Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

Biblia communis

Capitulum 11

Numérotation du verset Mc. 11,1

Et¹ cum appropinquaret²* Hierosolymis³*

¹ Et] om. P14417 |

² appropinquaret CorS1 Ω^F Ω^S Li447@ ] appropinquarent Ω^J Ω^L Rusch Weber , appropinquassent Ω^M, + Iesus Ω^G |

³ Hierosolymis Ω^S ] Hierosolyme Rusch Clementina Weber |

et Bethanie

ad montem Oliveti⁴, mittit duos ex discipulis suis.

⁴ Oliveti Ω^F Ω^G Ω^S Rusch ] Olivarum Ω^J Ω^L Li447@ Weber , + tunc Rusch (hapax)

Numérotation du verset Mc. 11,2

Et ait illis: Ite in castellum quod contra vos est⁵ et statim introeuntes illic⁶*

⁵ contra vos – est Weber (S) Ω^F Ω^G Ω^S Rusch Clementina Weber ] inv. Ω^J Ω^L Clementina | est om. Li447@ |

⁶ illic Li447 Li447@ Ω^F Ω^G Ω^S ] illuc Ω^J Ω^L Rusch Weber , illud Weber (N A M D) Wordsworth |

invenietis pullum

ligatum

super quem nemo adhuc hominum sedit.

Solvite et adducite illum⁷.

⁷ et adducite – illum Li447 Li447@ Ω^F Ω^G Ω^S] inv. Ω^J Ω^L Rusch Weber

Numérotation du verset Mc. 11,3

Et si quis vobis aliquid⁸ dixerit: Quid facitis⁹? Dicite: Quia Domino necessarius est et continuo illum dimittet huc.

⁸ aliquid Ω^F Ω^S] om. Li447 Li447@ Ω^G Ω^L Rusch Weber etc. |

⁹ facitis Ω^G] faciatis Ω^F |

Numérotation du verset Mc. 11,4

Et abeuntes invenerunt pullum ligatum ante ianuam

foris in bivio et solvunt¹⁰ eum.

¹⁰ solvunt Ω^F Li447@ Rusch Clementina Weber ] solverunt Ω^G Ω^S

Numérotation du verset Mc. 11,5

Et quidam de illic¹¹ stantibus dicebat¹² illis: Quid facitis solventes pullum?

¹¹ illic Ω^F Ω^J Ω^L Ω^S Rusch Weber ], illis Ω^G (ill’) Li447 Li447@ |

¹² dicebat Ω^F Ω^S ] dicebant Ω^G Rusch Weber etc. |

Numérotation du verset Mc. 11,6

Qui dixerunt illi¹³ sicut preceperat Deus¹⁴,

¹³ illi Ω^F Ω^S ] eis Ω^J Ω^L Rusch Weber , illis Wordsworth (R) Ω^G (ill’) |

¹⁴ Deus Ω^F Ω^S] illis Iesus Ω^G Ω^J ( in ras. ) Ω^L Li447 Li447@ Weber , Dominus Rusch |

et dimiserunt eis¹⁵.

¹⁵ eis Ω^F Ω^G Ω^S Rusch Weber Clementina etc.] eos Sixtina

Numérotation du verset Mc. 11,7

Et adduxerunt¹⁶ pullum ad Iesum et imposuerunt¹⁷ illi¹⁸

¹⁶ adduxerunt CorS2 ( vel ) Ω^F Ω^G Ω^S Li447 Li447@ Rusch ] duxerunt CorS2 ( al. ) Ω^J Ω^L Clementina Weber , deduxerunt CorS2 |

¹⁷ imposuerunt CorS2 Ω^F Ω^G Ω^S Rusch ] imponunt CorS2 ( al. ) Li447@ Ω^J Ω^L Weber |

¹⁸ illi] ei Catena (Li447) |

vestimenta sua

et sedit super eum.

Numérotation du verset Mc. 11,8

Multi

autem straverunt vestimenta sua¹⁹ in via.

¹⁹ staverunt - vestimenta sua Ω^F Ω^G Ω^S Rusch ] inv. Li447@ Ω^J Ω^L Clementina Weber

Alii autem cedebant frondes²⁰

²⁰ cedebant – frondes Ω^F Ω^S] inv. Rusch Weber etc.

de arboribus

et sternebant in via.

Numérotation du verset Mc. 11,9

Et qui preibant

et qui sequebantur

clamabant dicentes: Hosanna.

Benedictus qui venit in nomine Domini.

Numérotation du verset Mc. 11,10

Benedictum

quod²¹ venit regnum patris nostri David.

²¹ quod] qui cacogr. Ω^F

Hosanna in excelsis²².

²² Hosanna in excelsis Ω^G Ω^J Li447 Ω^S Rusch Clementina Weber] om. Li447@

Numérotation du verset Mc. 11,11

Et introivit Hierosolymam

in templum.

Et circumspectis omnibus

cum iam vespera esset hora²³

²³ esset hora] esset Ω^G*, hora esset Ω^G²

exiit²⁴ in Bethania²⁵* cum duodecim.

²⁴ exiit Ω^F Ω^G Ω^L Li447@ Ω^S Clementina Weber ] exivit Ω^J |

²⁵ Bethania Ω^F Ω^G Ω^S ] Bethaniam Li447@ Rusch Weber |

Numérotation du verset Mc. 11,12

Et alia die cum exiret²⁶ a Bethania esuriit.

²⁶ exiret Li447@ Ω^F Ω^G Ω^S Rusch ] exirent Ω^J Ω^L Weber

Numérotation du verset Mc. 11,13

Cumque vidisset a longe ficum²⁷

²⁷ ficum – a longe Ω^F Ω^G Ω^S] inv. Li447 Li447@ Rusch Weber etc.

habentem folia

venit

si quid forte inveniret in ea.

Et cum venisset ad eam nihil invenit preter folia. Non enim erat tempus ficorum.

