Hugo de Sancto Caro

Capitulum 6

Numérotation du verset 2Rg. 6,1 

Congregavit autem rursum David omnes electos ex Israel triginta millia.
Numérotation du verset 2Rg. 6,2 

Surrexitque David1 et abiit et universus populus qui erat cum eo de viris Iuda ut adducerent arcam Dei, super quam invocatum est nomen Domini exercituum sedentis in cherubin super eam.
1 David] om. Weber
Numérotation du verset 2Rg. 6,3 

Et imposuerunt arcam Dei2 super plaustrum novum, tuleruntque eam de domo Aminadab3 qui erat in Gabaa. Oza autem et Haio filii Aminadab4 minabant plaustrum novum.
2 Dei] Domini Weber |
3 Aminadab] Abinadab Weber |
4 Aminadab] Abinadab Weber |
Numérotation du verset 2Rg. 6,4 

Cumque tulissent eam de domo Aminadab5 qui erat in Gabaa custodiens arcam Dei Haio praecedebat arcam Dei6.
5 Aminadab] Abinadab Weber |
6 Dei] om. Weber |
Numérotation du verset 2Rg. 6,5 

David autem et omnis Israel ludebat7 coram Domino in omnibus lignis fabrefactis, et citharis, et lyris, et tympanis, et sistris, et cymbalis.
7 ludebat] ludebant Weber
Numérotation du verset 2Rg. 6,6 

Postquam autem venerunt ad aream Nachor8, extendit manum Oza ad arcam Dei et tenuit eam quoniam calcitrabant boves.
8 Nachor] Nachon Weber
Numérotation du verset 2Rg. 6,7 

Iratusque est Dominus indignatione9 contra Ozam et percussit eum super temeritate.
9 Dominus indignatione] inv. Weber
Qui mortuus est ibi iuxta arcam Dei
Numérotation du verset 2Rg. 6,8 

Contristatus autem est David eo quod percussisset Dominus Ozam, et vocatum est nomen loci illius Percussio Oza usque in diem hanc.
Numérotation du verset 2Rg. 6,9 

Et estimuit David Dominum in die illa dicens : Quomodo ingredietur ad me arca Domini ?
Numérotation du verset 2Rg. 6,10 

Et noluit divertere ad se arcam Domini in civitate David sed devertit eam in domo Obededom Gethei.
Numérotation du verset 2Rg. 6,11 

Et habitavit arca Domini in domo Obededom Gethei tribus mensibus
et benedixit Dominus Obededom et omnem domum eius.
Numérotation du verset 2Rg. 6,12 

Nuntiatumque est regi David, quia
benedixisset10 Dominus Obededom et omnia eius propter arcam Dei. Dixitque David : Ibo et reducam arcam cum benedictione in domum meam11. Abiit ergo David et adduxit arcam Dei de domo Obededom in civitatem David cum gaudio. Et erant cum David septem chori et victima vituli12.
10 benedixisset] benedixit Weber |
11 dixitque…meam] om. Weber |
12 et erant…vituli] om. Weber |
Numérotation du verset 2Rg. 6,13 

Cumque transcendissent qui portabant arcam Domini
sex passus immolabat bovem et arietem.
Numérotation du verset 2Rg. 6,14 

Et David percutiebat in organis armigatis
et13 saltabat totis viribus ante Dominum. Porro David erat accinctus ephod lineo,
13 percutiebat…armigatis et] om. Weber
Numérotation du verset 2Rg. 6,15 

Et David et omnis domus Israel ducebant arcam testamenti Domini in iubilo et in clangore bucine.
Numérotation du verset 2Rg. 6,16 

Cumque intrasset arca Domini civitatem David Michol
filia Saul prospiciens per fenestram, vidit regem David subsilientem atque saltantem coram Domino
et despexit eum in corde suo.
Numérotation du verset 2Rg. 6,17 

Et introduxerunt arcam Domini et posuerunt eam in loco suo in medio tabernaculi quod tetenderat ei David, et obtulit David holocausta coram Domino et pacifica.
Numérotation du verset 2Rg. 6,18 

Cumque complesset offerens holocausta14 et pacifica benedixit populo in nomine Domini exercituum.
14 holocausta] holocaustum Weber
Numérotation du verset 2Rg. 6,19 

Et partitus est universe multitudini15 Israel tam viro quam mulieri singulis collyridam panis unam
15 universe multitudini] inv. Weber
et assaturam bubule carnis unam
et similam frixam oleo
Et abiit omnis populus unusquisque in domum suam.
Numérotation du verset 2Rg. 6,20 

