Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

Glossa ordinaria

Biblia communis

Capitulum 3

Numérotation du verset Mc. 3,1

Et introivit¹ iterum in synagogam²

¹ introivit Ω^F Ω^J Ω^L CorS1 Li447 Rusch Weber ] introiit Li447@ , intravit Ω^V, + Ihesus Ω^S |

² in Cava Weber (Z G) Φ CorS1 Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Ω^S Ω^V] om. Rusch Weber |

et erat ibi homo

habens manum aridam.

Numérotation du verset Mc. 3,2

Et observabant eum

si sabbatis curaret ut accusarent eum³.

³ eum Li447 Li447@ Ω^J Ω^S ] illum Ω^V Ω^L Rusch Weber

Numérotation du verset Mc. 3,3

Et ait homini habenti manum aridam:

Surge in medium⁴.

⁴ medium] medio Ω^S Ω^V

Numérotation du verset Mc. 3,4

Et dicit eis: Licet sabbatis benefacere an male?

Animam salvam facere

an perdere?

At illi tacebant.

Numérotation du verset Mc. 3,5

Et circumspiciens eos cum ira

contristatus⁵ super cecitatem⁶ cordis eorum dicit homini: Extende manum tuam.

⁵ contristatus Ω^L Ω^V Rusch Weber ] + est Ω^S |

⁶ cecitatem Ω^J Ω^L Ω^V Rusch ] cecitate Li447 Li447@ Clementina Weber |

Et extendit

et restituta est manus illi⁷.

⁷ illi Ω^L Ω^S Ω^V Li447 Li447@ Rusch Clementina Weber ] illius Ω^J

Numérotation du verset Mc. 3,6

Exeuntes autem

Pharisei statim ⁸ cum Herodianis

⁸ Pharisei statim Ω^S Ω^V Li447 Li447@ ] inv. Ω^J Ω^L Rusch Weber

consilium⁹

⁹ consilium Ω^L Ω^V Rusch Weber ] concilium Ω^S

faciebant adversus eum

quomodo eum perderent.

Numérotation du verset Mc. 3,7

Iesus autem¹⁰

¹⁰ Iesus autem Ω^S Ω^V Clementina ] Et Iesus Ω^L Li447 Li447@ Rusch Weber

cum discipulis suis

secessit ad mare

et multa turba

a Galilea

et Iudea

secuta est eum

Numérotation du verset Mc. 3,8

et¹¹ ab Hierosolymis

¹¹ et Ω^J Ω^LΩ^S Rusch Weber ] om. Ω^V

et ab Idumea

et trans Iordanem.

Et qui circa Tyrum

et Sidonem

multitudo magna

audientes que faciebat

Numérotation du verset Mc. 3,9

venerunt ad eum.

dixit Iesus¹²* discipulis suis ut¹³ navicula

¹² Iesus Ω^S Ω^V] om. Ω^J Ω^L Linz447@ Li447 Rusch Weber |

¹³ ut] + in Ω^V² |

sibi deserviret propter turbam ne comprimerent

eum.

Numérotation du verset Mc. 3,10

Multos enim sanabat ita ut irruerent in eum ut illum tangerent.

Quotquot autem¹⁴ habebant plagas

¹⁴ autem Amiatinus Wordsworth (P9389 D H K To22 O R X Y) Ω^J Ω^S Ω^V Li447 Li447@] om. Cava Wordsworth (G Θ I L M Q T V Z) Sarum Ω^L Rusch Weber

Numérotation du verset Mc. 3,11

et spiritus immundi¹⁵

¹⁵ immundi Ω^L Rusch Weber ] immundos Ω^V( super rasur. )

cum illum videbant¹⁶ procidebant ei et clamabant

¹⁶ videbant Ω^J Ω^L Ω^S Li447@ Ω^V Weber ] viderent Rusch (hapax)

dicentes:

Numérotation du verset Mc. 3,12

Tu es Filius Dei. Et vehementer comminabatur

eis

ne manifestarent

illum¹⁷.

¹⁷ illum Ω^J Ω^L Ω^S Ω^V Rusch Weber ] eum Li447 Li447@

Numérotation du verset Mc. 3,13

Et ascendens

in montem vocavit

ad se

quos voluit ipse

et venerunt ad eum¹⁸.

¹⁸ eum Ω^L Ω^S Ω^V Li447 Li447@ Rusch Clementina Weber] ipsum Ω^J

Numérotation du verset Mc. 3,14

Et fecit ut essent duodecim cum illo

et ut mitteret eos predicare.

Numérotation du verset Mc. 3,15

Et dedit illis potestatem curandi infirmitates¹⁹ et eiciendi demonia.

¹⁹ infirmitates] infirmitatē Ω^S

Numérotation du verset Mc. 3,16

Et imposuit Simoni nomen Petrus

Numérotation du verset Mc. 3,17

Iacobum

Zebedei

et Ioannem

fratrem Iacobi et imposuit eis nomina Boanerges quod est filii tonitrui,

Numérotation du verset Mc. 3,18

et Andream

et Philippum

et Bartholomeum

et Mattheum

et Thomam

et Iacobum Alphei

et Thadeum²⁰

²⁰ Thadeum] scrips., Thaddeum Ω^J Weber , Tadeum Ω^S, Thatheum hic et infra in glosa Rusch

et²¹ Simonem Cananeum²²

²¹ et Ω^L Li447 Ω^J Ω^S Ω^V Rusch Weber] om. Li447@ |

²² C(h)ananeum Ω^L Ω^J Ω^V Rusch Weber ] Chaneum Ω^S |

Numérotation du verset Mc. 3,19

et Iudam

Scarioth

qui tradidit²³ illum.

²³ tradidit Li447@ Ω^J Ω^S Ω^V Rusch ] et praem. Ω^L Weber

Numérotation du verset Mc. 3,20

Et veniunt ad domum

et convenit

iterum turba

ita ut non possent neque panem

manducare.²⁴

²⁴ panem manducare] inv. Ω^V

Numérotation du verset Mc. 3,21

Et cum audissent

sui

exierunt²⁵

²⁵ sui exierunt Cor1 (lectio certior) Rusch Weber ] discipuli praem. Ω^S Ω^V

tenere eum.

Dicebant enim:

Quoniam in furorem versus est.

Numérotation du verset Mc. 3,22

Et scribe

qui ab Hierosolymis

descenderant dicebant:

Quoniam²⁶

²⁶ Quoniam Ω^SΩ^L] om. Ω^V

Beelzebub

habet et quia in principe demoniorum²⁷ eicit demonia.

