Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

Glossa ordinaria

Biblia communis

Capitulum 2

Numérotation du verset Mc. 2,1

Et iterum

intravit

in Capharnaum¹

¹ in Cor2 ( glos.) Cor4* ( IN cancel.) Ω^FΩ^H Ω^S ] om. Cas239 Cor2 ( IN ) Cor4² Ω^MΩ^RΩ^JΩ^P Ω^L Li447 Li447@ Weber

post dies octo²

² octo Cor4* Ω^MΩ^F Ω^H Ω^RΩ^S Li447 Li447@ Rusch ] om. Cas239 Cor2 ( OCTO grec. anti.) Cor4² (cancel.) Cor1 (lectio certior) CorS1 (sine OCTO ) Ω^J Ω^P Ω^L Weber

Numérotation du verset Mc. 2,2

et auditum est quod in domo

esset et

convenerunt³ multi ita ut non caperent⁴

³ convenerunt Cas239 Ω^H Ω^RΩ^J Ω^P Ω^S Li447@ Rusch Weber ] convenerant CorS2, -nert’ Ω^F, venerunt Ω^M |

⁴ caperent Wordsworth (H Θ To22) Cas239 Cor4* ( habebat prius CAPERENT in plurali sed correxit CAPERET in singulari et mirum# ) Ω^MΩ^FΩ^H Ω^RΩ^P Ω^LΩ^S ] caperet Cor2 ( grec. anti. ) Cor3 ( al. ) Cor4² Ω^J Rusch Weber , + domus Kells Wordsworth (D E L), + eos domus Ω^J |

neque ad ianuam⁵

⁵ neque ad ianuam Cas239 Cor3 (al.) Ω^MΩ^F Ω^H Ω^RΩ^P Ω^L Ω^S Li447 Li447@ Rusch Clementina Weber ] om. Ω^J | ( ET CONVENERANT ITA UT NON CAPERET EOS DOMUS al. et secunda correctio habent sic et addunt NEQUE AD IANUAM. Sed prior correctio ITA UT NON CAPERENT sine EOS DOMUS et sic ubique legi et hoc exponit Glossa. Intellige: NON CAPERENT idest capi possent ad penitentiam que ducit ad civitatem. Secunda correctio habet ex prima scrip<tione> ITA UT NON CAPERET EOS DOMUS NEQUE IANUAM sed al<qui> addunt correctione quod illud UT NON CAPERET EOS falsa littara est et illi habent sic ITA UT NON CAPERENT NEQUE AD IANUAM CAPERENT scilicet verbum)

loquebatur eis⁶ verbum.

⁶ eis Cor3 (al.) Ω^MΩ^F Ω^H Ω^R Ω^P Ω^LΩ^S Li447@ Rusch Clementina Weber ] ad eos Ω^J

Numérotation du verset Mc. 2,3

Et venerunt

ad eum ferentes⁷ paralyticum

⁷ ad eum - ferentes Ω^F Ω^H Ω^S Clementina ] inv. Ω^J Li447 Li447@ Rusch Weber

qui⁸ a quatuor portabatur.

⁸ qui Ω^F Ω^H Ω^J Ω^LΩ^S Li447 Rusch Weber ] om. Li447@

Numérotation du verset Mc. 2,4

Et cum non possent⁹ offerre eum illi pre turba,

⁹ possent Ω^F Ω^H Ω^LΩ^J Ω^S Li447 Rusch Weber ] om. Li447@

nudaverunt tectum

ubi erat et patefacientes

submiserunt grabatum

in quo paralyticus

iacebat.

Numérotation du verset Mc. 2,5

Cum autem vidisset¹⁰ Iesus fidem illorum

¹⁰autem - vidisset Ω^F Ω^H Ω^S Rusch Clementina ] inv. Ω^LΩ^J Weber

ait paralytico: Fili,

dimittuntur tibi peccata tua¹¹.

¹¹ tua Brescianus Wordsworth ( PECCATA ÷ TUA B D E G L O R) Weber (P G) Cor2 (tua anti. glos.) Cor4* Ω^F Ω^H Ω^JΩ^S Li447 Li447@ Clementina ] om. Cor4² ( TUA cancel.) Ω^L Rusch Weber

Numérotation du verset Mc. 2,6

Erant autem illic quidam de scribis

sedentes

et cogitantes in cordibus suis.

Numérotation du verset Mc. 2,7

Quid

hic sic loquitur?

Blasphemat. Quis

potest dimittere peccata nisi solus Deus?

Numérotation du verset Mc. 2,8

Quo¹² statim cognito Iesus Spiritu sancto¹³,

¹² Quo Ω^HΩ^J etc. ] om. Ω^F |

¹³spiritu sancto CorS1=Cor3 (al.) Ω^F Ω^HΩ^S] spiritu suo Ω^J Ω^L CorS1 Rusch Clementina Weber, in spiritu sancto Li447 Li447@ , in spiritu Weber (Z G ) |

quia sic cogitaverunt¹⁴ intra se

¹⁴ cogitaverunt Ω^F Ω^H Ω^S Rusch ] cogitarent Ω^J Ω^L Li447@ Clementina Weber

dicit¹⁵ illis: Quid ista cogitatis in cordibus vestris?

¹⁵ dicit Ω^F Ω^H Ω^J Ω^LΩ^S Li447 Li447@ Weber ] dixit Rusch

Numérotation du verset Mc. 2,9

Quid est

facilius?

Dicere

paralytico: Dimittuntur tibi peccata¹⁶,

¹⁶ peccata CorS2 (sine TUA ) Ω^F Ω^HΩ^S

an¹⁷ dicere: Surge¹⁸ tolle grabatum tuum et ambula¹⁹?

¹⁷ an CorS2 (al.) Ω^H Ω^LΩ^S Li447@ Rusch Weber ] aut CorS2 Ω^F Ω^J |

¹⁸ Surge Ω^F Ω^H Ω^J Ω^LΩ^S Rusch ] + et Li447@ Weber |

¹⁹ ambula CorS2 Ω^F Ω^H Ω^S] vade CorS2 ( al. alia correctione ) |

Numérotation du verset Mc. 2,10

Ut autem sciatis

quia filius hominis habet potestatem²⁰ in terra dimittendi²¹ peccata,

²⁰ filius hominis habet potestatem Ω^F Ω^H Ω^S Clementina ] potestatem habet filius hominis Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Weber (inv.) |

²¹ dimittere Ω^H Ω^S ] dimittendi Ω^F Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Clementina Weber |

ait paralytico:

Numérotation du verset Mc. 2,11

Tibi dico: Surge,

tolle grabatum tuum²²

²² tuum Ω^F Ω^H Ω^LΩ^S Li447@ Rusch Weber ] + et ambula Ω^J* ( rubr. cancel. et exp .)

et vade in domum tuam.

Numérotation du verset Mc. 2,12

Et statim surrexit ille²³ et sublato grabato abiit inde²⁴ coram omnibus,

²³ surrexit Ille Ω^F Ω^H Ω^S Clementina ] inv. Ω^JΩ^L Li447 Li447@ Rusch Weber |

²⁴ inde Ω^F Ω^HΩ^S ] om. Ω^JΩ^L Li447 Li447@ Rusch Clementina Weber |

ita ut admirarentur²⁵ omnes et honorificarent²⁶ Deum

²⁵ admirarentur Ω^F Ω^H Ω^J Ω^LΩ^S Li447 Li447@ Weber ] mirarentur Weber (M) Rusch Clementina |

²⁶ honorificarent Ω^H Ω^J Ω^LΩ^S Li447@ Clementina Weber ] glorificarent Rusch (hapax) |

dicentes: Quia numquam sic vidimus.

