Hugo de Sancto Caro

Capitulum 7

Numérotation du verset 3Rg. 7,1 

Domum autem suam edificavit Salomon tredecim annis et ad perfectum usque perduxit.
Numérotation du verset 3Rg. 7,2 

Edificavit quoque domum saltus Libani
centum cubitorum longitudinis, et quinquaginta cubitorum latitudini,s et triginta cubitorum altitudinis et quatuor deambulatoria1
1 deambulatoria] deambulacra Weber
inter columnas cedrinas. Ligna quippe cedrina exciderat in columnas
Numérotation du verset 3Rg. 7,3 

et tabulatis cedrinis vestivit totam cameram que quadraginta quinque columnis sustentabatur. Unus autem ordo habebat columnas quindecim
Numérotation du verset 3Rg. 7,4 

contra se invicem positas
Numérotation du verset 3Rg. 7,5 

et e regione se respicientes equali spatio inter columnas et super columnas quadrangulata ligna in cunctis equalia.
Numérotation du verset 3Rg. 7,6 

Et porticum columnarum fecit quinquaginta cubitorum longitudinis, et triginta cubitorum latitudinis, et alteram porticum in faciem2 maioris porticus et columnas et epistylia super columnas fecit3.
2 faciem] facie Weber |
3 fecit] om. Weber |
Numérotation du verset 3Rg. 7,7 

Porticum quoque solii in qua tribunal est, fecit et texit lignis cedrinis a pavimento usque ad summitatem,
Numérotation du verset 3Rg. 7,8 

et domuncula in qua sedebatur4 ad iudicandum erat in media porticu simili opere. Domum quoque fecit filie pharaonis quam uxorem duxerat Salomon tali opere quali et hanc porticum.
4 sedebatur] sedetur Weber
Numérotation du verset 3Rg. 7,9 

Omnia lapidibus pretiosis que5 ad normam quandam atque mensuram tam intrinsecus quam extrinsecus serrati erant a fundamento usque ad summitatem parietum et intrinsecus usque ad atrium maius.
5 que] qui Weber
Numérotation du verset 3Rg. 7,10 

Fundamenta autem de lapidibus pretiosis lapidibus magnis decem sive octo cubitorum,
Numérotation du verset 3Rg. 7,11 

et desuper lapides pretiosi equalis mensure secti erant similiterque de cedro.
Numérotation du verset 3Rg. 7,12 

Et atrium maius rotundum trium ordinum de lapidibus sectis et unius ordinis de6 dolata cedro necnon et in atrio domus Domini interiori et in porticu domus.
6 de] om. Weber
Numérotation du verset 3Rg. 7,13 

Misit quoque rex Salomon et tulit Hiram de Tyro,
Numérotation du verset 3Rg. 7,14 

filium mulieris vidue
de tribu Neptalim7 patre Tyrio artificem aerarium, et plenum sapientia, et intelligentia, et doctrina ad faciendum omne opus ex ere. Qui cum venisset
7 Neptalim] Nepthali Weber
ad regem Salomonem fecit omne opus eius.
Numérotation du verset 3Rg. 7,15 

Et finxit duas columnas ereas,
decem et octo cubitorum altitudinis columnam unam
et linea duodecim
cubitorum ambiebat columnam utramque,
Numérotation du verset 3Rg. 7,16 

duo quoque capitella fecit
que ponerentur super capita columnarum fusili ere8, quinque cubitorum altitudinis capitellum unum, et quinque cubitorum altitudinis capitellum alterum.
8 fusilia ex ere] fusili ere Weber
Numérotation du verset 3Rg. 7,17 

Et quasi in modum retis et catenarum sibi invicem miro opere contextarum, utrumque capitellum columnarum fusile erat. Septena versuum retiacula in capitello uno, et septena retiacula in capitello altero.
Numérotation du verset 3Rg. 7,18 

Et perfecit columnas et duos ordines
per circuitum retiaculorum singulorum ut tegerent capitella
que erant super summitatem malogranatorum
eodem modo fecit et capitello secundo.
Numérotation du verset 3Rg. 7,19 

Capitella autem que erant super capita columnarum quasi opere lilii
fabricata erant in porticu
cubitorum quatuor9.
9 cubitorum quatuor] inv. Weber
Numérotation du verset 3Rg. 7,20 