²⁷ demoniorum Cor3 (al.) Ω^L Ω^S Ω^V Rusch ] demonum Ω^J

Numérotation du verset Mc. 3,23

Et convocatis eis

in parabolis

dicebat illis: Quomodo

potest Satanas Satanan eicere?

Numérotation du verset Mc. 3,24

Et si regnum

in se dividatur

non potest stare regnum illud.²⁸

²⁸ stare - regnum illud Ω^S] inv. Ω^S

Numérotation du verset Mc. 3,25

Et si domus

super²⁹

²⁹ super Ω^J Ω^L Ω^S Rusch Weber ] supra Li447@ Ω^V

semetipsam³⁰ dispertiatur

³⁰ semetipsam Ω^L Ω^S] se ipsam Ω^V

non potest³¹ domus illa stare.

³¹ potest Li447@ Ω^S Ω^V (p^t) Rusch Clementina ] poterit Ω^J Ω^L Weber

Numérotation du verset Mc. 3,26

si Satanas

consurrexerit in

semetipsum, dispertitus est et non poterit³² stare sed finem habet.

³² poterit Ω^J Ω^L Li447@ Ω^S Ω^V Rusch ] potest Weber

Numérotation du verset Mc. 3,27

Nemo potest

vasa

fortis

ingressus in domum³³ diripere,

³³ ingressus in domum Ω^J Ω^L Ω^S Ω^V Rusch Weber ] inv. Li447@

nisi prius fortem³⁴

³⁴ fortem] fortē Ω^S forte Ω^V

alliget

et tunc domum eius³⁵ diripiet.

³⁵ eius Ω^J Ω^L Li447@ Ω^S Ω^V Weber ] om. Rusch

Numérotation du verset Mc. 3,28

Amen dico vobis

quoniam omnia dimittentur

filiis hominum

peccata

et blasphemie

quibus blasphemaverint³⁶.

³⁶ blasphemaverint Ω^L Li447@ Ω^V Rusch Clementina Weber ] blasphemaverunt Ω^J, et praem. Li447, blasphemav’nt Ω^S

Numérotation du verset Mc. 3,29

Qui autem blasphemaverit

in Spiritum sanctum,

non habet³⁷ remissionem in eternum

³⁷ habet Ω^L Rusch Weber ] habebit Ω^S Ω^V

sed reus erit

eterni delicti.

Numérotation du verset Mc. 3,30

Quoniam dicebant: Spiritum immundum habet.

Numérotation du verset Mc. 3,31

Et veniunt³⁸

³⁸ veniunt Ω^J Ω^L Ω^S Ω^V Rusch Weber] venerunt Catena (Cbg132 Cbg132@ Li447 Li447@)

mater eius et fratres

et foris stantes

miserunt ad eum vocantes eum.

Numérotation du verset Mc. 3,32

Et sedebat circa eum

turba.

Et dicunt ei: Ecce mater tua et fratres tui³⁹ foris querunt te.

³⁹ et fratres tui] om. Cbg132 Li447

Numérotation du verset Mc. 3,33

Et respondens eis ait⁴⁰:

⁴⁰ eis ait Ω^L Rusch Weber ] ait eis Ω^S, ait illis Ω^V

Que est mater mea et fratres mei?

Numérotation du verset Mc. 3,34

Et circumspiciens eos

qui in circuitu eius sedebant ait: Ecce mater mea et fratres mei.

Numérotation du verset Mc. 3,35

Qui enim fecerit voluntatem Dei, hic frater meus et soror mea et mater est.

Capitulum 3

Numérotation du verset Mc. 3,1

{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 968va ; facsim., p. 96va} Et introivit¹ iterum in synagogam²

¹ introivit Ω^F Ω^J Ω^L CorS1 Li447 Rusch Weber ] introiit Li447@ , intravit Ω^V, + Ihesus Ω^S

² in Cava Weber (Z G) Φ CorS1 Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Ω^S Ω^V] om. Rusch Weber

^interl.| ubi maius donum scientie, ibi maius periculum culpe

et erat ibi homo

^interl.| genus humanum

habens manum aridam.

^marg.| MANUM ARIDAM. BEDA. Que ad fructum vetitum extensa est, a bono opere aruit, per manus Christi in cruce extensas, bonorum operum sucis restituta est.

^marg.| HIERONYMUS. Homo iste significat avaros qui nolentes dare volunt accipere, predari et non largiri, quibus dicitur ut extendant suas manus, id est qui furabatur iam non furetur magis autem laboret operans manibus suis quod bonum est ut habeat unde tribuat necessitatem patienti.

Numérotation du verset Mc. 3,2

Et observabant eum

^marg.| ET OBSERVABANT. BEDA. Quia discipulos probabiliter excusaverat, ipsum observant, ut si in sabbato curet transgressionis, si non curet crudelitatis aut imbecillitatis arguant.

si sabbatis curaret ut accusarent eum³.

³ eum Li447 Li447@ Ω^J Ω^S ] illum Ω^V Ω^L Rusch Weber

Numérotation du verset Mc. 3,3

Et ait homini habenti manum aridam:

^interl.| calumniam prevenit

Surge in medium⁴.

⁴ medium] medio Ω^S Ω^V

^interl.| ut ab omnibus videatur

Numérotation du verset Mc. 3,4

Et dicit eis: Licet sabbatis benefacere an male?

^interl.| hominem curare an non

^marg.| LICET SABBATIS etc. BEDA. Arguit quod legis precepta prava interpretatione violant, estimantes in sabbato a bono feriandum, cum lex dicat^a: «Omne opus servile non facietis in eo», id est peccatum. Hoc precepto figuratur, quia qui per sex seculi etates bona fecerint, in septima a malis tantum feriabunt. Non enim erit otiosus boni operis fructus, in laude Dei quiescere.

^a Lv. 23, 7.

^marg.| Mattheus dicit illos interrogasse^b, Marcus et Lucas interrogatos fuisse^c. Sed illi prius interrogaverunt et Iesus cognita nequitia eorum statuit in medio eorum sanandum et interrogavit, quod Marcus et Lucas dicunt. Et tunc, illis tacentibus, similitudinem preposuit de ove et conclusit quod licet sabbato benefacere. Et sic «circumspiciens» etc.

^b Cf. Mt. 12, 10: « Et ecce homo manum habens aridam, et interrogabant eum, dicentes: Si licet sabbatis curare? ut accusarent eum ».