Numérotation du verset Mc. 11,14

Et respondens dixit ei: Iam non amplius in eternum

ex te quisquam fructum²⁸ manducet. Et audientes²⁹ discipuli eius

²⁸ ex te quisquam (quicquam Ω^F) fructus (fructum ) Ω^F Ω^G Ω^S ] quisquam ex te fructum Wordworth (G L R: fructus ) Li447 Li447@ Rusch, ex te fructum quisquam Clementina , quisquam fructum ex te Ω^JΩ^L Weber |

²⁹ audientes Ω^F Ω^S ] audiebant Ω^G Ω^L Rusch Weber |

Numérotation du verset Mc. 11,15

veniunt³⁰ Hierosolymam. Et cum introissent³¹* in³² templum cepit eiicere

³⁰ veniunt Ω^FΩ^S ] et praem. Ω^G Ω^JΩ^L Rusch Weber |

³¹ introissent Ω^FΩ^G Ω^S] introisset Ω^JΩ^L Rusch Weber |

³² in Li447 Li447@ Ω^F Ω^G Ω^S Rusch Clementina Weber] om. Ω^JΩ^L |

vendentes et ementes de³³ templo.

³³ de Ω^F Ω^G Ω^S Rusch ] in Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Weber

Et mensas nummulariorum

et cathedras vendentium columbas evertit.

Numérotation du verset Mc. 11,16

Et non sinebat

ut quisquam transferret vas per templum.

Numérotation du verset Mc. 11,17

Et docebat eos³⁴ dicens³⁵: Nonne scriptum est³⁶

³⁴ eos Ω^F Ω^G Ω^S Rusch ] om. Ω^L @ Li447@ Weber |

³⁵ dicens Li447 Li447@ Ω^F Ω^S] + eis Ω^L Rusch Weber |

³⁶ est Ω^F Ω^S] + quia Ω^G Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Rusch Weber |

domus mea

domus orationis

vocabitur cunctis³⁷ gentibus?

³⁷ cunctis Ω^F Ω^G Ω^S ] omnibus Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Rusch Weber

Vos autem fecistis illam³⁸ speluncam latronum.

³⁸ illam Ω^F Ω^G Ω^S Rusch ] eam Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Weber

Numérotation du verset Mc. 11,18

Quo audito, principes sacerdotum et scribe querebant quomodo illum³⁹ perderent. Timebant enim eum quoniam universa turba admirabatur super doctrina eius.

³⁹ illum Ω^F Ω^G Ω^S ] eum Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Weber

Numérotation du verset Mc. 11,19

Et cum vespera esset facta⁴⁰,

⁴⁰ esset facta Li447 Li447@ Ω^F Ω^G Ω^S Rusch ] inv. Ω^J Ω^L Weber

egrediebatur de civitate.

Numérotation du verset Mc. 11,20

Et cum mane transirent

viderunt ficum aridam factam

a radicibus.

Numérotation du verset Mc. 11,21

Et recordatus Petrus dixit ei: Rabbi, ecce ficus cui maledixisti aruit.

Numérotation du verset Mc. 11,22

Et respondens Iesus ait illi⁴¹: Habetis⁴²

⁴¹ illi Ω^M Ω^F Ω^G Ω^S ] ill’ Ω^J, illis Ω^L Li447 Li447@ Weber |

⁴² habetis Ω^M Ω^G Ω^S Li447@ Rusch ] habete Ω^J Ω^L Weber, mutil. Ω^F |

fidem Dei.

Numérotation du verset Mc. 11,23

Amen dico vobis quia quicumque dixerit huic monti⁴³

⁴³ huic monti Ω^G Ω^M Ω^J Ω^L Rusch ] inv. Weber (Z P Φ )

tollere⁴⁴ mittere in mare

⁴⁴ tollere Ω^F Ω^S] + et Ω^G Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Rusch Weber

et non hesitaverit in corde suo sed⁴⁵ crediderit⁴⁶ quodcumque dixerit⁴⁷ fiet ei.

⁴⁵ sed Ω^F etc. ] si Ω^S |

⁴⁶ crediderit Ω^F Ω^S] quia Ω^G Ω^M Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Rusch Weber |

⁴⁷ dixerit Ω^F Ω^G Ω^S] + fiat Ω^M Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Rusch Weber |

Numérotation du verset Mc. 11,24

Propterea dico vobis: Omnia quecumque orantes petitis credite quia accipietis et venient⁴⁸ vobis.

⁴⁸ venient Cava Brescianus Wordsworth (B Θ To22 O T X) Weber (P) Ω^F Ω^G Ω^J Ω^S Li447@ Rusch ] evenient Weber (Z) Φ Sarum Ω^L Clementina , veniet Amiatinus... Weber

Numérotation du verset Mc. 11,25

Et cum stabitis ad orandum⁴⁹

⁴⁹ ad orandum Ω^G Ω^J Ω^L Ω^S Rusch Weber ] adorandum Ω^F Li447 Li447@

dimittite si quid

habetis adversus aliquem,

et Pater vester⁵⁰

⁵⁰ vester... vobis... vestra Ω^G Ω^S Ω^L etc. ] noster... nobis... nostra Ω^F

qui in celis

est dimittat vobis peccata vestra.

Numérotation du verset Mc. 11,26

Quod⁵¹ si vos non dimiseritis,

⁵¹ Quod Clementina Weber] Que Ω^G

nec Pater vester qui in celis est dimittet⁵² peccata vestra.

⁵² dimittet Ω^F Ω^S] + vobis Ω^M Ω^J Ω^L Li447@ Rusch Weber , vos Li447

Numérotation du verset Mc. 11,27

Et veniunt

rursum⁵³ Hierosolymam. Et cum ambularet in templo accedunt ad eum summi sacerdotes et scribe et seniores⁵⁴

⁵³ rursum Ω^F Ω^L Ω^S Rusch ] rursus Ω^G Ω^J Li447@ Clementina Weber |

⁵⁴ et seniores Ω^F Ω^G Ω^J Ω^S Weber ] om. Ω^L( hapax ) |

Numérotation du verset Mc. 11,28

et dicunt illi: In qua potestate hec facis?

