Glossa ordinaria

Capitulum 5

Numérotation du verset Sap. 5,1 

Tunc1 stabunt iusti
1 Tunc] Nunc err. rubr.
in magna constantia
adversus eos qui
se angustiaverunt2
2 angustiaverunt plerique codd. edd. Rusch ] angustaverunt Amiatinus X M* Q* Z² T etc. Weber
et qui
abstulerunt labores illorum.
Numérotation du verset Sap. 5,2 

Videntes turbabuntur timore3 horribili
3 timore] timorem ΠH, terrore Cava ΘH
et mirabuntur4 in subitatione5
4 mirabuntur] mirabantur ΦG, murmurabunt W² |
5 subitatione] subversione Amiatinus |
insperate6 salutis gementes7 pre angustia spiritus8
6 insperate] desperate ΛL |
7 gementes] + et ΩS |
8 gementes pre angustia spiritus plerique codd. edd. Cor1 Rusch ] om. Cava X Q* Z* ΣT*C ΛL Ω M Clementina Weber | pre angustia M² Y² ΠH² ΦP ΓA ΨD ΩS ΩJ Rusch Ed1530] per angustiam cett. codd. edd. Edmaior. |
Numérotation du verset Sap. 5,3 

dicentes9* inter10 se penitentiam agentes
9 dicentes Y Z² T ΛL Φ ΓM ΨD Cor3 (Rabanus anti.) ΩS ΩJ* edd. ] dicent Rusch Weber , + enim X cum graec. |
10 inter Rusch Weber ] intra ΦG Cor1 Ω edd. |
et pre angustia11 spiritus gementes12. Hi sunt quos aliquando in derisum habuimus13 et14 in15 similitudinem16 improperii. 17
11 pre angustia X M² Q Y² Z² Σ ΛL ΦP ΓA ΨD Ω Rusch edd. ] per angustiam M* Y* Z* ΠH* t h Weber |
12 et pre angustia spiritus gementes] om. Q Cor1 (Rabanus non habet quia idem est supra) |
13 aliquando in derisum - habuimus Rusch ] inv. , aliquando habuimus in (de)risu Z* Σ ΩJ² Ed1530, habuimus aliquando in risu Weber | derisum ΘH Ω Rusch ] risu Cava T W S* h Σ, risum X Q* Z* t , derisu cett. |
14 et] om. ΨD |
15 in] om. Ed1530 |
16 similitudinem X L M² Q* Z* Σ ΘH ΨD Ω Rusch edd. ] similitudine Weber |
17 improperii] + et finem illorum sine honore quomodo ergo computati sunt Ω M*, cf. vv. 4-5 |
Numérotation du verset Sap. 5,4 

Nos insensati vitam eorum18 estimabamus insaniam et finem illorum sine honore.
18 eorum] illorum Weber
Numérotation du verset Sap. 5,5 

Ecce19 quomodo computati sunt inter filios Dei et inter sanctos sors illorum est.
19 Ecce] om. Weber
Numérotation du verset Sap. 5,6 

Ergo erravimus a via veritatis et iustitie
lumen
non luxit nobis
et sol intelligentie20 non est ortus nobis.
20 intelligentie plerique codd. edd. Rusch ] om. Cava X L Q* Z T W S* h ΣT*C ΛL
Numérotation du verset Sap. 5,7 

Lassati sumus
in viam21 iniquitatis et perditionis et ambulavimus vias difficiles, viam autem Domini ignoravimus.
21 viam] via Weber
Numérotation du verset Sap. 5,8 

Quid nobis profuit superbia aut divitiarum iactantia quid nobis contulit22 ?
22 divitiarum iactantia quid nobis contulit Rusch ] quid divitiarum iactatio contulit nobis Weber
Numérotation du verset Sap. 5,9 

Transierunt omnia illa tamquam umbra
et tamquam nuntius percurrens.
Numérotation du verset Sap. 5,10 