^c Cf. Lc. 6, 9: « Ait autem ad illos Iesus: Interrogo vos si licet sabbatis benefacere, an male: animam salvam facere, an perdere? ».

Animam salvam facere

^marg.| ANIMAM. BEDA. Hominem totum per partem significat, vel quia propter animam hoc faciebat, vel quod hec manus sanatio anime salutem significat.

an perdere?

^marg.| PERDERE. BEDA. Non quod summe pius quemquam possit perdere, sed eius non salvare est perdere. Sicut dicitur indurasse cor pharaonis non quod obduravit sed obduratum non emollivit^d.

^d Cf. Ex. 4, 21: « Dixitque ei Dominus revertenti in Egyptum: Vide ut omnia ostenta que posui in manu tua, facias coram Pharaone: ego indurabo cor eius, et non dimittet populum ». Cf. etiam Ex. 7, 3 ; 9, 12 ; 10, 1.20.27 ; 11, 10 ; 14,4.

At illi tacebant.

^interl.| non audentes respondere

Numérotation du verset Mc. 3,5

Et circumspiciens eos cum ira

^interl.| quasi incrudulitate illorum irascens

contristatus⁵ super cecitatem⁶ cordis eorum dicit homini: Extende manum tuam.

⁵ contristatus Ω^L Ω^V Rusch Weber ] + est Ω^S

⁶ cecitatem Ω^J Ω^L Ω^V Rusch ] cecitate Li447 Li447@ Clementina Weber

^marg.| EXTENDE MANUM. BEDA. Moraliter. Infructuosa debilitas anime, non melius curatur quam eleemosyne largitione. Unde: «Qui habet duas tunicas det unam non habenti et qui habet escas similiter faciat»^e. Et in ecclesiastico: «Fili non sit manus tua porrecta ad capiendum et ad dandum collecta»^f. Frustra enim manus in oratione ad Dominum expandit, qui eas ad rogantem viduam non extendit.

^e Lc. 3, 11.

^f Sir. 4, 36.

Et extendit

^interl.| illico

et restituta est manus illi⁷.

⁷ illi Ω^L Ω^S Ω^V Li447 Li447@ Rusch Clementina Weber ] illius Ω^J

^marg.| ET RESTITUTA etc. Magnum studium nequitie in crimen reputant, quod ad verbum illius sanata est manus. Neque in sabbato potest convinci laborasse qui «dixit et facta sunt»^g, cum ipsi in sabbatis cibos portent calices porrigant et cetera victui necessaria.

^g Ps. 32, 9 ; Ps. 148, 5.

Numérotation du verset Mc. 3,6

Exeuntes {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 968vb ; facsim., p. 96b} autem

^marg.| Exeuntes autem. Qui per se non possunt, socios iniquitatis querunt.

Pharisei statim ⁸ cum Herodianis

⁸ Pharisei statim Ω^S Ω^V Li447 Li447@ ] inv. Ω^J Ω^L Rusch Weber

^marg.| HIERONYMUS. Similis similes querit

^interl.| quia soli non possunt

^marg.| CUM HERODIANIS etc. Ministri Herodis, propter inimicitias quas ipse adversus Ioannem exercebat, Iesum insidiis et odiis persequebantur quem Ioannes predicabat.

consilium⁹

⁹ consilium Ω^L Ω^V Rusch Weber ] concilium Ω^S

^interl.| gens sine consilio

faciebant adversus eum

^marg.| magna inania qui salute indigens de nece salvatoris consiliatur

quomodo eum perderent.

^interl.| quia ratione vincuntur, mortem machinantur

Numérotation du verset Mc. 3,7

Iesus autem¹⁰

¹⁰ Iesus autem Ω^S Ω^V Clementina ] Et Iesus Ω^L Li447 Li447@ Rusch Weber

^interl.| ideo

cum discipulis suis

^interl.| medicus cedit insano populo

secessit ad mare

^interl.| odientibus cedit, amantibus accedit

^marg.| SECESSIT. Fugit ut homo, quia nondum venerat hora eius et passionis eius extra Hierusalem non erat locus.

et multa turba

^marg.| ET MULTA TURBA. BEDA. Magistri plebis et ministri regis odio persequuntur, vulgus indoctum dilectione sequitur, et plurimi sanari merentur.

a Galilea

^interl.| rota

et Iudea

^interl.| confessio

secuta est eum

Numérotation du verset Mc. 3,8

et¹¹ ab Hierosolymis

¹¹ et Ω^J Ω^LΩ^S Rusch Weber ] om. Ω^V

^interl.| visio pacis

et ab Idumea

^interl.| sanguinea

et trans Iordanem.

^interl.| aliena descensio

Et qui circa Tyrum

^interl.| angustia

et Sidonem

^interl.| venatio piscis

multitudo magna

^interl.| quia

audientes que faciebat

^interl.| BEDA. Opinionem virtutum

Numérotation du verset Mc. 3,9

venerunt ad eum.

^marg.| BEDA. Allegor<ice>. De synagoga secedit ad mare etc. Iudeam relinquit ad gentes venit cum discipulis, scilicet predicantibus apostolis corda gentium adiit, et sic multos ad se venientes suscepit et desideratam salutem dedit. Unde apte subditur: Et dixit discipulis suis .

^interl.| ideo

dixit Iesus¹²* discipulis suis ut¹³ navicula

¹² Iesus Ω^S Ω^V] om. Ω^J Ω^L Linz447@ Li447 Rusch Weber

¹³ ut] + in Ω^V²

^interl.| Ecclesia de gentibus congregata

^interl.| NAVICULA. Ecclesia de gentibus congregata fluctus seculi mente transgressa, que quanto sinum cordis gratie recipiende dilatat, tanto fluctus seculi securius calcat.

sibi deserviret propter turbam ne comprimerent

^interl.| discordes

^marg.| NE COMPRIMERENT. Comprimunt qui Ecclesie pacem turbant. Tangunt qui fidem vero corde et dilectione suscipiunt. Qui tetigere sanati esse perhibentur, fugiens comprimentes naviculam ascendit.

eum.

^interl.| ideo confluebant quia

Numérotation du verset Mc. 3,10

Multos enim sanabat ita ut irruerent in eum ut illum tangerent.

