Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

Glossa ordinaria

Biblia communis

Capitulum 5

Numérotation du verset Mc. 5,1

¹ Et venerunt trans fretum² maris in regionem³ Gerasenorum.

¹ Hic incipit capitulum 5 CorS1 |

² fretum CorS1 Ω^L Ω^S Li447@ Rusch Weber ] om. Li447 |

³ regionem CorS1 Ω^J Ω^L Ω^S Rusch Weber ] regione Li447@ |

Numérotation du verset Mc. 5,2

Et exeunti ei⁴ de navi statim occurrit ei⁵ de monumentis homo in spiritu immundo

⁴ exeunti ei F Ω^L Ω^S Li447 Li447@ Weber ] Exeunte eo Rusch |

⁵ ei Li447 Li447@ Ω^S Rusch Weber] om. Ω^J Ω^L |

Numérotation du verset Mc. 5,3

qui domicilium habebat

in monumentis

et neque catenis

iam quisquam

poterat eum⁶ ligare,

⁶ poterat eum F Ω^S Rusch ] inv. Ω^L Li447 Li447@ Weber

Numérotation du verset Mc. 5,4

quoniam sepe compedibus et catenis vinctus dirumpisset catenas et compedes comminuisset. Et nemo poterat eum domare.

Numérotation du verset Mc. 5,5

Et semper die

ac nocte ⁷

⁷ die - ac- nocte F Ω^S] inv. Ω^L Rusch Weber

in monumentis

et in montibus

erat clamans

et concidens se lapidibus.

Numérotation du verset Mc. 5,6

Videns autem Iesum a longe cucurrit et adoravit eum

Numérotation du verset Mc. 5,7

et clamans voce magna dixit⁸: Quid mihi et tibi,

⁸ dixit F Ω^L S Rusch ] dicit Weber , + ei Li447 Li447@

Iesu Fili Dei

Altissimi⁹?

⁹ Altissimi F S Li447 Li447@ Rusch ] summi Ω^L Weber

Adiuro te, per Deum, ne me torqueas.

Numérotation du verset Mc. 5,8

Dicebat enim illi: Exi spiritus immunde ab homine.

Numérotation du verset Mc. 5,9

Et interrogabat eum: Quod tibi nomen est?

Et dicit ei¹⁰: Legio nomen mihi¹¹ est quia multi sumus.

¹⁰ ei F Ω^L S Li447@ Rusch Weber ] illi |

¹¹ n. m. S ] inv. Ω^L Li447@ Rusch Weber |

Numérotation du verset Mc. 5,10

Et deprecabatur¹² eum multum ne se expelleret extra regionem.

¹² deprecabatur F S Li447 Rusch Weber ] precabatur Li447 Li447@ ,

Numérotation du verset Mc. 5,11

Erat autem ibi circa montem grex porcorum pascens in agris¹³.

¹³ pascens in agris F S ] inv. CorS2 (al.: IN AGRIS pro MAGNUS ), magnus pascens Ω^L Li447 Li447@ Weber, magnus pascens in agris Rusch

Numérotation du verset Mc. 5,12

Et deprecabantur eum spiritus dicentes: Mitte nos

in porcos

ut in eos introeamus.

Numérotation du verset Mc. 5,13

Et concessit eis statim Iesus. Et exeuntes¹⁴ spiritus immundi introierunt in porcos

¹⁴ Et exeuntes F Rusch Weber etc. ] Euntes S

et magno impetu grex precipitatus est in mare

ad duo millia

et suffocati sunt¹⁵ in mari.

¹⁵ sunt F Ω^L S Rusch Weber ] om. Li447@

Numérotation du verset Mc. 5,14

Qui autem pascebant eos

fugerunt et nuntiaverunt in civitatem et in agros. Et¹⁶ egressi sunt videre quid esset facti¹⁷.

¹⁶ Et F Ω^J Ω^L S Rusch Weber ] om. Li447@ |

¹⁷ facti Ω^J Ω^L S Rusch ] factum Cor3 (al.) |

Numérotation du verset Mc. 5,15

Et venerunt¹⁸ ad Iesum et vident illum

¹⁸ venerunt F S P9389 Kells Wordsworth ( R ) Ed1538 ] veniunt J Ω^L Li447 Li447@ Rusch

qui a demonio vexabatur, sedentem, vestitum

et sane mentis et timuerunt¹⁹.

¹⁹ timuerunt Ω^L] + eum F ²

Numérotation du verset Mc. 5,16

Et narraverunt illis²⁰ qui viderant qualiter factum esset ei qui demonium habuerat et de porcis.

²⁰ illis Ω^L Rusch Clementina Weber ill’ F Ω^J S L447@ ] illi Li447 ( cum aliis codd. Catenae aureae )

Numérotation du verset Mc. 5,17

Et rogare ceperunt eum²¹

²¹ ceperunt eum F S Rusch ] inv. Ω^L Li447 Li447@ Weber

ut discederet de²² finibus eorum.

²² de F Ω^L S Rusch Weber ] a Li447 Li447@

Numérotation du verset Mc. 5,18

Cumque ascenderet navim²³ cepit illum deprecari qui a demonio vexatus fuerat ut esset cum illo

²³ navim Ω^J Ω^S Li447@ Rusch ] navem Ω^L Weber

Numérotation du verset Mc. 5,19

Iesus autem non admisit²⁴ eum

²⁴ Iesus autem non admisit Z P Φ F Ω^S] et non admisit Ω^L Li447 Li447@ Rusch Weber, Ihesus autem non permisit

sed ait illi: Vade in²⁵ domum tuam ad tuos

²⁵ in Ω^L Ω^S Li447 Li447@ Rusch Clementina Weber] ad Ω^J

et nuntia²⁶ illis quanta tibi Dominus fecerit²⁷ et misertus sit tui.

²⁶ nuntia Ω^S Li447 Li447@ Rusch ] a(d)nuntia Ω^J Ω^L Weber |

²⁷ tibi Dominus fecerit F Ω^J Ω^L S Li447 Li447@ Weber ] tibi fecerit Dominus Rusch |

Numérotation du verset Mc. 5,20

Et abiit et cepit predicare in Decapoli quanta sibi fecisset Iesus et omnes mirabantur²⁸.

²⁸ o. m. Ω^L S Li447@ Rusch Clementina Weber ] inv. Ω^J (omnes in ras.)

Numérotation du verset Mc. 5,21

Et cum ascendisset Iesus in navim rursum²⁹ trans fretum convenit turba multa ad eum³⁰

²⁹ ascendisset Iesus in navim rursum F S ] transcendisset Iesus in navi rursus Rusch Weber etc. |

³⁰ turba multa ad eum F Ω^L S Li447 Li447@ Rusch Weber ] ad illum turba multa Ω^J |

et erat circa mare.

Numérotation du verset Mc. 5,22

Et venit quidam de archisynagogis

nomine Iairus

et videns eum procidit

ad pedes eius.

Numérotation du verset Mc. 5,23

Et deprecabatur eum multum³¹ dicens: Quoniam filia mea

³¹ multum F Ω^J Ω^L S Li447 Li447@ Weber ] om.Rusch

in extremis est.