Et quis dedit tibi hanc potestatem ut ista⁵⁵ facias⁵⁶?

⁵⁵ ista Cor1 ( vel ) ] ita Cor1 Ω^G |

⁵⁶ dedit... ista Ω^F Ω^L(tibi dedit) Li447 Li447@ Ω^S Rusch Clementina Weber ] tibi dedit potestatem hanc ut hec Ω^J |

Numérotation du verset Mc. 11,29

Iesus autem⁵⁷ respondens ait illis: Interrogabo vos et ego⁵⁸ unum verbum et respondete⁵⁹ mihi. Et dicam vobis in qua potestate hec faciam⁶⁰.

⁵⁷ autem Ω^FΩ^G etc. ] om. Ω^S |

⁵⁸ vos - et ego Ω^G Ω^S Ω^L Li447 Li447@ Ω^S Rusch Clementina Weber] inv. Ω^J |

⁵⁹ respondete Ω^G] responde cacogr. Ω^F |

⁶⁰ faciam Ω^F Ω^G Ω^S Rusch Weber ] facio Wordsworth (D L M) Sarum ; cf. v. 33 |

Numérotation du verset Mc. 11,30

Baptismus⁶¹ Ioannis de celo erat an ex hominibus? Respondete mihi. At⁶² illi cogitabant secum⁶³ dicentes:

⁶¹ Baptismus Cor3 (al.) Sarum Ω^F Ω^G Li447@ Ω^S Weber ] Baptismum Cava Wordsworth (D L) Ω^J Ω^L Rusch , Baptisma Ω^M |

⁶² At Ω^G Ω^J Ω^L Li447@ Ω^S Rusch Weber ] Et Li447 |

⁶³ secum Ω^F Ω^G Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Ω^S Weber ] om. Rusch |

Si dixerimus e⁶⁴ celo

⁶⁴ e Ω^F Ω^S ] de Ω^G Ω^M Ω^L Rusch cett.

dicet⁶⁵: Quare ergo⁶⁶ non credidistis⁶⁷ ei?

⁶⁵ dicet Clementina Weber] + nobis Weber (S N Z P C) Φ Ω^G |

⁶⁶ ergo Ω^M Ω^G Ω^J Ω^L Rusch Weber ] enim Ω^F, om. Ω^S |

⁶⁷ credidistis] creditis Ω^G |

Numérotation du verset Mc. 11,32

Si dixerimus⁶⁸: Ex hominibus, timemus⁶⁹ populum. Omnes enim habebant Ioannem quia vere propheta esset.

⁶⁸ dixerimus Ω^G Ω^S Li447 Li447@ Rusch Clementina Weber ] dicemus Ω^JΩ^L |

⁶⁹ timemus Ω^G Ω^J Ω^S Rusch ] timebant Li447@ Ω^L Weber |

Numérotation du verset Mc. 11,33

Et respondentes dicunt Iesu⁷⁰: Nescimus. Et respondens Iesus ait illis: Neque ego dico vobis

⁷⁰ dicunt Iesu Ω^G Ω^J Ω^L Li447 Li447@ Ω^S Weber ] inv. Rusch (hapax)

in qua potestate hec facio⁷¹.

⁷¹ facio Kells Wordworth (T) CorS2 Ω^F Ω^G Ω^S ; cf. v. 29 ] faciam G Ω^M CorS2 ( al.) Rusch Clementina Weber

Capitulum 11

Numérotation du verset Mc. 11,
distinctio 1

^prol.| [Mc. 11, 2-10 legitur Dominica 3 Adventus; cf. Ordinarium OP 574]

^marg.| {CMC11d1.1} CHRYSOSTOMUS. ¹* − [b] Postquam Dominus sue virtutis sufficientem experientiam dederat et crux instabat in ianuis, omnia²* cum maiori agit claritate, que adversarios inflammatura erant³. [a] Et ideo quamvis multoties prius ascenderit Hierosolymam, numquam tamen cum tanta excellentia sicut modo.^A ^a

^a ¶Fons^G: <revera> Catena Graecorum Patrum in Marcum [CPG C125.1 ]: Vat. gr. 756, f. 132r1-5 ; [CPG C125.2]: Cramer, p. 389.9-10, 14-17 : [a] «Καίτοι πολλάκις ἐπέβη τῶν Ἱεροσολύμων πρότερον, ἀλλ’ οὐδέποτε μετὰ τοσαύτης περιφανείας [...]». [b] «Ἐπειδὴ δὲ καὶ τῆς αὐτοῦ δυνάμεως πεῖραν ἔδωκεν ἱκανὴν, καὶ ὁ σταυρὸς ἐπὶ θύραις ἦν , μειζόνως ἐκλάμπει λοιπὸν, καὶ μετὰ πλείονος ἅπαντα πράττει περιφανείας τὰ μέλλοντα αὐτοὺς ἐκκαίειν».
<cuius fons> = Chrysostomus , In Mt. hom. 67 § 1 (Mt. 20, 29), PG 58, 627.11-13, 18-22 .
<non hab.> [CPG C125.1]: Vat. gr. 1229; Possinus (Victor Antiochenus) om.; [CPG C126.5]: Tolosanus (Paris, BnF, gr. 194, f. 218v) diff. [ADL2019] [MM2019]

^A ¶Codd. : Li447 (57vb ) Md214 (243vb) Ed1953 {MM2019}

¹ Chrysostomus] + In Matthaeum Ed1953

² omnia Li447 cum gr .] + iam Ed1953

³ inflammatura erant] inflammatura Li447 , inflammatum Md214

^marg.| {CMC11d1.2} THEOPHYLACTUS. − Ut si velint, valeant gloriam eius agnoscere, et per prophetias de eo completas scirent quod est verus Deus. Si vero noluerint, maius fieret eis previdentium⁴* quia cum⁵* tot claris miraculis non crediderunt. Huius igitur adventus claritatem Evangelista describens, dicit⁶ :