^interl.| fideles

Quotquot autem¹⁴ habebant plagas

¹⁴ autem Amiatinus Wordsworth (P9389 D H K To22 O R X Y) Ω^J Ω^S Ω^V Li447 Li447@] om. Cava Wordsworth (G Θ I L M Q T V Z) Sarum Ω^L Rusch Weber

Numérotation du verset Mc. 3,11

et spiritus immundi¹⁵

¹⁵ immundi Ω^L Rusch Weber ] immundos Ω^V( super rasur. )

^marg.| ET SPIRITUS IMMUNDI. BEDA. Uterque et plagas habentes et immundi spiritus. Sed infirmi pia intentione salutis demoniaci vel potius in eis demones, non solum timore coacti ad procidendum verum etiam ad confitendum maiestatem eius. Presentia enim eius perterriti, quem filium Dei esse iam iamque noverant, celare non poterant. Saniores Arianis qui etiam hodie negant filium Dei esse.

cum illum videbant¹⁶ procidebant ei et clamabant

¹⁶ videbant Ω^J Ω^L Ω^S Li447@ Ω^V Weber ] viderent Rusch (hapax)

^interl.| demones

dicentes:

Numérotation du verset Mc. 3,12

Tu es Filius Dei. Et vehementer comminabatur

^interl.| «Peccatori dixit Deus: quare tu enarras iustitias meas?» etc.^h

^h Ps. 49, 16.

eis

^interl.| demonibus et curatis

ne manifestarent

^marg.| NE MANIFESTARENT. BEDA. Non solum demones qui inviti, vel ab eo sanati qui sponte confitentur, sed et apostoli toto orbe post passionem predicaturi, ante passionem tacere iubentur, ne divina maiestate predicata passio differetur et sic salus mundi.

illum¹⁷.

¹⁷ illum Ω^J Ω^L Ω^S Ω^V Rusch Weber ] eum Li447 Li447@

^interl.| Deum esse, ne differetur passio

Numérotation du verset Mc. 3,13

Et ascendens

^interl.| gratia

^marg.| ET ASCENDENS. BEDA. Postquam immundos spiritus se predicare prohibuit, sanctos elegit qui eum predicarent et nefandos spiritus eiicerent.

in montem {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 969ra ; facsim., p. 97a} vocavit

^marg.| Mons iste significat altitudinem iustitie qua instruendi et quam predicaturi erant {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 969ra ; facsim., p. 97a} per locum admonet ad celestia erigi, sic et legem in monte dedit.

^marg.| HIERONYMUS. Consuetudo divine Scripture est allegorice loqui, sed nos sic excelsa sensibus nostris applicemus, ut historie veritatem cernamus. Christus enim solus spiritualiter mons est celestium rerum qualitate copiosus, ex quo fluunt aque vive et quicquid summe bonum creditur, in hoc fundatur qui est mons omnium montium, et sanctus sanctorum, quos quotidie ad se invitat. In montem vocantur excelsi et merito et verbo, ut locus congruat meritis altis.

ad se

^interl.| non meritis, sed divine gratie est

quos voluit ipse

^interl.| «Non vos me elegistis, sed ego elegi vos»ⁱ

ⁱ Io. 15, 16.

et venerunt ad eum¹⁸.

¹⁸ eum Ω^L Ω^S Ω^V Li447 Li447@ Rusch Clementina Weber] ipsum Ω^J

^interl.| libero arbitrio

Numérotation du verset Mc. 3,14

Et fecit ut essent duodecim cum illo

^marg.| ut ter quaterni fidem caritatis per quatuor partes orbis predicarent. Unde ^j: «Ab oriente porte tres, ab aquilone porte tres, ab Austro porte tres, ab occasu porte tres»

^j Apc. 21, 13.

^marg.| UT ESSENT DUODECIM CUM. Speciem Iacob dilexit Deus^k, cum videret excelsus gentes et separaret filios Adam, statuit terminos populorum iuxta numerum filiorum Israel ut sint super thronos duodecim, iudicantes duodecim tribus Israel, quibus data est potestas quam Filius accepit a Patre secundum carnem^l ut opera que ipse fecit et ipsi faciant et maiora horum faciant^m

^k Cf. Ps. 46, 5: « Elegit nobis hereditatem suam ;speciem Iacob quam dilexit ».

^l Cf. Io. 17, 2: « Hec locutus est Iesus: et sublevatis oculis in celum, dixit: Pater, venit hora: clarifica Filium tuum, ut Filius tuus clarificet te: sicut dedisti ei potestatem omnis carnis, ut omne, quod dedisti ei, det eis vitam eternam ».

^m Cf. Io. 14, 12: « alioquin propter opera ipsa credite. Amen, amen dico vobis, qui credit in me, opera que ego facio, et ipse faciet, et maiora horum faciet: quia ego ad Patrem vado ».

et ut mitteret eos predicare.

Numérotation du verset Mc. 3,15

Et dedit illis potestatem curandi infirmitates¹⁹ et eiciendi demonia.

¹⁹ infirmitates] infirmitatē Ω^S

^marg.| BEDA. Dedit etiam potestatem mortuos suscitandi sicut Mattheus dicitⁿ, ut virtus ostensa, fidem verbo daret, et nova facerent qui nova predicabant. Nunc autem quia numerus fidelium crevit, multi vitam virtutum tenent et signa virtutum non habent, quia frustra foras miraculum ostenditur si deest qui intus operetur, quia: «Lingue in signum sunt non fidelibus sed infidelibus»^o.

ⁿ Mt. 10, 8: « Infirmos curate, mortuos suscitate, leprosos mundate, demones eicite: gratis accepistis, gratis date ».

^o 1Cor. 14, 22.

Numérotation du verset Mc. 3,16

Et imposuit Simoni nomen Petrus

^marg.| ET IMPOSUIT. BEDA. Non modo primum sed cum adducto ab Andrea dixit: «Tu vocaberis Cephas quod interpretatur Petrus»^p. Sed hic evangelista te attentum reddit dicens quod eum Dominus sic cognominaverit. Aliter enim putares sic vocari casu, non providentia Dei. Voluit autem eum Deus prius alio nomine vocari, ut ex mutatione nominis vivacitas sacramenti notaretur, id est grece vel latine ‘Petrus’, quod Syriace Cephas et in utraque lingua a ‘petra’ dictum, de qua: «Petra autem erat Christus»^q. Sicut enim a Christo luce lux mundi vocantur apostoli, sic a petra Petrus. Simon ponens merorem negationis scilicet viso Domino post resurrectionem. Vel audiens tristitiam mortis scilicet cum ei dicitur^r: «Alius te cinget et ducet quo tu non vis»

^p Io. 1, 42.

