Capitulum 6
Numérotation du verset
Mc. 6,1
1 Et egressus inde, abiit in patriam suam.
1 Hic incipit capitulum 6:
CorS1
ΩJ ΩL ΩS
Catena
aurea
Et sequebantur eum2 discipuli sui.
2 eum
F
ΩJ
Rusch
] illum ΩL
Li447 Li447@ Weber
Numérotation du verset
Mc. 6,2
3 Et facto sabbato
3 Hic incipit capitulum 6 ΩF
cepit4 in synagoga docere.
4 cepit ΩL] + Ihesus ΩS
Et multi audientes admirabantur in doctrina eius dicentes: Unde huic hec omnia?
Et que est sapientia
que data est illi5
5 illi
Li447 Li447@
ΩJ ΩL ΩS
Weber
] huic
Rusch
et virtutes tales
que per manus eius efficiuntur?
Numérotation du verset
Mc. 6,3
Nonne hic6 est faber
6 hic ΩS
Rusch
] iste ΩJ ΩL CorS2 Li447 Li447@ Weber
filius Marie, frater
Iacobi et Ioseph7 et Iude et Simonis? Nonne et sorores eius hic nobiscum sunt? Et scandalizabantur in illo.
7 Ioseph
Cor1
L
*
ΩL ] Ioseth
Cor1
L
²
(ita debet scribi ut patet in interpretatione et in epistola Ieronimi contra Helvidium),
CorS2 (
Ieronimus dicit quod debet scribi
IOSETH
)
Numérotation du verset
Mc. 6,4
Et
dicebat illis8 Iesus: Quia non est propheta
8 illis ΩS
Li447@
] eis ΩJ ΩL
Li447 Rusch Weber
sine honore nisi in patria sua et in cognatione sua et in domo sua9.
9 in cognatione sua - et - in domo sua ΩL
Li447 Li447@ Rusch Weber
]
inv.
ΩS
Numérotation du verset
Mc. 6,5
Et non poterat ibi virtutem ullam facere nisi paucos infirmos impositis manibus curavit.10
10 nisi... curavit
Cor1
Numérotation du verset
Mc. 6,6
Et mirabatur propter incredulitatem illorum11.
11 illorum ΩJ ΩL
Li447 Li447@ Rusch
] eorum ΩS
Weber
Et circuibat castella in circuitu docens.
Numérotation du verset
Mc. 6,7
Et convocavit duodecim
et cepit eos mittere binos
et dabat illis potestatem spirituum immundorum.
Numérotation du verset
Mc. 6,8
Et precepit eis ne quid tollerent in via,
nisi virgam tantum,
non peram,
non panem,
neque in zona12 aes,
12 zona ΩL
Li447
Mi447@ ΩS
Rusch Weber
] zano
cacogr. Li447@
Numérotation du verset
Mc. 6,9
sed calciatos sandaliis13
13 sandaliis
CorS2
(« id est soleis » secundum Glosam [in Mt. 10, 10 ; Eph. 6, 15
marg.
] « ut pes neque tectus neque nudus sit ad terram [Glossa marg. in Mc. 6, 9
Rusch
] ». Item in hystoria dicuntur que secundum Isidorum sunt calciamenta rustica sed tamen hoc legitur de sandaliis [scandaliis
CorS2*
] Iudit 15 [Idt. 16, 11: «sandalia eius rapuerunt oculos»] que pulcherima erant sicut episcoporum; modo sunt forte duo genera: unum urbanum aliud rusticanum)
et ne induerentur14 duabus tunicis.
14 induerentur ΩJ ΩL ΩS
Rusch Weber
] indurentur
Li447@
Numérotation du verset
Mc. 6,10
Et dicebat eis: Quocumque introieritis in domum15
15 introieritis in domum ΩJ ΩL ΩS
Li447 Li447@ Weber
] domum introieritis
Rusch
illic manete donec exeatis inde.
Numérotation du verset
Mc. 6,11
Et16 quicumque non17 receperint vos18 nec audierint vos exeuntes inde, excutite pulverem de pedibus vestris in testimonium illis.
16 Et ΩL ΩS]
om. Clementina
|
17 non ΩJ ΩL Li447 Li447@ ΩS
Rusch
Weber]
om.
Li447@*
|
18 vos ΩL Li447 Li447@ Weber]
om.
ΩS ΩJ
Rusch
|
Numérotation du verset
Mc. 6,12
Et exeuntes predicabant
ut penitentiam agerent.
Numérotation du verset
Mc. 6,13
Et demonia multa eiciebant et unguebant oleo multos egros19
19 multos egros ΩL
Li447 Li447@
ΩS
Rusch Weber
]
inv.
ΩJ
et
sanabantur20.
20 sanabantur ΩS ΩJ
Li447@ Rusch
] sanabant ΩL
Weber
Numérotation du verset
Mc. 6,14
Et audivit rex
Herodes21.
21 rex Herodes ΩS
Rusch
]
inv.
ΩJ ΩL
Li447 Li447@ Weber
Manifestum enim factum est
nomen eius
et dicebat22: Quia Ioannes Baptista
22 dicebat ΩJ ΩL ΩS
Rusch Weber
] dicebant
Li447 Li447@
resurrexit23 a mortuis
23 resurrexit ΩS
Li447 Li447@ Rusch Weber
] surrexit ΩJ ΩL
et propterea virtutes operantur24 in illo.
24 virtutes operantur
Weber (s G)
ΩS
Rusch Clementina
]
inv.
ΩJ ΩL
Li447 Li447@
, inoperantur virtutes
Weber
Numérotation du verset
Mc. 6,15
Alii autem dicebant: Quia Elias est. Alii vero dicebant: Quia propheta est quasi unus
ex prophetis.
Numérotation du verset
Mc. 6,16
Quo audito Herodes ait: Quem ego decollavi Ioannem,
hic a mortuis resurrexit.
Numérotation du verset
Mc. 6,17
Ipse enim Herodes misit ac tenuit Ioannem et vinxit eum in carcerem25 propter Herodiadem uxorem Philippi fratris sui
25 carcerem ΩJ ΩS
Li447@ Rusch
] carcere ΩL
Weber
quia duxerat eam.
Numérotation du verset
Mc. 6,18
Dicebat enim Ioannes Herodi: Non licet tibi habere uxorem fratris tui.
Numérotation du verset
Mc. 6,19
Herodias autem26 insidiabatur illi27 et volebat occidere eum 28 nec poterat.
26 autem
Li447 Li447@
ΩS
Rusch Weber
] enim ΩL
|
27 illi ΩJ ΩS
Li447 Li447@ Weber
] ei
Rusch
|
28 occidere eum ΩJ ΩS
Li447 Li447@ Weber
] inv.
Rusch
|
Numérotation du verset
Mc. 6,20
Herodes
autem29
29 autem ΩJ ΩS
Li447 Li447@ Rusch
] enim ΩL
Weber
metuebat Ioannem sciens30 eum virum iustum et sanctum et custodiebat eum. Et audito eo multa faciebat, et libenter eum audiebat.
30 sciens ΩJ ΩL ΩS
Rusch Weber
] quia sciebat
Li447 Li447@
Numérotation du verset
Mc. 6,21
Et cum dies opportunus accidisset, Herodes in natali suo31 cenam fecit principibus et tribunis et primis Galilee.
31 in natali suo ΩS
Rusch
] natalis sui ΩJ ΩL
Li447 Li447@ Weber
Numérotation du verset
Mc. 6,22
Cumque introisset filia ipsius Herodiadis et saltasset et placuisset Herodi simulque recumbentibus32 rex ait puelle: Pete a me quod vis et dabo tibi.
32 recumbentibus ΩL ΩS
Li447 Rusch Weber
] discumbentibus ΩJ
Li447@
Numérotation du verset
Mc. 6,23
Et iuravit illi33:
33 illi]
iter
.
Li447@
Quia34 quicquid petieris dabo tibi licet dimidium regni mei.
34 quia ΩJ ΩL ΩS
Li447@ Rusch Weber
] quod
Li447@
*
Numérotation du verset
Mc. 6,24
Que cum exisset dixit matri sue: Quid petam? At illa dixit: Caput Ioannis Baptiste.
Numérotation du verset
Mc. 6,25
Cumque introisset statim cum festinatione ad regem petivit dicens: Volo ut protinus des mihi in disco
caput Ioannis Baptiste.