Veni,

impone manum tuam³²

³² manum tuam F Ω^S Rusch ] manum Ω^J Ω^L Li447@ , manus Weber

super eam ut salva sit

et vivat.

Numérotation du verset Mc. 5,24

Et abiit cum illo et sequebatur eum turba multa et comprimebant eum³³.

³³ comprimebant Ω^J Rusch Weber ] comprimebat F Li447@ | eum S Li447 Li447@ Rusch Clementina ] illum Ω^J ( in ras.? ) Ω^L Weber

Numérotation du verset Mc. 5,25

Et mulier,

que erat in profluvio sanguinis annis duodecim³⁴

³⁴ annis duodecim Ω^J Ω^L Ω^S Rusch Weber ] inv. Li447 Li447@ , def. F

Numérotation du verset Mc. 5,26

et fuerat multa perpessa a compluribus medicis

et erogaverat omnia sua

nec quicquam profecerat sed magis deterius habebat,

Numérotation du verset Mc. 5,27

cum audisset de Iesu venit

in turba retro

et tetigit vestimentum eius.

Numérotation du verset Mc. 5,28

Dicebat enim: Quia si vel vestimentum³⁵ eius tetigero, salva ero.

³⁵ vestimentum F Ω^J Ω^L Ω^S Rusch Weber ] vestimenta Li447@

Numérotation du verset Mc. 5,29

Et confestim siccatus est fons sanguinis eius.

Et sensit corpore quia³⁶ sanata esset a plaga.

³⁶ quia F Ω^S ] quod Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Rusch Weber

Numérotation du verset Mc. 5,30

Et statim Iesus in semetipsum cognoscens³⁷ virtutem que exierat de illo³⁸ conversus ad turbam³⁹ ait⁴⁰: Quis tetigit vestimenta mea?

³⁷ in semetipsum cognoscens F Ω^S ] cognoscens - in semetipso Ω^JΩ^L Li447 Rusch (inv.) Weber , in semetipso Li447@ |

³⁸ illo F S Rusch ] eo Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Weber |

³⁹ turbam F S Li447@ Ω^L Rusch Weber ] turbas Ω^J |

⁴⁰ ait F Rusch ] aiebat Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Weber |

Numérotation du verset Mc. 5,31

Et dicebant ad eum⁴¹ discipuli sui⁴²: Vides turbam

⁴¹ ad eum F Ω^S ] ei Ω^J Linz447 Linz447@ Ω^L Rusch Weber |

⁴² sui Ω^J Ω^L S Li447@ Rusch Weber ] eius Li447 |

comprimentem te

et dicis: Quis me tetigit?

Numérotation du verset Mc. 5,32

Et circumspiciebat videre eam que hoc fecerat.

Numérotation du verset Mc. 5,33

Mulier vero⁴³ timens et tremens

⁴³ vero F Ω^S Clementina ] autem Ω^JΩ^L Li447 Li447@ Rusch Weber

sciens quod factum esset in se venit et procidit⁴⁴ ante eum et dixit ei omnem veritatem.

⁴⁴ procidit F Ω^J Ω^L S Rusch Weber ] procidat Li447@

Numérotation du verset Mc. 5,34

Iesus⁴⁵ autem dixit ei: Filia,

⁴⁵ Ihesus F Ω^S ] Ille Ω^JΩ^L Li447 Li447@ Rusch Weber

fides tua te salvam fecit.

Vade in pace et esto sana a plaga tua.

Numérotation du verset Mc. 5,35

Adhuc eo loquente

veniunt nuntii⁴⁶ ad archisynagogum⁴⁷ dicentes: Quia⁴⁸ filia tua mortua est

⁴⁶ nuntii F Ω^S ] om. Cor1 Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Ω^S Rusch Weber |

⁴⁷ ad archisynagogum Ω^J Ω^L Ω^S Li447 Li447@ Rusch Weber ] ab archisynagogo Weber |

⁴⁸ Quia F Ω^J Ω^L S Li447 Rusch Weber ] Quod Li447@ |

quid ultra vexas magistrum?

Numérotation du verset Mc. 5,36

Iesus autem⁴⁹ audito verbo quod dicebatur⁵⁰ ait archisynagogo:

⁴⁹ autem] om. S |

⁵⁰ audito - verbo quod dicebatur F Ω^J Ω^S Rusch ] inv. Li447 Li447@ Ω^L Weber |

Noli timere. Tantummodo crede.

Numérotation du verset Mc. 5,37

Et non admisit quemquam se sequi ⁵¹

⁵¹ se sequi F Ω^S] inv. Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Rusch Weber

nisi Petrum et Iacobum et Ioannem fratrem Iacobi.

Numérotation du verset Mc. 5,38

Et veniunt in⁵² domum archisynagogi et videt⁵³ tumultum et flentes et ululantes⁵⁴ multum.

⁵² in F S Li447 Li447@ Rusch Clementina Weber ] ad Ω^JΩ^L |

⁵³ videt Cor3 (vel) F Rusch Weber ] vident Ω^J Li447 Li447@ , vidit Cor3 (vel) Ω^LΩ^S |

⁵⁴ ululantes F Ω^S Rusch ] eiulantes Ω^JΩ^L , heiulantes Li447 Li447@ Weber |

Numérotation du verset Mc. 5,39

Et ingressus ait illis⁵⁵: Quid turbamini et ploratis? Puella non est mortua sed dormit.

⁵⁵ illis F Ω^L Ω^S Rusch ] eis Ω^J Li447 Li447@ Weber

Numérotation du verset Mc. 5,40

Et irridebant eum. Ipse vero eiectis omnibus

assumit patrem et matrem puelle

et qui secum erant⁵⁶ et ingrediuntur⁵⁷ ubi puella erat⁵⁸ iacens.

⁵⁶ secum erant Ω^J Ω^L Ω^S Li447 Li447@ Rsuch Weber ] inv. F |

⁵⁷ ingrediuntur F Ω^J Ω^L Li447@ Rusch ] ingreditur Weber |

⁵⁸ p. e. Li447@ Rusch Clementina ] inv. Ω^JΩ^L Ω^S Weber |

Numérotation du verset Mc. 5,41

Et manum puelle tenens⁵⁹

⁵⁹ manum puelle - t. F Ω^S] inv. Ω^J Li447 Li447@ Ω^L Rusch Weber

ait illi: Thabita cumi⁶⁰

⁶⁰ Thabita cumi Cor1 ( gumi vel cumi ) F Ω^S ( tabitacumi ) Li447 Li447@ Rusch ] Talitha cumi Ω^J Ω^L Clementina Weber

quod est interpretatum⁶¹: Puella, tibi dico surge.⁶²

⁶¹ e. interpr. Cor1 Ω^L S Li447 Li447@ Rusch Clementina Weber ] inv. Ω^J |

⁶² Puella... surge Cor1 ( TIBI DICO non est de interpretatione sed Marcus vel interpres hec apposuit de suo) CorS2 (evangelista addidit TIBI DICO ut sensum vocantis et imperantis exprimeret secundum Glosam et Ieronimum epistola 36) |

Numérotation du verset Mc. 5,42

Et confestim surrexit puella

et ambulabat⁶³.

⁶³ ambulabat F Ω^J S Li447@ Rusch Weber ] ambulat Li447@ *

Erat autem annorum duodecim et obstupuerunt stupore magno⁶⁴.