Numérotation du verset Mc. 2,13

egressus²⁷

²⁷ egressus Ω^F Ω^HΩ^S Li447 ] + est Ω^J Ω^L Li447@ Rusch Weber

rursus ad mare

omnisque turba veniebat ad eum et docebat eos.

Numérotation du verset Mc. 2,14

Et cum preteriret, vidit

Levi²⁸

²⁸ Levi Cor2 ( moderni ) Cor4 Ω^F Ω^H Ω^J Ω^L² Ω^S Li447@ Rusch ] Levin Cor2 ( grec. anti. ) Ω^L*(-n eras. ) Weber

Alphei

sedentem ad teloneum²⁹

²⁹ teloneum Ω^J Weber ] theloneum Ω^F Ω^M Ω^H Ω^LΩ^S Li447@ Lux94 Wordsworth ( B C G R SAX X) Sarum , theolonium Rusch , telonium Wordsworth ( J P )

et ait illi: Sequere

me. Et surgens secutus est eum.

Numérotation du verset Mc. 2,15

Et factum est,

cum³⁰ accumberet³¹ in domo illius, multi publicani

³⁰ cum Ω^F Ω^H Ω^JΩ^LΩ^S Li447 Li447@ Weber ] dum Rusch |

³¹ accumberet Ω^F Ω^H Ω^J Ω^S Ω^L Li447 Rusch Weber ] + eum Li447@ |

et peccatores simul discumbebant cum Iesu et discipulis eius. Erant enim multi qui sequebantur³² eum.

³² sequebantur Ω^F Ω^H Ω^J Ω^LΩ^S Li447 Rusch ] et praem. Weber , persequebantur Li447@

Numérotation du verset Mc. 2,16

Et scribe et Pharisei videntes quia manducaret cum publicanis et peccatoribus³³ dicebant discipulis eius³⁴: Quare cum publicanis et peccatoribus³⁵ manducat et bibit magister vester³⁶?

³³ publicanis – et – peccatoribus Weber (P) Ω^F Ω^H Ω^J Ω^S Li447 Li447@ Rusch Clementina ] inv. Ω^L Weber |

³⁴ eius Ω^F Ω^S] om. Ω^H |

³⁵ publicanis – et – peccatoribus Weber (P) Ω^F Ω^J Ω^S Li447 Li447@ Rusch Clementina Weber ] inv. Ω^L |

³⁶ magister vester Ω^F Ω^H Ω^J Ω^L Ω^S Li447 Li447@ Clementina Weber ] om. Rusch |

Numérotation du verset Mc. 2,17

Hoc audito Iesus ait illis:

Non necesse habent sani

medico³⁷ sed qui male

³⁷ medico Cor2 ( moderni ) Cor4 CorS2 Ω^F Ω^H Ω^J Ω^L Ω^S Li447@ Rusch ] medicum CorS2 ( antiqui et glos. sic ) CorS2 ( al.) Weber

habent.

Non enim veni vocare iustos

sed peccatores.

Numérotation du verset Mc. 2,18

Et erant discipuli Ioannis et Pharisei³⁸ ieiunantes

³⁸ Pharisei Ω^F Ω^H Ω^J Ω^L Ω^S Rusch Weber ] Phariseorum Li447@

et veniunt et dicunt illi³⁹:

³⁹ dicunt illi Ω^H Ω^J Rusch Clementina Weber ] inv. Ω^F

Quare⁴⁰ discipuli Ioannis et Phariseorum ieiunant, tui autem discipuli non ieiunant?

⁴⁰ Quare Amiatinus Weber (M G) Cor2 ( modern. QUARE, glos. ) Cor4 Ω^H Ω^J Ω^S Li447@ Rusch Clementina ] cur Cor2 ( anti. ) Ω^L Weber

Numérotation du verset Mc. 2,19

ait illis Iesus: Numquid possunt

filii

nuptiarum

quamdiu sponsus

est cum illis⁴¹

⁴¹ est - cum illis Ω^F Ω^H Ω^S Li447@ Rusch ] inv. Ω^J Ω^L Weber

ieiunare?

Quanto

tempore habent secum sponsum non possunt ieiunare.

Numérotation du verset Mc. 2,20

Venient autem dies

cum auferetur ab eis sponsus

et tunc ieiunabunt in illis diebus⁴².

⁴² illis diebus Ω^F Ω^H Ω^J Ω^L Ω^S Li447 Li447@ Rusch Clementina ] illa die Weber

Numérotation du verset Mc. 2,21

Nemo assumentum

panni rudis

assuit

vestimento veteri,

alioquin

aufert supplementum novum a veteri⁴³

⁴³ veteri Ω^F Ω^HΩ^JΩ^S Li447@ Rusch Clementina Weber ] vetere Ω^L

et maior scissura fit.

Numérotation du verset Mc. 2,22

Et nemo mittit vinum novum⁴⁴

⁴⁴ novum Wordsworth (F G X etc.) CorS2 Cor4 Sarum Ω^F Ω^H Ω^LΩ^S Li447 Li447@ Ω^J Rusch ] novellum Cor2 (anti.; infra [eodem versu] NOVUM ) CorS2 (al.) Weber

in utres veteres,

alioquin dirumpit⁴⁵ vinum⁴⁶ utres

⁴⁵ dirumpit] scrips., disrumpit Ω^H Ω^J Ω^S Rusch , dirumpet Ω^L , disrumpet Li447@ Weber, /-pet Ω^F , dirumpunt CorS2 |

⁴⁶ vinum CorS2 ( sine NOVUM ) Ω^H Ω^S ] + novum? |

et vinum effundetur⁴⁷

⁴⁷ effundetur Ω^H Ω^J Ω^L Ω^S Li447@ Rusch ] effunditur Weber

et utres peribunt,

sed vinum novum

in utres

novos mitti debet.

Numérotation du verset Mc. 2,23

Et factum est iterum cum Dominus⁴⁸ sabbatis ambularet per sata

⁴⁸ Dominus Cor2 Cor4* Ω^H Ω^S Clementina ] om. Cor2 ( DOMINUS grec. anti. glos.) Cor4² (cancel.) Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Rusch Weber , mutil. Ω^F

et discipuli eius ceperunt progredi⁴⁹ et vellere spicas.

⁴⁹ progredi Wordsworth (D) Sarum Ω^H Ω^JΩ^S Li447 Li447@ Clementina ] pregredi Ω^L Rusch Weber , mutil. Ω^F

Numérotation du verset Mc. 2,24

Pharisei autem dicebant ei: Ecce, quid faciunt discipuli tui⁵⁰ sabbatis quod non licet?

⁵⁰ discipuli tui Ω^F Ω^H Ω^S Li447 Li447@ Ω^J Rusch ] om. Ω^L Weber

Numérotation du verset Mc. 2,25

Et ait illis: Numquam⁵¹ legistis

⁵¹ numquam Ω^F CorS2 Ω^H Ω^J Ω^L Ω^S Li447 Li447@ Weber ] numquid Rusch

quid fecerit David

quando

necessitatem habuit et esuriit ipse et qui cum eo erant?

