irruerint etc. Sequitur :
marg.| .12. Exaudies nos. et supplenda est responsio Domini : quia respondit Salomini se exaudire, ut habetur supra 7 capitulo Quartum est adversariorum in iustitia, quibus non nocuerunt filii Israel, nec terram eorum acceperunt : quando egressi fuerunt de Egypto, ut habetur Dt. 1. Et ideo iniuste volebant auferre filiis Israel terram a Deo sibi concessam, et hec ratio tangitur ibi :
marg.| .13. Nunc igitur ecce filii Ammon et Moab et mons Seir id est habitatores montis Seir, qui dicuntur Idumei, ex quo patet quod predictum est in principio ca scilicet quod per Ammonitas intelliguntur Idumei.
marg.| .14. Per quos non concessisti etc. ut habetur Dt. 1.
Numérotation du verset 2Par. 20,ad litteram 
marg.| marg.| {1205} .1. Ergo non iudicabis eos. tu qui es iustus iudex quasi d<icat> imo iudicabis eorum iniustitiam puniendo. Quintum est propria impotentia, cum dicitur.
marg.| .2. In nobis quidem, etc. quasi d<icat> non habemus confidentiam nisi in te.
marg.| .3. Omnis vero, etc.  cum parvulis. ut magis impetraretur divina clementia.
marg.| .4. Erat autem Iahaziel. Hic consequenter describitur prophetica consolatio : in qua primo describitur victorie denuntiatio. secundo eiusdem exhibitio, ibi : Cumque cepissent laudes tertio prede collectio, ibi : Venit ergo Iosaphat. Circa primum ponitur nomen et genus prophete : Erat autem Iahaziel etc. et ad hoc denotandum auctoritatem sue prophetie.
marg.| .5. Hec dicit dominus vobis. per me loquens.
marg.| .6. Nolite timere etc. cuius causa subditur : Non est vestra pugna sed Dei quia expugnabit pro vobis inimicos vestros, sicut patebit infra per effectum, consequenter denuntiat eis procedendi modum.
marg.| .7. Cras descendetis contra eos. Ascensuri enim sunt per clivum. Et patet littera usque ibi :
prol.| {1206}
marg.| .8. Ceciderunt proni coram Domino. ad regratiandum ei de tanto beneficio sibi promisso.
marg.| .9. Stans Iosaphat in medio. ut melius audiretur.
marg.| .10. Credite in Domino Deo vestro. Timebant enim, ne aliqui pusillanimes effecti verbis prophete discrederent, et sic fugerent.
marg.| .11. Deditque consilium populo. quia non debebat omittere ea que essent agenda. Ideo sequitur :
marg.| .12. Et statuit cantores Domini. sicut consuetum erat in bellis filiorum Israel fieri.
marg.| .13. Cumque cepissent. Hic consequenter describitur victorie promisse exhibitio, et hoc virtute divina, cum dicitur.
marg.| .14. Vertit dominus insidias eorum in semetipsos id est adversarios Iudeorum, qui insidiabantur vite et terre ipsorum.
marg.| .15. Nanque filii Ammon et Moab consurrexerunt adversum habitatores montis Seir. quia dominus posuit in eis spiritum vertiginis, et dissensionis.
marg.| .16. Porro Iuda etc. Sequitur : Vidit procul omnem late regionem plenam cadaveribus et sic vidit victoriam sibi promissam iam in effectu datam.