⁶⁴ magno G CorS2 (vel) Ω^S Rusch Clementina ] maximo CorS2 Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Weber

Numérotation du verset Mc. 5,43

Et precepit illis vehementer ut nemo id sciret. Et iussit⁶⁵

⁶⁵ iussit Cor1 CorS2 (al.) S Li447@² Rusch ] om. Li447 , dixit Cor1 ( vel ) CorS2 Ω^J Ω^L Weber

illi dare⁶⁶

⁶⁶ illi dare F Ω^S Li447 Li447@ ] inv. Cor1 Ω^JΩ^L Rusch Weber | dare CorS2 (sub .E . sed primo modo textus est) F Li447 Li447@ Ω^S Rusch ] date Ω^J , dari Cor1 Ω^L Weber

manducare.

Capitulum 5

Numérotation du verset Mc. 5,1

¹ {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 971ra ; facsim., p. 101a} Et venerunt trans fretum² maris in regionem³ Gerasenorum.

¹ Hic incipit capitulum 5 CorS1

² fretum CorS1 Ω^J Ω^L Ω^S Li447@ Rusch Weber ] om. Li447

³ regionem CorS1 Ω^J Ω^L Ω^S Rusch Weber ] regione Li447@

^marg.| {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 971ra ; facsim., p. 101a} GERASENORUM. BEDA. Garasa urbs insignis Arabie trans Iordanem iuncta monti Galaad in tribu Manasse, non longe a stagno Tiberiadis, in quo porci precipitati sunt. Significat gentes quas post resurrectionem suam Dominus missis predicatoribus visitare dignatus est. Unde bene Gerasa sive Gergesi colonum eiciens, sive advena appropinquans interpretatur, quia gentium populus colonum, scilicet diabolum a quo diu incolebatur, expulit et qui erat longe factus est prope in sanguine Christi.^a ^b ^c

^a ¶Fons : Anselmus Laudunensis, Enarrationes in Mt. 8, PL 162, 1325C: «Et cum venisset Jesus trans fretum in regionem Gerasenorum. Gerasa est urbs Arabiae trans Jordanem, juncta monti Galaad, quem tenuit tribus Manasse, non longe a stagno Tyberiadis, in quo porci praecipitati sunt. Significat autem nationem gentium, quam post somnum passionis et resurrectionis suae gloriam missis praedicatoribus Salvator dignatus est visitare. Unde bene Gerasa dicitur. Gerasa enim, ut quidam legunt, colonum ejiciens, sive advena appropinquans interpretatur, videlicet insinuans, quia gentium populus, et diabolum a quo incolebatur, de suo corde repulerit, et qui erat longe, factus est sic prope in sanguine Christi ».

^b<< [1] Beda Venerabilis, In Mc., lib. 2, cap. 5, CCSL 120, p. 491.93-95: «Gerasa est urbs insignis arabiae trans iordanen iuncta monti galaad quam tenuit tribus manasse non longe a stagno tiberiadis in quod porci praecipitati sunt». [2] Cf. Otfridus Wizanburgensis, Glossae in Matthaeum , c. 8, par. 28 , CCCM 200, lin. 218-221 [*]: «Significat gentes, quas Dominus post somnum passionis et gloriam resurrectionis per praedicatores dignatus est uisitare, unde bene Genesa interpretatur 'colonum eiciens' uel 'aduena propinquans' ». << Rabanus Maurus , In Mt., lib. 2, CCCM 174, p. 249.9-13* << = Beda Venerabilis, In Lc., lib. 3, cap. 8, CCSL 120, linea 668 = Beda Venerabilis, In Mc., lib. 2, cap. 5, CCSL 120, p. 491.98-102: «Vnde bene gerasa siue gergesi ut quidam legunt colonum eiciens uel aduena propinquans interpretatur uidelicet insinuans quia gentium populus et eum a quo nequiter incolebatur hostem suis de cordibus eiecerit et qui erat longe factus sit prope in sanguine christi ».

^c<Parall.> Glossa ordinaria (Dt. 7, 1 ; Ios. 3, 10 ; Mt. 8, 28 ; Mc. 5, 1 ; Lc. 8, 26).

Numérotation du verset Mc. 5,2

Et exeunti ei⁴ de navi statim occurrit ei⁵ de monumentis homo in spiritu immundo

⁴ exeunti ei Ω ^F Ω^J Ω^L Ω^S Li447 Li447@ Weber ] Exeunte eo Rusch

⁵ ei Li447 Li447@ Ω^S Rusch Weber] om. Ω^J Ω^L

^marg.| BEDA. Gentes que demoniacis illuse doctrinis idola colunt.

^marg.| HOMO IN SPIRITU. ISIDORUS. Homo iste desperatissimus est populus gentium quem enumerat Apostolus^d: elatus, superbus, immundus, sanguinarius, idolatra, ignominiosus, nec lege nature, nec Dei, nec humano timore ligatus. Cui ‘legio’ nomen est, id est decem millia que cadunt a dextera Patris que est Christus. Huic grex porcorum creditur, hi sine respectu misericordie simul in inferno per imperium immature mortis suffocantur. Ab his multi fugiunt, qui pascebant eos. Flagellato enim stulto sapiens sapientior fit vel prudentior.

^d Cf. 2Tim. 3, 1-4: « Hoc autem scito, quod in novissimis diebus instabunt tempora periculosa: erunt homines seipsos amantes, cupidi, elati, superbi, blasphemi, parentibus non obedientes, ingrati, scelesti, sine affectione, sine pace, criminatores, incontinentes, immites, sine benignitate, proditores, protervi, tumidi, et voluptatum amatores magis quam Dei ».

Numérotation du verset Mc. 5,3

qui domicilium habebat

^interl.| quia gentes mortuis operibus, id est peccatis, delectantur

in monumentis

^interl.| BEDA. Perfidorum corpora anime peccatis mortue sunt sepulcra

et neque catenis

^interl.| legibus divinis quia non erat dignus

^marg.| ET NEQUE CATENIS. BEDA. Catenis et compedibus graves et dure leges gentium significantur, quibus peccata in re eorum publica cohibebantur. Ruptis catenis - ut Lucas scribit^e - subito agebatur a demonio in deserto, quia etiam transgressis illis legibus ad ea scelera cupiditate raptabantur que iam vulgarem excederent consuetudinem.

^e Cf. Lc. 8, 29: « Precipiebat enim spiritui immundo ut exiret ab homine. Multis enim temporibus arripiebat illum, et vinciebatur catenis, et compedibus custoditus. Et ruptis vinculis agebatur a demonio in deserta ».

iam quisquam

^interl.| vel Deus vel homo

poterat eum⁶ ligare,

⁶ poterat eum Ω ^F Ω^S Rusch ] inv. Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Weber

Numérotation du verset Mc. 5,4

quoniam sepe compedibus et catenis vinctus dirumpisset catenas et compedes comminuisset. Et nemo poterat eum domare.

Numérotation du verset Mc. 5,5

Et semper die

^interl.| adversis

ac nocte ⁷

⁷ die - ac- nocte Ω ^F Ω^S] inv. Ω^L Rusch Weber

^interl.| prosperis

in monumentis

^interl.| in seditate operum

et in montibus

^interl.| in fastibus⁸ superbie

⁸ fastibus] corr. , fastubus cacogr. Rusch

erat clamans

^interl.| BEDA. Per verba durissime infidelitatis

et concidens se lapidibus.