Numérotation du verset
Mc. 6,26
Et contristatus est rex
propter iusiurandum35
35 iusiurandum ΩJ ΩL ΩS
Rusch Weber
] + autem
Li447 Li447@
et propter simul recumbentes36 noluit eam contristari37
36 recumbentes ΩJ
Li447@ Rusch Weber
] discumbentes ΩL
Li447
ΩS
Clementina
|
37 contristari ΩS
Li447@
ΩJ
Rusch
] contristare ΩL
Weber
|
Numérotation du verset
Mc. 6,27
sed misso spiculatore precepit afferri caput Ioannis38 in disco
38 Ioannis
Li447@
ΩJ ] + Baptiste ΩS, eius ΩL
Rusch Weber
et decollavit eum in carcere
Numérotation du verset
Mc. 6,28
et attulit caput
eius
in disco et dedit illud puelle
et puella dedit matri sue.
Numérotation du verset
Mc. 6,29
Quo audito, discipuli eius venerunt et tulerunt corpus eius
et posuerunt illud in monumento39.
39 monumento ΩJ ΩL
Li447@
ΩS
Weber
] monumentum
Rusch
Numérotation du verset
Mc. 6,30
Et convenientes apostoli ad Iesum
renuntiaverunt illi40
40 illi ΩJ
Li447 Li447@ Rusch Weber
] ei ΩL ΩS
omnia que egerant
et docuerant.
Numérotation du verset
Mc. 6,31
Et ait illis: Venite seorsum in desertum locum
et41 requiescite
41 et ΩJ ΩL Li447 Li447@
Rusch
Weber]
om.
ΩS
pusillum.
Erant enim qui
veniebant
et redibant multi
et nec42 spatium
42 nec ΩL
Li447 Li447@
ΩS
Rusch Weber
] necdum ΩJ
manducandi43 habebant.
43 spatium – manducandi ΩJ
Li447@
ΩS
Rusch Clementina
]
inv.
ΩL
Li447 Weber
Numérotation du verset
Mc. 6,32
Et ascendentes in navim44
44 navim ΩJ
Li447 Li447@
ΩS
Rusch
] navi
Weber
, navem Cava Φ ΩL
Clementina
abierunt in desertum locum45 seorsum.
45 desertum locum ΩL
Li447@
ΩS
Rusch Weber
]
inv. Li447
Mt366
Numérotation du verset
Mc. 6,33
Et viderunt eos abeuntes et cognoverunt multi et pedestres
de omnibus civitatibus concurrerunt illuc46 et prevenerunt eos.
46 concurrerunt illuc ΩJ
Li447 Li447@ Rusch Weber
] cucurrerunt illud ΩS, cucurrerunt illuc ΩL
Numérotation du verset
Mc. 6,34
Et exiens vidit turbam multam Iesus et misertus est super eos
quia erant sicut oves non habentes pastorem. Et cepit illos docere47 multa.
47 illos docere ΩS
Rusch
]
inv.
ΩJ ΩL
Weber
, eos docere
Li447 Li447@
Numérotation du verset
Mc. 6,35
Et cum iam48 hora multa fieret,
48 iam ΩJ ΩL ΩS
Rusch
Weber]
om.
Li447 Li447@
accesserunt discipuli eius dicentes: Desertus est locus49 hic et iam hora preteriit.
49 est locus ΩL Li447 Li447@
Rusch
Weber] inv. ΩL ΩS
Numérotation du verset
Mc. 6,36
Dimitte illos ut euntes in proximas villas et vicos emant sibi cibos quos manducent.
Numérotation du verset
Mc. 6,37
Et respondens ait illis: Date illis50 manducare.
50 illis ΩJ ΩL
Rusch Weber
] eis
Li447 Li447@
, + vos ΩS
Et dixerunt51 ei: Euntes emamus ducentis denariis52 panes et dabimus illis53 manducare.
51 dixerunt ΩL] dixit
Li447
|
52 ducentis denariis ΩS
Rusch
Clementina ] inv. ΩJ ΩL Li447 Li447@ Weber
|
53 illis Li447 Li447@
Rusch
Weber] eis ΩJ ΩL
|
Numérotation du verset
Mc. 6,38
Et dicit eis: Quot panes habetis? Ite et videte. Et cum cognovissent dicunt: Quinque
et duos pisces.
Numérotation du verset
Mc. 6,39
Et precepit illis ut accumbere facerent omnes secundum contubernia
super viride fenum.
Numérotation du verset
Mc. 6,40
Et discubuerunt in partes per centenos
et54 quinquagenos.
54 et ΩJ Li447
Rusch
Clementina ]
om.
ΩS, + per ΩL Li447@ Weber
Numérotation du verset
Mc. 6,41
Et acceptis quinque panibus et duobus piscibus
intuens in celum,
benedixit et fregit panes55
55 panes ΩJ ΩL
Rusch Weber
] panem
Li447@
,
om.
ΩS
et dedit discipulis suis
ut ponerent
ante eos et duos pisces divisit omnibus.
Numérotation du verset
Mc. 6,42
Et manducaverunt omnes et saturati sunt.
Numérotation du verset
Mc. 6,43
Et sustulerunt reliquias, fragmentorum duodecim cophinos plenos et de piscibus.
Numérotation du verset
Mc. 6,44
Erant autem qui manducaverunt quinque millia virorum.
Numérotation du verset
Mc. 6,45
Et statim coegit
discipulos suos ascendere navim56 ut precederent eum trans fretum ad Bethsaidam57 dum ipse dimitteret populum.
56 navim ΩS] in
praem.
ΩJ, navem ΩL
Weber
|
57 ad Bethsaidam ΩL
Li447 Li447@ Rusch Weber
] a Bethsaida ΩS
|
Numérotation du verset
Mc. 6,46
Et cum58 dimisisset59 eos abiit in montem orare.
58 cum
CorS2
ΩJ ΩL
Li447 Li447@
ΩS
Weber
] + ipse
Rusch
|
59 dimisisset] + populum
Li447@
*, + solus
CorS2
(bene .E.
ET CUM DIMISISSET SOLUS ORARE.
alii correctiore trahunt vel delent li
SOLUS
)
|
Numérotation du verset
Mc. 6,47
Et cum sero esset, erat navis in medio mari
et ipse solus in terra.
Numérotation du verset
Mc. 6,48
Et videns
eos laborantes in remigando. Erat enim ventus
contrarius eis. Et circa quartam vigiliam noctis venit ad eos
ambulans supra60 mare.
60 supra ΩS
Rusch
] super ΩJ ΩL
Li447 Li447@ Weber
Et volebat preterire eos.
Numérotation du verset
Mc. 6,49
At illi ut viderunt eum ambulantem supra61 mare putaverunt phantasma esse et exclamaverunt.
61 supra ΩS
Rusch
] super ΩJ ΩL
Li447 Li447@ Weber
Numérotation du verset
Mc. 6,50
Omnes enim viderunt eum62 et conturbati sunt. Et statim locutus est cum eis
62 viderunt eum ΩS
Rusch
]
inv.
ΩJ ΩL
Li447 Li447@ Weber
et dixit eis: Confidite, ego sum. Nolite timere.
Numérotation du verset
Mc. 6,51
Et ascendit ad illos in navim63
63 navim] navem ΩL
Weber
et cessavit ventus. Et plus magis intra se stupebant.
Numérotation du verset
Mc. 6,52
Non enim intellexerant de panibus.
Erat enim cor eorum64 obcecatum.
64 eorum ΩS
Li447 Li447@ Rusch Weber
] illorum ΩJ ΩL
Numérotation du verset
Mc. 6,53
Et cum transfretassent pervenerunt65 in terram Genesareth et applicuerunt.
65 pervenerunt ΩJ ΩL
Li447@
ΩS
Weber
] venerunt
Rusch
Numérotation du verset
Mc. 6,54
Cumque egressi essent de navi continuo cognoverunt eum.
Numérotation du verset
Mc. 6,55
Et percurrentes universam regionem illam,
ceperunt in grabatis illos66 qui se male67 habebant circumferre
66 illos
Li447 Li447@ Rusch
] eos ΩJ ΩL ΩS
Weber
|
67 se male ΩJ ΩL Li447 Li447@ ΩS Weber] inv.
Rusch
|
ubi audiebant eum esse.
Numérotation du verset
Mc. 6,56
Et quocumque introibat, in vicos vel68 in villas aut69 civitates, in plateis ponebant infirmos et deprecabantur eum ut vel fimbriam
68 vel ΩJ ΩL ΩS
Rusch
Clementina Weber] aut Li447 Li447@
|
69 aut ΩL ΩS
Rusch
Clementina Weber] + in ΩJ Li447 Li447@
|
vestimenti eius tangerent. Et quotquot tangebant eum
salvi fiebant.