⁴ previdentium] iudicium Ed1953

⁵ cum] om. Ed1953

⁶ dicit] dixit Li447*

Numérotation du verset Mc. 11,1

Et cum appropinquaret Ierosolyme et Bethanie ad montem Olivarum, mittit duos ex discipulis suis.^B ^b

^b ¶Fons^G: Theophylactus, Enarratio in Evangelium Marci (Mc. 11, 1), PG 123, 610D14-612A5. [CGC2016]

^B ¶Codd. : Li447 (58ra ) Ed1953 {MM2019}

^marg.| {CMC11d1.3} BEDA. − Bethania villula est, sive civitas in latere montis Oliveti, ubi Lazarus est suscitatus a mortuis. ^c Quomodo autem discipulos miserit et ad quid ostendit subdens:

^c ¶Fons: Beda Venerabilis, In Mc., lib. 3, c. 11, CCSL 120, p. 570.1127-571.1130: «Bethania est uillula siue ciuitas in latere montis oliueti quasi stadiis quindecim ab hierusalem sicut iohannes evangelista manifestat ubi Lazarus est suscitatus a mortuis cuius et monumentum ecclesia nunc ibidem constructa demonstrat». [FG2017]

Numérotation du verset Mc. 11,2

Et ait illis: Ite in castellum quod est⁷ contra vos.^C

^C ¶Codd. : Li447 (58ra ) Ed1953 {MM2019}

⁷ est] om. Li447@

^marg.| {CMC11d1.4} THEOPHYLACTUS. − Considera vero quanta Dominus discipulis predixerit, scilicet quod invenirent pullum.
Unde sequitur:

Et statim introeuntes illic⁸ invenietis pullum ligatum super quem nemo adhuc hominum sedit. Solvite et adducite illum⁹.

⁸ illic] sic Li447

⁹ et adducite - illum] inv. Ed1953

^marg.| Et quod impedirentur ab accipiendo.
Unde sequitur:

Numérotation du verset Mc. 11,3

Et si quis vobis dixerit: Quid facitis? Dicite quia Domino necessarius est.

^marg.| Et quod hoc dicto permitterentur accipere.
Unde sequitur:

Et continuo illum dimittet huc.

^marg.| Et sicut Dominus predixerat ita impletur.
Unde sequitur:

Numérotation du verset Mc. 11,4

Et abeuntes invenerunt pullum ligatum ante ianuam foris in bivio et solvunt eum.^D ^d

^d ¶Fons^G: Theophylactus, Enarratio in Evangelium Marci (Mc. 11, 2), PG 123, 612A4-7 (ad sensum): «Ὅρα γὰρ πόσα ἐνταῦθα σημεῖα. Εἶπεν αὐτοῖς, ὅτι Εὑρήσετε πῶλον. Εἶπεν ὅτι κωλυθήσονται, εἶτα εἰπόντες , ὅτι Ὁ Κύριος χρῄζει αὐτοῦ, ἐαθήσονται». [CGC2017] [transcr. VS2022] [rev. MM2023]
¶Nota: La traduction latine paraphrase ici le grec plus qu’à l’accoutumé: χρῄζει est ici une forme dérivée de χράω: rendre un oracle, et non de χρεία: exprimer un besoin. Montanari (Dictionnary of Ancient Greek) et The Online Liddell-Scott-Jones Greek-English Lexicon ne donne le sens de ‘rendre un oracle’ que pour Euripide; Bailly l’étend aux autres Tragiques. Les deux termes se rejoignent dans la mesure où l’expression d’un désir (χρῄζω) par un dieu ou un héros équivaut à l’annonce de sa réalisation à venir. La traduction latine – sicut Dominus predixerat ita impletur – développe le sens littéral de χρῄζει αὐτοῦ (adv.:aussitôt). [VS2022] [MM2023]

^D ¶Codd. : Li447 (58ra ) Ed1953 {FG2017} {MM2017}

^marg.| {CMC11d1.5} AUGUSTINUS. De consensu evangelistarum. − Mattheus asinam dicit et pullum, ceteri autem de asina tacent. Ubi ergo utrumque factum potest intelligi, nulla repugnantia est, nec si alius unum, alius alium commemoraret; quanto minus moveri oportet, si alius unum, alius utrumque commemoret?^E ^e

^e ¶Fons: Augustinus Hipponensis , De consensu evangelistarum, lib. 2, c. 66, § 127, p. 229.11-23: «Nec moueat quod Mattheus et asinam dicit et pullum, ceteri autem de asina tacent. immo etiam recordanda est illa regula, quam de quinquagenis et centenis discumbentibus, cum quinque panibus turbae pascerentur, supra insinuauimus. qua insinuata non deberet hoc iam permouere lectorem, nec si Mattheus ita de pullo tacuisset, quemadmodum illi de asina tacuerunt, ut maxime contrarium putaretur, quod unus asinam dixit, alii pullum asinae; quanto minus moueri oportet, quia unus ita commemorauit asinam, de qua ceteri tacuerunt, ut tamen pullum non taceret, de quo illi dixerunt. ubi ergo utrumque factum potest intellegi, nulla repugnantia est, nec si alius aliud et aliud alius commemoret, quanto minus, ut alius unum, alius utrumque». [FG2014]

^E ¶Codd. : Li447 (58rb ) Ed1953 {MM2019}

^marg.| Sequitur:

Numérotation du verset Mc. 11,5

Et quidam de illic stantibus dicebant illis: Quid facitis solventes pullum?

Numérotation du verset Mc. 11,6

Qui dixerunt eis sicut preceperat illis Iesus, et dimiserunt eis

^marg.| scilicet pullum.