^interl.| quoniam arreptis cautibus seipsos furibundi concidebant

^interl.| BEDA. Idolis

^marg.| +Concidens producta ; -ci a cedo non a cado.^A ^f

^f Glossae seiunctim a textu Bibliae diffusae ; om. CCCM189

^A ¶Codd. : Lux94 P345 ; om. Rusch | -ci Lux94] ei P345

Numérotation du verset Mc. 5,6

Videns autem Iesum a longe cucurrit et adoravit eum

Numérotation du verset Mc. 5,7

et clamans voce magna dixit⁹: Quid mihi et tibi,

⁹ dixit Ω ^F Ω^J Ω^L Ω ^S Rusch ] dicit Weber , + ei Li447 Li447@

^interl.| BEDA. Quasi: nihil commune nobis

^interl.| hoc contra Iudeos qui dicunt^g:"In Beelzebub eicit demonia"

^g Cf. Lc. 11, 15: « Quidam autem ex eis dixerunt: In Beelzebub principe demoniorum eicit demonia».

Iesu Fili Dei

^interl.| hoc contra Arrium qui negat Filium Dei

^interl.| credunt et contremiscunt Filium Dei

Altissimi¹⁰?

¹⁰ Altissimi Ω ^F Ω ^S Li447 Li447@ Rusch ] summi Ω^J Ω^L Weber

^interl.| vel: summi

Adiuro te, per Deum, ne me torqueas.

^marg.| TORQUEAS etc. BEDA. Magnum tormentum ei a lesione hominis cessare et tanto dimittit gravius quanto possidet diutius.

Numérotation du verset Mc. 5,8

Dicebat enim illi: Exi spiritus immunde ab homine.

Numérotation du verset Mc. 5,9

Et interrogabat eum: Quod tibi nomen est?

^marg.| QUOD TIBI NOMEN EST? BEDA. Non quasi nescius interrogat, sed ut confessa publica peste quam toleraverat, virtus curantis gratior appareat. Sed etiam sacerdotes nostri temporis qui per exorcismum demones eiciunt solent dicere, non aliter patientes posse curari, nisi quantum sapere possunt, omne quod a demonibus visu, auditu vel quolibet sensu corporis, aut animi vigilantes dormientesve pertulerunt, patenter confiteantur.

Et dicit ei¹¹: Legio nomen mihi¹² est quia multi sumus.

¹¹ ei Ω ^F Ω^L Ω ^S Li447@ Rusch Weber ] illi Ω^J

¹² n. m. Ω^J Ω ^S ] inv. Ω^L Li447@ Rusch Weber

^marg.| LEGIO etc. BEDA. Significat populum gentilem innumeris idolatrie cultibus mancipatum, cui contra est: «Multitudinis credentium erat cor unum et anima una»^h. Unde bene in Babylonis constructione linguarum unitas per spiritum superbie scissaⁱ, in Hierusalem per gratiam Spiritus sancti linguarum varietas est adunata^j, et illa confusio et hec pacis visio dicitur, quia electos in pluribus linguis et gentibus una fides et pietas toto orbe pacificando confirmat, reprobos {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 971ra ; facsim., p. 101a} aut plures secte quam lingue dissociando confundunt.

^h Act. 4, 32.

ⁱ Cf. Gn. 11, 1-9.

^j Cf. Act. 2, 1-11.

Numérotation du verset Mc. 5,10

Et deprecabatur¹³ eum multum ne se expelleret extra regionem.

¹³ deprecabatur Ω ^F Ω^J Ω ^S Li447 Rusch Weber ] precabatur Li447 Li447@ ,

^interl.| sed mitteret in gregem porcorum et hoc est: Erat enim ¹⁴ etc.

¹⁴ sic Rusch

Numérotation du verset Mc. 5,11

{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 971rb ; facsim., p. 101b} Erat autem ibi circa montem grex porcorum pascens in agris¹⁵.

¹⁵ pascens in agris Ω ^F Ω ^S ] inv. CorS2 (al.: in agris pro magnus ), magnus pascens Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Weber, magnus pascens in agris Rusch

Numérotation du verset Mc. 5,12

Et deprecabantur eum spiritus dicentes: Mitte nos

^marg.| MITTE NOS. BEDA. Lucas^k: «Et rogabant eum ne imperaret illis ut in abyssum irent». Sciebant ergo aliquando futurum ut per adventum eius mitterentur in abyssum, non futura predivinantes sed prophetarum in se dicta recolentes, ideoque gloriam Christi quam mirabantur ad suam tendere timebant damnationem.

^k Lc. 8, 31.

in porcos

^marg.| IN PORCOS. BEDA. Porci significant ‘homines immundos’ qui vocis et rationis expertes in monte superbie pascuntur, et lutulentis actibus oblectantur quibus per cultum idolorum possunt demones dominari. Nam nisi quis porci more vixerit, in eum Diabolus potestatem non accipit, nisi forte ad probandum non autem ad perdendum.

ut in eos introeamus.

^marg.| ut porcorum perditio hominibus esset salutis occasio. Pastores enim videntes statim nuntiaverunt civitati

Numérotation du verset Mc. 5,13

Et concessit eis statim Iesus. Et exeuntes¹⁶ spiritus immundi introierunt in porcos

¹⁶ Et exeuntes Ω ^F Rusch Weber etc. ] Euntes Ω ^S

^interl.| BEDA. Accepta potestate a Deo. Aliter enim nec pecoribus nocerent

et magno impetu grex precipitatus est in mare

^marg.| GREX PRECIPITATUS. BEDA. Quia iam clarificata Ecclesia, et liberato populo gentium a demonum dominatione, in abditis agunt sacrilegos ritus qui Christo credere noluerunt ceca et profunda curiositate submersi.

ad duo millia

^marg.| AD DUO MILLIA. BEDA. Erubescat Manicheus si de eadem substantia et ex eodem auctore hominum bestiarumque sunt anime, quoniam ob unius hominis salutem duo millia porcorum suffocantur.

et suffocati sunt¹⁷ in mari.

¹⁷ sunt Ω ^F Ω^J Ω^L Ω ^S Rusch Weber ] om. Li447@

Numérotation du verset Mc. 5,14

Qui autem pascebant eos

^marg.| QUI AUTEM. Quia quidam primates impiorum, quamvis christianam legem fugiant, potentiam tamen eius stupendo et mirando per gentes predicant.

fugerunt et nuntiaverunt in civitatem et in agros. Et¹⁸ egressi sunt videre quid esset facti¹⁹.

¹⁸ Et Ω ^F Ω^J Ω^L Ω ^S Rusch Weber ] om. Li447@

¹⁹ facti Ω^J Ω^L Ω ^S Rusch ] factum Cor3 (al.)

Numérotation du verset Mc. 5,15

Et venerunt²⁰ ad Iesum et vident illum

²⁰ venerunt Ω ^F Ω ^S P9389 Kells Wordsworth ( R ) Ed1538 ] veniunt Ω ^J Ω^L Li447 Li447@ Rusch

^marg.| ET VIDENT ILLUM. BEDA. Lucas^l: ‘Sedentem ad pedes eius’, quod significat eos qui a peccatis correcti sunt, fixa mentis intentione vestigia salvatoris que sequantur intueri.