Capitulum 6
Numérotation du verset
Mc. 6,1
1 Et egressus inde, abiit in patriam suam.
1 Hic incipit capitulum 6:
CorS1
ΩJ ΩL ΩS
Catena
aurea
interl.|
Nazareth, ubi natus fuit
Et sequebantur eum2 discipuli sui.
2 eum
Ω
F
ΩJ
Rusch
] illum ΩL
Li447 Li447@ Weber
Numérotation du verset
Mc. 6,2
3 Et facto sabbato
3 Hic incipit capitulum 6 ΩF
interl.|
male sabbatum celebrat qui vacat a bonis operibus
cepit4 in synagoga docere.
4 cepit ΩL] + Ihesus ΩS
interl.|
ut pluribus proficiat
Et multi audientes admirabantur in doctrina eius dicentes: Unde huic hec omnia?
marg.|
UNDE
HUIC
HEC etc. Mira cecitas. In factis et dictis Christum cognoscere possunt, ob solam generis notitiam contemnunt.
Et que est sapientia
interl.|
id est doctrine
que data est illi5
5 illi
Li447 Li447@
ΩJ ΩL ΩS
Weber
] huic
Rusch
interl.|
vel:
huic
6
6 illi... huic] corr.,
inv. Rusch
et {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 972rb ; facsim., p. 103b} virtutes tales
interl.|
BEDA. Sanitates
interl.|
miracula
que per manus eius efficiuntur?
Numérotation du verset
Mc. 6,3
Nonne hic7 est faber
7 hic ΩS
Rusch
] iste ΩJ ΩL CorS2 Li447 Li447@ Weber
marg.|
FABER. BEDA. Qui operatur igni et spiritu. Undea: ‘Ipse baptizabit vos in igne et spiritu'. Faber est qui fabricatus est auroram et solem.
a Cf. Mc. 1, 8: « Ego baptizavi vos aqua, ille vero baptizabit vos Spiritu sancto ».
marg.|
HIERONYMUS. ‘Filius fabri’ vocatur et hoc mysticum scilicet fabri qui fabricatus est auroram et solem, Ecclesiam primam et sequentem in quarum figura mulier et puella sanantur.
filius Marie, frater
interl.|
cognatus
Iacobi et Ioseph8 et Iude et Simonis? Nonne et sorores eius hic nobiscum sunt? Et scandalizabantur in illo.
8 Ioseph
Cor1
L
*
ΩL ] Ioseth
Cor1
L
²
(ita debet scribi ut patet in interpretatione et in epistola Ieronimi contra Helvidium),
CorS2 (
Ieronimus dicit quod debet scribi
Ioseth
)
interl.|
hac de causa
Numérotation du verset
Mc. 6,4
Et
interl.|
ergo
dicebat illis9 Iesus: Quia non est propheta
9 illis ΩS
Li447@
] eis ΩJ ΩL
Li447 Rusch Weber
interl.|
«prophetam suscitabit vobis Deus»b
b Act. 7, 37.
marg.|
NON
EST
PROPHETA etc. Prope naturale est cives civibus invidere quia non opera, sed infantiam quam videre recordantur.
marg.|
ISIDORUS. Comitatur sepe vilitas Origenem utc: «Quis est filius Isai?» Sed “humilia Dominus respicit et alta a longe cognoscit”d.
c 1Sm. (1Rg.) 25, 10.
d Ps. 138, 6.
sine honore nisi in patria sua et in cognatione sua et in domo sua10.
10 in cognatione sua - et - in domo sua ΩL
Li447 Li447@ Rusch Weber
]
inv.
ΩS
Numérotation du verset
Mc. 6,5
Et non poterat ibi virtutem ullam facere nisi paucos infirmos impositis manibus curavit.11
11 nisi... curavit
Cor1
marg.|
ET
NON
POTERAT. Ne cives incredulos peius condemnaret faciens multas virtutes, vel quia in patria sua despicitur. Paucas ibi virtutes fecit et signa ne penitus excusabiles sint. Maiora quotidie in gentibus signa facit non tam in corporum sanatione quam animarum.
Numérotation du verset
Mc. 6,6
Et mirabatur propter incredulitatem illorum12.
12 illorum ΩJ ΩL
Li447 Li447@ Rusch
] eorum ΩS
Weber
marg.|
ET
MIRABATUR. BEDA. Non quasi de improviso sed quasi mirandum ostendit, quia nec prophetis credunt nec ipsi quem presentem cernunt.
Et circuibat castella in circuitu docens.
Numérotation du verset
Mc. 6,7
Et convocavit duodecim
marg.|
ET
CONVOCAVIT
DUODECIM. HIERONYMUS. Mittuntur duodecim apostoli et datur eis potestas precepta docendi, ut comitetur verbum simul et factum, et cum promissis invisibilibus virtutes misceantur, et sic cum ungunt egros oleo, infirmitatem fidei virtute corroborant.
et cepit eos mittere binos
interl.|
caritate concordes
et dabat illis potestatem spirituum immundorum.
marg.|
ET
DABAT
ILLIS
POTESTATEM. Benignus Dominus et magister non invidet discipulis et servis potestatem suam. Sed ipse potestate sua agit illi sua infirmitate si quid agunt et Domini virtutem confitentur dicentes:"In Iesu nomine surge et ambula"e.
e Cf. Act. 3, 6: « Petrus autem dixit: Argentum et aurum non est mihi: quod autem habeo, hoc tibi do: in nomine Iesu Christi Nazareni surge, et ambula ».
Numérotation du verset
Mc. 6,8
Et precepit eis ne quid tollerent in via,
marg.|
NE
QUID
TOLLERENT. Tanta sit in Domino fiducia, ut nihil deesse certissime sciant, ne dum sibi provident temporalia, minus aliis provideant eterna.
marg.|
BEDA. Mattheusf et Lucasg memorant Dominum discipulis dixisse ut nec virgam ferrent Marcus ne quid tollerent nisi virgam. Sed illi realiter virgam accipiunt, Marcus per virgam potestatem accipiendi necessaria a subditis intelligit.
f Cf. Mt. 10, 10: « Non peram in via, neque duas tunicas, neque calceamenta, neque virgam: dignus enim est operarius cibo suo ».
g Cf. Lc. 9, 3: « Et ait ad illos: Nihil tuleritis in via, neque virgam, neque peram, neque panem, neque pecuniam, neque duas tunicas habeatis ».
nisi virgam tantum,
interl.|
potestatem vivendi de evangelio
non peram,
interl.|
onus seculi
non panem,
interl.|
delicias
neque in zona13 aes,
13 zona ΩL
Li447
Mi447@ ΩS
Rusch Weber
] zano
cacogr. Li447@
Numérotation du verset
Mc. 6,9
sed calciatos sandaliis14
14 sandaliis
CorS2
(« id est soleis » secundum Glosam [in Mt. 10, 10 ; Eph. 6, 15
marg.
Rusch
] « ut pes neque tectus neque nudus sit ad terram [Glossa marg. in Mc. 6, 9
Rusch
] ». Item in hystoria dicuntur que secundum Isidorum sunt calciamenta rustica sed tamen hoc legitur de sandaliis [scandaliis
CorS2*
] Iudit 15 [Idt. 16, 11: «sandalia eius rapuerunt oculos»] que pulcherima erant sicut episcoporum; modo sunt forte duo genera: unum urbanum aliud rusticanum)
interl.|
occultam sapientiam
marg.|
CALCIATOS
SANDALIIS. BEDA. Ut pes neque tectus sit neque nudus ad terram, id est nec evangelium occultetur, nec terrenis commodis innitatur.
et ne induerentur15 duabus tunicis.
15 induerentur ΩJ ΩL ΩS
Rusch Weber
] indurentur
Li447@
interl.|
ne alia induti aliam in futuro referuent, non quod una tunica in locis glacialibus contenti esse debemus.
marg.|
NE
INDUERENTUR
DUABUS
TUNICIS. BEDA. Quod est ut simpliciter {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 972va ; facsim., p. 104a} ambulent non dupliciter.
Numérotation du verset
Mc. 6,10
Et dicebat eis: Quocumque introieritis in domum16
16 introieritis in domum ΩJ ΩL ΩS
Li447 Li447@ Weber
] domum introieritis
Rusch
interl.|
alienum est a predicatore per domos cursitare et hospitii iura mutare
illic manete donec exeatis inde.
Numérotation du verset
Mc. 6,11
Et17 quicumque non18 receperint vos19 nec audierint vos exeuntes inde, {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 972va ; facsim., p. 104a} excutite pulverem de pedibus vestris in testimonium illis.
17 Et ΩL ΩS]
om. Clementina
18 non ΩJ ΩL Li447 Li447@ ΩS
Rusch
Weber]
om.
Li447@*
19 vos ΩL Li447 Li447@ Weber]
om.