^marg.| {CMC11d1.6} THEOPHYLACTUS. − Non autem hoc permitterent, nisi divina virtus eis incumberet, cogens illos, presertim quia¹⁰ rurales existentes et coloni permiserunt pullum auferre.^F ^f

^f ¶Fons^G: Theophylactus, Enarratio in Evangelium Marci (Mc. 11, 6-7), PG 123, 612A7-12. [CGC2016]

^F ¶Codd. : Li447 (58rb ) Ed1953 {MM2019}

¹⁰ quia] quod Li447

^marg.| Sequitur:

Numérotation du verset Mc. 11,7

Et adduxerunt¹¹* pullum ad Iesum et imponunt ei¹²* vestimenta sua et sedit super eum.

¹¹ adduxerunt] duxerunt Ed1953

¹² ei] illi Ed1953

^marg.| {CMC11d1.7} CHRYSOSTOMUS. ¹³* − [b] Non quidem quod ex necessitate a monte Oliveti usque Ierusalem super pullum ire Dominum oportebat, cum Iudeam et omnem Galileam pedes perambulaverat¹⁴, [a] sed signum erat quod fiebat.^G ^g
Sequitur:

^g ¶Fons^G: <revera> Catena Graecorum Patrum in Marcum [CPG C125.1 ]: Vat. gr. 756, f. 132r5-12 ;[CPG C125.2]: Cramer, p. 389. 25-27 : [a] «καὶ σημεῖον δὲ τὸ γινόμενον ἦν ׄ [b] οὐ γὰρ ἀπὸ τοῦ ὄρους τῶν Ἐλαιῶν εἰς Ἱηρουσαλὴμ ἐξίοντι τῷ Κυρίῷ χρεία τις ἐπ’ ὄνου καθέζεσθαι, ὃς τὴν Ἱουδάιαν καὶ Γαλιλάιαν ἄπασαν διήει πεζὸς ».
<cuius fons> Apollinaris Laodicenus , In Mt. 21, 2, ed. J. Reuss, Matthäus-Kommentare aus der griechischen Kirche, Berlin, 1957, p. 35, n°104.1-3.
<non hab.> Chrysostomus, [CPG C125.1]: Vat. gr. 1229; [CPG C125.2]: Possinus (Victor Antiochenus) om.; [CPG C126.5]: Tolosanus differt. [ADL2019] [MM2019]

^G ¶Codd. : Li447 (58rb ) Ed1953 {MM2019}

¹³ Chrysostomus] + In Matthaeum Ed1953

¹⁴ perambulaverat] perambulaverit Li447

Numérotation du verset Mc. 11,8

Multi autem vestimenta sua straverunt in via.

^marg.| {CMC11d1.8} HIERONYMUS. − Sub pedibus pulli asine alii autem frondes cedebant de arboribus et sternebunt in via .¹⁵* Magis hoc¹⁶* ad ornatum pertinet ¹⁷ et ad sacramentum pertinet quam ad neccessitatem.^H ^h
Sequitur:

^h ¶Fons: Hieronymus ( pseudo) , In Mc., CCSL 82, p. 48.20, 49.25-27: «Multi autem strauerunt sua uestimenta in uia sub pedibus pulli asinae . [...] Alii autem frondes caedebant de arboribus et sternebant in uia. Magis hoc ad ornandum et ad sacramentum pertinet quam ad necessitatem. Iusti"ut palma" florebunt, angusti in radicibus, lati in floribus et fructibus, qui"bonus odor Christi" sunt. Et sternunt uiam mandatorum Dei bona fama. Qui praeibant prophetae sunt, et qui sequebantur apostoli; ut"abyssus abyssum inuocat", id est lex legem alteram uocat». [MM2019]

^H ¶Codd. : Gz378 Li447 (58va ) Ed1953 {MM2019} {MM2023}

¹⁵ Hieronymus ... in via] om. Ed1953

¹⁶ hoc] autem Gz378 Ed1953

¹⁷ pertinet] om. Gz378

Numérotation du verset Mc. 11,9

Et qui preibant et qui sequebantur clamabant dicentes: Hosanna. Benedictus qui venit in nomine Domini.

^marg.| {CMC11d1.9}< THEOPHYLACTUS.> ¹⁸* − Multitudo enim, donec corrupta non fuit, cognovit quod congruum erat, propter quod honoravit Iesum unusquisque secundum propriam virtutem. Unde laudantes ipsum hymnum daviticum assumpserunt dicentes hosanna quod secundum quosdam idem est quod salvum me fac secundum vero quosdam idem est¹⁹* quod hymnus. Estimo autem primum verum esse²⁰*. Nam in centesimo decimo septimo Psalmo²¹* habeturⁱ« O Domine salvum me fac » quod in hebreo²²* scriptum est hosanna.^I ^j

ⁱ Ps. 117, 25.

^j ¶Fons^G: Theophylactus, Enarratio in Evangelium Marci (Mc. 11, 7-10), PG 123, 612C10-D3 : «Τὸ πλήθος μέχρι ἄν άδιάφθορον μένῃ, έπιγινώσκει τὸ δίον. Διὸ καὶ τιμῶσι τὸν Ίησοῦν ἕκαστος ὡς εἴχε δυνάμεως. Οἱ δὲ ὑμνοῦντες τί ἔλεγον, ἵδωμεν. Ἐκ τοῦ Δαβὶδ μὲν τὸν ὕμνον τοῦτον ἔλαβον. Τὸ δε Ὡσαννά, κατὰ μέν τινας σημαίνει, σῶσον δὴ, κατὰ δέ τίνας σημαίνει ὕμνος. Πλὴν, κρεῖττον τὸ πρῶτον. Ἐν γὰρ τῷ έκατοστῷ έπτακαιδεκάτῳ ψαλμιῷ κεῖται ᾮ Κύριε, σώσον δή · ὅπερ ἐν τῷ Ἑβραικῷ Ὡσαννά γέγραπται». [ADL2019] [MM2019]*