Et rursum alia capitella in summitate columnarum desuper iuxta mensuram columne
contra retiacula. Malogranatorum
autem ducenti ordines erant in circuitu capitelli secundi.
Numérotation du verset 3Rg. 7,21 

Et statuit duas columnas in porticum templi. Cumque statuisset columnam dexteram,
vocavit eam nomine Iachin.
Similiter erexit columnam secundam, et vocavit nomen eius Booz.
Numérotation du verset 3Rg. 7,22 

Et super capita columnarum opus in modum lilii posuit. Perfectumque est opus columnarum.
Numérotation du verset 3Rg. 7,23 

Fecit quoque mare fusile
decem cubitorum a labio usque ad labium
rotundum in circuitu. Quinque cubitorum
altitudo eius et resticula triginta cubitorum
cingebat illud per circuitum,
Numérotation du verset 3Rg. 7,24 

et scalptura subter labium circuibat illud,
decem cubitis ambiens mare, duo ordines scalpturarum histriatarum erant fusiles,
Numérotation du verset 3Rg. 7,25 

et stabant10 super duodecim boves,
10 stabant] stabat Weber
e quibus tres respiciebant ad aquilonem, et tres ad occidentem, et tres ad meridiem, et tres ad orientem, et mare super eos desuper erat, quorum posteriora universa intrinsecus latitabant.
Numérotation du verset 3Rg. 7,26 

Grossitudo autem
luteris
trium untiarum erat
labiumque eius quasi labium calicis
et folium repandi lilii.
Duo millia batos
capiebat et tria millia metretas11.
11 et tria millia metretas] om. Weber
Numérotation du verset 3Rg. 7,27 

Et fecit bases decem eneas12
12 eneas] aereas Weber
quatuor cubitorum
longitudinis,
bases singulas,
et quatuor cubitorum latitudinis
et trium cubitorum
altitudinis
Numérotation du verset 3Rg. 7,28 

et ipsum opus basium interrasile erat.
Et sculpture inter iuncturas
Numérotation du verset 3Rg. 7,29 

et inter coronulas et plectas
leones et boves et cherubin et in iuncturis similiter desuper.
Et subter leones et boves quasi lora ex ere dependentia,
Numérotation du verset 3Rg. 7,30 

et quatuor rote
per bases singulas et axes erei.
Et per quatuor partes quasi humeruli
subter luterem
fusiles contra se invicem respectantes.
Numérotation du verset 3Rg. 7,31 

Os quoque luteris intrinsecus erat,
in capitis summitate,
et quod forinsecus apparebat, unius cubiti erat
totum rotundum, pariterque habebat
unum cubitum et dimidium.
In angulis autem columnarum
varie celature erant, et media intercolumnia quadrata non rotunda.
Numérotation du verset 3Rg. 7,32 

Quatuor quoque rote que per quatuor angulos basis erant, coherebant subter basim13, una rota habebat altitudinis cubitum unum14 et semis.
13 basim] basi Weber |
14 unum] om. Weber |
Numérotation du verset 3Rg. 7,33 

Tales autem rote erant quales solent in curru fieri, et axes earum et radii et canti et modioli omnia fusilia.
Numérotation du verset 3Rg. 7,34 

Nam et humeruli illi quatuor per singulos angulos basis unius ex ipsa basi fusiles et coniuncti erant.
Numérotation du verset 3Rg. 7,35 

In summitate autem basis erat quedam rotunditas dimidii cubiti, ita fabrefacta ut luter desuper possit imponi, habens celaturas suas et scalpturas varias ex semetipsa15
15 semetipsa] semetipso Weber
Numérotation du verset 3Rg. 7,36 

Sculpsit16 quoque in tabulatis illis que erant ex ere, et in angulis cherubin et leones et palmas quasi in similitudinem hominis stantis17, ut non celata sed apposita per circuitum viderentur.
16 sculpsit] scalpsit Weber |
17 hominis stantis] inv. Weber |
Numérotation du verset 3Rg. 7,37 

In hunc modum
fecit decem bases fusura una et mensura scalpturaque consimili,
Numérotation du verset 3Rg. 7,38 

fecit quoque decem luteres eneos18.
18 eneos] aereos Weber
Quadraginta batos capiebat luter unus,
eratque quatuor cubitorum.
Singulosque luteres per singulas, id est decem bases posuit,
Numérotation du verset 3Rg. 7,39 

et constituit decem bases
quinque ad dexteram partem templi et quinque ad sinistram. Mare autem posuit ad dexteram partem templi contra orientem ad meridiem.
Numérotation du verset 3Rg. 7,40 