ΩS ΩJ
Rusch
marg.|
EXCUTITE
PULVEREM. BEDA. Pulvis excutitur de pedibus in testimonium laboris sui, quod ingressi sunt civitatem quod predicatio usque ad illos pervenerith. Vel quod nihil ab eis acceperint ad victum necessarium qui evangelium spreverunt.Vel quod nihil ab eis acceperint ad victum necessarium qui evangelium spreverunti.
h Cf. Lc. 10, 11: « Etiam pulverem, qui adhesit nobis de civitate vestra, extergimus in vos: tamen hoc scitote, quia appropinquavit regnum Dei ».
i Cf. Lc. 10, 11: « Etiam pulverem, qui adhesit nobis de civitate vestra, extergimus in vos: tamen hoc scitote, quia appropinquavit regnum Dei ».
Numérotation du verset
Mc. 6,12
Et exeuntes predicabant
marg.|
accepta potestate et auditis preceptis a Domino
ut penitentiam agerent.
interl.|
que est prima via salutis
Numérotation du verset
Mc. 6,13
Et demonia multa eiciebant et unguebant oleo multos egros20
20 multos egros ΩL
Li447 Li447@
ΩS
Rusch Weber
]
inv.
ΩJ
marg.|
ET
UNGUEBANT. BEDA. Iacobus dicitj: «Infirmatur quis in vobis inducat presbyteros Ecclesie et orent super eum unguentes eum oleo» etc. Unde patet ab apostolis hunc morem esse traditum ut energumini et alii egroti unguantur oleo a pontifice consecrato.
j Iac. 5, 14.
et
interl.|
sic
sanabantur21.
21 sanabantur ΩS ΩJ
Li447@ Rusch
] sanabant ΩL
Weber
Numérotation du verset
Mc. 6,14
Et audivit rex
interl.|
quia tot signa fiebant
marg.|
ET
AUDIVIT. BEDA. Lucask: ‘Audivit Herodes tetrarcha omnia que fiebant ab eo et hesitabat eo quod dicebatur a quibusdam quod Ioannes resurrexit a mortuis a quibusdam vero quod Elias apparuit'. Unde intelligendum aut confirmatum eum ex aliorum verbis credendo dixisse aut adhuc hesitando:
Quem ego decollavi
etc.
k Cf. Lc. 9, 7-8: « Audivit autem Herodes tetrarcha omnia que fiebant ab eo, et hesitabat eo quod diceretur a quibusdam: Quia Ioannes surrexit a mortuis: a quibusdam vero: Quia Elias apparuit ».
Herodes22.
22 rex Herodes ΩS
Rusch
]
inv.
ΩJ ΩL
Li447 Li447@ Weber
interl.|
pelliceus
Manifestum enim factum est
marg.|
HIERONYMUS."Non est fas lucernam abscondi sub modio"l
l Cf. Mt. 5, 15: « Neque accendunt lucernam, et ponunt eam sub modio, sed super candelabrum, ut luceat omnibus qui in domo sunt ».
nomen eius
interl.|
Christi
et dicebat23: Quia Ioannes Baptista
23 dicebat ΩJ ΩL ΩS
Rusch Weber
] dicebant
Li447 Li447@
marg.|
QUIA
IOANNES
BAPTISTA etc. BEDA. Mira contra Dominum invidia Iudeorum Ioannem - de quo dictum est quia nullum signum fecit - potuisse resurgere nullo attestante credunt. Iesum signis et virtutibus approbatum, cuius mortem elementa tremuerunt, et resurrectionem et ascensionem angeli et apostoli viri et femine predicaverunt, non resurrexisse sed sublevatum esse furtim credere maluerunt.
resurrexit24 a mortuis
24 resurrexit ΩS
Li447 Li447@ Rusch Weber
] surrexit ΩJ ΩL
interl.|
bene sentit de resurrectione, quod scilicet maioris potentie sunt sancti futuri post resurrectionem
et propterea virtutes operantur25 in illo.
25 virtutes operantur
Weber (s G)
ΩS
Rusch Clementina
]
inv.
ΩJ ΩL
Li447 Li447@
, inoperantur virtutes
Weber
Numérotation du verset
Mc. 6,15
Alii autem dicebant: Quia Elias est. Alii vero dicebant: Quia propheta est quasi unus
interl.|
esset
ex prophetis.
interl.|
non dominus prophetarum
Numérotation du verset
Mc. 6,16
Quo audito Herodes ait: Quem ego decollavi Ioannem,
interl.|
BEDA. Hec pronuntiatio vel affirmativa vel dubitativa
hic a mortuis resurrexit.
interl.|
HIERONYMUS. Non per ironiam expresse pronuntiat
Numérotation du verset
Mc. 6,17
Ipse enim Herodes misit ac tenuit Ioannem et vinxit eum in carcerem26 propter Herodiadem uxorem Philippi fratris sui
26 carcerem ΩJ ΩS
Li447@ Rusch
] carcere ΩL
Weber
interl.|
BEDA. Tetrarche Ituree et Trachonitidis regionis
marg.|
PHILIPPI
FRATRIS
SUI. BEDA. Vetus historia narrat Philippum maioris Herodis fuisse filium et fratrem Herodis - sub quo passus est Dominus - et duxisse Herodiadem filiam Arethe, et postea Aretham - ortis simultatibus - filiam suam tulisse, et Herodi inimico Philippi in dolorem ipsius nuptiis copulasse. Hegesippus vel Iosephus tamen longe aliter.
quia duxerat eam.
Numérotation du verset
Mc. 6,18
Dicebat enim Ioannes Herodi: Non licet tibi habere uxorem fratris tui.
interl.|
adhuc viventis
marg.|
NON
LICET
TIBI etc. BEDA. Qui venerat in spiritu et virtute Elie Herodem arguit et Herodiadem, sicut Elias Achab et Iezabel malens apud regem periclitari quam immemor esse precepti Deim.
m Cf. 3Rg. (1Rg.) 18, 1-46.
Numérotation du verset
Mc. 6,19
Herodias autem27 insidiabatur illi28 et volebat occidere eum 29 nec poterat.
27 autem
Li447 Li447@
ΩS
Rusch Weber
] enim ΩL
28 illi ΩJ ΩS
Li447 Li447@ Weber
] ei
Rusch
29 occidere eum ΩJ ΩS
Li447 Li447@ Weber
] inv.
Rusch
Numérotation du verset
Mc. 6,20
Herodes
interl.|
ideo
autem30
30 autem ΩJ ΩS
Li447 Li447@ Rusch
] enim ΩL
Weber
interl.|
vel: enim
metuebat Ioannem sciens31 eum virum iustum et sanctum et custodiebat eum. Et audito eo multa faciebat, {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 972vb ; facsim., p. 104b} et libenter eum audiebat.
31 sciens ΩJ ΩL ΩS
Rusch Weber
] quia sciebat
Li447 Li447@
Numérotation du verset
Mc. 6,21
Et cum dies opportunus accidisset, Herodes in natali suo32 cenam fecit principibus et tribunis et primis Galilee.
32 in natali suo ΩS
Rusch
] natalis sui ΩJ ΩL
Li447 Li447@ Weber
Numérotation du verset
Mc. 6,22
Cumque introisset filia ipsius Herodiadis et saltasset et placuisset Herodi simulque recumbentibus33 rex ait puelle: Pete a me quod vis et dabo tibi.
33 recumbentibus ΩL ΩS
Li447 Rusch Weber
] discumbentibus ΩJ
Li447@
marg.|
BEDA. Soli Herodes et pharao leguntur natalis sui diem celebrasse et uterque sollemnitatem sanguine fedassen. Sed Herodes tanto nequius quanto sanctum et veritatis doctorem et regis celestis preconem occidit et pro voto saltatricis caput occisi ante convivas inferre non puduit. pharao peccantem eunuchum occidito. Utriusque tamen exemplo melius est et utilius nobis diem mortis semper commemorando timere quam diem nativitatis luxuriando celebrare. Homo enim ad laborem nascitur et sancti per mortem transeunt ad requiem.
n Cf. Gn. 40, 20: « Exinde dies tertius natalitius Pharaonis erat: qui faciens grande convivium pueris suis, recordatus est inter epulas magistri pincernarum, et pistorum principis ».
o Cf.
Gn. 40, 19-22
.
Numérotation du verset
Mc. 6,23
Et iuravit illi34:
34 illi]
iter
.
Li447@
marg.|
{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 972vb ; facsim., p. 104b}
ET
IURAVIT. BEDA. Non excusatur a periurio per iuramentum. Ideo enim forte iuravit, ut occasionem inveniret occidendi. Et si illa patris aut matris interitum postulasset, non utique concessisset Herodes.