^l Cf. Lc. 8, 35: « Exierunt autem videre quod factum est et venerunt ad Iesum et invenerunt hominem sedentem a quo demonia exierant vestitum ac sana mente ad pedes eius et timuerunt ».

qui a demonio vexabatur, sedentem, vestitum

^marg.| VESTITUM. Virtutum studio, quod vesana mente perdiderat. Unde filius prodigus ad patrem rediens mox stola prima cum annulo induitur^m, quia quisquis vero corde penituerit potest donante Christi gratia pristina iustitie opera, de quibus ceciderat cum annulo inviolate fidei recuperare.

^m Cf. Lc. 15, 22: « Dixit autem pater ad servos suos: Cito proferte stolam primam, et induite illum, et date annulum in manum eius, et calceamenta in pedes eius ».

et sane mentis et timuerunt²¹.

²¹ timuerunt Ω^L] + eum Ω ^F ²

^marg.| ET TIMUERUNT. Multi enim antiqua suavitate delectati honorare se, sed pati nolle Christianam legem dicunt, quia eam implere non possunt, admirantes tamen fidelem populum a pristina conversatione sanatum.

Numérotation du verset Mc. 5,16

Et narraverunt illis²² qui viderant qualiter factum esset ei qui demonium habuerat et de porcis.

²² illis Ω^L Rusch Clementina Weber ill’ Ω ^F Ω^J Ω ^S L447@ ] illi Li447 ( cum aliis codd. Catenae aureae )

Numérotation du verset Mc. 5,17

Et rogare ceperunt eum²³

²³ ceperunt eum Ω ^F Ω ^S Rusch ] inv. Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Weber

^marg.| ET ROGARE CEPERUNT. RABANUS. Ut Petrusⁿ: «Exi a me, Domine, quia homo peccator sum» etc. Ne tangant arcam Dei ut Oza^o.

ⁿ Lc. 5, 8.

^o Cf. 1Par. 13, 9-10: « Cum autem pervenisset ad aream Chidon, tetendit Oza manum suam, ut sustentaret arcam: bos quippe lasciviens paululum inclinaverat eam. Iratus est itaque Dominus contra Ozam, et percussit eum, eo quod tetigisset arcam: et mortuus est ibi coram Domino ».

ut discederet de²⁴ finibus eorum.

²⁴ de Ω ^F Ω^J Ω^L Ω ^S Rusch Weber ] a Li447 Li447@

^interl.| conscii fragilitatis sue adhuc infirmi pondus sapientie eius sustinere non poterant

Numérotation du verset Mc. 5,18

Cumque ascenderet navim²⁵ cepit illum deprecari qui a demonio vexatus fuerat ut esset cum illo

²⁵ navim Ω^J Ω^S Li447@ Rusch ] navem Ω^L Weber

^interl.| «Dissolvi et esse cum Christo multo melius est».^p

^p Cf. « Cupio dissolvi et esse cum Christo »: sententia ex Phil. 1, 23: « Coarctor autem e duobus: desiderium habens dissolvi, et esse cum Christo, multo magis melius | permanere autem in carne, necessarium propter vos », ut ref. Augustinus, Ambrosius, Cassiodorus, Hieronymus et passim ; cf. Sabatier, t. 3, p. 815.

Numérotation du verset Mc. 5,19

Iesus autem non admisit²⁶ eum

²⁶ Iesus autem non admisit Z P Φ Ω ^F Ω^S] et non admisit Ω^L Li447 Li447@ Rusch Weber, Ihesus autem non permisit Ω^J

^interl.| quia manere in carne propter alios necessarium est

sed ait illi: Vade in²⁷ domum tuam ad tuos

²⁷ in Ω^L Ω^S Li447 Li447@ Rusch Clementina Weber] ad Ω^J

^marg.| VADE. BEDA. Sic quisque post resurrectionem peccatorum in conscientiam bonam redeat et propter aliorum salutem evangelio serviat, ut post cum Christo quiescat, nedum prepropere vult iam esse cum Christo, negligat predicationis mysterium fraterne {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 971va ; facsim., t. 4, p. 102a} redemptioni accommodatum.

^marg.| HIERONYMUS. Homo sanatus mittitur in domum suam, id est in spiritualem legis observantiam et predicat in Decapoli, id est observat decalogum dum a romano, nunc regno convertuntur Iudei, id est sunt de Ecclesia qui etiam in littera tantum pendent decalogi, quia moralia ad litteram observanda sunt.

^marg.| BEDA. Mattheus duos, Marcus et Lucas unum a demone curatum dicunt, quia unus eorum clarioris nominis et famosioris, et ideo curatio eius est famosior. Alleg<orice>: duo gentes significant de duobus filiis Noe. Cum enim Noe tres filios genuerit, unus assumptus est in possessionem Dei, duo idolis dediti.

et nuntia²⁸ illis quanta tibi Dominus fecerit²⁹ {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 971va ; facsim., t. 4, p. 102a} et misertus sit tui.

²⁸ nuntia Ω^S Li447 Li447@ Rusch ] a(d)nuntia Ω^J Ω^L Weber

²⁹ tibi Dominus fecerit Ω ^F Ω^J Ω^L Ω ^S Li447 Li447@ Weber ] tibi fecerit Dominus Rusch

Numérotation du verset Mc. 5,20

Et abiit et cepit predicare in Decapoli quanta sibi fecisset Iesus et omnes mirabantur³⁰.

³⁰ o. m. Ω^L Ω ^S Li447@ Rusch Clementina Weber ] inv. Ω^J (omnes in ras.)

Numérotation du verset Mc. 5,21

Et cum ascendisset Iesus in navim rursum³¹ trans fretum convenit turba multa ad eum³²

³¹ ascendisset Iesus in navim rursum Ω ^F Ω ^S ] transcendisset Iesus in navi rursus Rusch Weber etc.

³² turba multa ad eum Ω ^F Ω^L Ω ^S Li447 Li447@ Rusch Weber ] ad illum turba multa Ω^J

^interl.| vel: illum

et erat circa mare.

Numérotation du verset Mc. 5,22

Et venit quidam de archisynagogis

^interl.| Moyses legislator

^marg.| ET VENIT QUIDAM. HIERONYMUS. Post hec Iairus archisynagogus venit, quia ‘cum intraverit plenitudo gentium tunc omnis Israel salvus fiet'^q. Iairus illuminans vel illuminatus, id est iudaicus populus umbra littere deposita, spiritu illustratus et illuminatus procidens ad pedes, id est ad incarnationem Iesu se humilians, rogat pro filia qui sibi vivit alios vivere facit. Abraham et Moyses et Samuel rogant pro plebe mortua et sequitur Iesus preces eorum.

^q Cf. Rm. 11, 25-26: « Nolo enim vos ignorare, fratres, mysterium hoc (ut non sitis vobis ipsis sapientes), quia cecitas ex parte contigit in Israel, donec plenitudo gentium intraret, et sic omnis Israel salvus fieret, sicut scriptum est: Veniet ex Sion, qui eripiat, et avertat impietatem a Iacob ».

nomine Iairus

^marg.| BEDA. Iairus : ‘illuminans vel illuminatus’, quia verbis vite populum illuminavit et ut hoc posset a Spiritu sancto illuminatus est.

et videns eum procidit

^interl.| BEDA. Humiliat se

ad pedes eius.