Numérotation du verset Mc. 2,26

Quomodo introivit⁵² in domum Dei sub Abiathar⁵³ principe sacerdotum

⁵² introivit Ω^F Ω^HΩ^J Li447@ Rusch Clementina Weber ] intravit Ω^S |

⁵³ Abiathar] CorS2 ( Immo sub Abimelech. Ieronimus, episola 36 sic glossa: “Ambo tunc aderant Abimelech pater, Abiathar filius qui post patrem pontifex fuit maioris nominis quam pater ) |

et panes propositionis manducavit

quos non licebat⁵⁴ edere nisi solis⁵⁵ sacerdotibus

⁵⁴ licebat Cava plerique codd. edd. Cor2 Ω^F Ω^H Ω^J Ω^L Ω^S Li447@ Rusch ] licet Amiatinus Wordsworth (P9389 O* Y) Weber |

⁵⁵ edere nisi solis Cor2 (Mt. 12, 4 “ edere nisi solis sacerdotibus”: grec. glos. Mt. 12 [ revera Lc. 6, 4] solum) Cor4* Ω^F Ω^H Ω^S] edere nisi Cor4² ( SOL’ cancellatum), manducare nisi solis Cava Wordsworth (D E P9389 marg G L To22 Kells T) Sixtina, manducare nisi Cor2 ( anti. ) Ω^JΩ^L Li447@ Clementina Weber |

et dedit

ei et⁵⁶ qui cum eo erant?

⁵⁶ ei et Ω^HΩ^S] eis et Ω^F , eis Ω^J Ω^L Rusch Clementina Weber , illis Li447@

Numérotation du verset Mc. 2,27

Et dicebat eis:

Sabbatum propter hominem factum est et non homo propter sabbatum.

Numérotation du verset Mc. 2,28

Itaque dominus⁵⁷ est Filius hominis etiam⁵⁸ sabbati.

⁵⁷ dominus Ω^F Ω^HΩ^S Ω^L Cor3 (al.) Li447 Li447@ Rusch Weber ] Deus Ω^J |

⁵⁸ etiam] + non Ω^F* ( expunc.? ) |

Capitulum 2

Numérotation du verset Mc. 2,1

{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 967va ; facsim., p. 94a} Et iterum

^interl.| B<EDA>. post desertum

intravit

^interl.| sed, quia nec carnales deserit, intravit in Capharnaum

in Capharnaum¹

¹ in Cor2 ( glos.) Cor4* ( in cancel.) Ω^FΩ^H Ω^S ] om. Cas239 Cor2 ( in ) Cor4² Ω^MΩ^RΩ^JΩ^P Ω^L Li447 Li447@ Ed1455 Weber

^interl.| B<EDA>. civitatem^A

^A ¶Codd. : Cas239 (sine auctoritate) Rusch

post dies octo²

² octo Cor4* Ω^MΩ^F Ω^H Ω^RΩ^S Li447 Li447@ Rusch ] om. Cas239 Cor2 ( octo grec. anti.) Cor4² (cancel.) Cor1 (lectio certior) CorS1 (sine octo ) Ω^J Ω^P Ω^L Weber

Numérotation du verset Mc. 2,2

et auditum est quod in domo

^interl.| B<EDA>. In³ Iudea^B

^B ¶Codd. : Cas239 (sine auctoritate) Rusch

³ In] om. Cas239

esset et

^interl.| ideo^C

^C ¶Codd. : Cas239 Rusch

convenerunt⁴ multi ita ut non caperent⁵

⁴ convenerunt Cas239 Ω^H Ω^RΩ^J Ω^P Ω^S Li447@ Rusch Weber ] convenerant CorS2, -nert’ Ω^F, venerunt Ω^M

⁵ caperent Wordsworth (H Θ To22) Cas239 Cor4* ( habebat prius caperent in plurali sed correxit caperet in singulari et mirum# ) Ω^MΩ^FΩ^H Ω^RΩ^P Ω^LΩ^S ] caperet Cor2 ( grec. anti. ) Cor3 ( al. ) Cor4² Ω^J Ed1455 Rusch Weber , + domus Kells Wordsworth (D E L), + eos domus Ω^J

^interl.| vel: caperentur ^D

^D ¶Codd. : Rusch , om. Cas239

^interl.| {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 967va ; facsim., p. 94a} ITA UT NON etc. BEDA. Predicante Domino in domo non capiuntur neque⁶ ad ianuam quia predicante in Iudea Christo gentiles ad audiendum nondum intrare voluerunt⁷, ad quos tamen - etsi foris positos - doctrine sue verba direxit per predicatores suos. ^E

^E ¶Codd. : Cas239 Rusch

⁶ neque] om. Cas239

⁷ voluerunt] valuerunt Cas239

neque ad ianuam⁸

⁸ neque ad ianuam Cas239 Cor3 (al.) Ω^MΩ^F Ω^H Ω^RΩ^P Ω^L Ω^S Li447 Li447@ Ed1455 Rusch Clementina Weber ] om. Ω^J | CorS2 ( Et convenerant ita ut non caperet eos domus al. et secunda correctio habent sic et addunt neque ad ianuam. Sed prior correctio ita ut non caperent sine eos domus et sic ubique legi et hoc exponit Glossa. Intellige: Non caperent idest capi possent ad penitentiam que ducit ad civitatem. Secunda correctio habet ex prima scrip<tione> ita ut non caperet eos domus neque ianuam sed al<qui> addunt correctione quod illud ut non caperet eos falsa littara est et illi habent sic ita ut non caperent neque ad ianuam caperent scilicet verbum)

^interl.| scilicet domus

^interl.| +penitentiam^F

^F ¶Codd. : Cas239 ; om. Rusch

^interl.| B<EDA>. tamen ^G

^G ¶Codd. : Cas239 Rusch

loquebatur eis⁹ verbum.

⁹ eis Cor3 (al.) Ω^MΩ^F Ω^H Ω^R Ω^P Ω^LΩ^S Li447@ Ed1455 Rusch Clementina Weber ] ad eos Ω^J

^interl.| per apostolos ^H

^H ¶Codd. : Cas239 Rusch

Numérotation du verset Mc. 2,3

Et venerunt

^interl.| doctores^I

^I ¶Codd. : Cas239 Rusch

ad eum ferentes¹⁰ paralyticum

¹⁰ ad eum - ferentes Ω^F Ω^H Ω^S Clementina ] inv. Ω^J Li447 Li447@ Rusch Weber

^interl.| B<EDA>. Alleg<orice>. Animam mollitie carnis torpentem

^marg.| PARALYTICUM. HIERONYMUS. Paralysis typus est torporis, quo piger iacet in mollitie carnis, habens desiderium salutis, sed turbis ignavis et duplis cogitationibus, ac si enervatis membris offenditur. Quem portant quatuor quas supradiximus virtutes ad tegulas divinitatis et sapientie in domo carnis Christi patefactas. Cui vice muneris dicitur portare carnem que se portabat, ut per aliam viam cum magis in suam regionem redeat.

qui¹¹ a quatuor portabatur.

¹¹ qui Ω^F Ω^H Ω^J Ω^LΩ^S Li447 Rusch Weber ] om. Li447@

^interl.| quia quatuor libris evangelii omnis doctrina firmatur

^marg.| A QUATUOR etc. BEDA. Quia quatuor virtutibus ad Dominum fiducia mentis erigitur. De quibus dicitur in libro Sapientie^a: «Sobrietatem et sapentiam docet et scientiam» et virtutem quas alii prudentiam, fortitudinem, temperantiam et iustitiam nuncupant.

