Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

Glossa ordinaria

<56.11828> Prothemata in Marcum

^prol.| {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 965ra ; facsim., p. 89a}

Numérotation du verset Mc. Prol.11828,1

^marg.| HIERONYMUS. ¹ Quatuor sunt qualitates de quibus sancta evangelia contexuntur: precepta, mandata, testimonia, exempla. In preceptis iustitia, in mandatis caritas, in testimoniis fides, in exemplis perfectio. Precepta huiusmodi^a: «In viam gentium ne abieritis», hoc est divertere² a malo. Mandata ut hoc^b: «Mandatum novum do vobis ut diligatis invicem³ », hoc est facere bonum et caritatem implere. Testimonia que in ore duorum vel trium testium⁴ ut hoc^c: “Ioannes testimonium perhibet⁵ de me” sed habeo «testimonium maius Ioanne»^d: “Est enim Pater qui⁶ testimonium perhibet⁷ de me⁸”^e. Exempla ut hoc ^f: «Discite a me quia mitis sum et humilis corde» et⁹ ^g: «Estote perfecti sicut et Pater vester» etc., et alibi^h: «Exemplum enim dedi vobis ut et vos ita faciatis». De his enim¹⁰ Davidⁱ: «Preceptum Domini lucidum illuminans¹¹». Historiam maxime precepta continent. Et alibi^j: «Latum mandatum tuum nimis», quia^k: «Qui diligit¹² proximum totam legem implevit». Item^l: «Testimonia tua intellexi» et alibi^m: «Testimonium Domini fidele» quia plus fide animi quam oculis carnis testimonium indiget. Quartoⁿ: «Iudicia Domini vera iustificata in semetipsa¹³». Ut sic scilicet¹⁴ sint iudiciorum nostrorum exempla iustificata, sicut in iudiciis Dei comparata habemus. Unde idem alibi^o: «A iudiciis enim tuis timui». In quo enim iudicio iudicaverimus iudicabitur de nobis^p. In his quatuor qualitatibus sunt timor, fides, spes, caritas. Timore namque incipimus, fide servamus que¹⁵ incipimus, spe erigimur, caritate consummamur^q: «Finis enim precepti est caritas¹⁶». Hi sunt quatuor menses quos Christus ante messem predixit dicens^r: “Nonne quatuor menses sunt usque ad mensem?”¹⁷. Ut et nos per precepta Domini¹⁸ atque mandata ac¹⁹ testimonia, et exempla maturos post iudicium metamus fructus cum gaudio²⁰ qui²¹ in lacrimis timoris semina²² penitentie iactavimus in terra nostros²³ portantes caritatis manipulos cum gaudio metamus in celo^s.^A ^t

^a Mt. 10, 5.

^b Io. 13, 34.

^c Cf. Io. 1, 15: « Ioannes testimonium perhibet de ipso, et clamat dicens: Hic erat quem dixi: Qui post me venturus est, ante me factus est: quia prior me erat ». Io. 5, 33: « Vos misistis ad Ioannem, et testimonium perhibuit veritati ».

^d Io. 5, 36.

^e Cf. Io. 5, 37: « Et qui misit me Pater, ipse testimonium perhibuit de me: neque vocem eius umquam audistis, neque speciem eius vidistis ». Io. 8, 18: « Ego sum qui testimonium perhibeo de meipso, et testimonium perhibet de me qui misit me, Pater ».

^f Mt. 11, 29.

^g Mt. 5, 48.

^h Io. 13, 15.

ⁱ Ps. 18, 9.

^j Ps. 118, 96.

^k Rm. 13, 8.

^l Ps. 118, 95.

^m Ps. 18, 8.

ⁿ Ps. 18, 10.

^o Ps. 118, 120.

^p Cf. Mt. 7, 2: « In quo enim iudicio iudicaveritis, iudicabimini: et in qua mensura mensi fueritis, remetietur vobis ».

^q 1Tim. 1, 5.

^r Cf. Io. 4, 35: « Nonne vos dicitis quod adhuc quatuor menses sunt, et messis venit? Ecce dico vobis: levate oculos vestros, et videte regiones, quia albe sunt iam ad messem ».

