Nicolaus de Lyra

Capitulum 6

Numérotation du verset 2Par. 6,1 

Tunc Salomon ait : Dominus pollicitus est ut habitaret in caligine.
Numérotation du verset 2Par. 6,2 

Ego autem edificavi domum nomini eius, ut habitaret ibi in perpetuum.
Numérotation du verset 2Par. 6,3 

Et convertit rex1 faciem suam et universe multitudini Israel benedixit2. Nam omnis turba stabat intenta. Et ait :
1 rex] om. Weber |
2 benedixit] ante et universe Weber |
Numérotation du verset 2Par. 6,4 

Benedictus Dominus Deus Israel, qui quod locutus est David patri meo opere complevit dicens :
Numérotation du verset 2Par. 6,5 

A die qua eduxi populum meum de terra Egypti, non elegi civitatem de cunctis tribubus Israel, ut edificaretur in ea domus nomini meo, neque elegi quemquam alium virum quemquem elegi3 ut esset dux in populo meo Israel,
3 quemquem elegi] om. Weber
Numérotation du verset 2Par. 6,6 

sed elegi Hierusalem ut sit nomen meum in ea, et elegi David ut constituerem eum super populum meum Israel.
Numérotation du verset 2Par. 6,7 

Cumque fuisset voluntatis David patris mei ut edificaret domum nomini Domini Dei Israel,
Numérotation du verset 2Par. 6,8 

dixit Dominus ad eum ¨ Quia hec fuit voluntas tua ut edificares domum nomini meo, bene quidem fecisti huiuscemodi habens4 voluntatem.
4 huiuscemodi habens] habere huiuscemodi Weber
9
Sed non tu edificabis domum verumtamen5 filius6 qui egredietur de lumbis tuis. Ipse edificabit domum nomini meo.
5 verumtamen] verum Weber |
6 filius] + tuus Weber |
Numérotation du verset 2Par. 6,10 

Complevit ergo Dominus sermonem suum quem locutus fuerat, et ego surrexi pro David patre meo, et sedi super thronum Israel sicut locutus est Dominus. Et edificavi domum nomini Domini Dei Israel
Numérotation du verset 2Par. 6,11 

et posui in ea arcam in qua est pactum Domini quod pepigit cum filiis Israel.
Numérotation du verset 2Par. 6,12 

Stetit ergo coram altari7 Domini ex adverso universe multitudinis Israel et extendit manus suas.
7 altari] altare Weber
13
Siquidem fecerat Salomon basim eneam,
et posuerat eam in medio basilice habentem quinque cubitos longitudinis, et quinque cubitos latitudinis,
et tres cubitos altitudinis8.
8 altitudinis] in altum Weber
Stetitque super eam, et deinceps flexis genibus contra universam multitudinem Israel, et palmis in celum levatis
Numérotation du verset 2Par. 6,14 