^a Sap. 8, 7.

Numérotation du verset Mc. 2,4

Et cum non possent¹² offerre eum illi pre turba,

¹² possent Ω^F Ω^H Ω^LΩ^J Ω^S Li447 Rusch Weber ] om. Li447@

^interl.| cogitationum^J

^J ¶Codd. : Cas239 Rusch

nudaverunt tectum

^interl.| domus

^marg.| NUDAVERUNT etc. Tectum domus in qua Christus docet, sublimitas est Scripture: «In qua¹³ corrigit adolescentior viam suam in custodiendo sermones tuos»^b.

^b Ps. 118, 9.

¹³ qua] sic Rusch , quo Ps-G

^marg.| BEDA. Domus Iesu, secundum alium evangelistam, tegulis tecta dicitur, quia vilitate littere sensus spiritualis tegitur. Cum grabato ante Iesum deponitur, quia cognoscere Iesum debet etiam in carne hac constitutus.

ubi erat et patefacientes

^interl.| Scripturarum mysteria

submiserunt grabatum

^interl.| carnem

in quo paralyticus

^interl.| torpens

iacebat.

Numérotation du verset Mc. 2,5

Cum autem vidisset¹⁴ Iesus fidem illorum

¹⁴autem - vidisset Ω^F Ω^H Ω^S Rusch Clementina ] inv. Ω^LΩ^J Weber

^marg.| CUM VIDISSET etc. BEDA. Multum valet apud Deum fides propria, ubi tantum valuit aliena, ut homo interius et exterius sanatus repente exsurgeret. Aliorumque meritis sua ei relaxarentur errata.^c

^c ¶Fons : Beda Venerabilis, In Lucae evangelium expositio, lib. 2, cap. 5, CCSL 120, lin. 823: « Intuendum sane quanti propria cuiusque fides apud deum ualeat ubi tanti ualuit aliena ut totus homo repente, id est exterius interius que, iam saluatus exsurgeret aliorum que merito aliis laxarentur errata ». <Parall.> Glossa ordinaria (Mt. 9, 2) [Strasbourg, 1481, t. 4, facsim. p. 34b marg.], ed. Gloss-e .

ait paralytico: Fili,

^interl.| quia

^marg.| FILI. Mira humilitas, despectum ab omnibus, dissolutum totis artubus, filium vocat. Aut certe ideo, quia dimittuntur ei peccata.

dimittuntur tibi peccata tua¹⁵.

¹⁵ tua Brescianus Wordsworth ( peccata ÷ tua B D E G L O R) Weber (P G) Cor2 (tua anti. glos.) Cor4* Ω^F Ω^H Ω^JΩ^S Li447 Li447@ Clementina ] om. Cor4² ( tua cancel.) Ω^L Rusch Weber

^marg.| DIMITTUNTUR. Ostendit propter peccata fuisse morbo percussum, et ideo non posse sanari nisi prius his dimissis. Sicut paralytico ad piscinam: «Ecce sanus factus es iam noli peccare ne deterius tibi aliquid te contingat»^d.

^d Io. 5, 14.

^marg.| BEDA. Quinque de causis afficiuntur homines molestiis carnis. Aut propter merita augenda, ut Iob et martyres, aut propter humilitatem conservandam ut Paulus ab angelo Satane^e, aut ob peccata intelligenda et corrigenda, ut Maria soror Moysi^f. Et hic paralyticus qui non nisi dimissis peccatis potuit curari, aut ad gloriam Dei, sicut cecus de quo^g: «Neque hic peccavit neque parentes eius» etc. Et Lazarus cuius infirmitas non fuit «ad mortem sed pro gloria Dei»^h, aut ad initium eterne damnationis ut Herodes.

^e Cf. 2Cor. 12, 7: « Et ne magnitudo revelationum extollat me, datus est mihi stimulus carnis mee angelus Satane, qui me colaphizet ».

^f Cf. Nm. 12, 1-15.

^g Io. 9, 3.

^h Cf. Io. 11, 4: « Audiens autem Iesus dixit eis: Infirmitas hec non est ad mortem, sed pro gloria Dei, ut glorificetur Filius Dei per eam ».

Numérotation du verset Mc. 2,6

Erant autem illic quidam de scribis

^interl.| ideo invident quia dixit: Dimittuntur tibi peccata

sedentes

^interl.| in incredulitate non surgentes ad fidem

et cogitantes in cordibus suis.

^interl.| non Dei

Numérotation du verset Mc. 2,7

Quid

^interl.| despective

hic sic loquitur?

^interl.| tam alte

Blasphemat. Quis

^interl.| enim

potest dimittere peccata nisi solus Deus?

^marg.| QUIS POTEST DIMITTERE. BEDA. Verum dicunt: solus Deus hoc potest, solus etiam per eos dimittit quibus potestatem dimittendi peccata tribuit, ideo vere Deus. Verum testantur, sed personam Christi negando falluntur. Errant igitur, quia ut Deum esse, et peccata dimittere credunt, Christum tamen esse eum non credunt. Sed dementius Ariani qui et Christum esse et peccata dimittere negare non audent, Deum esse negare non timent.

Numérotation du verset Mc. 2,8

Quo¹⁶ statim cognito Iesus Spiritu sancto¹⁷,

¹⁶ Quo Ω^HΩ^J etc. ] om. Ω^F

¹⁷spiritu sancto CorS1=Cor3 (al.) Ω^F Ω^HΩ^S] spiritu suo Ω^J Ω^L CorS1 Rusch Clementina Weber, in spiritu sancto Li447 Li447@ , in spiritu Weber (Z G )

^interl.| quia perfidos salvare desiderat, occultorum cognitione et operum virtute se Deum esse manifestat

quia sic cogitaverunt¹⁸ intra se

¹⁸ cogitaverunt Ω^F Ω^H Ω^S Rusch ] cogitarent Ω^J Ω^L Li447@ Clementina Weber

^interl.| hoc scilicet cognito

dicit¹⁹ illis: Quid ista cogitatis in cordibus {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 967vb ; facsim., p. 94b} vestris?

¹⁹ dicit Ω^F Ω^H Ω^J Ω^LΩ^S Li447 Li447@ Weber ] dixit Rusch

^marg.| HIERONYMUS. Quasi eiusdem potentie est animam sanare et corpus

Numérotation du verset Mc. 2,9

Quid est

^interl.| mihi

facilius?

^marg.| QUID EST FACILIUS. BEDA. Quasi qua potentia cordis occulta intueor eadem peccata dimitto. Quasi ex vobis intelligite quid consequatur paralyticus.

Dicere

^interl.| «Dixit et facta sunt»ⁱ

ⁱ Ps. 32, 9 ; Ps. 148, 5.

paralytico: Dimittuntur tibi peccata²⁰,

²⁰ peccata CorS2 (sine tua ) Ω^F Ω^HΩ^S

^interl.| quod spirituale, quod solus Deus novit qui facit

an²¹ dicere: Surge²² tolle grabatum tuum et ambula²³?