Fecit quoque19 Hyram lebetes20
19 quoque] ergo Weber |
20 lebetes] lebetas Weber |
et scutras et amulas.
Et perfecit omne opus regis Salomonis in templo Domini.
Numérotation du verset 3Rg. 7,41 

Columnas duas et funiculos capitellorum21 super capitella illa22 columnarum duos, et retiacula duo ut operirent duos funiculos qui erant super capita columnarum,
21 capitellorum] capitulorum Weber |
22 illa] om. Weber |
Numérotation du verset 3Rg. 7,42 

et malogranata quadringenta in duobus retiaculis, duos versus malogranatorum in retiaculis singulis ad operiendos funiculos capitellorum qui erant super capita columnarum.
Numérotation du verset 3Rg. 7,43 

Et bases decem et luteres decem super bases,
Numérotation du verset 3Rg. 7,44 

et mare unum et boves duodecim subter mare,
Numérotation du verset 3Rg. 7,45 

et lebetas et scutras et amulas, omnia vasa que fecit Hyram regi Salomoni in domo Domini de aurichalco erant.
Numérotation du verset 3Rg. 7,46 

In campestri regione Iordanis
fudit ea rex in argillosa terra
inter Sochoth et Sarthan.
Numérotation du verset 3Rg. 7,47 

Et posuit Salomon omnia vasa in domo Domini23. Propter multitudinem autem nimiam non erat pondus aeris.
23 in…Domini] om. Weber
Numérotation du verset 3Rg. 7,48 

Fecitque Salomon
omnia vasa in domo Domini, altare aureum,
et mensam
super quam ponerentur panes propositionis auream
Numérotation du verset 3Rg. 7,49 

et candelabra aurea quinque ad dexteram et quinque ad sinistram, contra oraculum ex auro puro24 et quasi lilii flores,
24 puro] primo Weber
et lucernas desuper aureas et forcipes aureos.
Numérotation du verset 3Rg. 7,50 

et { hydrias
et fuscinulas
et phialas et mortariola
 et thuribula de auro purissimo ?
 Et cardines ostiorum domus interioris
sancti sanctorum et ostiorum domus templi ex auro erant.
Numérotation du verset 3Rg. 7,51 

Et perfecit omne opus quod faciebat Salomon in domo Domini,
et intulit que sanctificaverat David pater suus : argentum et aurum et vasa, reposuitque in thesauris domus Domini.