Quia35 quicquid petieris dabo tibi licet dimidium regni mei.
35 quia ΩJ ΩL ΩS
Li447@ Rusch Weber
] quod
Li447@
*
Numérotation du verset
Mc. 6,24
Que cum exisset dixit matri sue: Quid petam? At illa dixit: Caput Ioannis Baptiste.
interl.|
BEDA. Timebat ne Herodes aliquando respiceret vel fratri amicus fieret.
Numérotation du verset
Mc. 6,25
Cumque introisset statim cum festinatione ad regem petivit dicens: Volo ut protinus des mihi in disco
interl.|
in altari
caput Ioannis Baptiste.
interl.|
dignum saltatione sanguinis premium
Numérotation du verset
Mc. 6,26
Et contristatus est rex
interl.|
opinionem non re
marg.|
ET
CONTRISTATUS. BEDA. Consueto more Scripture contristatur, non re sed multorum opinione. Sicut et ipse Ioseph ab ipsa quoque Maria dicitur pater Iesu, sic contristatus Herodes quia hoc discumbentes putabant. Dissimulator mentis sue tristitiam preferebat in facie, letitiam celabat in mente. Scelus iuramento excusabat ut sub occasione pietatis impius fieret.
propter iusiurandum36
36 iusiurandum ΩJ ΩL ΩS
Rusch Weber
] + autem
Li447 Li447@
marg.|
BEDA. Vult omnes simul sceleris sui esse consortes ut in luxurioso convivio cruente epule deferrentur.
et propter simul recumbentes37 noluit eam contristari38
37 recumbentes ΩJ
Li447@ Rusch Weber
] discumbentes ΩL
Li447
ΩS
Clementina
38 contristari ΩS
Li447@
ΩJ
Rusch
] contristare ΩL
Weber
Numérotation du verset
Mc. 6,27
sed misso spiculatore precepit afferri caput Ioannis39 in disco
39 Ioannis
Li447@
ΩJ ] + Baptiste ΩS, eius ΩL
Rusch Weber
interl.|
altari
et decollavit eum in carcere
Numérotation du verset
Mc. 6,28
et attulit caput
interl.|
Christum
eius
interl.|
legis
marg.|
CAPUT
EIUS
.
BEDA. HIERONYMUS. Caput legis quod est Christus ab corpore absciditur proprio, id est a iudaico populo, et datur puelle de gentibus, id est romane Ecclesie, et puella dat matri sue adultere, id est Synagoge in fine crediture. Corpus Ioannis sepelitur, caput in disco locatur, littera humo tegitur, spiritus in altari honoratur ac sumitur.
marg.|
BEDA. Ioannes capite minoratur, id est fama illius qua Christus a populo credebatur, minorari ostenditur. Christus in cruce exaltatur quia qui propheta tantum credebatur, Deus et Dominus prophetarum est cognitus. Unde et ipse Ioannes: «Illum oportet crescere me autem minui»p. Ioannes autem quem oportebat minui cum dies decrescere incipiunt natus est. Christus autem qui est lux mundi cum incipiunt crescere diesq.
p Io. 3, 30.
q Cf. Io. 8, 12: « Iterum ergo locutus est eis Iesus, dicens: Ego sum lux mundi: qui sequitur me, non ambulat in tenebris, sed habebit lumen vite ».
in disco et dedit illud puelle
interl.|
Ecclesia de gentibus
et puella dedit matri sue.
interl.|
Synagoge
Numérotation du verset
Mc. 6,29
Quo audito, discipuli eius venerunt et tulerunt corpus eius
interl.|
litteram
marg.|
ET
TULERUNT
CORPUS. BEDA. Iosephus narrat Ioannem vinctum, in castellum Macheronta adductum ibique truncatum. ecclesiastica narrat historia in Sebaste urbe Palestine que dicta est quondam Samaria. Tempore vero Iuliani paganos invidentes Christianis qui sepulcrum eius sollicitudine frequentabant, monumentum invasisse et ossa eius per campos dispersisse, et rursus collecta igni cremasse ac denuo per agros sparsisse. Affuisse tamen ibi de Hierosolymis monachos qui immixti paganis ossa legentibus, maximam eorum partem congregaverunt, et ad Philippum Hierosolymam detulerunt et ille misit ea. Athanasio Alexandrie urbis episcopo, et ibi postea servata Theophilus iubente Theodosio omnibus gentium fanis destructis, expurgato a sordibus templo Serapis ossa eadem ibi posuit, et basilicam in honore sancti Ioannis consecravit.
et posuerunt illud in monumento40.
40 monumento ΩJ ΩL
Li447@
ΩS
Weber
] monumentum
Rusch
Numérotation du verset
Mc. 6,30
Et convenientes apostoli ad Iesum
interl.|
rivi ad fontem
marg.|
ET
CONVENIENTES etc. HIERONYMUS. ‘Ad locum unde exeunt flumina redeunt'r. Deo gratias semper referunt super his que acceperunt.
r Cf. Qo. (Ecl.) 1, 7: « Omnia flumina intrant in mare, et mare non redundat ; ad locum unde exeunt flumina revertuntur ut iterum fluant ».
{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 973ra ; facsim., p. 105a} renuntiaverunt illi41
41 illi ΩJ
Li447 Li447@ Rusch Weber
] ei ΩL ΩS
interl.|
gratias agentes
omnia que egerant
marg.|
{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 973ra ; facsim., p. 105a}
OMNIA
QUE. Non solum que ipsi egerant et docuerant apostoli Domino renuntiant, sed etiam que Ioannes eis docentibus passus sit. Vel sui vel eiusdem Ioannis discipuli sicut Mattheus scribit. Unde sequitur:
Et ait
et docuerant.
interl.|
ne malis consentiatis
Numérotation du verset
Mc. 6,31
Et ait illis: Venite seorsum in desertum locum
marg.|
VENITE
SEORSUM. BEDA. Non solum requisitionis causa, sed mystice significat quod relicta Iudea que sibi prophetie caput abstulerat non credendo in deserto Ecclesie que virum non habuerat, verbi cibaria quasi panem et piscium epulas esset largiturus. Ibi enim predicatores sancti qui apud Iudeam non credentem sed contradicentem diu gravi tribulatione premebantur requiem adepti sunt de gentibus fidei collata.
marg.|
VENITE
SEORSUM. Seorsum ducit quos elegit, ut inter male viventes mala non attendant ut Loth in Sodomis et Iob in terra Hus et Abdias in domo Achab. Et ait illis: Requiescite pusillum ut aves in ramis sinapiss. Pusilla hic requies, sanctis longus labor, sed post dicitur illis ut requiescant a laboribus suis.
s Cf. Mc 4, 30-32: « Et dicebat: Cui assimilabimus regnum Dei? aut cui parabole comparabimus illud? Sicut granum sinapis, quod cum seminatum fuerit in terra, minus est omnibus seminibus, quae sunt in terra: et cum seminatum fuerit, ascendit, et fit maius omnibus oleribus, et facit ramos magnos, ita ut possint sub umbra eius aves celi habitare ».
et42 requiescite
42 et ΩJ ΩL Li447 Li447@
Rusch
Weber]
om.
ΩS
interl.|
hic brevis requies sanctis, longus labor
pusillum.
interl.|
ideo oportuit discipulos requiescere:
Erant enim
etc.
Erant enim qui
interl.|
felix studium discentium
marg.|
ERANT
ENIM etc. HIERONYMUS. In arca Noe animalia que intus erant foras mittebantur et que foris erant intus erumpebant. Sic in Ecclesia Iudas discessit, latro accessit. Quamdiu receditur a fide nec Ecclesie requies est sine meroret: «Rachel plorans filios suos» etc. Non est hic convivium in quo bibatur vinum novum cum cantabitur canticum novum in celo novo. Et in terra nova ab hominibus novis? Cum quinque panibus et duobus piscibus quinque millia hominum vespere vite pascentur, cum duodecim cophini octava virtute fragmentis pleni colliguntur, cum sunt super thronos duodecim iudicantes duodecim tribus Israel que sunt fragmenta Abraham, Isaac et Iacob quando reliquie Israel salve fient, quando facie ad faciem Deum videbimus quod in lege Moysi et prophetis et psalmis de Christo legimus. Unde post quartam vigiliam noctis compescit Christus Iesus tumorem maris ambulans super illud et dicit: Confidite ego sum, quia eum videbimus sicuti est, tunc cessabit ventus et procella, Iesu sedente et regnante in navi que est universalis Ecclesia.
t Mt. 2, 18 ; Ier. 31, 15.
veniebant
interl.|
ut latro
et redibant multi
interl.|
ut Iudas
et nec43 spatium
43 nec ΩL
Li447 Li447@
ΩS
Rusch Weber
] necdum ΩJ
interl.|
felix labor docentium
manducandi44 habebant.