Reversusque est et David ut benediceret domui sue
et egressa Michol filia Saul in occursum David ait :
Quam gloriosus fuit hodie rex Israel discoperiens se ante ancillas servorum suorum
et nudatus est quasi si nudetur unus de scurris.
Numérotation du verset 2Rg. 6,21 

Dixitque David ad Michol : Vivit Dominus quia ludam16 ante Dominum qui elegit me potius quam patrem tuum et quam omnem domum eius et precepit mihi ut essem dux super populum Domini Israel.
16 vivit…ludam] om. Weber
Numérotation du verset 2Rg. 6,22 

Et ludam et vilior fiam plus quam factus sum et ero humilis in oculis meis et cum ancillis de quibus locuta es gloriosior apparebo.
Numérotation du verset 2Rg. 6,23 

Igitur Michol filie Saul non est natus filius usque ad diem mortis sue.

Capitulum 6

Numérotation du verset 2Rg. 6,1 
marg.| {a} Congregaverunt autem] De translatione arce de domo Aminadab agitur hic. Et dividitur hoc cap. in duas partes. In prima transfertur arca in domum Obed Edom : Propter mortem enim Oze non fuit ausus David eam ducere in domum suam. In secunda parte transfertur arca de domo Obed Edom in civitate David.
marg.| {b} Invocatum] GLOSSA Super arcam erat tabula, quam alis duo Cherubim tegebant, inter quos Dominus apparebat, et loquebatur. Unde etiam ideo dicitur sedere in Cherubim, id est inter Cherubim.
marg.| {c} De domo] ubi translata fuit de Bethsames, sicut est sup. 1Rg. 7.a. Sed numquid tulit eam postea in castra ? Ita ut patet. 1Rg. 14. Sed postea retulit eam Saul. Ibidem.
marg.| {d} Ludebant] id est Psallebant in musicis instrumentis.
marg.| {e} Lignis] instrumentis. Et postea subdividit.
marg.| {f} Sistris] 1Par. 13.c. non ponitur sistris, sed nablis.
marg.| {g} Ad aream Nachor] 1Par. 13.c. dicitur ad aream Chidon, quod interpretatur clypeus, id est ad locum, ubi Iosue levavit clypeum contra Hai. Iosue 8.d.
marg.| {h} Extendit manum] Contra subditos, qui reprehendunt Prelatos. Arca Dei, Prelatus est interius, et exterius deauratus, ut sit intus sine scrupulo conscientie, et foris sine scandalo fame sue vite. Ob hoc enim inungitur oleo, et balsamo. In oleo nitor conscientie, in balsamo odor vite designatur. Oleum habebat Apostolus, cum dicebat : Gloria nostra hec est, testimonium conscientie nostre. 2Cor. 1.c. Balsamum habuit, cum dixit : Providentes bona, non tantum coram Deo, sed etiam coram hominibus. Rm. 12.d. Debet etiam prelatus in se habere tabulas legis, et Deuteronomii : id est scientiam tam veteris, quam novi Testamenti. Unde et ab eo queritur, cum examinatur : Scis novum, et Vetus Testamentum ? Et ipse respondet : Scio, quod significant cornua mitre sue. Item debet habere virgam Aaron, que floruit, et fronduit, et etiam fructificavit, id est disciplinam correctionis modeste, discrete, et utilis. Debet etiam habere manna consolationis. Hec arca bobus calcitrantibus inclinatur, quando Prelatus subditorum susurris, et murmurationibus ad iracundiam provocatur. Oza vero ad arcam manum extendit, quando subditus Prelatum superbe reprehendit, et ideo percutitur. Unde Nm. 12.c. Maria lepra percussa est, quia contra Moysen fuerat iurgata : Et David Cor suum percussit, quia preciderat oram chlamydis Saul. Ubi dicit GREGORIUS Facta Prepositi, oris gladio ferienda non sunt, etiam cum recte reprehendenda videantur. David vero Oza percusso timuit, et magis reveritus est arcam Dei, quia casus insipientis documentum est sapientis. Unde Prv. 21.b. Mulctato pestilente, sapientior erit parvulus. Item David audita benedictione Obed Edom, arcam ad se reduxit, quia iustus exemplo alterius ad melius conscendit. Cum David erant septem chori, id est septem dona Spiritus sancti, et {1. 246vb} victima vituli, id est maceratio carnis, que semper debent comitari virum iustum. Et cum transisset sex passus, immolavit bovem, id est cum vir iustus fecerit aliquod perfectum opus, debet etiam carnem mortificare, ne recalcitret.