Capitulum 7

Numérotation du verset 3Rg. 7,1 
marg.| {1. 268va} {a} Donum autem suam] etc. Post edificationem templi edificavit Salomon domos regales, quas tredecim vix consummavit annis. Non enim adeo fervens fuit populus circa eas sicut circa templum. Preterea, ad eas nullum dimiserat apparatum David, sicut ad templum. Fecit autem Salomon tres domos regales scilicet domum sibi, et domum uxori sue filie Pharaonis, et domum saltus. De domo Regis pauca dicuntur hic, et de domo regine : Forte quia eadem erat compositio earum, que et domus saltus, de qua latius agitur hic : Sciendum igitur, quod domus saltus duplex erat, et ex duplici materia. Pars inferior fuit lapidea, et dicebatur Nethotha, id est pigmentaria, in qua reponebantur aromata et pigmenta ad usus domus Regie et templi. Unde Is. 39.a. vocatur cella aromatum, et odoramentorum. Ubi dicit HIERONYMUS. Pro domo Nethotha quidam transtulerunt, domus thymiamatis, quidam domus thoracis. Superior pars erat lignea, facta de lignis Libani, propter quod etiam dicta est domus saltus, vel domus Libani. Quidam vero dicunt eam vocatam domus saltus, quia erat consita arboribus, et viridariis, mire iucunditatis, iuxta diversitatis modum, qui est in Libano. In hac parte superiori reponebantur arma, ut ex beneficio ligni, rubiginem non sentirent, sicut aromata ex beneficio lapidum diutius servabantur. Fecit autem Salomon trecenta scuta aurea quodlibet sexcentorum siclorum, et totidem lanceas aureas, ut dicitur 2Par. 9.d. Fecit etiam trecentas peltas aureas, quibus utebantur custodes regis, quarum quedam erant rotunde, quedam ad modum semicycli. Hec pars domus superior habebat longitudinem centum cubitorum, latitudinem quinquaginta, altitudinem triginta. Cuius camera vestita erat tabulis cedrinis. Sustentabatur autem tribus ordinibus columnarum. Unusquisque ordo habebat quindecim columnas, equali spatio a se distantes : Et ita inter parietes domus, et tres ordines columnarum, erant quatuor deambulatoria. Ante fores huius domus fecit porticum, cuius columne habebant longitudinem quinquaginta cubitorum, et latitudinem triginta. De compositione partis inferioris, nihil dicitur hic, forte quia eiusdem compositionis erat, cuius et superior. E regione vero stabat domus regis eiusdem latitudinis, et longitudinis, et altitudinis, et similiter inter columnata, grandi viridario interiacente. Verumtamen hec domus simplex erat, id est unius mansionis. Altitudo muri quatuor habebat distinctiones : tres erant variate tribus diversis coloribus, quarta erat celaturis ornata. Erant enim arbores sculpte diversi generis ramis, foliis, pomis obumbrate, tante subtilitatis, ut agitari quodammodo putarentur. In medio amplitudinis domus huius, erat domuncula {1. 268vb} quedam lata triginta cubitis, in qua erat solium, in quo sedens Rex iudicia proferebat. Item hec domus in posteriori parte vestita auro, ubi rex fecit sibi thronum de ebore grandem, vestitum auro, cuius ascensus erat per sex gradus de marmore factos, et super gradus stabant duodecim leunculi, sex hinc, et sex inde. Reclinatorium posterius rotundum erat, sedens super vitulum, ubi rex reponebatur, et due manus hinc, et inde tenebant vitulum, et duo leones stabant iuxta manus. Fecit etiam Salomon circa domum habitacula quedam, et sedilia, ubi post causas explicitas residebant, strata omnia marmore, et tabulis cedrinis. Fecit etiam Salomon domum regine in latere montis descendentis, marmore, cedro argento, et auro opulentissime decoratam, eiusdem compositionis cuius et suam, fecit et utensilia utriusque domus preclara valde, et vasa epulis opportuna, omnia ex auro. Et ita 20. annis perfecit Salomon templum, et domos regales cum omni supellectili sua, Hiram rege Tyri prebente ei auxilium in lignis, et etiam in auro. Cui Salomon dedit viginti oppida in Galilea, in sorte Nephtalim maritima : Sed non, placuerunt ei, licet propinqua essent Tyro : Unde appellavit eam terram Cabul, quod lingua Phenicum sonat discipline : Et tunc primum vocata est terra illa Galilea gentium Is. 9.a. non quod ibi gentes habitarent, sed quia erant in ditione Regis Gentilis.