ait : Domine Deus Israel, non est similis tui Deus in celo et in terra, qui custodis pactum et misericordiam cum servis tuis qui ambulant coram te in toto corde suo.
15
Qui prestitisti servo tuo David patri meo quecumque locutus fueras ei, et que ore promiseras opere complesti, sicut et presens tempus probat.
16
Nunc ergo Domine Deus Israel, imple servo tuo patri meo David quecumque locutus es dicens : non deficiet ex te vir coram me qui sedeat super thronum Israel, ita tamen si custodierint filii tui vias meas9 et ambulaverint in lege mea, sicut et tu ambulasti coram me.
9 meas] suas Weber
17
Et nunc Domine Deus Israel firmetur sermo tuus quem locutus es servo tuo David.
18
Ergone credibile est ut habitet Deus cum hominibus super terram ? Si celi10 et celi celorum non te capiunt quanto magis domus ista quam edificavi ?
10 celi] celum Weber
19
Sed ad hoc tantum facta est ut respicias orationem servi tui et obsecrationem eius Domine Deus meus, et audias11 preces quas fundit famulus tuus coram te,
11 et audias] inv. Weber
20
ut aperias oculos tuos super domum istam diebus et noctibus super locum in quo pollicitus es ut invocaretur nomen tuum,
21
et exaudires orationem quam servus tuus orat in eo. Exaudi
preces famuli tui et populi tui Israel. Quicumque oraverit in loco isto, exaudi12 de habitaculo tuo, id est de celis et propitiare.
12 exaudi] et praem. Weber
22
Si peccaverit quispiam in proximum suum et iurare contra eum paratus venerit seque maledicto constrinxerit coram altari in domo ista,
23
tu exaudies13 de celo, et facies iudicium servorum tuorum ita ut reddas iniquo viam suam in caput proprium, et ulciscaris iustum retribuens ei secundum iustitiam suam.
13 exaudies] audies Weber
24
Si superatus fuerit populus tuus Israel ab inimicis, peccabunt enim tibi, et conversi egerint penitentiam, et obsecraverint nomen tuum et fuerint deprecati in loco isto.
25
Tu exaudies14 de celo et propitiare peccato populi tui Israel et reduc eos in terram quam dedisti eis et patribus eorum.
14 exaudies] exaudi Weber
26
Si clauso celo pluvie15
15 pluvie] pluvia Weber
non fluxerint16
16 fluxerint] fluxerit Weber
propter peccata populi tui Israel17 et deprecati fuerint te18 in loco isto et confessi nomini tuo, et conversi a peccatis suis cum eos afflixeris,
17 tui Israel] om. Weber |
18 fuerint te] inv. Weber |
27
exaudi de celo, Domine, et dimitte peccata servis tuis et populi tui Israel, et doce eos viam bonam per quam ingrediantur, et da pluviam terre quam dedisti populo tuo ad possidendum.
28
Fames si orta fuerit in terra et pestilentia, erugo et aurugo et locusta et bruchus et hostes vastatis regionibus portas obsederint civitatis, omnisque plaga et infirmitas presserit,
29
si quis de populo tuo Israel fuerit deprecatus cognoscens plagam et infirmitatem suam et expanderit manus suas in domo hac.
30
Tu exaudi de celo de sublimi, scilicet habitaculo tuo, et propitiare, et redde unicuique secundum vias suas, quas nosti eum habere in corde suo. Tu enim solus nosti corda fidelium19
19 fidelium] filiorum Weber
hominum,
31
ut timeant te et ambulent in viis tuis cunctis diebus quibus vivunt super faciem terre quam dedisti patribus nostris,
32
externum quoque qui non est de populo tuo Israel, si venerit de terra longinqua propter nomen tuum magnum, et propter manum tuam robustam, et brachium tuum extentum et adoraverit in loco isto.
33
Tu exaudies de celo firmissimo habitaculo tuo et facies cuncta pro quibus invocaverit te ille peregrinus, ut sciant omnes populi terre nomen tuum et timeant te sicut populus tuus Israel, et cognoscant quoniam20 nomen tuum invocatum est super domum hanc quam edificavi nomini tuo21.
20 quoniam] quia Weber |
21 nomini tuo] om. Weber |
34
Si egressus fuerit populus tuus ad bellum contra adversarios suos per viam in qua miseris eos, adorabunt te contra viam in qua civitas hec est quam elegisti et domus quam edificavi nomini tuo,
35
ut exaudias de celo preces eorum et obsecrationem et ulciscaris.
36
Si autem et peccaverint tibi, neque enim est homo qui non peccet, et iratus fueris eis et tradideris eos22 hostibus et captivos duxerint eos23 in terram longinquam, vel certe que iuxta est.
22 eos] om. Weber |
23 duxerint eos] inv. Weber |
37
Et conversi corde suo in terra ad quam captivi ducti fuerant egerint penitentiam, et deprecati te fuerint in terra captivitatis sue dicentes : Peccavimus, inique fecimus, iniuste egimus,
38
et reversi fuerint ad te in toto corde suo, et24 tota anima sua in terra captivitatis sue ad quam ducti sunt, adorabunt te contra viam terre sue quam dedisti patribus eorum, et urbis quam elegisti et domus quam edificavi nomini tuo,
24 et] + in Weber
39
ut exaudias de celo, hoc est de firmo habitaculo tuo preces eorum et facias iudicium, et dimittas populo tuo quamvis peccatori.
40
Tu es enim Deus meus. Aperiantur, queso, oculi tui et aures tue intente sint ad orationem que fit in loco isto.
41
Nunc igitur consurge, Domine Deus, in requiem tuam, tu et arca fortitudinis tue. Sacerdotes tui Domine Deus induantur salutem25 et sancti tui letentur in bonis.
25 salutem] salute Weber
42
Domine Deus ne avertas26
26 avertas] averseris Weber
faciem christi tui. Memento misericordiarum David servi tui.