^interl.| Incarnationem

^interl.| caput Christi Deus, pedes incarnatio est

Numérotation du verset Mc. 5,23

Et deprecabatur eum multum³³ dicens: Quoniam filia mea

³³ multum Ω ^F Ω^J Ω^L Ω ^S Li447 Li447@ Weber ] om.Rusch

^interl.| plebs iudaica

^marg.| QUONIAM FILIA. BEDA. Lucas: «Quia filia unica erat illi fere annorum duodecim et hec moriebatur»^r. Filia archisynagogi est synagoga sola legali institutione composita, quasi unica Moysi nata. Hec duodecimo anno, id est tempore pubertatis appropinquante moriebatur, quia nobiliter a prophetis educata, postquam ad intelligibiles annos pervenit, et spiritualem Deo sobolem generare debuit, subito errorum languore consternata, spirituales vias desperabiliter obmisit.

^r Lc. 8, 42.

in extremis est.

^interl.| in desperatione

Veni,

^interl.| in carnem

impone manum tuam³⁴

³⁴ manum tuam Ω ^F Ω^S Rusch ] manum Ω^J Ω^L Li447@ , manus Weber

^interl.| misericordie

super eam ut salva sit

^interl.| a vitiis

et vivat.

^interl.| in virtutibus

Numérotation du verset Mc. 5,24

Et abiit cum illo et sequebatur eum turba multa et comprimebant eum³⁵.

³⁵ comprimebant Ω^J Rusch Weber ] comprimebat Ω ^F Li447@ | eum Ω ^S Li447 Li447@ Rusch Clementina ] illum Ω^J ( in ras.? ) Ω^L Weber

^marg.| ET COMPRIMEBANT EUM. Dum ad puellam sanandam vadit a turba comprimitur, quia Iudeis salutis monita prebens quibus egram eorum conscientiam erigeret, noxia carnalium populorum consuetudine gravatus est.

Numérotation du verset Mc. 5,25

Et mulier,

^interl.| emorroissa

^marg.| ET MULIER etc. Pergente Domino ad filiam archisynagogi morbosa mulier annis duodecim preripit sanitatem et post filia sanata est et suscitata est, quia sic dispensata est salus humani generis, ut primo aliqui ex Israel, deinde plenitudo gentium «et sic omnis Israel salvus fieret»^s.

^s Cf. Rm. 11, 25-26: «Nolo enim vos ignorare, fratres, mysterium hoc (ut non sitis vobis ipsis sapientes), quia cecitas ex parte contigit in Israel, donec plenitudo gentium intraret, et sic omnis Israel salvus fieret, sicut scriptum est: Veniet ex Sion, qui eripiat, et avertat impietatem a Iacob».

que erat in profluvio sanguinis annis duodecim³⁶

³⁶ annis duodecim Ω^J Ω^L Ω^S Rusch Weber ] inv. Li447 Li447@ , def. Ω ^F

^interl.| BEDA. Notandum quod puella duodennis et mulier duodecim annis sanguine fluxit, id est quando hec nata fuit illa infirmari cepit. Una enim pene eademque seculi etate et Synagoga in patriarchis nasci et gentes ceperunt idolatria fedari.

^marg.| BEDA. Mulier sanguinaria a Domino curata, Ecclesia est de gentibus ingenti carnalium delectationum fluxu polluta, et iam a cetu fidelium segregata. Hec dum Christus Iudeam sanare discerneret, iam paratam aliisque promissam salutem spe certa prevenit.

Numérotation du verset Mc. 5,26

et fuerat multa perpessa a compluribus medicis

^marg.| MEDICIS. BEDA. Falsis theologis, philosophis, legum secularium {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 971vb ; facsim., p. 102b} doctoribus, qui se utilia vivendi precepta dare promittebant. Demones quoque quasi hominibus consulendo se pro Deo colendos ingerebant, quibus audiendis, quanto magis naturalis industrie vires expendebant, tanto minus sanari poterant. Sed cum audissent populum Iudeorum egrotasse et verumr medicum de celo venisse, ceperunt languoris sui et sperare et inquirere remedium.

et erogaverat omnia sua

^interl.| naturalem industriam

nec quicquam profecerat sed magis deterius habebat,

Numérotation du verset Mc. 5,27

cum audisset de Iesu venit

^interl.| per fidem

in turba retro

^marg.| VENIT IN TURBA RETRO. BEDA. «Si quis mihi ministrat me sequatur»^t. Et alibi^u: ‘Post Dominum Deum ambulabis'. Vel quia Deum presentem in carne non videt, sed post ad fidei agnitionis gratiam pervenit. Et tactu, id est participatione sacramentorum eius meruit sanari a peccatis. Fons quippe sanguinis, origo peccati primordium immunde cogitationis, ex quo omne peccatum oritur. Sed Dominus non solum opera, sed et verba mala et cogitationum radicem sacramentis evangelicis quasi suis vestimentis fontes obsceni sanguinis emundat.

^t Io. 12, 26.

^u Cf. Os. 11, 10: « Post Dominum ambulabunt ; quasi leo rugiet, quia ipse rugiet,et formidabunt filii maris ».

et tetigit vestimentum eius.

^marg.| TETIGIT. BEDA. Sola fidelis mulier Dominum tangit quem passim comitans turba comprimit. Quia qui diversis inordinitate glomerantium heresibus, vel perversis moribus gravatur solo fideli Ecclesie corde tangitur. Unde^v: «Noli me tangere nondum enim ascendi ad Patrem meum», quia veraciter tangere est eum equalem Patri credere.

^v Io. 20, 17.

Numérotation du verset Mc. 5,28

Dicebat enim: Quia si vel vestimentum³⁷ eius tetigero, salva ero.

³⁷ vestimentum Ω ^F Ω^J Ω^L Ω^S Rusch Weber ] vestimenta Li447@

Numérotation du verset Mc. 5,29

Et confestim siccatus est fons sanguinis eius.

^interl.| radix immunde cogitationis

Et sensit corpore {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 971vb ; facsim., p. 102b} quia³⁸ sanata esset a plaga.

³⁸ quia Ω ^F Ω^S ] quod Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Rusch Weber

Numérotation du verset Mc. 5,30

Et statim Iesus in semetipsum cognoscens³⁹ virtutem que exierat de illo⁴⁰ conversus ad turbam⁴¹ ait⁴²: Quis tetigit vestimenta mea?

³⁹ in semetipsum cognoscens Ω ^F Ω^S ] cognoscens - in semetipso Ω^JΩ^L Li447 Rusch (inv.) Weber , in semetipso Li447@

⁴⁰ illo Ω ^F Ω ^S Rusch ] eo Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Weber

⁴¹ turbam Ω ^F Ω ^S Li447@ Ω^L Rusch Weber ] turbas Ω^J

⁴² ait Ω ^F Rusch ] aiebat Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Weber

^marg.| BEDA. Interrogat ut salus quam mulieri dederat, declarata et agnita fidei virtute, multis proficiat.