Numérotation du verset 2Par. 20,ad litteram 
marg.| marg.| {1207} .1. Venit ergo. Hic consequenter describitur prede collectio, et patet littera usque ibi :
marg.| .2. Die autem quarto. ubi ponitur gratiarum astio, primo extra Hierusalem, cum dicitur : Congregati sunt in valle benedictionis. Secundo in Hierusalem in templo Domini, cum dicitur : Reversusque est omnis vir in Iuda, etc. et patet littera.
marg.| .3. Irruit autem. Postquam descriptus est victorie processus, hic consequenter describitur sequens effectus, quia per istam victoriam a Deo datam populi, qui erant in circumitu regni Iosaphat, fuerunt territi, ita quod non audebant regnum Iosaphat infestare. Sequitur :
marg.| .4. Et ambulavit in via etc.  nec declinavit ab ea scilicet quamdiu Asa fecit bonum, sed in malo non fuit secutus ipsum videlicet in hoc, quod misit aurum et argentum domus Domini regi Syrie diffidens de divino auxilio, ut habetur 3Rg. 15. et in hoc quod prophetam ipsum arguentem poni iussit in {1208}nervo, ut habetur : supra 16.
marg.| .5. Verumtamen excelsa non abstulit. Contrarium videtur. supra 17. Cumque sumpsisset cor eius, audaciam propter vias Domini, etiam excelsa et lucos de Iuda abstulit. Dicendum quod ibi loquitur scriptura de excelsis, in quibus immolabatur idolis : hoc autem de excelsis in quibus Deo immolabatur, quod a pluribus regibus fuit permissum ad maius malum evitandum, sicut dictum fuit supra 14 capitulo in principio.
marg.| .6. Post hec iniit. Hic ultimo Iosaphat de mala societate punitur. Primo per reprehensionem prophete, que fuit quedam punitio inquantum Iosaphat accepit eam patienter. Secundo per damnum temporale, unde subditur :
marg.| .7. Contriteque sunt naves. propter amicitiam ipsius Iosaphat contractam cum Ochozia, qui erat pessimus idololatra, et hanc punitionem Iosaphat patienter acceptavit, et sic in presenti punitus fuit, ne puniretur gravius in futuro.
Numérotation du verset 2Par. 20,moraliter 
marg.| marg.| {1203} .1. Post hec congregati etc.  ut pugnarent contra eum. Secundum quod scribitur. 2. Tim. tertio capitulo Omnes qui pie volunt vivere in Christo, persecutionem patientur. Et ideo postquam Iosaphat ad verbum prophete se correxerat, et populum suum ad Domini servitutem revocare studuerat, et ad faciendum iustitiam bonos homines instituerat : dominus permisit malos homines et in magna multitudine contra eum insurgere ad probationem et declarationem sue patientie, et ut per hoc secundum sensum moralem detur exemplum{1204}iustis hominibus, ne diffidant de amore divino, et eius adiutorio si patiuntur persecutionem ab iniustis : unde dicit dominus Apoc. 3.d. Ego quos amo, arguo, et castigo. Secundum vero sensum allegoricum per Iosaphat qui iudicium Dei interpretatur, Dei filius significatur, secundum quod dicitur Io. 5.d. Pater non iudicat quemquam, sed omne iudicium dedit filio. Contra ipsum autem insurrexerunt in Ierusalem Pharisei et Saducei, et etiam Romani, scilicet Pilatus et milites eius. Sed sicut Iosaphat fuit confortatus per prophetam dicentem.
Numérotation du verset 2Par. 20,moraliter 
marg.| marg.| { 1205 } .6. Nolite timere nec paveatis hanc multitudinem. Non est enim pugna vestra, sed Dei. Sic Christus positus in agonia, fuit per angelum confortatus, ut habetur Luce 22.
marg.| .14. Vertit dominus insidias eorum in semetipsos, filiorum etc. Sicut enim filii Ammon et Moab insurrexerunt adversus habitatores montis Seir, et ipsi postea {1206}contra semetipsos insurgentes se invicem destruxerunt, sic Pharisei et Saducei insurrexerunt contra Pilatum ipsum accusantes imperatori Romano, qui misit ipsum in ex ilium : et iterum Pharisei et Saducei propter suas iniquitates et contentiones intrinsecas rebellaverunt Romanis, ex qua rebellione secuta fuit destructio populi ac civitatis, ut dicit Iosephus libro de iudaico bello.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (2Par. 20), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 15/01/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=17&chapitre=17_20)
Signaler un complément d'information

Notes :