²¹ an CorS2 (al.) Ω^H Ω^LΩ^S Li447@ Rusch Weber ] aut CorS2 Ω^F Ω^J

²² Surge Ω^F Ω^H Ω^J Ω^LΩ^S Rusch ] + et Li447@ Weber

²³ ambula CorS2 Ω^F Ω^H Ω^S] vade CorS2 ( al. alia correctione )

^interl.| quod corporeis oculis videri potest

Numérotation du verset Mc. 2,10

Ut autem sciatis

^interl.| ut visibile miraculum probet invisibile

quia filius hominis habet potestatem²⁴ in terra dimittendi²⁵ peccata,

²⁴ filius hominis habet potestatem Ω^F Ω^H Ω^S Ed1455 Clementina ] potestatem habet filius hominis Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Weber (inv.)

²⁵ dimittere Ω^H Ω^S ] dimittendi Ω^F Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Ed1455 Clementina Weber

^marg.| FILIUS HOMINIS. BEDA. Solus Deus dimittit peccata et filius hominis habet potestatem dimittendi peccata. Ergo idem Deus et filius hominis est. Ita homo Christus per divinitatem dimittit peccata, per humanitatem pro peccatoribus potest mori.

ait paralytico:

Numérotation du verset Mc. 2,11

Tibi dico: Surge,

^interl.| B<EDA>. A carnalibus desideriis

tolle grabatum tuum²⁶

²⁶ tuum Ω^F Ω^H Ω^LΩ^S Li447@ Rusch Weber ] + et ambula Ω^J* ( rubr. cancel. et exp .)

^interl.| BEDA. Carnem per continentiam spe celestium a terrenis segrega

et vade in domum tuam.

^interl.| paradisum que prima domus hominis fuit

^marg.| VADE IN DOMUM. BEDA. Qui languerat grabatum domum reportat, cum anima peccatorum remissione curata, se ad diuturnam sui custodiam cum ipso corpore refert, ne quid iterum unde feriatur admittat.

Numérotation du verset Mc. 2,12

Et statim surrexit ille²⁷ et sublato grabato abiit inde²⁸ coram omnibus,

²⁷ surrexit Ille Ω^F Ω^H Ω^S Ed1455 Clementina ] inv. Ω^JΩ^L Li447 Li447@ Rusch Weber

²⁸ inde Ω^F Ω^HΩ^S Ed1455 ] om. Ω^JΩ^L Li447 Li447@ Rusch Clementina Weber

^interl.| mira Domini virtus sine mora salus in iussu est

ita ut admirarentur²⁹ omnes et honorificarent³⁰ Deum

²⁹ admirarentur Ω^F Ω^H Ω^J Ω^LΩ^S Li447 Li447@ Weber ] mirarentur Weber (M) Ed1455 Rusch Clementina

³⁰ honorificarent Ω^H Ω^J Ω^LΩ^S Li447@ Ed1455 Clementina Weber ] glorificarent Rusch (hapax)

^interl.| damnata blasphemia ad laudem vertuntur

dicentes: Quia numquam sic vidimus.

Numérotation du verset Mc. 2,13

^interl.| post curatum paralyticum

egressus³¹

³¹ egressus Ω^F Ω^HΩ^S Li447 ] + est Ω^J Ω^L Li447@ Ed1455 Rusch Weber

^interl.| Caphrarnaum

^marg.| ET EGRESSUS EST. BEDA. Post curationem paralytici in Capharnaum ad mare egreditur, quia non solum cives sed et maris habitatores instruit, et fluctivagos mundi motus fidei firmitate contemnere docet. Ibi turbam multam erudit, ibi publicanum apostolum facit, ibi peccatores per penitentiam correctos, suo dignos reddidit convivio, et auditu suorum arcanorum, et ab undis cupiditatum separatos, ad solitudinem quiete conversationis que est in spe celestium pertrahit. Nam sequitur: Et cum preteriret vidit Levi etc.

rursus ad mare

^interl.| ut maritimos colligat

omnisque turba veniebat ad eum et docebat eos.

Numérotation du verset Mc. 2,14

Et cum preteriret, vidit

^interl.| oculis misericordie

Levi³²

³² Levi Cor2 ( moderni ) Cor4 Ω^F Ω^H Ω^J Ω^L² Ω^S Li447@ Rusch ] Levin Cor2 ( grec. anti. ) Ω^L*(-n eras. ) Weber

^interl.| additus

^marg.| LEVI. HIERONYMUS. Levi additus, quia a teloneo³³ negotiorum secularium sequitur solum verbum quod dicit quia «qui non renuntiat omnibus que possidet non potest meus esse discipulus»^j.

^j Lc. 14, 33.

³³ teloneo] scrips., theoloneo Rusch

^marg.| BEDA. Marcus et Lucas verecundie causa et honore evangeliste nomen vulgatum non ponunt. Ipse -secundum hoc quod scriptum est^k: «Iustus in primis accusator est sui» - Mattheum se et publicanum nominat, ut ostendat nullum conversum debere de salute diffidere cum apostolus et evangelista de publicano sit factus repente.

^k Prv. 18, 17.

Alphei

^marg.| + Levin ³⁴ Alphei ipse est Mattheus ex tribu unde ortus est Levi vocatus³⁵.^K ^l

^l Glossae seiunctim a textu Bibliae diffusae ; om. CCCM189

^K ¶Codd. : Lux94 P345 ; om. Rusch

³⁴ Levin] Levi P345

³⁵ ex tribu... vocatus Lux94 ] unde ortus est Levi vocatur P345

sedentem ad teloneum³⁶

³⁶ teloneum Ω^J Weber ] theloneum Ω^F Ω^M Ω^H Ω^LΩ^S Li447@ Lux94 Wordsworth ( B C G R ^SAX X) Sarum , theolonium Rusch , telonium Wordsworth ( J P )

^interl.| ad curam vectigalium.

^interl.| Telos enim grece, latine vectigal^m

^m Teloneum a τελώνιον (locus in quo sedent publicani), a τελώνης (vectigalium redemptor), unde a τέλος (finis) ; cf. Henricus Stephanus , Thesaurus graecae linguae, t. 3, Parisiis, 1572, col. 1386a [MM2016].

^marg.| +Ad teloneum id est³⁷ ad curam dispensationemque vectigalium. Telos enim grece, latine vectigal nominatur.^L ⁿ

ⁿ Glossae seiunctim a textu Bibliae diffusae ; cf. CCCM189A

^L ¶Codd. : Lux94 P345 ; om. Rusch

³⁷ id est] om. P345

et ait illi: Sequere

^interl.| imitare

me. Et surgens secutus est eum.

^interl.| pauper pauperem

^marg.| SECUTUS EST etc. BEDA. Lucas plenius^o: «Et relictis omnibus secutus est eum». Sequitur qui ut pauperem Christum non tam corporis gressu quam mentis affectu possit sequi omnia relinquit, sicut Mattheus qui non solum lucra vectigalium, sed etiam periculum quod propter imperfectas rationes accidere poterat a principibus seculi contemnit, cupidus sequendi. Qui enim exterius vocavit, ut mox sequeretur intus accendit et modum docuit. Merito ergo qui obediendo humana contempsit negotia, divinorum dispensatorum factus est talentorum.

^o Lc. 5, 28.