marg.| {i} Ad arcam Dei] ut sustentaret.
marg.| {k} Super temeritate] id est pro temeritate. GLOSSA dicit. Id est super humeros est percussus, quibus secundum legem Nm. 7.a. arcam ferre debuit. Iustum est enim, ut per que peccat quis, per hec et torqueatur. Sap. 11.c.
marg.| {l} Mortuus est ibi] Et deinde vocatum est nomen illius loci percussio Oze. Et dicit IOSEPHUS eum percussum, quia tetigit arcam, cum non esset Sacerdos. Alii dicunt, quod ideo percussus est, quia imposuit arcam plaustro, cum debuisset eam propriis humeris imposuisse ferendam, sicut iussit Dominus Nm. 7. Ita etiam vult GLOSSA Hebrei dicunt, quod ea nocte iacuerat cum uxore sua. Hic dicit GREGORIUS Intuendum est quantum delinquat, qui ad corpus Domini reus accedit, si ille morte mulctabatur, qui arcam Dominici corporis figuram, minori, quam debuit, veneratione corripuit.
marg.| {m} Quomodo ingredietur] etc. Si David timuit figuram corporis Christi divertere in domum suam, quantum debet Christianus timere corpus Christi suscipere. Centurio dicit Mt. 8.a. Domine, non sum dignus, ut intres sub tectum meum. Item 1Cor. 11.f. Probet seipsum homo, etc.
marg.| {n} Eam in domum] id est in suburbio.
marg.| {o} Gethei] a Geth civitate.
marg.| {p} Et benedixit] etc. benedictione sinistre id est multiplicavit ei bona temporalia. Dicunt Hebrei, quod uxores, et concubine, et nurus eius masculos pepererunt, et iumenta duplices fetus.
marg.| {q} Obed Edom] id est Obed filium Edom. Et ita Obed Edom sunt due dictiones. Sed HIERONYMUS dicit in libro de Hebraicis questionibus, quod sit una dictio, et hoc videtur per GLOSSA que dicit quod Obed Edom interpretatur serviens homo. Obed enim serviens interpretatur, Edom homo. Si enim essent due dictiones, non dixisset, quod Edom interpretatur homo, sed hominis.
marg.| {r} Septem chori] canentium, et psallentium. Vel chori sunt instrumenta quedam musica duas fistulas habentia. Unam qua sonus emittitur, aliam qua ventus, sive flatus immittitur, quam canens tenet in ore. Vel potius Chorus est nomen mensure plene simila, quam obtulit David : Et continet decem Ephi. id est triginta modios, ut dicitur Ez. 45.d.
marg.| {s} Victima vituli] id est vitulorum.
marg.| {t} Qui portabant] GLOSSA In humeris, ne percuterentur sicut Oza.
marg.| {u} Et arietem] id reprimere debet superbiam. Aries dux est gregis, et superbia mater est omnium vitiorum. Eccles. 10.b. Initium omnis peccati superbia.
marg.| {x} Percutiebat in organis] id est canticum operi sociabat.
marg.| {y} Armigatis] GLOSSA Id est ad armum ligatis, dum manibus ferentis tanguntur. Aliud genus organi est, quod cum aqua fit, sicut quoddam etiam horologium, quod dicitur Hydraulium ab hydros, quod est aqua. Unde et hydropicus.
marg.| {z} Et saltabat] id est ad altiora se sublevabat.
prol.| {a} Accinctus] etc. id est continentia corporali. Item GLOSSA non Pontificali, sed linea veste, causa humilitatis. {1. 247ra} Unde 1Par. 15.d. dicitur, quod Ephod lineo, stola linea, sive byssina.
prol.| {a} In iubilo] vel nubilo.
marg.| {b} Subsilientem] id est sursum salientem.
marg.| {c} Atque] de loco ad locum. GLOSSA dicit quod gestus corporis ad vocem pertinent cantantis. Unde. Cecinimus vobis, et non saltastis. Mt. 11.d.
marg.| {d} In loco] quem paraverant ei, ut dicitur 1Par. 15.a.
marg.| {d} Benedixit] id est bona optavit, vel salutavit ipsum.
marg.| {e} Collyridam] GLOSSA panis est triangulus, et modicus. Sed 1Par. 16.a. vocatur torta panis.
marg.| {f} Bubule] id est Bubaline, sive Bubalce.
marg.| {g} Unam] id est frustum bovis assatum. GLOSSA dicit, a bove dicitur bubalus agrestis, et indomitus.
marg.| {h} Et similam] GLOSSA paniculi prius cocti, et deinde friguntur in oleo.
marg.| {i} Ut benediceret] GLOSSA sicut prius populum, ita nunc familiam benedicit, id est epulas distribuit.
marg.| {k} Quam gloriosus] Derisorie hoc dicit.