Et tamquam navis que pertransit fluctuantem aquam cuius cum preterierit non est vestigium invenire neque semitam carine illius in fluctibus
Numérotation du verset Sap. 5,11 

aut avis que transvolat in aere cuius23 nullum invenitur argumentum itineris illius sed tantum sonitus24 alarum verberans levem ventum et scindens per vim itineris aerem commotis alis transvolavit et post hoc nullum signum invenitur itineris illius
23 cuius] om. Weber |
24 sonitus] + est Weber |
Numérotation du verset Sap. 5,12 

aut tamquam sagitta emissa25 in locum destinatum divisus aer continuo in se reclusus est ut ignoretur transitus illius
25 sagitta emissa] sagitta emisse Weber
Numérotation du verset Sap. 5,13 

sic et nos nati continuo desinimus26 esse
26 desinimus Cor3 (anti.) ΩJ Rusch ] desivimus Weber
et virtutis quidem nullum signum27 valuimus ostendere. In malignitate autem nostra consumpti sumus.
27 nullum signum] inv. Weber
Numérotation du verset Sap. 5,14 

Talia dixerunt in inferno hi qui28 peccaverunt
28 in inferno hi qui] et Weber
Numérotation du verset Sap. 5,15 

quoniam spes impii tamquam lanugo est que a vento tollitur
et tamquam spuma gracilis que a procella dispergitur et tamquam fumus qui a vento diffusus est
et tamquam memoria hospitis unius diei pretereuntis.
Numérotation du verset Sap. 5,16 

Iusti autem in perpetuum vivent
et apud Dominum
est merces eorum
et cogitatio eorum29 apud Altissimum.
29 eorum] illorum Weber
Numérotation du verset Sap. 5,17 

Ideo accipient regnum decoris
et diadema
speciei
de manu Domini
quoniam dextera sua teget eos
et brachio sancto30 suo defendet illos.
30 sancto] om. Weber
Numérotation du verset Sap. 5,18 

Et31 accipiet armaturam zelus illius et armabit creaturam ad ultionem inimicorum.
31 Et] om. Weber
Numérotation du verset Sap. 5,19 

Induet pro torace iustitiam et accipiet pro galea iudicium rectum32.
32 rectum Z² Φ Cor3 (vel) Ω M Rusch ] certum Cor1 (Rabanus) ΩS ΩJ Weber
Numérotation du verset Sap. 5,20 

Sumet scutum inexpugnabile33 equitatem
33 inexpugnabile] inexpugnabilem Weber
Numérotation du verset Sap. 5,21 

acuet autem diram34 iram in lanceam et
34 diram M W² S² Y (dyram) h² Θ Ω M ΩJ ΩS ² Rusch Ed1530 ] duram ΘM Weber | diram iram] inv. ΩS
pugnabit cum illo orbis terrarum contra insensatos.
Numérotation du verset Sap. 5,22 

Ibunt directe
emissiones fulgorum
et tamquam habene35 curvato arcu
35 habene Cor1 (duo sunt dictiones in Rabano. Quidam violenter dicunt HABENE et exponunt in dativo singulari et nominativo plurali) ΩJ ] a bene Cor3 (aliqui dicunt quod vera littera est) Weber
nubium exterminabuntur
et ad certum locum insilient.
Numérotation du verset Sap. 5,23 

Et a petrosa ira
plene grandines mittentur36
36 grandines mittentur] inv. Weber
et candescet37
37 candescet] scandescet Weber
in illos aqua maris
et flumina concurrent duriter.
Numérotation du verset Sap. 5,24 

Contra illos stabit spiritus virtutis et tamquam turbo38 venti dividet eos39
38 turbo] turbedo Weber |
39 eos] illos Weber |
et ad eremum40
40 (h)eremum plerique codd. edd. Rusch ] eremiam Cava X Amiatinus Q* Y* ΘM (al.) ΠH Weber
perducet omnem terram iniquitatis illorum41
41 illorum M Y Z² ΛL Φ ΘM² ΨD Ω Rusch ] om. Cor1=Cor3 (Rabanus) Weber , hominum ΘA
et malignitas evertet sedes potentium.