marg.| {b} Saltus Libani] GLOSSA quia de lignis Libani montis edificata est.
marg.| {c} Deambulatoria] GLOSSA que vulgo dicimus transporticus.
marg.| {d} Totam cameram] id est superiorem concamerationem.
marg.| {e} E regione se respicientes] GLOSSA et ita erant tres ordines per medium domus, ac per hec quatuor deambulatoria inter parietes, et medias columnas.
marg.| {f} Et porticum] ante domum saltus.
marg.| {g} Columnarum] id est columnis sustentatum.
marg.| {h} Et alteram porticum] GLOSSA Infra istam nisi solium suum erat, et inter utramque porticum erat pavimentum, marmore stratum.
marg.| {i} Epistylia] id est capitella fabrefacta.
marg.| {k} Porticum quoque] etc. Repetit de domo Regis, et vocat eam porticum solii, quia in ea erat solium, et Tribunal. Est autem ut dicit Rabanus. Tribunal, iudicum : solium, regum : cathedra, doctorum.
marg.| {l} Ad iudicandum] id est in qua rex tractabat cum assessoribus de sententia.
marg.| {m} In media porticu] id est in domo regia.
marg.| {n} Et hanc porticum] id est domum suam.
marg.| {1. 269ra} {a} Et tulit Hiram de Tyro] etc. quemdam, scilicet artificem Tyrium, quem assumpsit Salomon, adiutorem operis sui, et significat electos de gentibus predicatores.
marg.| {b} Et finxit] id est composuit. Et agit hic auctor de porticu, que erat ante faciem Templi ex parte Orientis, que Ioel. 2.d. Mt. 23.d. vocatur vestibulum, habens columnas ereas in longo dispositas, in medio, quarum erant due mirabiliores ceteris posite ante fores Templi, habentes inter se spatium decem cubitorum, secundum latitudinem porte Templi, de quibus satis confuse agit auctor. Erat autem earum compositio talis. Stipes columne habebat decem, et octo cubitos altitudinis, non planus sed valliculatus, habens in circuitu canales cavationis quatuor digitorum, et erat fusilis. Grossitudo erat duodecim cubitorum. Epistylium columne, super quod locandum erat capitellum, latius erat stipite, et rotundum retiaculatum. Capitellum superpositum epistylio fusile erat quinque cubitorum altitudinem, superius liliatum. Latera ex omni parte in modum retis, et catenarum contexta erant, ita artificiose, ut retia, et catene potius viderentur apposita quam insculpta. Super capitellum erat quasi funiculus, super quem erat retiaculum positum, tegens summitatem eius, descendens aliquantulum circa latera capitelli in circuitu. In cuius extremitate dependebant ducenta malogranata in duobus ordinibus. In epistylio quoque columne, super quod sedebat capitellum, dependebant alia malogranata. Eiusdem compositionis penitus erat utraque columna. De compositione basium nihil dicitur in libro. He due columne propriis nominibus vocabantur, dextra Iachim, sinistra Booz. De aliis columnis modicum agitur hic, et obscure satis. In hanc porticum ab atrio Sacerdotum ascendebatur duodecim gradibus, secundum Iosephum, secundum alios, septem, iuxta visionem Ez. 40.d. In multis enim concordat compositio Templi materialis, quod fecit Salomon, cum compositione Templi spiritualis, quod vidit Ezechiel. Omnia hec fecit Hiram, et quicquid de ere in Templo factum est, in campestri regione Iordanis inter Soccoth, et Sarthan in terra argillosa. Et notandum quod inveniuntur quandoque hec facta de ere, quandoque de aurichalco, sed pro eodem accipitur.
marg.| {c} Et linea duodecim cubitorum] etc. id est si quis vellet rotunditatem eius cingere, linea duodecim cubitorum esset necessaria. Vel forte in medio columne erat linea duodecim cubitorum opere fusili superducta.
marg.| {d} Septena versuum retiacula] etc. id est septem ordines linearum protractarum ad modum versuum scriptorum in libro habentes eamdem celaturam, totum circuitum capitelli per gyrum occupantes. Vel ab inferiori parte capitelli usque ad supremum erant isti septem ordines ascendendo dispositi.
marg.| {1. 269rb}
marg.| {e} Per circuitum retiaculorum] etc. GLOSSA Videntur malogranata facta esse in circuitu capitellorum a parte inferiori, et ex ipsis malogranatis oriri retiacula, quibus capitella ex parte aliqua tegerentur. In quo significatur, quod virtutes de virtutibus nascuntur, et quod sancti ambulant de virtute in virtutem.