44 spatium – manducandi ΩJ
Li447@
ΩS
Rusch Clementina
]
inv.
ΩL
Li447 Weber
interl.|
quia nondum est convivium horum
Numérotation du verset
Mc. 6,32
Et ascendentes in navim45
45 navim ΩJ
Li447 Li447@
ΩS
Rusch
] navi
Weber
, navem Cava Φ ΩL
Clementina
interl.|
non solum discipuli sed cum Domino, ut Mattheus dicit
abierunt in desertum locum46 seorsum.
46 desertum locum ΩL
Li447@
ΩS
Rusch Weber
]
inv. Li447
Mt366
interl.|
ignis non absconditur qui semper lucet
marg.|
ABIERUNT
IN
DESERTUM. BEDA. Petendo solitudinem fidem turbarum an se sequatur explorat, et exploratam digna mercede remunerat. Turbe autem non iumentis, non vehiculis, sed proprio labore pedum, iter deserti arripiunt et salutis desiderium ostendunt. Rursus ipse excipiendo fatigatos, docendo inscios, sanando egrotos, recreando ieiunos, quantum devotione credentium delectetur insinuat.
Numérotation du verset
Mc. 6,33
Et viderunt eos abeuntes et cognoverunt multi et pedestres
marg.|
ET
PEDESTRES. Nota quia non in aliam maris ripam sive Iordanis navigio pervenerunt. Sed transito aliquo freto vel stagno proximos eiusdem regionis locos adierunt, quo etiam
pedestres
indigene pervenire potuerunt.u
u
¶Fons :
Beda Venerabilis,
In Marci evangelium expositio, lib. 2, c. 6, CCSL 120, p. 511.861-865: « Ostenditur
quia non in aliam maris siue iordanis ripam nauigio peruenerunt discipuli cum domino sed transito naui aliquo freto
aut
stagno proximos eiusdem regionis locos adierunt quo etiam indigenae pedestres peruenire
poterant». [MM2019]
de omnibus civitatibus concurrerunt illuc47 et prevenerunt eos.
47 concurrerunt illuc ΩJ
Li447 Li447@ Rusch Weber
] cucurrerunt illud ΩS, cucurrerunt illuc ΩL
Numérotation du verset
Mc. 6,34
Et exiens vidit turbam multam Iesus et misertus est super eos
marg.|
ET
MISERTUS etc. BEDA. Quomodo misertus sit Mattheus plenius exponit hoc modo: ‘Et misertus est eis et curavit languores eorum'v. Hoc est enim pauperum non habentium pastorem veraciter misereri, et viam veritatis aperire et languidos curare et ieiunos reficiendo ad laudem superne largitatis animare que sequentia eum fecisse declarant.
v Cf. Mt. 14, 14: « Et exiens vidit turbam multam, et misertus est eis, et curavit languidos eorum ».
quia erant sicut oves non habentes pastorem. Et cepit illos docere48 multa.
48 illos docere ΩS
Rusch
]
inv.
ΩJ ΩL
Weber
, eos docere
Li447 Li447@
Numérotation du verset
Mc. 6,35
Et cum iam49 hora multa fieret,
49 iam ΩJ ΩL ΩS
Rusch
Weber]
om.
Li447 Li447@
interl.|
VESPERE. Unde Lucasw: «Dies autem ceperat declinare»
w Lc. 9, 10.
marg.|
ET
CUM
IAM
HORA. Die declinata, salvator turbas reficit, quia vel fine seculi propinquante, vel cum sol iustitie pro nobis occubuit a diutina spiritualis {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 973rb ; facsim., p. 105b} inedie sumus liberati fame.
marg.|
BEDA. Alleg<orice>. Christum deserta gentium petentem multe fidelium caterve relictis menibus prisce conversationis neglectoque variorum dogmatum presidio sequuntur et cum primumx: «Notus in Iudea Deus», tuncy: “Exaltatus est super celos et super omnem terram gloria eius”.
x Ps. 75, 1.
y Cf. Ps. 107, 6: « Exaltare super celos, Deus, et super omnem terram gloria tua » ; Ps. 56, 6: « Exaltare super celos, Deus, et in omnem terram gloria tua ».
accesserunt discipuli eius dicentes: Desertus est locus50 hic et iam hora preteriit.
50 est locus ΩL Li447 Li447@
Rusch
Weber] inv. ΩL ΩS
Numérotation du verset
Mc. 6,36
Dimitte illos ut euntes in proximas villas et {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 973rb ; facsim., p. 105b} vicos emant sibi cibos quos manducent.
Numérotation du verset
Mc. 6,37
Et respondens ait illis: Date illis51 manducare.
51 illis ΩJ ΩL
Rusch Weber
] eis
Li447 Li447@
, + vos ΩS
interl.|
quasi vestrum est officium
marg.|
DATE
ILLIS. Provocat apostolos ad fractionem panis, ut illis se non habere testantibus, magnitudo signi notesceret. Et insinuans quia quotidie per eos ieiuna corda sunt pascenda, cum eorum exemplis vel verbis ad amanda celestia suscitamur.
marg.|
Notandum quod hoc panum miraculum Ioannesz Scripturus premisit quod proximum esset Pascha, Mattheus et Marcus hoc interfecto Ioanne, continuo esse factum dicunt unde colligitur Ioannem imminente Pascha fuisse decollatum, et alio sequente Pascha crucifixum Dominum.
z Cf. Io. 6, 4: « Erat autem proximum Pascha dies festus Iudeorum ».
Et dixerunt52 ei: Euntes emamus ducentis denariis53 panes et dabimus illis54 manducare.
52 dixerunt ΩL] dixit
Li447
53 ducentis denariis ΩS
Rusch
Clementina ] inv. ΩJ ΩL Li447 Li447@ Weber
54 illis Li447 Li447@
Rusch
Weber] eis ΩJ ΩL
Numérotation du verset
Mc. 6,38
Et dicit eis: Quot panes habetis? Ite et videte. Et cum cognovissent dicunt: Quinque
interl.|
libros Moysi
marg.|
QUINQUE. BEDA. Alleg<orice>. Quinque panes quinque mosaice legis libri quibus divine eternitatis cognitio, mundi creatio, cursus labentis seculi et vera Deo serviendi religio humano generi innotuit. Duo pisces psalmi et prophete qui eruditum in lege Dei populum de promissione dominice incarnationis nove gratie dulcedine pascebant, quibus tota veteris Testamenti series comprebenditur. Undeaa: “Oportebat omnia impleri que scripta sunt in lege Moysi et prophetis et psalmis de me”. Et cum aperuisset illis sensum ut intelligerent Scripturasab et intellectas fideliter auditoribus traderent, quasi bene dicens apostolicis panibus et piscibus et eos interne suavitatis dono multiplicans turbis dispertiri precepit. Et bene, secundum Ioannemac, “panes ordeacei” dicuntur qui cibus est iumentorum, maxime rusticorumque ac servorum quia incipientibus auditoribus asperiora et quasi grossiora sunt committenda precepta: “Animalis vero homo non percipit ea que sunt spiritus Dei”ad. Et ideo Dominus cuique pro viribus tribuens dona, et semper ad perfectiora provocans, primo quinque panibus quinque millia, secundo septem panibus quatuor millia reficit, tertio discipulis sue carnis et sanguinis mysteria credidit, ad ultimum vero magno munere dat electis, ut edant et bibant super mensam suam in regno suo.
aa Lc. 24, 44: « Et dixit ad eos: Hec sunt verba que locutus sum ad vos cum adhuc essem vobiscum, quoniam necesse est impleri omnia que scripta sunt in lege Moysi, et prophetis, et Psalmis de me ».
ab Cf. Lc. 24, 45: « Tunc aperuit illis sensum ut intelligerent Scripturas ».
ac Cf. Io. 6, 9: « Est puer unus hic qui habet quinque panes hordeaceos et duos pisces: sed hec quid sunt inter tantos? ».
ad Cf. 1Cor. 2, 14: « Animalis autem homo non percipit ea que sunt Spiritus Dei: stultitia enim est illi, et non potest intelligere: quia spiritaliter examinatur ».
et duos pisces.
interl.|
prophetas et psalmos
Numérotation du verset
Mc. 6,39
Et precepit illis ut accumbere facerent omnes secundum contubernia
interl.|
diversos ordines
marg.|
SECUNDUM
CONTUBERNIA. BEDA. Diversi discubitus, distincti ordines Ecclesiarum qui unam catholicam faciunt per quinquagenos55 et centenos. Per quinquagenos iubelei requies. Quinquagenarius autem bis ductus centum facit. Et ideo utriusque quietis perfectionem significat, scilicet corporis et mentis. Qui enim quiescit ab actibus pravis requiem habet corporis, qui autem a cogitationibus etiam perversis requiem habet mentis. Bene autem super viride fenum discumbentes, Dei pascuntur alimentis qui per studium abstinentie, calcatis illecebris carnis, audiendis implendisque verbis Dei operam impendunt.