^I ¶Codd. : Gz378 Li447 (58va ) Ed1953 {MM2019}

¹⁸ Theophylactus] restit., om. codd. et edd. Ed1953

¹⁹ est] om. Ed1953

²⁰ verum esse] esse verius Ed1953

²¹ centesimo ... Psalmo] inv. Ed1953

²² hebreo] hebraico Ed1953

^marg.| {CMC11d1.10} BEDA. − Est autem ²³ hosanna verbum hebraicum compositum ex duobus, corrupto et integro. Salva namque sive salvifica apud eos dicitur hosy; at vero anna interiectio est deprecantis, quomodo apud Latinos interiectio²⁴* est dolentis heu.^J ^k

^k ¶Fons: Beda Venerabilis, In Mc., lib. 3, c. 11, CCSL 120, p. 574.1178-1281: «Notandum sane quod osanna uerbum hebraicum compositum est ex duobus corrupto et integro. Salua namque siue saluifica apud eos dicitur osi, at uero anna interiectio est deprecantis quo modo apud latinos interiectio est dolentis heu et interiectio admirantis papae». [FG2017]

^J ¶Codd. : Li447 (58vb ) Ed1953 {MM2019}

²³ autem] que Li447

²⁴ interiectio] om. Ed1953

^marg.| {CMC11d1.11} HIERONYMUS. − Hosanna igitur, id est salvifica, dicunt, ut homines salventur ab eo benedicto, vincente et veniente in nomine Domini , id est Patris sui, quoniam Filius de Patre suscepit nomen²⁵* et Pater de Filio.^K ^l

^l ¶Fons: Hieronymus ( pseudo) , In Mc., CCSL 82, p. 49.31-35: «Osanna, id est "saluifica", dicentes,"in excelsis" et imis ut iusti aedificentur in ruinam angelorum, et terreni et subterranei soluentur ab eo benedicto uincente et ueniente"in nomine Domini", id est patris sui, quoniam filius de patre suscepit nomen, et pater de filio». [FG2014]

^K ¶Codd. : Li447 (58vb ) Ed1953 {MM2019}

²⁵ suscepit nomen] inv. Ed1953

^marg.| { CMC11d1.12} CHRYSOSTOMUS. − Sic ergo dant Deo gloriam dicentes: <Hosanna>, benedictus qui venit in nomine Domini ²⁶*

²⁶ Domini] + Benedicunt etiam regnum Christ dicentes Ed1953

Numérotation du verset Mc. 11,10

benedictum quod venit regnum patris nostri David.^L ^m

^m ¶Fons^G: <revera> Catena Graecorum Patrum in Marcum [CPG C125.1 ]: Vat. gr. 756, f. 132r43 ; Vat. gr. 1229, f. 111r56 : «δόξαν οὖν ἀναπέμπουσιν τῷ ἐρχομἐνῳ».
<non hab.> Chrysostomus; Catholiclibray.org; CPG C125.2: Cramer. [ADL2019] [MM2019]

^L ¶Codd. : Li447 (58vb ) Ed1953 {MM2019}

^marg.| {CMC11d1.13} THEOPHYLACTUS. ²⁷ − Regnum autem David regnum Christi dicebant, et quia de semine David Christus descenderat²⁸, simul²⁹* quia David interpretatur manu fortis. Quis enim fuit manu fortis nisi Dominus cuius manus tot et talia miracula operata est³⁰.^M ⁿ

ⁿ ¶Fons^G: Theophylactus, Enarratio in Evangelium Marci (Mc. 11, 10), PG 123, 612D3-8. [CGC2016]

^M ¶Codd. : Li447 (58vb ) Ed1953 {MM2019}

²⁷ Theophylactus] om. Li447

²⁸ descenderat] decenderat cacogr. Li447

²⁹ simul] simulque Ed1953

³⁰ est] sunt Li447

^marg.| {CMC11d1.14} CHRYSOSTOMUS. − Unde et multoties prophete David Christum nuncupant propter originem Christi ex David secundum carnem.^N ^o

^o ¶Fons^G: <revera> Catena Graecorum Patrum in Marcum [CPG C125.1]: Vat. gr. 756, f. 132r41-43 ; Vat. gr. 1229, f. 111r.54-56 ; [CPG C125.2]: Cramer, p. 390.17-20 : «πολλαχοῦ γὰρ οἱ προφῆται* τὴν κατὰ τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰσοῦν Χριστὸν βασιλείαν ἐπ’ ὀνόματι Δαβὶδ ἔφασκον ἕρχεσθαι. Δαβὶδ τὸν Χριστὸν ὀνομάσαντες, διὰ τὸ ἐκ Δαβὶδ αὐτὸν κατὰ σάρκα γνωρίζεσθαι».
* πολλαχοῦ γὰρ οἱ προφῆται Vg1229 Cramer] om. Vat. gr. 756
<non hab.> Chrysostomus; Catholiclibrary.org; Possinus (Victor Antiochenus); [CPG C126.5]: Tolosanus . [ADL2019] [MM2019]

^N ¶Codd. : Li447 (58vb ) Ed1953 {MM2019}

^marg.| {CMC11d1.15} BEDA. − Legimus autem in evangelio Ioannis quia, ne facerent eum regem, in montem fugit. Nunc autem ubi passurus Hierosolymam venit, non refugit eos qui se regem nuncupant, ut aperte doceret quia non temporalis et terreni, sed eterni in celis rex esset imperii, atque ad regnum per contemptum mortis perveniret. Notandum autem quanta sit consonantia turbe cum voce Gabrielis, qui ait^p: « Dabit illi Dominus Deus sedem David patris sui », ut scilicet gentem cui David quondam temporalis regni gubernacula prebuit, hanc ipse verbis et factis ad regnum celeste vocaret.^O ^q

^p Lc. 1, 32.