Capitulum 5

Numérotation du verset Sap. 5,1 
{t. 3 : Erfurt, f. 38rb   ; facsim., t. 2, p. 727b} Tunc1 stabunt iusti
1 Tunc] Nunc err. rubr. Ed1455
interl.| cum iudicabuntur populi impii
in magna constantia
interl.| iudicantes
adversus eos qui
interl.| persecutores suos
se angustiaverunt2
2 angustiaverunt plerique codd. edd. Rusch ] angustaverunt Amiatinus X M* Q* Z² T etc. Weber
interl.| in martyrio
et qui
interl.| stultos scilicet et vanos iudicaverunt
abstulerunt labores illorum.
interl.| conversos illorum
Numérotation du verset Sap. 5,2 
Videntes turbabuntur timore3 horribili
3 timore] timorem ΠH, terrore Cava ΘH
interl.| se scilicet de gloria ad penam perductos et adversarios suos de pena ad coronas translatos
et mirabuntur4 in subitatione5
4 mirabuntur] mirabantur ΦG, murmurabunt W²
5 subitatione] subversione Amiatinus
interl.| quia dies Domini sicut fur venit
insperate6 salutis gementes7 pre angustia spiritus8
6 insperate] desperate ΛL
7 gementes] + et ΩS
8 gementes pre angustia spiritus plerique codd. edd. Cor1 Rusch ] om. Cava X Q* Z* ΣT*C ΛL Ω M Clementina Weber | pre angustia M² Y² ΠH² ΦP ΓA ΨD ΩS ΩJ Ed1455 Rusch Ed1530] per angustiam cett. codd. edd. Edmaior.
Numérotation du verset Sap. 5,3 
dicentes9* inter10 se penitentiam agentes
9 dicentes Y Z² T ΛL Φ ΓM ΨD Cor3 (Rabanus anti.) ΩS ΩJ* edd. ] dicent Rusch Weber , + enim X cum graec.
10 inter Rusch Weber ] intra ΦG Cor1 Ω Ed1455 edd.
interl.| sero
et pre angustia11 spiritus gementes12. Hi sunt quos aliquando in derisum habuimus13 et14 in15 similitudinem16 improperii. 17
11 pre angustia X M² Q Y² Z² Σ ΛL ΦP ΓA ΨD Ω Rusch edd. ] per angustiam M* Y* Z* ΠH* t h Weber
12 et pre angustia spiritus gementes] om. Q Cor1 (Rabanus non habet quia idem est supra)
13 aliquando in derisum - habuimus Rusch ] inv. Ed1455 , aliquando habuimus in (de)risu Z* Σ ΩJ² Ed1530, habuimus aliquando in risu Weber | derisum ΘH Ω Ed1455 Rusch ] risu Cava T W S* h Σ, risum X Q* Z* t , derisu cett.
14 et] om. ΨD
15 in] om. Ed1530
16 similitudinem X L M² Q* Z* Σ ΘH ΨD Ω Rusch edd. ] similitudine Weber
17 improperii] + et finem illorum sine honore quomodo ergo computati sunt Ω M*, cf. vv. 4-5
Numérotation du verset Sap. 5,4 
Nos insensati vitam eorum18 estimabamus insaniam et finem illorum sine honore.
18 eorum] illorum Weber
Numérotation du verset Sap. 5,5 
Ecce19 quomodo computati sunt inter filios Dei et inter sanctos sors illorum est.
19 Ecce] om. Weber
Numérotation du verset Sap. 5,6 
Ergo erravimus a via veritatis et iustitie
interl.| evangelii divine legis
lumen
interl.| Christus sol iustitie
non luxit nobis
interl.| qui oritur timentibus se in cuius pennis id est protectione est vera suavitas
et sol intelligentie20 non est ortus nobis.
20 intelligentie plerique codd. edd. Rusch ] om. Cava X L Q* Z T W S* h ΣT*C ΛL
Numérotation du verset Sap. 5,7 
Lassati sumus
interl.| quia vanas traditiones sumus secuti
in viam21 iniquitatis et perditionis et ambulavimus vias difficiles, viam autem Domini ignoravimus.
21 viam] via Weber
marg.| LASSATI  SUMUS. RABANUS. Lassati sunt philosophi via iniquitatis quia ratiocinando mundi machinam divino honore sublimantes creature potius servierunt quam creatori. Ideo in exquisitione sua defecerunt non salutem sed perditionem invenientes. Heretici quoque vias difficiles superbiendo ambulant sectas componunt nefandas nec viam Domini que est veritas et vita agnoscunt. Ideo semetipsos in perditionem tradiderunt nec eis studium presentis vite aliquid utilitatis contulit quibus post mortem non premium sed pena succedit. Unde dicunt dolentes: quid nobis profuit superbia.
Numérotation du verset Sap. 5,8 