55 quinquagenos] l
Rusch
marg.|
Ideo alii quinquageni, alii centeni quia requiescitur prius a malo opere ut post sit etiam requies in mente.
super viride fenum.
interl.|
continentem carnem
Numérotation du verset
Mc. 6,40
Et discubuerunt in partes per centenos
interl.|
perfectam requiem
et56 quinquagenos.
56 et ΩJ Li447
Rusch
Clementina ]
om.
ΩS, + per ΩL Li447@ Weber
interl.|
requiem
Numérotation du verset
Mc. 6,41
Et acceptis quinque panibus et duobus piscibus
marg.|
ET
ACCEPTIS
QUINQUE. Non nova cibaria creat quia incarnatus, non alia quam que scripta erant predicat, sed legem et prophetas mysteriis gravida esse demonstrat.
intuens in celum,
interl.|
sursum dirigendam aciem mentis significat ad lucem scientie querendam
benedixit et fregit panes57
57 panes ΩJ ΩL
Rusch Weber
] panem
Li447@
,
om.
ΩS
marg.|
FREGIT. Et ante turbas ponenda distribuit discipulis suis, quia sacramenta sanctis doctoribus qui hec toto orbe predicent patefecit.
et dedit discipulis suis
interl.|
qui sunt dispensatores verbi
ut ponerent
interl.|
aperirent
ante eos et duos pisces divisit omnibus.
Numérotation du verset
Mc. 6,42
Et manducaverunt omnes et saturati sunt.
Numérotation du verset
Mc. 6,43
Et sustulerunt reliquias, fragmentorum duodecim cophinos plenos et de piscibus.
marg.|
ET
SUSTULERUNT
RELIQUIAS. BEDA. Secretiora mysteria que rudes capere nequunt, perfectiores diligenter inquirunt. Nam ‘per cophinos duodecim’ apostoli, et ‘per apostolos’ sequentes doctores figurantur, foris despecti, intus salutaris cibi reliquiis ad alenda humilium corda cumulati. In cophinis enim servilia geruntur opera, sed ille eos panis {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 973va ; facsim., p. 106a} fragmentorum implevit, qui infirma mundi ut fortia frangat vel confundat elegit.
Numérotation du verset
Mc. 6,44
{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 973va ; facsim., p. 106a} Erant autem qui manducaverunt quinque millia virorum.
marg.|
QUINQUE
MILLIA. BEDA. Propter quinque sensus corporis. Hi Dominum secuti, significant eos qui in seculari adhuc habitu positi exterioribus que possident bene uti norunt. Qui recte quinque panibus aluntur, quia necesse est ut tales legalibus adhuc preceptis instruantur. Qui autem mundo omnino renuntiant, et quatuor sunt millia et septem panibus refecti, hoc est evangelica perfectione sublimes et spirituali gratia intus eruditi.
Numérotation du verset
Mc. 6,45
Et statim coegit
interl.|
quia sicut Ioannes post hanc refectionem statim continuat: “Venturi erant ut caperent et facerent eum regem”ae.
ae Cf. Io. 6, 15: « Iesus ergo cum cognovisset quia venturi essent ut raperent eum, et facerent eum regem, fugit iterum in montem ipse solus ».
marg.|
ET
STATIM
COEGIT. Exemplum dat nobis ut in omnibus bonis que agimus humani favoris retributionem vitemus, ne nos operatio virtutum ad concupiscentiam flectat temporalium. Quod ipse Dominus nobis insinuans, cum hi qui virtutes eius admirabantur, regem eum facere vellent, fugit in montem orare, crucifixoribus promptus occurrit, ut scilicet parati simus ad adversa toleranda, cauti ad blandimenta si arriserint, et ne nos si affluant emolliendo decipiant, crebris a Domino precibus imploremus.
discipulos suos ascendere navim58 ut precederent eum trans fretum ad Bethsaidam59 dum ipse dimitteret populum.
58 navim ΩS] in
praem.
ΩJ, navem ΩL
Weber
59 ad Bethsaidam ΩL
Li447 Li447@ Rusch Weber
] a Bethsaida ΩS
marg.|
AD
BETHSAIDAM. BEDA. Bethsaida civitas est in Galilea Andree et Petri et Philippi prope stagnum Genesareth. Sed Marcus dicit peracta refectione venisse trans fretum ad Bethsaidam. Lucas quod in locis Bethsaide factum fuerit miraculum, ait enimaf: «Assumptis illis secessit seorsum in locum desertum qui est Bethsaide. Quod cum cognovissent turbe, secute sunt illum et excepit eos» etc. usque ad refectionem illam. Sed forsitan Lucas desertum locum qui est Bethsaide, non ipsius viciniam civitatis dixit, sed loca deserti ad eam pertinentis. Marcus enim dicit aperte, quod precederent eum ad Bethsaidam ubi ipsius fines civitatis notat. Lucas vero qui non dicit in desertum locum qui est Bethsaida sed qui est Bethsaide. Forte non ipsam civitatem, sed locum desertum ad ipsam pertinentem intelligi voluit. Ioannes dicit turbas manducasse panem iuxta Tiberiadem et ascendentes navim discipulos venisse in Capharnaum trans mare, que ambe sunt civitates in Galilea iuxta stagnum Genesareth quod etiam Tiberiadis a Tiberiade civitate sic vocaturag.
af Lc. 9, 10.
ag Io. 6, 23-24: « Alie vero supervenerunt naves a Tiberiade iuxta locum ubi manducaverunt panem, gratias agente Domino. Cum ergo vidisset turba quia Iesus non esset ibi, neque discipuli eius, ascenderunt in naviculas, et venerunt Capharnaum querentes Iesum ».
Numérotation du verset
Mc. 6,46
Et cum60 dimisisset61 eos abiit in montem orare.
60 cum
CorS2
ΩJ ΩL
Li447 Li447@
ΩS
Weber
] + ipse
Rusch
61 dimisisset] + populum
Li447@
*, + solus
CorS2
(bene .E.
et cum dimisisset solus orare.
alii correctiore trahunt vel delent li
solus
)
marg.|
BEDA. Non pro se obsecrat, sed pro me impetrat Abiit in montem orare. BEDA. Bene orat qui Deum orando querit, a terrenis ad superiora progrediens verticem curie sublimioris ascendit. Qui de divitiis aut honore seculi, aut de morte inimici orat, in imo iacens viles ad Deum preces mittit. Orat autem Dominus non pro se sed pro me. Nam etsi omnia posuerit Pater in manu Filiiah, Filius tamen ut formam hominis impleret obsecrat Patrem pro nobis qui advocatus est nobis, unde: «Advocatum habemus apud Patrem Iesum Christum»ai. Si advocatus est debet pro nostris intervenire peccatis. Non ergo quasi infirmus obsecrat sed quasi pius impetrat. Omnia que vult potest, quia advocatus et iudex noster est alterum pietatis officium alterum potestatis insigne.
ah Cf. Io. 3, 35: « Pater diligit Filium et omnia dedit in manu eius ».
ai 1Io. 2, 1.
Numérotation du verset
Mc. 6,47
Et cum sero esset, erat navis in medio mari
interl.|
sic Ecclesia in fluctibus seculi tendens ad litus patrie celestis
et ipse solus in terra.
marg.|
ET
IPSE
SOLUS etc. Qui aliquando omnino in periculis Ecclesiam deseruisse videtur. Undeaj: «Ut quid Domine recessisti longe» etc. Sed quia differt auxilium non aufert subsidium. Unde sequitur:
Et circa quartam
etc.
aj Ps. 10, 1.
Numérotation du verset
Mc. 6,48
Et videns
interl.|
pietatis aspectu, scilicet corroborat
eos laborantes in remigando. Erat enim ventus
interl.|
flatus demonum
contrarius eis. Et circa quartam vigiliam noctis venit ad eos
marg.|
ET
CIRCA
QUARTAM. BEDA. Stationes et vigilie militares, horarum spatio dividuntur. Patet ergo eos tota nocte laborasse, et diluculo appropinquante {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 973vb ; facsim., p. 106b} auxilium habuisse, quia cum pressuris obsita humana fragilitas parvitatem virium suarum considerat, in se nihil nisi tenebras angustiarum et hostium insurgentium estus cernit. Cum vero mentem ad superni presidii lumen, et ad perpetue retributionis dona erigit. Quasi inter umbras noctis repente ortum luciferi conspicit qui diem proximum, id est Christum nuntiet. Lucifer namque tres horas noctis, id est totam vigiliam matutinam, illuminare dicitur.ak
ak Cf.