marg.| {f} Malogranatorum] que dependebant in epistylio columne, super quod sedebat capitellum.
marg.| {g} Capitella autem, que erant super capita columnarum] Hic de minoribus columnis agit.
marg.| {h} Super capita] id est epistylia.
marg.| {i} Et rursum alia capitella] in aliis, scilicet columnis. Altitudo istorum capitellorum non scitur. Unde GLOSSA Non enim mensura eorum scripta est, more liliorum videtur apposita esse.
marg.| {m} Ducenti ordines] id est duo ordines, quorum uterque habuit ducenta malogranata.
marg.| {k} Iuxta mensuram columne] GLOSSA Tante amplitudinis quanta erat hec columna. Cuius tamen capitelli altitudo quanta fuerit, non dicitur.
marg.| {l} Contra retiacula] Si dixisset intra retiacula, planius esset, sed exponitur. Contra retiacula, id est in concursum retiaculorum, ubi scilicet retiacula epistylii, et retiacula capitelli coniunguntur.
marg.| {n} Capitelli secundi] Ambiguum est, utrum hoc dicatur de minoribus capitellis, aut recapitulando de maioribus, quod verius videtur per hoc, quod dicitur secundi.
marg.| {o} Et statuit duas columnas] etc. Repetit idem, ut addat de duabus columnis.
marg.| {p} Et super capita columnarum] etc. id est super epistylia.
marg.| {q} Fecit quoque mare fusile decem cubitorum] etc. Dictum est supra de atrio Sacerdotum. Nunc de contentis in eo tractare incipit. Primo, de mari eneo. Secundo, de decem luteribus, et basibus eorum. Tertio, de altari aureo, et mensa propositionis, et candelabris, que erant in tabernaculo. Erat autem in atrio altare eneum sub divo, quod dicitur altare holocaustorum, factum ex lapidibus impolitis, circumtectum undique ere, longe maius eo, quod fecit Moyses in deserto. Illud enim erat quinque cubitorum in longitudine, et latitudine, trium vero in altitudine. Ex. 27.a. Istud vero viginti cubitorum in longitudine, et totidem in latitudine, decem vero in altitudine. Et erat sub eo fovea grandis, in qua per foramen altaris in medio eius positum, cineres defluebant, et sanguis, qui ad crepidinem eius fundebatur, influebat in ea. Mundabatur autem fovea hec aliquando per fenestram que erat ad Orientem. De loco huius altaris, et modo immolandi in eo, satis dictum est Ex. 27. Idem enim est situs illius altaris, et istius, et idem modus immolandi. Fuit autem reservatum, ut dicunt Hebrei, altare Moysi, propter sui reverentiam, in aliqua parte atrii, usque ad eversionem factam per Romanos. Etiam postquam Gentiles habitaverunt Hierusalem, {1. 269va} fecerunt ex eo horologium sibi. In eodem atrio erat mare eneum fusile, quod nos lavatorium possumus appellare, in quo Sacerdotes ministraturi lavabant manus, et pedes factum ad modum hemispherii, quod IOSEPHUS vocat cantharum ingentem. Latitudo eius decem cubitorum erat, per diametrum a labio usque ad labium. Altitudo quinque cubitorum erat a labio usque ad fundum. Spissitudo trium digitorum. Superius adeo latum erat quod resticula viginti cubitorum cingeret illud, sed paulatim in descensu angustius fiebat, adeo ut circa fundum resticula 10. cubitorum cingeret illud. Supremum labium repansum erat ad modum lilii. In medio per circuitum erant duo ordines sculpturarum, habentium aliquas historias. Erat autem tantum, quod capiebat duo millia batos. Basis, super quem stabat mare, habebat duodecim boves eneos fusiles, quorum tres respiciebant ad Aquilonem, tres ad Occidentem, tres ad Meridiem, tres ad Orientem : Quorum anteriora prominebant sub mari, posteriora vero intus latitabant. Postea fecit Salomon decem luteres eneos fusiles, altitudinis quatuor cubitorum, ad abluenda intestina holocaustorum. Nathinei enim primo lavabant membra hostiarum in probatica piscina, et postea lota dabant Sacerdotibus, qui ne quid sordis interim eis adhesisset, luteribus ea immergebant, ne res incertas superponerent altari. Erant autem hec lavatoria in hunc modum disposita : Quinque ad dexteram, et quinque ad sinistram, ita quod ingredientibus atrium interius, primo occurrebat ad meridiem mare eneum : post, progredientibus occurrebant decem luteres : Rursumque progredientibus occurrebat altare eneum ad meridiem : Super quod positis hostiis, redibant Sacerdotes ad mare eneum, et abluebant ibi manus suas, et pedes suos, ut sic loti consummarent sacrificium, id est intrarent templum cum prunis, et thymiamate ad adolendum illud super altare incensi, sicut legitur. Ex. 30.