^q ¶Fons: Beda Venerabilis, In Mc., lib. 3, c. 11, CCSL 120, p. 573.1245-574.1273: «Legimus in evangelio iohannis quia refectae de quinque panibus et duobus piscibus turbae uoluerunt rapere iesum et constituere eum regem sed ne hoc perficere possent ipse in montem fugiendo praecauit. Nunc autem ubi passurus hierosolimam uenit non refugit eos qui se regem faciunt qui agmine glorifico et hymnis dei filio ac rege dignis ad ciuitatem regiam ducunt non reprimit uoces eorum qui regnum patriarchae dauid in eo restaurandum et priscae benedictionis dona recuperanda concinunt. Vt quid ergo hoc quod prius fugiendo declinauit modo libens amplectitur regnum que quod adhuc uicturus in mundo suscipere noluit iam iam que exiturus per passionem crucis de mundo non negauit suscipere, nisi ut aperte doceret quia non temporalis et terreni sed aeterni in caelis rex esset imperii ad quod profecto regnum per contemptum mortis gloriam resurrectionis et triumphum ascensionis perueniret. Hinc est enim quod post resurrectionem apparens discipulis ait, data est mihi omnis potestas in caelo et in terra, et cetera eiusdem loci. Notandum sane quanta sit consonantia turbae dominum collaudantis cum uoce evangelizantis uirgini matri gabrihelis qui ait: hic enim erit magnus et filius altissimi uocabitur, et dabit illi dominus deus sedem dauid patris eius, et regnabit in domo iacob in aeternum. Accepit autem sedem siue regnum dauid dominus ut gentem cui dauid quondam temporalis regni gubernacula simul et exempla iustitiae praebuit quamque modulis hymnorum spiritalium ad fidem atque amorem sui conditoris accendere solebat hanc ipse factis uerbis donis et promissis tantum mediatore dei et hominum dignis ad regnum caeleste et immortale uocaret atque ad ipsam dei patris uisionem introduceret». [FG2017]

^O ¶Codd. : Li447 (58vb ) Ed1953 {MM2019}

^marg.| { CMC11d1.16} CHRYSOSTOMUS. − Et ulterius dant gloriam Deo cum subdunt: Hosanna in excelsis, id est hymnus et gloria sit universorum Deo qui est in excelsis.^P ^r

^r ¶Fons^G: <revera> Catena Graecorum Patrum in Marcum [CPG C125.1 ]: Vat. gr. 756, f. 132r44 ; Vat. gr. 1229, f. 111r57-58 : «ὡσαννὰ [om. Vg1229] [...] καὶ ἐπὶ πᾶσι θεῷ τῷ ἐν ὑψίστοις τὴν δοξολογίαν ἀναπέμπουσιν».
<non hab.> Chrysostomus; Catholiclibrary.org; CPG C125.2: Cramer; LLT. [ADL2019] [MM2019]

^P ¶Codd. : Li447 (58vb ) Ed1953 {MM2019}

^marg.| {CMC11d1.17} HIERONYMUS. − [1] Vel Hosanna , id est salvifica, in excelsis et imis³¹* ut iusti edificentur in ruinam angelorum et terreni et subterranei etiam salventur. [2] Mystice autem appropinquat Dominus Hierosolyme, que est visio pacis in qua manet fixa immobilisque felicitas, que , secundum Apostolum , materia ³²* est omnium credentium . ^Q ^s

^s ¶Fons: [1] Hieronymus ( pseudo) , In Mc., CCSL 82, p. 49.31-35: «Alii autem frondes caedebant de arboribus et sternebant in uia. Magis hoc ad ornandum et ad sacramentum pertinet quam ad necessitatem. Iusti"ut palma" florebunt, angusti in radicibus, lati in floribus et fructibus, qui"bonus odor Christi" sunt. Et sternunt uiam mandatorum Dei bona fama. Qui praeibant prophetae sunt, et qui sequebantur apostoli; ut"abyssus abyssum inuocat", id est lex legem alteram uocat. Osanna, id est"saluifica", dicentes, "in excelsis" et imis ut iusti aedificentur in ruinam angelorum, et terreni et subterranei soluentur ab eo benedicto uincente et ueniente"in nomine Domini", id est patris sui, quoniam filius de patre suscepit nomen, et pater de filio». [2] <revera> Cassiodorus , Expositio Psalmorum (Ps. 64), CCSL 97, p. 562.49-52: «Nunc autem ueritate recognita, de bonis operibus in ierusalem deo soli uotum dicit esse reddendum, quae est uisio pacis, in qua manet fixa immobilis que felicitas». [FG2014]

^Q ¶Codd. : Li447 (58vb ) Ed1953 {MM2019}

³¹ imis] + id est Ed1953

³² materia] om. Ed1953

^marg.| {CMC11d1.18} BEDA. − Bethania autem domus obedientie dicitur quia multos ante passionem suam docendo, domum sibi obedientie effecit et in monte Oliveti posita esse dicitur quia Ecclesiam unctione³³ spiritualium charismatum et scientie pietatisque luce refovet. Misit autem discipulos in castellum quod contra eos erat, hoc est doctores qui indocta totius³⁴ orbis loca quasi contra positi castelli menia evangelizando penetrarent, destinavit.^R ^t

^t ¶Fons: Beda Venerabilis, In Mc., lib. 3, c. 11, CCSL 120, p. 571.1132-1151: «Et apte dominus hierosolimam uenturus ac mundum suo sanguine redempturus primo bethaniam praesentiae suae dignatione sublimauit ibi que a muliere deuota mystico chrismate perunctus est quia nimirum multos ante passionem suam docendo domum sibi oboedientiae in qua per spiritum gratiae inhabitaret effecit quorum pia actione delectatus ipse quasi odorifero delibutus est unguento. Hinc etenim ciuitas haec in monte oliueti posita esse refertur ut ecclesiam per gratiam sui conditoris saluandam esse designet qui nos unctione spiritalium carismatum et scientiae pietatis que perpetua luce refouet. Vnde alibi cum dixisset, non potest ciuitas abscondi supra montem posita, continuo subiecit, neque accendunt lucernam et ponunt eam sub modio, quia idem mons oliueti, id est summus spiritalium distributor gratiarum, qui ciuitatem suam ut emineat exaltat hanc quoque oleo exultationis ut lucere possit nec deficiat impinguat. Et quia idem lumen sub modio poni noluit misit discipulos in castellum quod contra eos erat, hoc est doctores qui indocta ac barbara totius orbis loca quasi contra positi castelli moenia evangelizando penetrarent destinauit». [FG2017]
<Paral. Thomae de Aquino> CLC19d3.11 [MM2020]