marg.| {l} Discooperiens] id est deponens regium habitum, et accipiens humilem. Vel discooperiens, id est succingens se, ut melius posset salire ad vocem organi.
marg.| {m} Nudatus] GLOSSA non omnino, sed regalibus. Et quia se coram Domino humiliare non erubuit, mox promissionem filii Dei ex sua stirpe nascituri suscipere meruit. Sed ex hoc videtur, quod David meruit incarnationem filii Dei, quod falsum est, quia est super omne meritum. Solutio. Meruit, id est idoneum se exhibuit. Sic etiam dicitur de B. Virgine, quod meruit portare filium Dei, id est idoneam per humilitatis gratiam se exhibuit. Est enim duplex meritum, activum, et qualitativum. Activum duplex, condigni, et congrui. Meritum condigni est facere de indebito debitum, vel de debito magis debitum. Meritum congrui est, se idoneum exhibere ad aliquid obtinendum. Meritum qualitativum similiter duplex est, absolutum, et comparativum. Absolutum est idoneitas, qua aliquis simpliciter idoneus est ad aliquid habendum, secundum quod dicitur, meretur esse Episcopus, quia scientia, et moribus pollet. Comparativum est idoneitatis excellentia, qua aliquis magis est idoneus ad aliquid, quam alius secundum quod dicitur, Maria meruit portare filium Dei, id est inter omnes magis idonea fuit, quia magis humilis. Sic etiam potest dici de David.
Numérotation du verset 2Rg. 6,moraliter 
marg.| Moraliter. {n} Et ludam] id est intus in corde, et extra in corpore vilem me ostendam. Hoc est, quod ipse dicit in Ps. 130. Domine non est exaltatum cor meum, neque elati sunt oculi mei. Hic dicit GREGORIUS quod sunt multi, qui de se vilia sentiunt, etiam in honoribus positi, nihil se nisi pulverem, favillamque perpendunt, sed coram hominibus viles apparere refugiunt. Unde tales ludunt, sed non viliores fiunt, quia ut dicit Beatus BERNARDUS vere humilis, non vult humilis predicari, sed vilis reputari. Item sunt aliqui, qui viles ab hominibus videri appetunt, sed apud se quasi ex ipso merito ostense humilitatis intumescunt, et tanto magis in corde elati sunt, quanto amplius in specie humilitatis elationem premunt, sicut ignis sub cinere. Hi sunt hypocrite, de quibus {1. 247rb} Eccl. 19.d. Est, qui nequiter humiliat se, et interiora eius plena sunt dolo. Hoc duplicis elationis bellum David mira virtute superavit. Quia enim intus humilia de se sentiens, honorem, sive laudem exterius non quesivit, ostendit, cum dicit, Ludam, et vilior fiam. Item per hoc quod exterius vilem se exhibuit, intus non intumuit. Unde sequitur.
marg.| {o} Ero] quasi dicat qualem me exterius ostendo, talem me interius sentio. Est autem quadruplex gradus humilitatis. Primus est, ut homo de se humilia sentiat. Secundus, ut vilitatem exterius exhibeat. Tertius, ut reputari vilis contemnat. Quartus, ut contemni se gaudeat. Est et alius ad quem pauci, aut nulli perveniunt, ut contemni se homo appetat.
marg.| {p} Et cum] existens, et ludens.
marg.| {q} Apparebo] in conspectu Domini.
marg.| {r} Usque] inclusive, quia unus natus est ei, in cuius partu mortua est. Vel exclusive, id est numquam, quod videtur velle IOSEPHUS, qui dicit eam de David minime filios procreasse, sed de viro, cui dederat eam pater suus, id est Phalti, quinque filios habuisse, qui tamen intelligendi sunt adoptivi. Mortua enim Merob sorore sua, filios eius quinque adoptavit sibi Michol in filios. Tamen infra 21.b. dicitur, Tulit rex duos filios Respha, et quinque filios Michol filie Saul, quos genuerat Hadrieli filio Berzellai. Non ergo adoptivi, sed vere fuerunt filii Michol. Solutio : Sic exponenda est littera. Quos genuerat Hadrieli, id est genitos Hadrieli, scilicet ex Merob, adoptavit sibi in filios.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (2Rg. Capitulum 6), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 03/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=13&chapitre=13_6)
Signaler un complément d'information

Notes :