prol.| {a} Subter labium circuibat] id est inter labium, et fundum.
marg.| {b} Histriatarum erant] etc. id est historiatarum, id est que aliquas historias continent.
marg.| {c} Quorum posteriora] scilicet boum.
marg.| {d} Grossitudo autem] id est spissitudo. 2Par. 3.b. dicitur. Porro vastitas eius habebat mensuram palmi. IOSEPHUS dicit, mensuram quatuor digitorum.
marg.| {e} Et fecit bases decem] quibus insidebant luteres. Hic agit de decem luteribus, quorum quilibet suam basim habebat. Erant autem, ut dictum est, luteres vasa quedam ad abluenda intestina hostiarum, omnes eiusdem schematis omnino, et bases similiter eiusdem schematis erant, hoc modo facte : Quedam tabula quadrata, quatuor cubitorum longitudinis, et totidem latitudinis, iacebat in fundamento atrii : Super cuius latera erant erecte quatuor tabule eiusdem forme. In Angulis vero erant quatuor columne, vel quasi columne, inter quas erant ille tabule facientes quasi parietem. Super illas quatuor tabulas erectas erat quedam alia tabula quadrata similis illi, que iacebat in fundamento, in medio cuius erat foramen rotundum, cui luter insertus erat. Ab inferiori tabula procedebant quatuor humeruli usque ad ventrem luteris, appodiantes luterem ne caderet. In tabulis {1. 269vb} tam iacentibus, quam erectis erant sculpture mirabiles, scilicet coronule, plecte, et in medio earum leones, et boves, et Cherubim, et subter colla leonum, et boum, erant lora ex ere pendentia, quibus quasi ligati videbantur. Sub tabula inferiori iacente erant rote, et ea, que in rotis solent fieri, scilicet axis, radii, canti, modioli, et omnia erant fusilia, et ita poterat transferri luter cum basi sua mediantibus rotis. Eadem fusura penitus erat omnium basium. Hoc est, quod dicitur hic : Et fecit decem bases eneas, quatuor cubitorum longitudinis, sed trium tantum cubitorum altitudinis, quia tanta erat altitudo tabularum erectarum.
marg.| {f} Interrasile] id est interpolatum celaturis : Et hoc vult <GLOSSA> INTERLINEARIS que dicit, intrinsecus concavum.
marg.| {g} Inter iuncturas] tabularum, que erecte erant. Sculpture enim erant in planitie tabularum, et iacentis, et superposite. GLOSSA dicit : Inter iuncturas, quibus scilicet luterum tabule coniuncte erant sibi, ut ex quatuor, vel quinque tabulis una fieret basis. Quales autem sculpturas bases habuerint inter has iuncturas, id est in suis lateribus, ante et retro, a dextra, et sinistra, et supra, aperit dicens : Inter coronulas.
marg.| {h} Plectas] Plecta est corona intricata, ut illa, que fit ex iuncis, et floribus. Corona vero plana est. GLOSSA dicit : Tabule, ex quibus bases facte sunt, quadrate fuerunt. In quibus formule rotunde erant, que coronule sive plecte appellabantur. In quarum medio celature leonum, etc.
marg.| {i} Inter coronulas] GLOSSA id est circulos.
marg.| {k} Similiter] erant leones, etc.
marg.| {l} Lora] quibus ligati viderentur.
marg.| {m} Per bases] sub tabula inferiori.
marg.| {n} Et axes] GLOSSA Super quos bases erant.
marg.| {o} Humeruli] procedentes ab inferiori tabula usque ad ventrem luteris.
marg.| {p} Subter luterem] GLOSSA ut portarent illum.
marg.| {q} Os quoque luteris] <GLOSSA> INTERLINEARIS Labium maris quasi repandi lilii. E contra, os luteris intus erat versum, os unius cubiti, fundus erat cubiti, et dimidii. Venter autem quatuor cubitorum creditur fuisse.
marg.| {r} Quod forinsecus apparebat] id est foramen oris, id est ipsa apertura.
marg.| {s} Unius cubiti] ex transverso per diametrum.
marg.| {t} Pariterque habebat] scilicet luter.
marg.| {u} Et dimidium] in fundo, ubi insidebat luter.
marg.| {x} In angulis autem columnarum] GLOSSA id est in lateribus basium. Vel forte angulos columnarum vocat columnas angulares. Vel secundum quosdam illud, quod remanebat extra de tabula superiori superposita quatuor columnis erectum.