Beda Venerabilis,
In Marci evangelium expositio, lib. 2, cap. 6, CCSL 120/3, p. 517.1109-1125.
ambulans supra62 mare.
62 supra ΩS
Rusch
] super ΩJ ΩL
Li447 Li447@ Weber
interl.|
comprimens omnia pericula mundi
Et volebat preterire eos.
interl.|
ad horam ut gratior esset liberatio
marg.|
ET
VOLEBAT
PRETERIRE etc. BEDA. Ut ad horam scilicet conturbati, sed continuo liberati plus liberationis sue miraculum stuperent et ereptori suo maiores gratias referrent. Sic sepe divina pietas in tribulatione videtur fideles deseruisse, quasi laborantes in mari discipulos putetur Iesus voluisse preterire. Undeal: «Quare me dereliquisti et quare tristis incedo dum affligit me inimicus?». Sed continuo Dominus adest, quasi diceret: cum transieris per aquas tecum ero, et flumina non operient te cum ambulaveris in igne non combureris et flamma non ardebit in te. Unde sequitur:
Et statim locutus est
etc.
al Ps. 42, 2.
Numérotation du verset
Mc. 6,49
At illi ut viderunt eum ambulantem supra63 mare putaverunt phantasma esse et exclamaverunt.
63 supra ΩS
Rusch
] super ΩJ ΩL
Li447 Li447@ Weber
interl.|
non enim putabant verum corpus super aquas incedere posse
marg.|
PUTAVERUNT
PHANTASMA. BEDA. Adhuc heretici putant
phantasma esse
, nec veram carnem de virgine assumpsisse. Theodorus enim Pharanitanus episcopus scripsit pondus corporale, secundum carnem non habuisse Dominum, sed absque pondere et carne supra mare ambulasse. Fides autem catholica et pondus eum secundum carnem habuisse predicat, et onus corporeum et cum pondere et onere corporali incedere supra aquas non infusis pedibus. Unde Dionysius in opusculo De divinis nominibus ita ait: Ignoramus qualiter de virgineis sanguinibus alia lege preter naturalem formabatur, et qualiter non infusis pedibus corporale pondus habentibus et materiale onus, deambulabat in humidam et instabilem substantiam. et exclamaverunt.am
am
¶Fons :
Beda Venerabilis,
In Marci evangelium expositio, lib. 2, cap. 6, CCSL 120/3, p. 517.1130-1141 =
Rabanus Maurus
, Expositio in Matthaeum, lib. 5, CCCM 174A, p. 428.50 sqq.: « Denique
Theodorus, Pharanitanus quondam episcopus, ita scripsit: corporale pondus non habuisse secundum carnem Dominum, sed absque pondere et corpore super
mare deambulasse. At contra fides catholica et pondus secundum carnem habere eum praedicat et onus corporeum et cum pondere atque onere corporali incedere super aquas, non infusis pedibus. Nam Dionisius, egregius inter ecclesiasticos scriptores, in opusculis de Divinis nominibus hoc modo loquitur:"Ignoramus enim, qualiter de uirgineis sanguinibus alia lege praeter naturalem formabatur et qualiter non infusis pedibus corporale pondus habentibus et materiale onus deambulabat in umidam et instabilem substantiam" ». [MM2016]
Numérotation du verset
Mc. 6,50
Omnes enim viderunt eum64 et conturbati sunt. Et statim locutus est cum eis
64 viderunt eum ΩS
Rusch
]
inv.
ΩJ ΩL
Li447 Li447@ Weber
interl.|
id est65: «Videbimus eum sicut est»an.
an 1Io. 3, 2.
65 Id est]
coniec.,
I.
Rusch
et dixit eis: Confidite, ego {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 973vb ; facsim., p. 106b} sum. Nolite timere.
marg.|
NOLITE
TIMERE. Prima subventio est pellere timorem, secunda tempestatem presentie sue virtute compescere. Nec mirum si Domino ascendente in navim cessat ventus, quia in quocumque corde per gratiam sui amoris adest, mox universa vitiorum et adversantis mundi et malignorum spirituum bella quiescunt.
Numérotation du verset
Mc. 6,51
Et ascendit ad illos in navim66
66 navim] navem ΩL
Weber
interl.|
Ecclesiam
et cessavit ventus. Et plus magis intra se stupebant.
interl.|
magnitudine miraculorum et non cognitione deitatis. Et hoc est: N
on enim
etc.
Numérotation du verset
Mc. 6,52
Non enim intellexerant de panibus.
interl.|
quare?
marg.|
NON
ENIM etc. BEDA. Miraculo panum quod esset rerum conditor ostendit. Ambulando super undas quod totum67 corpus habebat68 liberum ab omni69 gravedine peccati. Placando ventos et undas quod elementis dominaretur ostendit70. Sed carnales adhuc discipuli magnitudine71 quidem virtutum stupebant sed divine maiestatis veritatem non cognoscebant.A
ao
ao
¶Fons :
Beda Venerabilis,
In Mc., lib. 2, cap. 6, CCSL 120, lin. 1169-1175: « Dominus quidem et in miraculo panum quod esset conditor rerum ostendit et in ambulando super undas quod haberet corpus ab omni peccatorum grauidine liberum edocuit et in placando uentos
undarum que
rabiem sedando quod elementis dominaretur monstrauit. Sed carnales adhuc discipuli necdum hunc deum esse cognoscunt. Et quidem uirtutum
magnitudinem
stupebant
necdum tamen in eo ueritatem
diuinae maiestatis
cognoscere ualebant. ». [MM2019]
A
¶Codd. : Cas234 (142v)
Rusch
67 totum]
om. Cas239
68 habebat] haberet
Cas234
69 ab omni] ab ortu
Cas234
70 ostendit] monstravit
Cas234
71 magnitudine] magnitudinem
Cas234
Erat enim cor eorum72 obcecatum.
72 eorum ΩS
Li447 Li447@ Rusch Weber
] illorum ΩJ ΩL
Numérotation du verset
Mc. 6,53
Et cum transfretassent pervenerunt73 in terram Genesareth et applicuerunt.
73 pervenerunt ΩJ ΩL
Li447@
ΩS
Weber
] venerunt
Rusch
Numérotation du verset
Mc. 6,54
Cumque egressi essent de navi continuo cognoverunt eum.
interl.|
incole
marg.|
COGNOVERUNT. Rumore non facie, vel magnitudine signorum etiam vultu plurimis notus erat.
Numérotation du verset
Mc. 6,55
Et percurrentes universam regionem illam,
interl.|
mira fides, non presentium tantum salute contenti sunt, mittunt ad illos per circuitum ut currant omnes ad medicum
ceperunt in grabatis illos74 qui se male75 habebant circumferre
74 illos
Li447 Li447@ Rusch
] eos ΩJ ΩL ΩS
Weber
75 se male ΩJ ΩL Li447 Li447@ ΩS Weber] inv.
Rusch
interl.|
infirmos
ubi audiebant eum esse.
Numérotation du verset
Mc. 6,56
Et quocumque introibat, in vicos vel76 in villas aut77 civitates, in plateis ponebant infirmos et deprecabantur eum ut vel fimbriam
76 vel ΩJ ΩL ΩS
Rusch
Clementina Weber] aut Li447 Li447@
77 aut ΩL ΩS
Rusch
Clementina Weber] + in ΩJ Li447 Li447@
interl.|
non ipsum
marg.|
FIMBRIAM. BEDA. Minimum mandatum quod qui transgressus fuerit, minimus vocabitur in regno celorumap vel assumptionem carnis per quam venimus ad verbum Dei.
ap Cf. Mt. 5, 19: « Qui ergo solverit unum de mandatis istis minimis, et docuerit sic homines, minimus vocabitur in regno celorum: qui autem fecerit et docuerit, hic magnus vocabitur in regno celorum ».
vestimenti eius tangerent. Et quotquot tangebant eum
interl.|
hoc in futuro
salvi fiebant.
interl.|
quando aufugiet dolor et gemitus
Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Mc. Capitulum 6), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 06/10/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=56&chapitre=56_6)
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Mc. Capitulum 6), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 06/10/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=56&chapitre=56_6)
Notes :