^marg.| HIERONYMUS. Septima virtute suscitatur mortua, sed inter viam tangit fimbriam mulier sanguinaria que cum salute substantiam in medicos nihil proficientes perdiderat. Septima die requievit Deus ab omni opere^w.Quando suscitatur mortua intus et semivivia foris cum turbis fluxus sanguinis sterilitatem facit. Unde ad Ecclesiam gentium^x: «Letare sterilis que non paris». Retro accedit, id est post resurrectionem, fimbriam tangit ac si cymbala et .mala punica que pendent in extremis oris summi sacerdotis tunice. Cymbalum 'confessionem', malum punicum 'martyrii voluntatem' significat et 'virtutum candorem'.

^w Cf. Gn 2, 2: « Complevitque Deus die septimo opus suum quod fecerat: et requievit die septimo ab universo opere quod patrarat ».

^x Gal. 4, 27.

Numérotation du verset Mc. 5,31

Et dicebant ad eum⁴³ discipuli sui⁴⁴: Vides turbam

⁴³ ad eum Ω ^F Ω^S ] ei Ω^J Linz447 Linz447@ Ω^L Rusch Weber

⁴⁴ sui Ω^J Ω^L Ω ^S Li447@ Rusch Weber ] eius Li447

^interl.| inordinatos.

comprimentem te

^interl.| heresibus pravis moribus

et dicis: Quis me tetigit?

Numérotation du verset Mc. 5,32

Et circumspiciebat videre eam que hoc fecerat.

^marg.| BEDA. «Oculi Domini super iustos et aures eius in preces eorum»^y, «Iste pauper clamavit et Dominus exaudivit eum»^z.

^y Ps. 33, 16.

^z Ps. 33, 7.

Numérotation du verset Mc. 5,33

Mulier vero⁴⁵ timens et tremens

⁴⁵ vero Ω ^F Ω^S Clementina ] autem Ω^JΩ^L Li447 Li447@ Rusch Weber

^marg.| MULIER AUTEM. BEDA. Ecce quo tendebat interrogatio, ut mulier scilicet confiteatur veritatem diuturne infirmitatis, et subite credulitatis et sanationis, et ita ipsa confirmaretur in fide et aliis preberet exemplum.

sciens quod factum esset in se venit et procidit⁴⁶ ante eum et dixit ei omnem veritatem.

⁴⁶ procidit Ω ^F Ω^J Ω^L Ω ^S Rusch Weber ] procidat Li447@

Numérotation du verset Mc. 5,34

Iesus⁴⁷ autem dixit ei: Filia,

⁴⁷ Ihesus Ω ^F Ω^S ] Ille Ω^JΩ^L Li447 Li447@ Rusch Weber

^interl.| ideo quia fidelis

fides tua te salvam fecit.

^interl.| BEDA. Non dicit faciet, in eo enim quod credidit iam salva facta est

Vade in pace et esto sana a plaga tua.

^interl.| BEDA. Perseverando in eadem fide^aa: «Qui enim perserveraverit» etc.

^aa Mt. 10, 22 ; 24, 13.

Numérotation du verset Mc. 5,35

Adhuc eo loquente

^marg.| ADHUC EO LOQUENTE. BEDA. Muliere sanata statim nuntiatur puella mortua, quia Ecclesia gentium a labe vitiorum curata et ob fidei meritum filia nominata, continuo Synagoga perfidie leto resoluta est, quia in Christum non credidit, et invidie quia Ecclesiam credere doluit.

veniunt nuntii⁴⁸ ad archisynagogum⁴⁹ dicentes: Quia⁵⁰ filia tua mortua est

⁴⁸ nuntii Ω ^F Ω^S ] om. Cor1 Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Ω^S Rusch Weber

⁴⁹ ad archisynagogum Ω^J Ω^L Ω^S Li447 Li447@ Rusch Weber ] ab archisynagogo Weber

⁵⁰ Quia Ω ^F Ω^J Ω^L Ω ^S Li447 Rusch Weber ] Quod Li447@

^marg.| QUIA FILIA TUA. BEDA. Multi enim hodie statum Synagoge videntes, restaurari posse non credunt et pro restauratione eius supplicandum esse non estimant. Sed quod hominibus est impossibile Deo est possibile^ab. Unde sequitur: Iesus autem etc.

^ab Cf. Mc. 10, 27: « Et intuens illos Iesus, ait: Apud homines impossibile est, sed non apud Deum: omnia enim possibilia sunt apud Deum ». Cf. Mc. 9, 22: « Iesus autem ait illi: Si potes credere, omnia possibilia sunt credenti ».

quid ultra vexas magistrum?

Numérotation du verset Mc. 5,36

Iesus autem⁵¹ audito verbo quod dicebatur⁵² ait archisynagogo:

⁵¹ autem] om. Ω ^S

⁵² audito - verbo quod dicebatur Ω ^F Ω^J Ω^S Rusch ] inv. Li447 Li447@ Ω^L Weber

^marg.| ARCHISYNAGOGO. Archisynagogus cetus est doctorum legis de quibus^ac: «Super cathedram Moysi sederunt scribe et Pharisei». Qui si credere noluerint etiam subiecta eis Synagoga salva erit.

^ac Mt. 5, 13.

Noli timere. Tantummodo crede.

Numérotation du verset Mc. 5,37

Et non admisit quemquam se sequi ⁵³

⁵³ se sequi Ω ^F Ω^S] inv. Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Rusch Weber

^marg.| ET NON ADMISIT. BEDA. Blasphemis et irrisoribus nont sunt revelanda {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 972ra ;facsim., p. 103a} mysteria, sed fidelibus qui honorent. Unde alibi^ad: «Iustificata est sapientia ab omnibus filiis suis».

^ad Lc. 7, 35.

nisi Petrum et Iacobum et Ioannem fratrem Iacobi.

Numérotation du verset Mc. 5,38

Et veniunt in⁵⁴ domum archisynagogi et videt⁵⁵ tumultum {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 972ra ; facsim., t. 4, p. 103a} et flentes et ululantes⁵⁶ multum.

⁵⁴ in Ω ^F Ω ^S Li447 Li447@ Rusch Clementina Weber ] ad Ω^JΩ^L

⁵⁵ videt Cor3 (vel) Ω ^F Rusch Weber ] vident Ω^J Li447 Li447@ , vidit Cor3 (vel) Ω^LΩ^S

⁵⁶ ululantes Ω ^F Ω^S Rusch ] eiulantes Ω^JΩ^L , heiulantes Li447 Li447@ Weber

^marg.| FLENTES ET ULULANTES. BEDA. «Letentur omnes qui sperant in Domino et in eternum exultabunt et habitabis in eis»^ae. Hanc letitiam merito infidelitatis Synagoga amisit, et ideo inter flentes et ululantes mortua iacet. Sed Iesus eam funditus interire non patitur. Unde sequitur: Et ingressus etc.

^ae Ps. 5, 12.

Numérotation du verset Mc. 5,39

Et ingressus ait illis⁵⁷: Quid turbamini et ploratis? Puella non est mortua sed dormit.