^s Cf. Ps. 125, 5: « Qui seminant in lacrimis, in exsultatione metent ».

^t ¶Nota : Cette sentence entre dans la composition de plusieurs versions des pièces liminaires de la Glose ordinaire sur Mc. Par son intermédiaire, elle est commentée par un nombre important de commentaires des Psaumes (v.g. RB-4777.II.1 ; RB-6576 : Comestor ; RB-9025 ; RB-10452 ; RB-10517). Il n’y a aucune raison de l’attribuer à Robert de Worcester / Wigorniensis ( RB-7498 RB-7499) qui l’a plutôt empruntée au fond commun de la Glose sur Marc. [MM2023]

^A ¶Codd. : Cas239 (§ 10, p. 108) Clv75 Som40 (f. 126r-v) Clm14262 (non contuli) Rusch; om. Ω^S

¹ Hieronymus] om. Som40

² divertere] diverte Cas239 Clv75

³ ut… invicem] om. Som40 , + sicut dilexi vos Clv75

⁴ testium] om. Cas239

⁵ testim. perf.] inv. Cas239

⁶ est enim pater qui] id est pater ipse qui in me manet Som40 , pater ipse qui in me manet Cas239

⁷ test. perh.] inv. Clv75

⁸ me] + etc. Cas239 Clv75

⁹ et hum... et] etc. Cas239 Clv75

¹⁰ his enim] hiis dicit Cas239 Clv75 Som40

¹¹ illuminans] + oculos Cas239 Clv75

¹² diligit] + Deum et Clv75

¹³ semetipsa] + id est Clv75

¹⁴ sic scilicet] inv. Cas239 Clv75

¹⁵ que] quod Som40

¹⁶ Timore namque incipimus... -... est caritas] om. hom. Clv75

¹⁷ quatuor menses sunt… ad mensem] adhuc quatuor menses sunt et messis venit Som40

¹⁸ Domini] Dei Som40 , Dei semper Clv75

¹⁹ ac] et Clv75

²⁰ fructus – cum gaudio] inv. Cas239 Clv75

²¹ qui Clv75 etc. ] et praem. Som40

²² semina Clv75 etc. ] semen Som40

²³ nostros] al. m. Som40

Numérotation du verset Mc. Prol.11828,2

^marg.| HIERONYMUS. Marcus evangelista Dei²⁴, Petri discipulus, leviticus genere et sacerdos, in Italia hoc scripsit evangelium ; primus Alexandrie episcopus cuius per singula opus²⁵ evangelii dicta scire et in se disponere²⁶* disciplinam in se legis cognoscere²⁷ et divinam Domini in carne²⁸ intelligere naturam. Qui seminat post Mattheum, qui fremit ut leo, qui volat ut aquila, qui discit ut homo, qui immolat ut sacerdos, qui irrigat ut flumen, qui florescit ut ager, qui fervet ut vinum, {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 965rb ; facsim., p. 89b} Christus enim de quo loquitur²⁹ homo nascendo, vitulus moriendo, leo resurgendo, aquila ascendendo. ^B

^B ¶Codd. : Cas239 (§ 4) Som40 , Rusch ; om. Ω^S {MM2022}

²⁴ Dei CorS1 ] om. Som40

²⁵ opus] + fuit Som40

²⁶ disponere] + et Rusch

²⁷ cognoscere] agnoscere Rusch

²⁸ Domini in carne] de Domini incarnatione Cas239

²⁹ loquitur] + ut Rusch

Numérotation du verset Mc. Prol.11828,3

^marg.| HIERONYMUS. Marcum pene intactum, maiores nostri pretereunt, quia pene eadem que Mattheus narrat, licet quibusdam distincti sint³⁰* testimoniis, ut alterius ala alam alterius tangat animalis, et rota rotam³¹ eadem via sequatur, et versis ad invicem vultibus sese animalia contueantur³². In primo canone Marcus cum Mattheo Lucaque comitatur et Ioanne ; in secundo cum Mattheo et Luca ; in quarto cum Mattheo et Ioanne ; in sexto canone comitatur semper cum Mattheo, ut duo annuli in uno vecte³³* in quadraginta et³⁴* novem capitulis. In³⁵ octavo canone cum Luca comitatur in tredecim capitulis³⁶. In propriis veroque maxime utcumque explanare dispono, decem et octo incedit spatiatim capitulis, que simul omnia ducenta triginta tria sunt capitula.^C