Quid nobis profuit superbia aut divitiarum iactantia quid nobis contulit22 ?
22 divitiarum iactantia quid nobis contulit Rusch ] quid divitiarum iactatio contulit nobis Weber
interl.| quinque similitudinibus terrenarum rerum defectus ostenditur
Numérotation du verset Sap. 5,9 
Transierunt omnia illa tamquam umbra
interl.| que nullam stabilitatem habet
et tamquam nuntius percurrens.
interl.| qui moram non patitur
marg.| TAMQUAM  UMBRA. Per umbram oblivionem mentis vel mortem carnis quibus humana vita obnoxia est accipimus per nuntium recurrentem passiones anime vel corporis que precedunt occasu vite corruptibilis.
marg.| RABANUS. Per avem excellentiam vel heresim per navem vero levitatem humane mentis que per amaras seculi undas demonum flatibus agitatur per sagittam dolos et insidias iniquorum. Hec enim omnia in mundo versantur sed tandem infructuosam penitentiam possessoribus suis relinquunt. Unde: gementes nulla voce consolationis relevabuntur. Unde sequitur: talia dixerunt in inferno etc.
Numérotation du verset Sap. 5,10 
Et tamquam navis que pertransit fluctuantem aquam cuius cum preterierit non est vestigium invenire neque semitam carine illius in fluctibus
Numérotation du verset Sap. 5,11 
aut avis que transvolat in aere cuius23 nullum invenitur argumentum itineris illius sed tantum sonitus24 {t. 3 : Erfurt, f. 38va   ; facsim., t. 2, p. 728a} alarum verberans levem ventum et scindens per vim itineris aerem commotis alis transvolavit et post hoc nullum signum invenitur itineris illius
23 cuius] om. Weber
24 sonitus] + est Weber
Numérotation du verset Sap. 5,12 
aut tamquam sagitta emissa25 in locum destinatum divisus aer continuo in se reclusus est ut ignoretur transitus illius
25 sagitta emissa] sagitta emisse Weber
interl.| quia nulla sui reliquit vestigia
Numérotation du verset Sap. 5,13 
sic et nos nati continuo desinimus26 esse
26 desinimus Cor3 (anti.) ΩJ Rusch ] desivimus Weber
interl.| quasi sic et huius vite instabilis et incertus est cursus
et virtutis quidem nullum signum27 valuimus ostendere. In malignitate autem nostra consumpti sumus.
27 nullum signum] inv. Weber
Numérotation du verset Sap. 5,14 
Talia dixerunt in inferno hi qui28 peccaverunt
28 in inferno hi qui] et Weber
marg.| TALIA. Adhuc quatuor species inducit quibus stultam spem iniquorum demonstrat qua presentia mansura tantum putant vel evadere se impunitos.
Numérotation du verset Sap. 5,15 
quoniam spes impii tamquam lanugo est que a vento tollitur
marg.| LANUGO. Que ex flore herbarum marcido oriens carnis fragilitatem exprimit que a vento egritudinis vel molestia corporis cito tolletur qua omnis caro fenum.
et tamquam spuma gracilis que a procella dispergitur et tamquam fumus qui a vento diffusus est
interl.| sicut fumus vento dissoluitur sic humana vita temporum mutatione dissoluitur
marg.| ET  TAMQUAM  SPUMA. Spuma hec ex aquis edita super aquam enatat hic est appetitus humani favoris et iactantie vulgaris que procella temptationis vel discussione iudicii dissolvitur vel dispergitur id est qua vana fuit probatur.
et tamquam memoria hospitis unius diei pretereuntis.
interl.| omnes hic peregrini et hospites sumus. Unde Ecclesiastes: Generatio preteriit et generatio advenit.
Numérotation du verset Sap. 5,16 
Iusti autem in perpetuum vivent
interl.| vita eterna
marg.| IUSTI  AUTEM  IN  PERPETUUM. Post peccatorum penas et seram in inferno penitentiam iustorum ostendit gloriam qui in celo recepti vita beata in contemplatione Dei fruentur in quo totam suam spem posuerunt.
et apud Dominum
interl.| in quo speraverunt
est merces eorum
interl.| laboris premium
et cogitatio eorum29 apud Altissimum.