marg.| {y} Intercolumnia] etc. Plurale est intercolumnia. Et vocantur intercolumnia tabule erecte, que erant inter duas columnas, id est sculpturas angulares, ad modum columnarum factas. Aliqui vocant ipsas sculpturas angulares intercolumnia quadrata. Quidam vero libri habent media intercolumnia superior tabula, iacens super erectas tabulas, que erant quatuor. Et dicitur intercolumnia, quia inter alias erat superius eas coniungens. Media vero dicitur, id est communis. Unde GLOSSA ‘media intercolumnia’ dicit {1. 270ra} tabulam superiorem, que sicut alie quadrata erat, similiterque sculpta, et in summitate sui habebat rotunditatem unius, et dimidii cubiti, in qua luter ponebatur.
prol.| {a} Coherebant sibi] quia axis eas, connectens, subter basim transibat ex transverso.
marg.| {b} Et coniuncti erant] ipsi basi.
marg.| {c} Rotunditas unius, et dimidii cubiti] id est concavitas rotunda, in qua sedebat luter.
marg.| {d} Decem luteres eneos] Paralipom. 4.b. dicitur conchas. GLOSSA hic. In luteribus holocausta, in mari se lavabant Sacerdotes. Ita dicitur 2Par. 4.b. Ad dexteram partem iuxta situm mundi.
marg.| {e} Lebetes] GLOSSA Ollas ereas ad suscipiendos cineres altaris.
marg.| {f} Scutras] GLOSSA Vasa enea, equalia in fundo, et ore amplitudinis, ad calefaciendum.
marg.| {g} Amulas] GLOSSA Vasa ad offerenda vina. Vel amulas, id est fuscinulas ad extrahendum, vel disponendum carnes in caldaria.
marg.| {h} Columnas duas] Recapitulat de duabus columnis porticus, ut addat de auctore earum.
marg.| {i} Super capita] id est epistilia.
marg.| {k} De aurichalco erant] id est de ere puro, et mundo. Unde 2Par. 4.d. dicitur : Omnia fecit ex ere mundissimo.
marg.| {l} Fudit] id est fundi fecit.
marg.| {m} In argillosa terra inter Soccoth, et Sarthan] quia talis terra apta est fusili operi. Nam de argilla fiunt formule ad fundenda vasa.
marg.| {n} Et posuit Salomon omnia vasa in domo Domini] id est ordinavit.
marg.| {o} Non erat pondus eris] Certum est, quia propter multitudinem tedium esset ponderare.
marg.| {1. 270rb}
marg.| {p} Fecitque Salomon omnia vasa in domo Domini] GLOSSA Superius dixerat, Hiram fecisse Salomoni omnia vasa : Nunc Scriptura subiungit eadem fecisse Salomonem : Salomon enim fecit dictando, Hiram operando.
marg.| {q} Altare aureum] id est thymiamatis, altare maius illo, quod fecit Moyses in deserto, quod fuit unius cubiti in longitudine, et unius in latitudine, et duorum in altitudine, ut legitur Ex. cap. 30.a. Hoc autem, quod fecit Salomon, quantum fuerit, non dicitur in textu. Certum autem est, quod non fuit tantum quantum altare holocausti, scilicet viginti cubitorum in longitudine, et totidem in latitudine, quia sic implesset totam latitudinem templi. Hoc altare thymiamatis, quod fecit Salomon, erat in sanctis, ante velum. Mensam vero Moysi posuit Salomon ad Aquilonem, candelabrum ad austrum, in medio altare eius. Vel forte illud altare Moysi erat in Sanctis Sanctorum ad alios usus. Preter illud candelabrum posuit Salomon in Sanctis alia candelabra eiusdem schematis, sed maioris quantitatis, quinque hinc, et quinque inde : inter que posuit altare thymiamatis, quod fecit similiter. Preter mensam Moysi posuit alias decem mensas eiusdem schematis, sed maioris quantitatis, quinque hinc, et quinque inde.
marg.| {r} Quasi lilii flores] quia suprema pars candelabrorum ad modum repandi lilii erat formata.
marg.| {s} Lucernas desuper aureas] id est vascula aurea, in quibus oleum lucebat.
marg.| {t} Forcipes aureos] GLOSSA id est emunctoria, quibus emungebantur lychni, ut reparati melius lucerent, {1. 270va} drias, et fuscinulas, et phialas, et mortariola, et thuribula, de auro purissimo. Et cardines ostiorum domus interioris Sancti Sanctorum, et ostiorum domus Templi ex auro erant. Et {1. 270vb} perfecit omne opus, quod faciebat Salomon in domo Domini, et intulit, que sanctificaverat David pater suus, et argentum, et aurum, et vasa, reposuitque in thesauris domus Domini.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (3Rg. Capitulum 7), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 06/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=14&chapitre=14_7)
Signaler un complément d'information

Notes :