^C ¶Codd. : Cas239 (§ 1) Som40 (f. 126r-v), Rusch {MM2022}

³⁰ distincti sint Cas239 ] distincti sunt Som40 , distinctis Rusch

³¹ rotam] om. Cas239

³² contueantur] contuantur Som40

³³ vecte] + id est Rusch

³⁴ et] om. Rusch

³⁵ In] om. Cas239

³⁶ In octavo... capitulis] om. h om. Som40

Numérotation du verset Mc. Prol.11828,4

^marg.| Marcus: excelsus mandato. Lucas: iste³⁷ consurgens vel ipse elevans³⁸.^D

^D ¶Codd. : Som40 (f. 126r) Rusch ; om. Cas239 Ω^S

³⁷ iste] ipse Som40

³⁸ elevans] electus Som40

Numérotation du verset Mc. Prol.11828,5

^marg.| BEDA. ³⁹ Marcus, Petri discipulus, rogatu Romanorum, evangelium scripsit ut, quod Petrus verbo predicaverat, conservaret⁴⁰* in perpetuum litterarum memoria. ^E

^E ¶Codd. : in capite prologi Som40 (f. 126r), Cas239 (§ 3) Rusch ( in calce prologi ); om. Ω^S

³⁹ Beda] al. m. Cas239 Som40

⁴⁰ conservaretur] conservaret Som40

Numérotation du verset Mc. Prol.11828,6

^marg.| Primum⁴¹*: expulsio demonis in synagoga ab homine, secundo: liberatio socrus Simonis a febre, tertio: leprosum mundavit, quarto: paralyticum curavit, quinto: in synagoga manum aridam homini restauravit sabbato⁴²*, sexto: demoniacum a legione possessum liberavit, septimo: fluxum sanguinis tactus a muliere restrinxit⁴³, octavo: filiam Iairi in domo suscitavit, nono: quinque panibus quinque⁴⁴* millia hominum satiavit, decimo a filia Syrophenisse demonium expulit, undecimo: surdi et muti hominis aures et linguam aperuit, duodecimo: cecum extra vicum Bethsaide illuminavit, tredecimo: quatuor millia septem⁴⁵ panibus saturavit, quarto decimo: hominem a surdo et muto spiritu quod discipuli nequibant liberavit.^F

^F ¶Codd. : in capite prologi Sor19 (115r) P623 (111r ), Som40 (126r) ; in calce prologi Rusch ; om. Ω^S

⁴¹ Primum P623 Som40 Sor19 ] Primo Rusch

⁴² homini restauravit sabbato P623 Som40 Sor19 ] curavit Rusch

⁴³ restrinxit] restringit Som40

⁴⁴ quinque P623 Som40 Sor15 ] Rusch

⁴⁵ septem sic P623 Sor19² Rusch ] quinque Som40 Sor19*

Numérotation du verset Mc. Prol.11828,7

^marg.| +In primo Mattheus, Marcus, Lucas, Ioannes ; in secundo Mattheus, Marcus, Lucas ; in tertio Mattheus, Lucas, Ioannes ; in quarto Mattheus, Marcus, Ioannes ; in quinto Mattheus, Lucas ; in sexto Mattheus, Marcus ; in septimo Mattheus, Ioannes ; in octavo, Marcus, Lucas ; in nono Lucas, Ioannes ; in decimo quilibet solus.^G

^G ¶Codd. : in capite prologi Som40 (f. 126r) ; om. Rusch Ω^S

Numérotation du verset Mc. Prol.11828,8

^marg.| +Mattheus, Lucas, Ioannes, nullum ternarium ; Marcus, Ioannes, nullum binarium habet. ^H

^H ¶Codd. : in capite prologi Som40 (f. 126r) ; om. Rusch . Ω^S

Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Mc. Prothemata in Marcum), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 22/11/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=56&chapitre=56_Prol.11828)

Signaler un complément d'information

Notes :

<56. - Marci evangelium**>

<56.11828> Prothemata in Marcum