Numérotation du verset Mc. 2,15

Et factum est,

^interl.| B<EDA>. Et fecit ei convivium quod Lucas dicit

^marg.| ET FACTUM. BEDA. Lucas^p: «Fecit eis convivium magnum Levi in domo sua». Qui enim Christum intus recipit voluptatum, delectatur ubertate et Dominus libenter ingreditur et in eius recumbit affectu. Hoc est spirituale convivium bonorum pauperum quo dives eget, pauper epulatur

^p Lc. 5, 29 ; cf. Lc. 16, 19-31.

cum³⁸ accumberet³⁹ in domo illius, multi publicani

³⁸ cum Ω^F Ω^H Ω^JΩ^LΩ^S Li447 Li447@ Weber ] dum Rusch

³⁹ accumberet Ω^F Ω^H Ω^J Ω^S Ω^L Li447 Rusch Weber ] + eum Li447@

^marg.| PUBLICANI. Qui publica vectigalia exigunt, vel seculi lucra sectantes, qui exemplo publicani conversi iam de salute presumunt, nec ut Pharisei calumniantur {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 968ra ; facsim., p. 95a} in vitiis permanentes sed penitentes. Unde: Enim etc.

^marg.| + Publicani dicuntur hii qui vectigalia publica exigunt sive qui conductores sunt vectigalium fisci, vel rerum publicarum necnon et seculi huius et hii qui lucra per negotium sectantur.^M ^q

^q Glossae seiunctim a textu Bibliae diffusae ; om. CCCM189

^M ¶Codd. : P345 ; om. Lux94 Rusch

et peccatores simul discumbebant cum Iesu et discipulis eius. Erant enim multi qui sequebantur⁴⁰ eum.

⁴⁰ sequebantur Ω^F Ω^H Ω^J Ω^LΩ^S Li447 Rusch ] et praem. Weber , persequebantur Li447@

^interl.| penitentes

Numérotation du verset Mc. 2,16

{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 968ra ; facsim., p. 95a} Et scribe et Pharisei videntes quia manducaret cum publicanis et peccatoribus⁴¹ dicebant discipulis eius⁴²: Quare cum publicanis et peccatoribus⁴³ manducat et bibit magister vester⁴⁴?

⁴¹ publicanis – et – peccatoribus Weber (P) Ω^F Ω^H Ω^J Ω^S Li447 Li447@ Rusch Clementina ] inv. Ω^L Weber

⁴² eius Ω^F Ω^S] om. Ω^H

⁴³ publicanis – et – peccatoribus Weber (P) Ω^F Ω^J Ω^S Li447 Li447@ Rusch Clementina Weber ] inv. Ω^L

⁴⁴ magister vester Ω^F Ω^H Ω^J Ω^L Ω^S Li447 Li447@ Ed1455 Clementina Weber ] om. Rusch

^interl.| cum peccatoribus iustus

^marg.| BEDA. Moraliter. Ad convivium peccatorum vadit, ut docendi occasionem habeat et spirituales cibos impertiat. Eundo ad peccatores Domini humilitas ostenditur, in conversione penitentium patet doctrine eius potentia.

^marg.| BEDA. Per vocationem Matthei fides gentium que relictis lucris seculi, epulis caritatis et operum bonorum cum Domino convivantur. Per Phariseorum supercilium, de salute gentium Iudeorum invidia designatur quibis dicitur^r: «Publicani et meretrices precedent vos in regno Dei».

^r Mt. 21, 31.

Numérotation du verset Mc. 2,17

Hoc audito Iesus ait illis:

^interl.| magister pro discipulis respondit

Non necesse habent sani

^interl.| superbi

^marg.| NON NECESSE HABENT etc. BEDA. Se medicum dicit qui miro medicandi genere vulneratus est: ‘Propter iniquitates nostras et livore eius sanati sumus'^s.

^s Cf. Is. 53, 5: « Ipse autem vulneratus est propter iniquitates nostras ; attritus est propter scelera nostra: disciplina pacis nostrae super eum, et livore eius sanati sumus ».

medico⁴⁵ sed qui male

⁴⁵ medico Cor2 ( moderni ) Cor4 CorS2 Ω^F Ω^H Ω^J Ω^L Ω^S Li447@ Ed1455 Rusch ] medicum CorS2 ( antiqui et glos. sic ) CorS2 ( al.) Weber

^interl.| humiles

habent.

^interl.| ideo vos declino

Non enim veni vocare iustos

^interl.| vos qui tamquam iusti fugitis peccatores qui vestram iustitiam statuentes, iustitie Dei non estis subiectis

sed peccatores.

^interl.| qui se peccatores agnoscunt non per legem iustificari se videntes Christi gratie colla submittunt. Ideo ad peccatores declino

Numérotation du verset Mc. 2,18

Et erant discipuli Ioannis et Pharisei⁴⁶ ieiunantes

⁴⁶ Pharisei Ω^F Ω^H Ω^J Ω^L Ω^S Ed1455 Rusch Weber ] Phariseorum Li447@

^marg.| ET ERANT DISCIPULI etc. BEDA. Alii evangeliste dicunt Phariseos et discipulos Ioannis hoc quesisse. Hic videtur dicere quod alii quesierunt quos eiusdem rei cura movisset. Unde colligitur hoc a pluribus fuisse obiectu a Phariseis, a discipulis Iohnannis, a convivis vel quibuslibet aliis.

^marg.| BEDA. Mystice. Discipuli Ioannis et Phariseorum ieiunant, quia qui operibus legis gloriantur, vel - quod peius est - traditiones sequuntur hominum, vel etiam Christi preconium tantum aure, non cordis amore percipiunt, a spiritualibus bonis ieiuni corde tabescunt. Discipuli Christi non ieiunant, quia qui fideliter membrum Christi est, corpore ipsius epulatur et sanguine alitur. Dominus cum peccatoribus manducat et bibit, sed ideo quia illi abstinentia meritum auget cui nulla potentia nature est. Dominus autem qui delicta naturalitater delere potest, manducantes ieiunantibus potest facere puriores. Ieiunavit tamen Christus ut ieiunares, manducavit cum peccatoribus ut gratiam cernens potestatem agnosceres.

et veniunt et dicunt illi⁴⁷:

⁴⁷ dicunt illi Ω^H Ω^J Rusch Clementina Weber ] inv. Ω^F

^interl.| causam questionis sequentis premittit

Quare⁴⁸ discipuli Ioannis et Phariseorum ieiunant, tui autem discipuli non ieiunant?

⁴⁸ Quare Amiatinus Weber (M G) Cor2 ( modern. quare, glos. ) Cor4 Ω^H Ω^J Ω^S Li447@ Ed1455 Rusch Clementina ] cur Cor2 ( anti. ) Ω^L Weber

Numérotation du verset Mc. 2,19

^interl.| ideo

ait illis Iesus: Numquid possunt

^interl.| id est debent

^marg.| NUMQUID POSSUNT etc. Mattheus ita^t: «Numquid possunt filii sponsi lugere quamdiu cum illis est sponsus?» etc. Sponsus Christus, sponsa Ecclesia, de quo spirituali connubio apostoli creati sunt, qui lugere et ieiunare non possunt, quamdiu sponsum cum sponsa vident. Quando transierint nuptie, ac passionis et resurrectionis tempus advenerit tunc ieiunabunt.

^t Mt. 9, 15.