^q 1Cor. 10, 4.

^r Io. 21, 18.

^marg.| HIERONYMUS. Et imposuit Simoni nomen Petrus. De obedientia ascendit ad agnitionem: «Qui enim habet dabitur ei et abundavit»^s. Et Iacobum, qui supplantata habet desideria carnis. Et Ioannem, qui gratia accepit quod alii per laborem. Et imposuit eis nomina Boanerges quod filii tonitrui Quorum sublime meritum in monte meretur audire tonitruum Patris per nubem de Filio tonantis^t: «Hic est Filius meus dilectus», ut per nubem carnis et ipsi Christi ignem ac fulgura in pluviam spargerent in terris, quoniam Dominus in pluviam fulgura fecit, ut extinguat misericordia quod iudicium exurit. Unde^u: «Misericordiam et iudicium cantabo tibi, Domine».

^s Mt. 13, 12.

^t Mt. 17, 5.

^u Ps. 101, 1.

Numérotation du verset Mc. 3,17

^interl.| vocavit ad se

Iacobum

^interl.| supplantatorem

^interl.| IACOBUM. Qui curam carnis Domino vocante supplantavit et ipsam carnem Herode trucidante contempsit.

Zebedei

^interl.| fugitivi

et Ioannem

^marg.| IOANNEM. BEDA. In quo est gratia vel Domini gratia, qui ob amoris precipui gratiam quam virginali gloria promeruit, supra redemptoris sui pectus in cena recubuit.

fratrem Iacobi et imposuit eis nomina Boanerges quod est filii tonitrui,

^marg.| FILII TONITRUI. BEDA. Quorum unus intonans, vocem theologam - quam nemo prius edere noverat - emisit^v: «In principio erat Verbum» etc. Quam tanto pondere gravidam reliquit, ut si aliquanto plus intonare voluisset, nec ipse mundus capere potuisset.

^v Io. 1, 1.

Numérotation du verset Mc. 3,18

et Andream

^interl.| BEDA. Virilis a greco aner, quod est vir, quia viriliter Domino adhesit.

^marg.| ET ANDREAM. HIERONYMUS. Qui viriliter vim facit perditionis sue, ut responsum mortis semper in se habeat et animam semper in manibus suis.

{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 969rb ; facsim., p. 97b} et Philippum

^interl.| Os lampadis vel lampadarum

^marg.| ET PHILIPPUM. HIERONYMUS. Qui os lampadis est qui illuminat ore quod accepit cui datum est opus oris illuminati. Hoc locutionis genus sepe Scriptura commemorat, quando nomina propter mysteria sunt posita, quod nunc evangelista ex Dei persona vehementer affectans interserit.

et Bartholomeum

^interl.| Syrum est

^interl.| filius suspendentis aquas, predicatores ad celesti. Unde uberius inebrient corda terrenorum.

^marg.| ET BARTHOLOMEUM. HIERONYMUS. Qui est filius suspendentis aquas illius, scilicet qui dixit^w: «Mandabo nubibus meis ne pluant». Nomen vero filii Dei per pacem et dilectionem acquiritur^x: «Beati enim pacifici quoniam filii Dei vocabuntur» et^y: “Diligite inimicos vestros ut sitis filii Dei”.

^w Is. 5, 6.

^x Mt. 5, 9.

^y Mt. 5, 44-45: « Ego autem dico vobis: diligite inimicos vestros, benefacite his qui oderunt vos, et orate pro persequentibus et calumniantibus vos: ut sitis filii Patris vestri, qui in celis est: qui solem suum oriri facit super bonos et malos: et pluit super iustos et iniustos ».

et Mattheum

^interl.| donatus

^marg.| ET MATTHEUM. Qui est donatus. Cui non solum remissio peccatorum sed etiam in apostolorum numero esse datur, ut^z: ‘Leo et bos simul comedant et lupus cum agno'.

^z Cf. Is. 11, 6-8: « Habitabit lupus cum agno,et pardus cum hedo accubabit ; vitulus, et leo, et ovis, simul morabuntur,et puer parvulus minabit eos. Vitulus et ursus pascentur, simul requiescent catuli eorum ; et leo quasi bos comedet paleas ».

^marg.| Nota quod alii evangeliste Mattheum preponunt, et publicanum non dicunt. Ipse post Thomam se ponit et publicanum se dicit.

et Thomam

^interl.| abyssus vel geminus, grece: didimus.

^marg.| ET THOMAM. HIERONYMUS. Qui est abyssus. Multi enim profunda sciunt, sed non proferunt. Unde^aa: «Scio hominem in Christo» etc. usque: «Que non licet homini loqui».

^aa 2Cor. 12, 2-4: « Scio hominem in Christo ante annos quatuordecim, sive in corpore nescio, sive extra corpus nescio, Deus scit, raptum huiusmodi usque ad tertium celum. Et scio huiusmodi hominem sive in corpore, sive extra corpus nescio, Deus scit: quoniam raptus est in paradisum: et audivit arcana verba, quae non licet homini loqui ».

^marg.| BEDA. Thomas abyssus, quia altitudinem virtutis in resurrectione penetravit. Vel ‘geminus’ grece, quod dicitur ‘didimus’, id est dubius, propter dubium cor quia resurrectionem vix credidit.

et Iacobum Alphei

^interl.| ad differentiam Iacobi Zebedei, docti vel millesimi

^marg.| ET IACOBUM ALPHEI. Id est docti vel millesimi cuius^ab: «A latere cadent mille et decem millia a dextris tuis».

^ab Ps. 90, 7.

^marg.| +Iacob Alphei id est Iacob, minor filius Alphei frater Domini.^A ^ac

^ac Glossae seiunctim a textu Bibliae diffusae ; om. CCCM189

^A ¶Codd. : Lux94 P345 ; om. Rusch CCCM189

^marg.| HIERONYMUS. Iacobum Alphei cui ^ad: «Non est colluctatio adversus carnem et sanguinem sed adversus principes, potestates» etc.

^ad Eph. 6, 12.

^marg.| BEDA. Iacobum Alphei qui et frater Domini dicitur, quia Maria Alphei fuit soror matris Domini quam Ioannes Mariam Cleophe dicit^ae, fortasse quia idem Alpheus et Cleophas. Vel defuncto Alpheo, postnatum Iacobum Cleophe nupsit. Qui merito filius Alphei, id est docti. Inde enim post resurrectionem statim Hierosolymorum ordinatur episcopus, tamquam doctus vel docti filius.