29 eorum] illorum Weber
interl.| iacta cogitatum tuum in Domino et ipse te enutriet
Numérotation du verset Sap. 5,17 
Ideo accipient regnum decoris
interl.| ut cum Christo regnent
et diadema
interl.| devicto hoste
speciei
interl.| vel spei
de manu Domini
interl.| Christo scilicet qui manus brachium et dextera Patris dicitur
quoniam dextera sua teget eos
interl.| hic et in futuro
et brachio sancto30 suo defendet illos.
30 sancto] om. Weber
Numérotation du verset Sap. 5,18 
Et31 accipiet armaturam zelus illius et armabit creaturam ad ultionem inimicorum.
31 Et] om. Weber
Numérotation du verset Sap. 5,19 
Induet pro torace iustitiam et accipiet pro galea iudicium rectum32.
32 rectum Z² Φ Cor3 (vel) Ω M Rusch ] certum Cor1 (Rabanus) ΩS ΩJ Weber
Numérotation du verset Sap. 5,20 
Sumet scutum inexpugnabile33 equitatem
33 inexpugnabile] inexpugnabilem Weber
Numérotation du verset Sap. 5,21 
acuet autem diram34 iram in lanceam et
34 diram M W² S² Y (dyram) h² Θ Ω M ΩJ ΩS ² Ed1455 Rusch Ed1530 ] duram ΘM Weber | diram iram] inv. ΩS
interl.| Ecclesia scilicet cum rege suo
pugnabit cum illo orbis terrarum contra insensatos.
interl.| errores scilicet iniquorum
marg.| ACCIPIET etc. RABANUS. Creator omnium cuius arma sunt veritas iustitia et iudicium per creaturam sibi subiectam corripit delinquantes. Per evangelii scilicet predicatores perfidiam Iudeorum stulticiam gentium dolum hereticorum de peccato et iustitia et de iudicio redarguit et telis verborum pectora pungit ut exterriti cedant cum resistere non valeant.
Numérotation du verset Sap. 5,22 
Ibunt directe
interl.| ad utilitatem electorum vel ad damnationem reproborum
interl.| pro voto actoris vel ductoris
emissiones fulgorum
interl.| tonitrua scilicet predicationis vel coruscationes miraculorum
et tamquam habene35 curvato arcu
35 habene Cor1 (duo sunt dictiones in Rabano. Quidam violenter dicunt habene et exponunt in dativo singulari et nominativo plurali) ΩJ ] a bene Cor3 (aliqui dicunt quod vera littera est) Weber
interl.| per piam scilicet intentionem doctorum
nubium exterminabuntur
interl.| adversarii
et ad certum locum insilient.
marg.| ET  AD  CERTUM etc. Quecumque necesse est non enim potest esse confusum quod est sapientia ordinatum.
Numérotation du verset Sap. 5,23 
Et a petrosa ira
interl.| pro meritorum scilicet qualitate
plene grandines mittentur36
36 grandines mittentur] inv. Weber
interl.| increpationes
et candescet37
37 candescet] scandescet Weber
interl.| alias: scandescet
in illos {t. 3 : Erfurt, f. 38vb   ; facsim., t. 2, p. 728b} aqua maris
interl.| perturbatio seculi
et flumina concurrent duriter.
marg.| ET  FLUMINA etc. id est persecutionum commotiones. Plerumque enim corda pravorum que predicatio non emollit ; flagellum correctionis frangit.
Numérotation du verset Sap. 5,24 
Contra illos stabit spiritus virtutis et tamquam turbo38 venti dividet eos39
38 turbo] turbedo Weber
39 eos] illos Weber
interl.| vindicta ultimi iudicii qua dividet impios
et ad eremum40
40 (h)eremum plerique codd. edd. Rusch ] eremiam Cava X Amiatinus Q* Y* ΘM (al.) ΠH Weber
interl.| gehenne desolationis eterne
perducet omnem terram iniquitatis illorum41
41 illorum M Y Z² ΛL Φ ΘM² ΨD Ω Rusch ] om. Cor1=Cor3 (Rabanus) Weber , hominum ΘA
interl.| terrenam substantiam et carnalia opera
et malignitas evertet sedes potentium.
interl.| causa est scilicet eversionis eorum


Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Sap. Capitulum 5), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 03/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=31&chapitre=31_5)
Signaler un complément d'information

Notes :