^marg.| BEDA. Moraliter. Quamdiu sponsus nobiscum est, in letitia sumus, nec ieiunare possumus, nec lugere. Cum vero pro peccato recedit et avolat, tunc ieiunium indicendum tunc luctus multiplicandus.

filii

^interl.| apostoli

nuptiarum

^interl.| Christi et Ecclesie

quamdiu sponsus

^interl.| Christus

est cum illis⁴⁹

⁴⁹ est - cum illis Ω^F Ω^H Ω^S Li447@ Rusch ] inv. Ω^J Ω^L Weber

^interl.| corporis presentia

ieiunare?

^interl.| Non

Quanto

^interl.| quia

tempore habent secum sponsum non possunt ieiunare.

^interl.| eius plus proficit presentia quam corporalis abstinentia

Numérotation du verset Mc. 2,20

Venient autem dies

^interl.| ascensionis

^interl.| passionis

cum auferetur ab eis sponsus

^interl.| corporaliter

et tunc ieiunabunt in illis diebus⁵⁰.

⁵⁰ illis diebus Ω^F Ω^H Ω^J Ω^L Ω^S Li447 Li447@ Rusch Clementina ] illa die Weber

^interl.| BEDA. Tam a cibis quam a mundi amore

^interl.| ideo non ieiunant quia

Numérotation du verset Mc. 2,21

{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 968rb ; facsim., p. 95b} Nemo assumentum

^marg.| +Assumentum⁵¹: additamentum.^N ^u

^u Glossae seiunctim a textu Bibliae diffusae in codice Mediolanensi (Milano, Biblioteca Ambrosiana, M 79 sup., ff. 92va-124ra, saec. xi, 4/4) seruatae [series A-II sectio 45, glossa 5, CCCM189A, p. 187.1.

^N ¶Codd. : Lux94 P345 ; om. Rusch

⁵¹ assumentum P345 ] assutum Lux94, Adsumentum CCCL189A

panni rudis

^marg.| + rudis : novus.^O ^v

^v Glossae seiunctim a textu Bibliae diffusae = CCCM189A: 55.6 ; 44.14 ; 45.6 ; 54.15 ; 55.6

^O ¶Codd. : Lux94 P345 ; om. Rusch | novus Lux94] novi P345 CCCM189

^interl.| severiora precepta nove vite

^marg.| NEMO ASSUMENTUM etc. BEDA. Discipulos, vestimenta vetera dicit, id est adhuc carnales, necdum innovatos fidei firmitate. Quibus si novus pannus, id est pars doctrine que ad novam vitam pertinet assuatur, et ipsa quodammodo scinditur, cuius pars importune traditur que ad ieiunium valet ciborum, cum illa doceat generale, non a cibis tantum sed ab omni voluptate carnis.

^marg.| Cavendum est doctori ne, anime nondum innovate sed in malitie vetustate perduranti, novorum mysteriorum secreta committat.

assuit

^marg.| + Assuit: consuit, adnectit.^P ^w

^w Glossae seiunctim a textu Bibliae diffusae ; om. CCCM189A

^P ¶Codd. : Lux94 P345 ; om. Rusch CCCM189

vestimento veteri,

^interl.| apostolis veteri consuetudini deditis

alioquin

^interl.| si assuit

aufert supplementum novum a veteri⁵²

⁵² veteri Ω^F Ω^HΩ^JΩ^S Li447@ Rusch Ed1455 Clementina Weber ] vetere Ω^L

^interl.| repugnat nova vita veteri

et maior scissura fit.

^interl.| quia si quid boni inerat, nimio quasi pondere pressum perit

^marg.| BEDA. Alleg<orice>. Veste foris tegimur, vino intus reficimur. Vestis bona opera quibus hominibus foris lucemus. Vinum fervor fidei, spei et caritatis, quo in conspectu Dei intus sensus novitate reformantur.

Numérotation du verset Mc. 2,22

Et nemo mittit vinum novum⁵³

⁵³ novum Wordsworth (F G X etc.) CorS2 Cor4 Sarum Ω^F Ω^H Ω^LΩ^S Li447 Li447@ Ω^J Rusch ] novellum Cor2 (anti.; infra [eodem versu] novum ) CorS2 (al.) Weber

^interl.| spiritualia precepta

in utres veteres,

^interl.| apostolos

alioquin dirumpit⁵⁴ vinum⁵⁵ utres

⁵⁴ dirumpit] scrips., disrumpit Ω^H Ω^J Ω^S Rusch , dirumpet Ω^L Ed1455 , disrumpet Li447@ Weber, /-pet Ω^F , dirumpunt CorS2

⁵⁵ vinum CorS2 ( sine novum ) Ω^H Ω^S Ed1455 ] + novum?

^interl.| non possunt pati, quia carnales adhuc

et vinum effundetur⁵⁶

⁵⁶ effundetur Ω^H Ω^J Ω^L Ω^S Li447@ Ed1455 Rusch ] effunditur Weber

^interl.| doctrina spiritualis memorie non commendatur

et utres peribunt,

^interl.| et qui habent perdunt

sed vinum novum

^interl.| spiritualis doctrina

in utres

^interl.| spirituales

^marg.| SED VINUM NOVUM IN UTRES. Erant autem novi cum, post ascensionem desiderio consolationis eius sperando et orando, innovabantur. Tunc Spiritum sanctum acceperunt, quo quasi novo musto novi utres repleti sunt.

novos mitti debet.

Numérotation du verset Mc. 2,23

Et factum est iterum cum Dominus⁵⁷ sabbatis ambularet per sata

⁵⁷ Dominus Cor2 Cor4* Ω^H Ω^S Clementina ] om. Cor2 ( Dominus grec. anti. glos.) Cor4² (cancel.) Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Rusch Weber , mutil. Ω^F

^marg.| CUM SABBATIS. BEDA. Nota primo apostolos litteram sabbati destruere contra Ebionitas qui cum alios discipulos recipiant, Paulum quasi transgressorem legis repudiant.

et discipuli eius ceperunt progredi⁵⁸ et vellere spicas.

⁵⁸ progredi Wordsworth (D) Sarum Ω^H Ω^JΩ^S Li447 Li447@ Clementina ] pregredi Ω^L Rusch Weber , mutil. Ω^F

^marg.| ET VELLERE SPICAS. Esuriunt ut homines pre turba manducandi spatium non habentes. Sed exemplum austerioris vite prebent, non preparatas epulas sed simplices querunt.

^marg.| BEDA. Mystice. Discipuli per sata transeunt cum prelati subditos pia sollicitudine circumspiciunt, et qualiter quemque ad fidem trahant, sedule perpendunt quorum salutem esuriunt. Unde Petro inter preces esurienti oblatis quas esuriebat dapibus, dictum est^x: «Surge Petre occide et manduca». Et mira sacramenti concordia: ibi mactari et manducari iubentur animalia, hic spicas convellunt discipuli et, secundum alios evangelistas, manibus confricantes manducanti.^y Unde^z: ‘Mortificate membra vestra et exuite veterem hominem'. Aliter enim non transeunt in corpus Christi. Aliter doctorem sui profectus fructus non pascunt. Vellere itaque spicas est ab omni intentione terrena radicem mentis eruere. Fricare manibus exemplis virtutum a concupiscentia carnis quasi aristarum folliculis mentem exuere. Grana manducare est purgatum quemque per predicatorum ora Ecclesie incorporare. Hoc discipuli ante Dominum faciunt, quia precedit sermo doctoris, subsequitur gratia superne visitationis. Et bene sabbatis, quia predicatores pro spe quietis laborant, et auditores admonent ut a curis seculi feriantes pro eterna requie laborent.