^ae Cf. Io. 19, 25: « Stabant autem iuxta crucem Iesu mater eius, et soror matris eius, Maria Cleophe, et Maria Magdalene ».

et Thadeum²⁰

²⁰ Thadeum] scrips., Thaddeum Ω^J Weber , Tadeum Ω^S, Thatheum hic et infra in glosa Rusch

^interl.| corculus, id est cordis custos

^marg.| THADEUM. Custos cordis. Hunc Lucas in evangelio^af et in Actibus apostolorum^ag Iudam Iacobi nominat, quia frater Iacobi fratris Domini. Unde dicitur: filius Marie matris Iacobi et Ioseph et Iude et Simonis .

^af Cf. Lc. 6, 16: « Et Iudam Iacobi, et Iudam Iscariotem, qui fuit proditor ».

^ag Cf. Act. 1, 13: « Et cum introissent in cenaculum, ascenderunt ubi manebant Petrus, et Ioannes, Iacobus, et Andreas, Philippus, et Thomas, Bartholomeus, et Mattheus, Iacobus Alphei, et Simon Zelotes, et Iudas Iacobi ».

^marg.| HIERONYMUS. Et Thadeum qui est corculus, id est cordis cultor qui servat cor suum omni custodia. Munditia namque cordis videtur Deus ut per vitrum mundum.

et²¹ Simonem Cananeum²²

²¹ et Ω^L Li447 Ω^J Ω^S Ω^V Rusch Weber] om. Li447@

²² C(h)ananeum Ω^L Ω^J Ω^V Rusch Weber ] Chaneum Ω^S

^interl.| ad differentiam Simonis Petri

^marg.| ET SIMONEM. BEDA. Simon Cananeus²³ a Cana vico Galilee, qui et Simon Zelotes, id est emulator. Cana: zelus, Cananeus: Zelotes.

²³ Cananeus] scrips., Chananeus (Chana etc.) hic et ubique Rusch

^marg.| Et Simonem Cananeum , qui et Zelotes Simon, ponens vel habens tristitiam: «Beati namque qui lugent quoniam ipsi consolabuntur»^ah. Trinum luctum implet qui consolationem querit futuram. Deflet propria peccata cum David et Maria, cum Paulo flet “cum flentibus”^ai. Et flet multum cum Ioanne qui dicebat: ‘Et ego flebam multum quia nemo dignus inventus est qui aperire librum et solvere signacula eius'^aj. Zelotes autem dicitur quem comedit zelus domus Dei^ak ut Phynees et cessavit quassatio^al.

^ah Mt. 5, 5.

^ai Cf. Rm. 12, 15: « Gaudere cum gaudentibus, flere cum flentibus ».

^aj Cf. Apc. 5, 4-5: « Et ego flebam multum, quoniam nemo dignus inventus est aperire librum, nec videre eum. Et unus de senioribus dixit mihi: Ne fleveris: ecce vicit leo de tribu Iuda, radix David, aperire librum, et solvere septem signacula eius ».

^ak Cf. Ps. 68, 10: « Quoniam zelus domus tuae comedit me, et opprobria exprobrantium tibi ceciderunt super me».

^al Cf. Ps. 105, 30: « Et stetit Phinees, et placavit, et cessavit quassatio » ; Nm. 25, 7-8: « Quod cum vidisset Phinees filius Eleazari filii Aaron sacerdotis, surrexit de medio multitudinis, et arrepto pugione, ingressus est post virum Israelitem in lupanar, et perfodit ambos simul, virum scilicet et mulierem in locis genitalibus. Cessavitque plaga a filiis Israel ».

Numérotation du verset Mc. 3,19

et Iudam

^interl.| huius casus confirmat alios in humilitate

Scarioth

^interl.| memoria mortis

qui tradidit²⁴ illum.

²⁴ tradidit Li447@ Ω^J Ω^S Ω^V Rusch ] et praem. Ω^L Weber

^interl.| ET IUDAM SCARIOTH QUI. Qui non delet peccatum suum per penitentiam, nec illud deletur per memoriam. Unde^am: «Et peccatum matris eius non deleatur fiat contra Dominum semper».

^am Ps. 108, 14-15.

^marg.| Iudas : ‘confitens’ vel ‘gloriosus’. Scarioth : memoria mortis. Confessores multi sunt in Ecclesia superbi et gloriosi quorum primus Simon Magus, et alii heretici quorum memoria mortalis in Ecclesia celebratur ut deleatur.

^marg.| HIERONYMUS. Iudas Scariot h a vico in quo ortus, aut a tribu Isachar. Isachar 'merces pretium', scilicet perditionis. Scarioth : memoria mortis, quia non repente sed premeditatus Deum tradidit. Hic provide inter apostolos eligitur, quia magna vis veritatis quam nec adversarius minister infirmat. Voluit Dominus prodi a discipulo, ut tu a socio proditus modeste feras, tuum errasse iudicium, tuum perisse beneficium.

Numérotation du verset Mc. 3,20

Et veniunt ad domum

^marg.| HIERONYMUS. Hi enim apostoli circa tabernaculum Domini per quadrum terni excubant, et sancta Domini verba propriis operum humeris portant ut tabernaculum unum mansionibus multis ad terram promissionis portent. Quos unius exemplum ad timorem humiliat ut angelos luciferi casus ut^an: «Non glorietur sapiens in sapientia sua» sed: «Qui gloriatur in Domino glorietur»^ao.

^an Ier. 9, 23.

^ao 1Cor. 1, 31.

^marg.| ET VENIUNT etc. BEDA. Qui aliorum curam susceperunt, sollicite custodire debent conscientie domum, ut se prius inde alios regant.

^marg.| HIERONYMUS. Domus in qua conveniunt primitiva Ecclesia est. Turbe que impediunt panem manducare peccata et vitia sunt, quia: ‘Qui manducat corpus Domini indigne, iudicium sibi manducat et bibit non diiudicans corpus Domini'^ap. Unde Dominus in furorem vertitur cum dicit: «Nisi manducaveritis carnem Filii hominis et biberitis eius sanguinem, non habebitis vitam»^aq.

^ap Cf. 1Cor. 11, 29: « Qui enim manducat et bibit indigne, iudicium sibi manducat et bibit, non diiudicans corpus Domini ».