⁵⁷ illis Ω ^F Ω^L Ω^S Rusch ] eis Ω^J Li447 Li447@ Weber

^marg.| NON EST MORTUA. Mihi in cuius dispositione et anima recepta vivit et caro suscitanda quiescit. Hinc mos est Christianis ut mortui qui resurrecturi non dubitantur dormientes vocentur. Unde^af: «Nolumus vos ignorare fratres de dormientibus».

^af 1Th. 4, 13.

^marg.| BEDA. Cum anima que peccaverit moriatur, ea tamen quam Dominus ad vitam eternam previdet, nobis quidem mortua fuisse sed ei obdormisse non incongrue dici potest.

Numérotation du verset Mc. 5,40

Et irridebant eum. Ipse vero eiectis omnibus

^interl.| irrisoribus

^marg.| EIECTIS OMNIBUS. BEDA. Moraliter. Turba eicitur ut puella suscitetur, quia nisi secularium curarum multitudo a corde eiciatur. Anima que intus iacet mortua non suscitatur. Dum enim se per universas cogitationes spargit, ad considerationem sui sese nullatenus colligit.

assumit patrem et matrem puelle

^interl.| qui miraculum venerentur

et qui secum erant⁵⁸ et ingrediuntur⁵⁹ ubi puella erat⁶⁰ iacens.

⁵⁸ secum erant Ω^J Ω^L Ω^S Li447 Li447@ Rsuch Weber ] inv. Ω ^F

⁵⁹ ingrediuntur Ω ^F Ω^J Ω^L Li447@ Rusch ] ingreditur Weber

⁶⁰ p. e. Li447@ Rusch Clementina ] inv. Ω^JΩ^L Ω^S Weber

Numérotation du verset Mc. 5,41

Et manum puelle tenens⁶¹

⁶¹ manum puelle - t. Ω ^F Ω^S] inv. Ω^J Li447 Li447@ Ω^L Rusch Weber

^interl.| BEDA. Prius mundat manus Iudeorum que sanguine plene sunt, aliter puella non resurgeret

ait illi: Thabita cumi⁶²

⁶² Thabita cumi Cor1 ( gumi vel cumi ) Ω ^F Ω^S ( tabitacumi ) Li447 Li447@ Rusch ] Talitha cumi Ω^J Ω^L Clementina Weber

^interl.| BEDA. Id est: puella surge.

^marg.| + Tabita cumi : syrum est, id est: puella surge.^B ^ag

^ag Glossae seiunctim a textu Bibliae diffusae = CCCM189A : 58.7 ; 55.9 ; 45.9 ; 55.9

^B ¶Codd. : Lux94 P345 ; om. Rusch

^marg.| THABITA CUMI. In Syro sermone quem evangelista ponit non plus est quam ‘puella surge’. Sed forte ad vim dominice iussionis exprimendam, hoc addidit: Tibi dico surge , et magis sensum loquentis quam verba intimare curavit. Sic sepe apostoli et evangeliste cum aliquod testimonium assumunt magis sensum quam verba ponunt.

^marg.| HIERONYMUS. Ad puellam dicitur: thabita cumi, id est 'puella surge'. Archisynagogo dicitur: Filia tua mortua est. Iesus: Non est mortua sed dormit . Utrumque est mortua vobis sed mihi dormit. Annorum duodecim erat puella et annis duodecim mulier perpessa, peccata incredentium apparent in initio fidei credentium. Unde dicitur^ah: «Credidit Abraham Deo et reputatum est ei ad iustitiam».

^ah Gal. 3, 6 ; cf. Rm. 4, 3 ; Iac 2, 23.

quod est interpretatum⁶³: Puella, tibi dico surge.⁶⁴

⁶³ e. interpr. Cor1 Ω^L Ω ^S Li447 Li447@ Rusch Clementina Weber ] inv. Ω^J

⁶⁴ Puella... surge Cor1 ( tibi dico non est de interpretatione sed Marcus vel interpres hec apposuit de suo) CorS2 (evangelista addidit tibi dico ut sensum vocantis et imperantis exprimeret secundum Glosam et Ieronimum epistola 36)

Numérotation du verset Mc. 5,42

Et confestim surrexit puella

^interl.| BEDA. A vitiis

^marg.| BEDA. Moraliter. Quod Christus tres mortuos suscitavit tria genera animarum significat. Puellam suscitat adhuc in domo clausam, id est animam consensum tantum non actum delectationi male prebentem. Iuvenem suscitat iam extra portam delatum, id est peccatorem qui consensum iam produxit ad actum. Suscitat Lazarum iam fetentem et longa consuetudine peccandi animam male olentem et alios fama corrumpentem. Puellam paucis alloquitur, quia eam facile resuscitat quam et mortuam negat et animam similem cito resuscitari demonstrat. Iuvenem pluribus corroborat cum dicit^ai: «Tibi dico surge», quia tales anime aliquando difficilius reviviscunt. Ad monumentum Lazari fremit, turbatur, lacrimatur: «Magna voce clamat: Lazare, veni foras»^aj. Similiter longa consuetudine peccandi pressus, vix et quasi cum labore suscitatur. Notandum quoque quod publica noxa publico eget remedio. Levia autem et secreta possunt deleri penitentia levi et secreta. Puella in domo iacens paucis arbitris surgit et eis precipitur, {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 972rb ; facsim., p. 103b} ut nemini dicant. Iuvenis extra portam turba multa comitante et vidente. Lazarus de monumento vocatus intantum innotuit, ut propter hoc turbe cum palmis Domino occurrerent et^ak:"Multi abierunt ex Iudeis et crediderunt in Iesum". Quartum mortuum annuntiante discipulo audivit, sed quia vivi qui pro eo precarentur defuerunt^al: «Dimitte - inquit - mortuos sepelire mortuos suos».

^ai Lc. 7, 14.

^aj Io. 11, 43.

^ak Cf. Io. 12, 11: « quia multi propter illum abibant ex Iudeis, et credebant in Iesum ».

^al Mt. 8, 22.

et ambulabat⁶⁵.

⁶⁵ ambulabat Ω ^F Ω^J Ω ^S Li447@ Rusch Weber ] ambulat Li447@ *

^interl.| BEDA. In bonis operibus

Erat autem annorum duodecim et obstupuerunt stupore magno⁶⁶.

⁶⁶ magno G CorS2 (vel) Ω^S Rusch Clementina ] maximo CorS2 Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Weber

Numérotation du verset Mc. 5,43

Et precepit illis vehementer ut nemo id sciret. Et iussit⁶⁷

⁶⁷ iussit Cor1 CorS2 (al.) Ω ^S Li447@² Rusch ] om. Li447 , dixit Cor1 ( vel ) CorS2 Ω^J Ω^L Weber

^interl.| aliter: dixit

illi dare⁶⁸

⁶⁸ illi dare Ω ^F Ω^S Li447 Li447@ ] inv. Cor1 Ω^JΩ^L Rusch Weber | dare CorS2 (sub .E . sed primo modo textus est) Ω ^F Li447 Li447@ Ω^S Rusch ] date Ω^J , dari Cor1 Ω^L Weber

^interl.| aliter: dari

manducare.

Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Mc. Capitulum 5), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 22/11/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=56&chapitre=56_5)

Signaler un complément d'information

Notes :

<56. - Marci evangelium**>

Capitulum 5

<56. - Marci evangelium**>

Capitulum 5