^x Act. 10, 13.

^y Cf. Lc. 6, 1.

^z Cf. Col. 3, 5.9.

^marg.| BEDA. Moraliter. Per sata cum Domino ambulant, qui eloquia sacra Domino obtemperantes meditantur. In satis esuriunt cum in eis illa invenire desiderant, quibus amplius accensi amore Dei quasi pane pascantur et hoc sabbatis. Unde^aa: «Vacate et videte quoniam suavis est Dominus, beatus <vir qui sperat in eo>«. Vellunt spicas et conterunt, quia testimonia Scripturarum assumunt et perscrutantur, donec medullam dilectionis extrahant que sub vilitate littere quasi sub aristarum horrore velatur. Hoc Dominus sabbati probat, stulti defensores sabbati improbant, qui solam littere superficiem diligunt, mentis refectionem nesciunt, requiem animarum non norunt. Unde et ait illis: Numquam legistis etc.

^aa Cf. Ps. 33, 9.

Numérotation du verset Mc. 2,24

Pharisei autem dicebant ei: Ecce, quid faciunt discipuli tui⁵⁹ sabbatis quod non licet?

⁵⁹ discipuli tui Ω^F Ω^H Ω^S Li447 Li447@ Ω^J Ed1455 Rusch ] om. Ω^L Weber

Numérotation du verset Mc. 2,25

Et ait illis: Numquam⁶⁰ legistis

⁶⁰ numquam Ω^F CorS2 Ω^H Ω^J Ω^L Ω^S Li447 Li447@ Weber ] numquid Rusch

^interl.| veterem historiam obicit

quid fecerit David

^interl.| in Nobe

quando

^interl.| fugiens Saulem

necessitatem habuit et esuriit ipse et qui cum eo erant?

Numérotation du verset Mc. 2,26

Quomodo introivit⁶¹ in domum Dei sub Abiathar⁶² principe sacerdotum

⁶¹ introivit Ω^F Ω^HΩ^J Li447@ Ed1455 Rusch Clementina Weber ] intravit Ω^S

⁶² Abiathar] CorS2 ( Immo sub Abimelech. Ieronimus, episola 36 sic glossa: “Ambo tunc aderant Abimelech pater, Abiathar filius qui post patrem pontifex fuit maioris nominis quam pater )

^interl.| SUB ABIATHAR. Non te turbet quod alii dicunt Abimelech. Ambo enim tunc illic aderant, Abimelech pater et Abiathar filius qui, occiso patre a Saule^ab, comes exilii David factus est et eo regnante summus pontifex^ac maioris nominis quam pater, et ideo dignus cuius Dominus mentionem faceret quasi summi sacerdotis etiam patre vivente.

^ab Cf. 1Rg. (1Sm.) 21, 1-9.

^ac Cf. 2Rg. (2Sm.) 15, 24-35.

et panes propositionis manducavit

^marg.| PANES PROPOSITIONIS. BEDA. Quasi si David et Abimelech a nobis {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 968va ; facsim., p. 96a} non reprehenduntur sed pro fame excusantur^ad, cur in his causam improbatis quam in ceteris probatis? Quamvis sit magna distantia, hi spicas confricant, illi panes leviticos comedunt et accedebat sabbato neomeniarum dies quando in convivio requisitus fugit ex aula regis.

^ad 1Rg. (1Sm.) 21, 6.

^marg.| BEDA. Figurate. Quod David et pueri eius panes sanctificatos comedunt significat sacerdotalem cibum in usum transiturum populorum, quia omnes sacerdotum vitam debemus imitari et omnes filii Ecclesie sacerdotes sunt, inuncti in sacerdotium sanctum offerentes seipsos spirituales hostias Deo.

quos non licebat⁶³ edere nisi solis⁶⁴ {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 968va ; facsim., p. 96va} sacerdotibus

⁶³ licebat Cava plerique codd. edd. Cor2 Ω^F Ω^H Ω^J Ω^L Ω^S Li447@ Ed1455 Rusch ] licet Amiatinus Wordsworth (P9389 O* Y) Weber

⁶⁴ edere nisi solis Cor2 (Mt. 12, 4 “ edere nisi solis sacerdotibus”: grec. glos. Mt. 12 [ revera Lc. 6, 4] solum) Cor4* Ω^F Ω^H Ω^S] edere nisi Cor4² ( sol’ cancellatum), manducare nisi solis Cava Wordsworth (D E P9389 ^marg G L To22 Kells T) Ed1455 Sixtina, manducare nisi Cor2 ( anti. ) Ω^JΩ^L Li447@ Clementina Weber

^interl.| et leviticis⁶⁵

⁶⁵ leviticis] sic Rusch

et dedit

^interl.| Abimelech

ei et⁶⁶ qui cum eo erant?

⁶⁶ ei et Ω^HΩ^S] eis et Ω^F Ed1455 , eis Ω^J Ω^L Rusch Clementina Weber , illis Li447@

^marg.| ET DEDIT EIS etc. Hoc secutus^ae: «Misericordiam volo et non sacrificium» melius iudicavit a famis periculo homines liberare quam sacrificium offerre. Hostia Deo placabilis hominum salus.

^ae Os. 6, 6 ; Mt. 12, 7.

Numérotation du verset Mc. 2,27

Et dicebat eis:

^interl.| aliter probat idem

^interl.| BEDA. Ideo salus hominis prima custodia sabbati prout hominis utilitas exigit

Sabbatum propter hominem factum est et non homo propter sabbatum.

^marg.| HOMO PROPTER SABBATUM. BEDA. Ita sabbatum custodiri preceptum est, ut si necessitas fuerit, non sit reus qui violaverit. Sabbato circumcidi non est prohibitum, quia necessarium Iosue muros Hiericho septem diebus circuit^af. Machabei in sabbato pugnant^ag: quod non est licitum in lege, necessitas licitum facit. Sic et hodie in ieiuniis, si quis ieiunium fregerit egrotus, reus non tenetur.

^af Cf. Ios. 6, 1-27.

^ag Cf. 1Mcc. 2, 1-70.

Numérotation du verset Mc. 2,28

Itaque dominus⁶⁷ est Filius hominis etiam⁶⁸ sabbati.

⁶⁷ dominus Ω^F Ω^HΩ^S Ω^L Cor3 (al.) Li447 Li447@ Rusch Weber ] Deus Ω^J

⁶⁸ etiam] + non Ω^F* ( expunc.? )

^marg.| ITAQUE DOMINUS etc. Quasi: si David rex et sacerdotes - secundum alium evangelistam^ah - propter templi ministerium sabbatum violantes crimine carent, quanto magis filius hominis, verus rex et sacerdos. Et ideo Dominus sabbati in sabbato vulsarum spicarum crimine non tenetur reus?

^ah Cf. Mt. 12, 3-4: « At ille dixit eis: Non legistis quid fecerit David, quando esuriit, et qui cum eo erant: quomodo intravit in domum Dei, et panes propositionis comedit, quos non licebat ei edere, neque his qui cum eo erant, nisi solis sacerdotibus? ».

Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Mc. Capitulum 2), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 08/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=56&chapitre=56_2)

Signaler un complément d'information

Notes :

<56. - Marci evangelium**>

Capitulum 2

<56. - Marci evangelium**>

Capitulum 2