^aq Io. 6, 54.

et convenit

^interl.| felix occupatio salvatoris, felix studium turbe confluentis

iterum turba

^interl.| idiote minus eruditi

ita ut non possent neque panem

^interl.| etiam

manducare.²⁵

²⁵ panem manducare] inv. Ω^V

Numérotation du verset Mc. 3,21

Et cum audissent

^marg.| ET CUM AUDISSET. Turba frequentat eum sui tamquam furiosum despiciunt.

^marg.| {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 969va ; facsim., p. 98a} In quo salus gentium notatur et invidia Iudeorum reprobatur, de quibus: «In propria venit et sui eum non receperunt»^ar.

^ar Io. 1, 11.

sui

^interl.| discipuli

exierunt²⁶

²⁶ sui exierunt Cor1 (lectio certior) Rusch Weber ] discipuli praem. Ω^S Ω^V

^interl.| quem faciunt alii magnum, sui despiciunt: quia^as «Non est propheta sine honore nisi in patria sua»

^as Mt. 13, 57.

{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 969va ; facsim., p. 98a} tenere eum.

^interl.| tamquam furiosum

Dicebant enim:

^interl.| quia sapientie eius altitudinem capere non poterant, alieno sensu locutum putabant

Quoniam in furorem versus est.

^interl.| et hoc errabant discipuli

Numérotation du verset Mc. 3,22

Et scribe

^interl.| sapientes

^marg.| ET SCRIBE. BEDA. Si qui tarditate mentis non intelligunt verbum Dei, remanet tamen spes salutis si forte intelligant. Qui autem intelligere nolunt et invertunt quod intelligunt nulla spes est. Unde: Scribe , id est sapientes etc.

qui ab Hierosolymis

^marg.| AB HIEROSOLYMIS. Quod significat eum a civibus suis esse persequendum usque ad mortem. Legimus supra quia secuta est eum turba a Galilea et Iudea et Hierosolymis et trans Iordanem et circa Tyrum et Sidonem que sunt civitates gentilium. Et scribe ab Hierosolymis blasphemabant, quia turba populi Iudeorum illum cum palmis et laudibus perduxit gentiles desiderabant. Scribe et seniores populi de nece eius tractabant.

descenderant dicebant:

^interl.| hoc

Quoniam²⁷

²⁷ Quoniam Ω^SΩ^L] om. Ω^V

^marg.| HIERONYMUS. Patitur ipse quod nos pati docuit, dicens^at: «Beati eritis cum maledixerint vobis» homines

^at Mt. 5, 11.

Beelzebub

^interl.| vir muscarum

^marg.| BEELZEBUB. 'Vir muscarum' sive 'habens muscas' quo nomine principem demoniorum cognominabant propter sordes immolaticii cruoris.

habet et quia in principe demoniorum²⁸ eicit demonia.

²⁸ demoniorum Cor3 (al.) Ω^L Ω^S Ω^V Rusch ] demonum Ω^J

Numérotation du verset Mc. 3,23

Et convocatis eis

^interl.| ut probet ratione quia neque mentecaptus est neque in Beelzebub eicit demones

in parabolis

^interl.| ut non intelligant donec capiantur

dicebat illis: Quomodo

^interl.| hoc

potest Satanas Satanan eicere?

^interl.| nullo modo quia

^marg.| QUOMODO POTEST. BEDA. Eligant quod volunt. Si Satanas Satanan non potest eiicere, nihil contra Dominum dicunt. Si autem potest recedant a regno eius quod divisum stare non potest.

Numérotation du verset Mc. 3,24

Et si regnum

^interl.| causa premissa

in se dividatur

^interl.| ut demones pugnent contra se

non potest stare regnum illud.²⁹

²⁹ stare - regnum illud Ω^S] inv. Ω^S

^interl.| discordia maxime res dilabuntur

Numérotation du verset Mc. 3,25

Et si domus

^interl.| aliter probat idem

super³⁰

³⁰ super Ω^J Ω^L Ω^S Rusch Weber ] supra Li447@ Ω^V

^interl.| contra

semetipsam³¹ dispertiatur

³¹ semetipsam Ω^L Ω^S] se ipsam Ω^V

^interl.| pugnando

non potest³² domus illa stare.

³² potest Li447@ Ω^S Ω^V (p^t) Rusch Clementina ] poterit Ω^J Ω^L Weber

Numérotation du verset Mc. 3,26

^interl.| ergo

si Satanas

^interl.| de cuius regno estis

consurrexerit in

^interl.| contra

semetipsum, dispertitus est et non poterit³³ stare sed finem habet.

³³ poterit Ω^J Ω^L Li447@ Ω^S Ω^V Rusch ] potest Weber

Numérotation du verset Mc. 3,27

Nemo potest

^interl.| vos dicitis, quia in Beelzebub eicio demonia, sed: Nemo potest etc.

vasa

^interl.| homines a diabolo deceptos

fortis

^interl.| diaboli

ingressus in domum³⁴ diripere,

³⁴ ingressus in domum Ω^J Ω^L Ω^S Ω^V Rusch Weber ] inv. Li447@

^marg.| BEDA. Mundum in maligno positum in quo usque ad adventum salvatoris quasi in pacato imperio sine contradictione quiescebat

nisi prius fortem³⁵

³⁵ fortem] fortē Ω^S forte Ω^V

^interl.| diabolum

alliget

^interl.| a seductione compescat

et tunc domum eius³⁶ diripiet.

³⁶ eius Ω^J Ω^L Li447@ Ω^S Ω^V Weber ] om. Rusch

^interl.| ereptos a diabolo, Ecclesie adunavit et per distinctas graduum dignitates ordinavit: Et tunc domum etc.

^marg.| BEDA. Domum diripuit, quia omnes mundi partes a diabolo possessas apostolis et eorum successoribus quasi divisas provincias, ut populos ad fidem converterent distribuit.

Numérotation du verset Mc. 3,28

Amen dico vobis

^interl.| dicitis me immundum spiritum habere, sed

quoniam omnia dimittentur

^interl.| hec contra Novatianum qui in martyrio lapsis veniam negat.

filiis hominum

^interl.| digne penitentibus

peccata

^interl.| in quolibet

et blasphemie

^interl.| in Deum

quibus blasphemaverint³⁷.

³⁷ blasphemaverint Ω^L Li447@ Ω^V Rusch Clementina Weber ] blasphemaverunt Ω^J, et praem. Li447, blasphemav’nt Ω^S

Numérotation du verset Mc. 3,29

Qui autem blasphemaverit

^interl.| id est qui intelligens opera Dei cum negare non possit ex invidia contradicit et opera Spiritus sancti dicit esse Beelzebub.