Capitulum 6

Numérotation du verset 2Par. 6,ad litteram 
marg.| marg.| {1157} Tunc Salomon. Hic consequenter ponitur Salomonis oratio, premittitur tamen quedam continuatio ad dicta immediate, cum dicitur.
marg.| .1. Tunc Salomon. Cum vidit nubem templum implentem, et patet sententia ex dictis 3Rg. 8.
marg.| .2. Et convertit rex. Hic consequenter describitur ipsius Salomonis oratio. cuius orationis primo ponitur narratio. Secundo conclusio ibi : Tu es enim Deus meus in fine c. Prima dividitur in septem partes secundum septem petitiones per ordinem positas in oratione Salomo. Prima respicit regni sui stabilitatem. Secunda hominum adinvicem fidelitatem, ibi : Si peccaverit quispiam. Tertia belli adversitatem, ibi : Si superatus. Quarta temporis siccitatem, ibi : Si clauso celo. Quinta defectum {1158}victualem, ibi : Fames si orta fuerit. Sexta devotionem Gentilium, ibi : Externum quoque. Septima eventum belli varium ibi : Si egressus. Et differt ista petitio a tertia, quia illa respicit tantum belli adversitatem, ista autem prosperitatem, et adversitatem. Circa primam quatuor ponuntur per ordinem. Primum est Salomonis gratiarum actio respectu preteriti beneficii. Secundo interponitur ipsius devotus modus orandi, ibi : Stetit ergo. Tertio formatur eius petitio respectu beneficii futuri, ibi : Nunc ergo. Gratiarum enim actio de preteritis beneficiis et devotus modus orandi faciunt orationem exaudibilem de futuris. Quarto removetur occasio errandi, ibi : Ergo ne credibile est. Sententia autem istarum partium patet ex dictis 3Rg. 8 capitulo b. c. exceptis, que sequuntur.
marg.| .3. Et benedixit. Non benedictione sacerdotali, sed imprecando eis bona, ut induceret populum ad regratiandum Deo secum. In secunda parte dicitur.
prol.| {1159}
Numérotation du verset 2Par. 6,ad litteram 
marg.| .1. Et posuerat eam in medio basilice. id est atrii sacerdotum, quod vocatur basilica supra 4 capitulo in quarta parte dicitur.
marg.| .2. Exaudi preces famuli tui, et populi. quia in principio induxerat populum ad agendum gratias Deo secum, ut dictum est.
marg.| .3. Si peccaverit quispiam. Hic consequenter ponuntur alie sex petitiones {1160}per ordinem, et patet sententia ex dictis 3Rg. 8 capitulo d. e. f. ubi iste petitiones ponuntur eodem ordine, et quasi eisdem verbis, exceptis, que sequuntur in prima parte.
marg.| .4. Seque maledicto constrinxerit. quod fit in iuramento execrationis, quo aliquis obligat se puniendum esse a Deo manifeste si peieraverit : in tertia parte.
prol.| {1161}
Numérotation du verset 2Par. 6,ad litteram 
marg.| .1. Et aurugo. 3Rg. 8. dicitur. Et rubigo. Et idem importat, quia aurugo est aura corrumpens segetes rubiginans.
marg.| .2.  Tu es enim. Hic ponitur predicte orationis conclusio, videlicet, quod exauditur a Deo . Ideo subditur :
marg.| .3.  Aperiantur. Loquitur de Deo modo humano, quia homo erigit oculos, et aures ad deprecationem, quam vult exaudire.
marg.| .4.  Consurge. Quia in templo erat specialis Dei habitatio, et petebat Salomon, quod hoc esset ad semper.
marg.| .5.  Et arca. Ut non moveatur de loco ad locum amplius, sicut preteritis temporibus, quia per desertum fuit portata annis quadraginta, et postea de Sylo, et aliis locis pluribus ut dictum fuit 1Rg. 7. Et dicitur, hic arca fortitudinis divine, quia fortitudo Dei apparuit per ipsam in Iordanis siccatione. Ios. 3. Et Iericho destructione Iosue 6. Et in Philisthinorum percussione 1Rg. 5.
marg.| .6.  Sacerdotes id est circumdentur omnibus bonis provenientibus eis ex oblationibus, et sacrificiis.
prol.| Vel aliter. Induantur salutem id est indumentis sacris in suis officiis exercendis.
marg.| .7.  Et sancti id est cantores psallantes coram deo . In hoc petit Salomon, quod cultus divinus perseveranter maneat in templo ab ipso edificato.
marg.| .8.  Ne averseris faciem id est a deprecatione mea, qui sum Christus tuus id est de voluntate tua in regem unctus.
marg.| .9.  Memento quasi d<icat> quamvis {1162}non sim dignus exaudiri ex meritis meis, exaudias tamen propter merita David patris mei. Tota vero pars ista aliter exponitur ab aliquibus Hebreis dicentibus, quod hic non ponitur predicte orationis conclusio, sed magis cuiusdam dicti declaratio. Dictum enim fuit supra capitulo5. quod sacerdotes intulerunt arcam federis Domini in locum suum, sed ibi non fuit expressus introducendi modus, qui hic exprimitur. Dicunt enim quod eum sacerdotes vellent introducere arcam in templum porte templi clauserunt se contra eos. Quod videns Salomon oravit pro apertione, dicens. Nunc igitur consurge domine in requiem tuam, tu, et arca. ut ipsa ponatur in loco quietis a me preparato. Ideo etiam dicebatur quies Domini, quia ibi representabatur sedes Dei, ut frequenter dictum est. Similiter sacerdotes ad idem impetrandum cantaverunt psalmum 131. Et cum venirent ad versum illum. Propter David servum tuum id est propter eius merita. Ne avertas faciem Christi tui id est Salomonis, denegando ingressum arce ad locum quem preparavit, tunc porte aperuerunt se, sicut dictum fuit 3Rg. 8. In fine. Aliqui vero Hebrei exponunt aliter, Propter David servum tuum id est propter peccata eius in facto Veie, et populi numeratione. Et per hoc, quod porte aperuerunt se, intellexit Salomon, quod peccata patris erant dimissa, et eius oratio exaudita. Sed prima expositio melior videtur.
Numérotation du verset 2Par. 6,moraliter 
marg.| marg.| {1157} .1. Tunc Salomon ait, dominus pollicitus. Mysticam expositionem quere 3Rg. 8. capitulo.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (2Par. 6), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 15/01/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=17&chapitre=17_6)
Signaler un complément d'information

Notes :