^marg.| QUI AUTEM BLASPHEMAVERIT. HIERONYMUS. Quia non meretur penitentiam agere ut recipiatur, qui Christum intelligens principem demoniorum esse dicebat, quia numquam solvitur a carcere qui quadrantem verbi novissimum non solverit ante finem vite. Quatuor namque partibus fundatur denarius eterne vite, ut quod corde credis ore confitearis et quod confiteris opere compleas et quod compleveris docere non cessaveris^au: “Qui enim fecerit et docuerit hic magnus vocabitur in regno celorum”.

^au Mt. 5, 19.

^marg.| BEDA. Mattheus dicit^av: ‘Qui blasphemaverit in Spiritum sanctum vel verbum dixerit contra spiritum sanctum non habebit remissionem neque in hoc seculo neque in futuro'. Ubi ostendit quedam relaxari in futuro. Quod de minimis intelligendum est ut de sermone otioso, de risu nimio quorum etiam hec vita veniam promeruit.

^av Mt. 12, 32-33: « Ideo dico vobis: Omne peccatum et blasphemia remittetur hominibus, Spiritus autem blasphemia non remittetur. Et quicumque dixerit verbum contra Filium hominis, remittetur ei: qui autem dixerit contra Spiritum Sanctum, non remittetur ei, neque in hoc seculo, neque in future ».

in Spiritum sanctum,

^marg.| IN SPIRITUM SANCTUM. BEDA. Non quia spiritum non esse, vel quia esse sed non Deum esse, vel Deum esse sed minorem Patre et Filio. Quia hoc non invidia diabolica sed humana ignorantia sed: Quoniam dicebant etc.

{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 969vb ; facsim., p. 98b} non habet³⁸ remissionem in eternum

³⁸ habet Ω^L Rusch Weber ] habebit Ω^S Ω^V

^interl.| quia penitere digne non potest

^marg.| IN ETERNUM. Hoc contra Origenem qui omnibus peccatoribus veniam promittit post iudicium transactis innumeris seculis.^B

^B ¶Codd. : P17233 (82v) Rusch

^marg.| +Isaias^aw: “Mittentur in lacum, mittentur in carcere et in novissimis visitabuntur”. Ex hac auctoritate male intellecta prorumpens Origenes in presumptionem dampnatus est quia quodam modo Spiritus sancti benignitatem fatuam iudicabat in hoc quod non iud<icabit> malos, scilicet exquipando bonis non ultra iudicium puniendos.^C

^aw Cf. Is. 24, 22.

^C ¶Codd. : P17233² (82v scholia) Rusch

sed reus erit

^interl.| quia similis diabolo contra conscientiam suam maiestatem Dei oppugnat

eterni delicti.

^interl.| quia ipse eterne delinquit qui numquam penitet

Numérotation du verset Mc. 3,30

Quoniam dicebant: Spiritum immundum habet.

Numérotation du verset Mc. 3,31

Et veniunt³⁹

³⁹ veniunt Ω^J Ω^L Ω^S Ω^V Rusch Weber] venerunt Catena (Cbg132 Cbg132@ Li447 Li447@)

^interl.| eo predicante

mater eius et fratres

^interl.| populus Iudeorum

et foris stantes

^interl.| in littera

miserunt ad eum vocantes eum.

^interl.| foras

Numérotation du verset Mc. 3,32

Et sedebat circa eum

^interl.| BEDA. In spirituali intelligentia quiescebat

turba.

^interl.| gentilium

Et dicunt ei: Ecce mater tua et fratres tui⁴⁰ foris querunt te.

⁴⁰ et fratres tui] om. Cbg132 Li447

^marg.| FRATRES. HIERONYMUS. Non filii Marie semper virginis, ut mentitur Helvidius⁴¹ ^ax, vel Ioseph ex alia uxore, sicut alii garriunt, sed cognati.

^ax Cf. Hieronymus , Adversus Helvidium de Mariae virginitate perpetua, PL 23, 193-216.

⁴¹ Helvidius] corr. , Helindius cacogr. Rusch

^marg.| BEDA. Mystice. Mater et fratres populus Iudeorum ex quibus Christus secundum carnem, foris stant in litterali sensu. Turba in domo gentes in spirituali mysterio. Foris volunt Iudei videre Christum quia spiritualem intelligentiam non querentes, potius ad carnalia docenda eum exire cogunt vel querunt.

Numérotation du verset Mc. 3,33

Et respondens eis ait⁴²:

⁴² eis ait Ω^L Rusch Weber ] ait eis Ω^S, ait illis Ω^V

^interl.| nos quoque si foris stemus non cognoscemur

Que est mater mea et fratres mei?

^marg.| QUE EST MATER MEA? BEDA. Non refutat obsequi matri qui dicit: ‘Honora patrem et matrem'^ay. Sed ostendit se plus debere paternis mysteriis quam maternis affectibus, idem exemplo monstravit quod verbo ait: «Qui amat patrem aut matrem plus quam me non est me dignus»^az. Nec fratres iniuriose contemnit, sed opus spirituale prefecit cognationi docens meliorem esse copulam cordium quam corporum.

^ay Ex. 20, 12: « Honora patrem tuum et matrem tuam, ut sis longevus super terram, quam Dominus Deus tuus dabit tibi » ; Dt. 5, 16: « Honora patrem tuum et matrem, sicut precepit tibi Dominus Deus tuus, ut longo vivas tempore, et bene sit tibi in terra, quam Dominus Deus tuus daturus est tibi ».

^az Mt. 10, 37.

Numérotation du verset Mc. 3,34

Et circumspiciens eos

^interl.| ut attentos faciat

qui in circuitu eius sedebant ait: Ecce mater mea et fratres mei.

^marg.| ECCE MATER MEA. HIERONYMUS. Ut sciamus nos esse et fratres eius et matrem, si voluntatem Patris eius fecerimus ut coheredes simus, quia non in sexibus sed in factis discernit. Soror et frater credendo, mater predicando dum per predicationem amor Christi quasi ipse Christus in corde auditoris generatur.

Numérotation du verset Mc. 3,35

Qui enim fecerit voluntatem Dei, hic frater meus et soror mea et mater est.

^interl.| propter utrumque sexum fidelium

Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Mc. Capitulum 3), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 07/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=56&chapitre=56_3)

Signaler un complément d'information

Notes :

<56. - Marci evangelium**>

Capitulum 3

<56. - Marci evangelium**>

Capitulum 3