^R ¶Codd. : Li447 (59ra ) Ed1953 {MM2019}

³³ unctione] unctionem Li447

³⁴ totius] om. Ed1953

^marg.| {CMC11d1.19} HIERONYMUS. − Bini vocantur et bini mittuntur discipuli Christi quoniam caritas non consistit cum uno, ut dicitur^u: « Ve soli etc.³⁵* ». Duo educunt Hebreos de Egypto, duo deportant botrum de terra sancta ut semper prepositi iungant opus et scientiam et duo mandata de duabus tabulis proferant et duobus fontibus abluantur et³⁶* duobus vectibus arcam Domini portent et inter duos cherubim³⁷ Deum cognoscant, spiritu et mente psallentes.^S ^v

^u Qo. (Ecl.) 4, 10.

^v ¶Fons: Hieronymus ( pseudo) , In Mc., CCSL 82, p. 48.3-10: «Et cum adpropinquarent Hierosolymae et reliqua usque Osanna in excelsis. Misit"duos ex discipulis suis". Bini uocantur et bini mittuntur discipuli Christi, quoniam caritas non consistit in uno ut dicitur,"Uae soli" et reliqua: duo educunt Hebraeos de Aegypto; duo deportant botrum de terra sancta ut semper praepositi coniungant opus et scientiam; et duo mandata de duabus tabulis prophetant; et duobus fontibus abluantur et abluant; et duobus uectibus arcam Domini portant; et inter duo cherubim Deum cognoscent"spiritu" et"mente" psallentes."Pullum ligatum" ducunt et indomitum, quem soluunt et domant qui est populus gentilis; ligatus"ante ianuam" fidei criniculis peccatorum suorum;"in biuio" stantem, in libertate arbitrii dubitantem inter uitam et mortem. Quidam dicebant"quid facitis?", ac si dicerent"quis potest dimittere peccata?" Et inponunt uestimenta sua, id est"stolam primam" immortalitatis per baptismi sacramenta adferunt». [FG2014]

^S ¶Codd. : Li447 (59ra ) Ed1953 {MM2019}

³⁵ etc.] om. Ed1953

³⁶ et] + de Ed1953 , abluant + Li447

³⁷ cherubum] cherubin Li447

^marg.| {CMC11d1.20} THEOPHYLACTUS. − Non autem erat ei necessarius pullus sed eum quesivit ostendens quod debebat se ad gentilem populum transferre.^T ^w

^w ¶Fons^G: Theophylactus, Enarratio in Evangelium Marci (Mc. 11, 10), PG 123, 612A13-B1 (ad sensum). [CGC2016]

^T ¶Codd. : Li447 (59ra ) Ed1953 {MM2019}

^marg.| {CMC11d1.21} BEDA. − Pullus enim asine lascivus et liber populum nationum significat, super quem nemo adhuc hominum sedit quia nemo rationabilium doctorum frenum correctionis, quo vel linguam cohibere a malo vel in arctam vite viam ire cogeretur, utilia suadendo contulerat.^U ^x

^x ¶Fons: Beda Venerabilis, In Mc., lib. 3, c. 11, CCSL 120, p. 571.1164-572.1170: «Asina quippe quae subiugalis fuit et edomita sinagogam quae iugum legis traxerat demonstrat, pullus asinae lasciuus et liber populum nationum significat. Super quem nemo adhuc hominum sedit, quia nemo rationabilium doctorum frenum correptionis quo uel linguam cohibere a malo uel in artam uitae uiam ire cogeretur nemo indumenta salutis quibus spiritaliter calefieret populo gentium utilia suadendo contulerat». [FG2017]

^U ¶Codd. : Li447 (59ra ) Ed1953 {FG2017}

^marg.| {CMC11d1.22} HIERONYMUS. ³⁸* − Invenerunt autem pullum ligatum ante ianuam foris , quia populus gentilis ligatus erat vinculis peccatorum suorum ante ianuam fidei, id est extra Ecclesiam.^V ^y

^y ¶Fons: Hieronymus ( pseudo) , In Mc., CCSL 82, p. 48.11-13: «Et cum adpropinquarent Hierosolymae et reliqua usque Osanna in excelsis. Misit"duos ex discipulis suis". Bini uocantur et bini mittuntur discipuli Christi, quoniam caritas non consistit in uno ut dicitur,"Uae soli" et reliqua: duo educunt Hebraeos de Aegypto; duo deportant botrum de terra sancta ut semper praepositi coniungant opus et scientiam; et duo mandata de duabus tabulis prophetant; et duobus fontibus abluantur et abluant; et duobus uectibus arcam Domini portant; et inter duo cherubim Deum cognoscent"spiritu" et"mente" psallentes."Pullum ligatum" ducunt et indomitum, quem soluunt et domant qui est populus gentilis; ligatus"ante ianuam" fidei criniculis peccatorum suorum;"in biuio" stantem, in libertate arbitrii dubitantem inter uitam et mortem. Quidam dicebant"quid facitis?", ac si dicerent"quis potest dimittere peccata?" Et inponunt uestimenta sua, id est"stolam primam" immortalitatis per baptismi sacramenta adferunt». [FG2017]

^V ¶Codd. : Li447 (59ra ) Ed1953 {FG2017}

³⁸ Hieronymus Li447] om. Ed1953

^marg.| {CMC11d1.23} AMBROSIUS. ³⁹* − Vel induxit⁴⁰* eum ligatum ante ianuam quia extra Christum quicumque est, foris est in via. Qui autem in Christo est, foris non est. In transitu, sive in bivio addidit, ubi nullius certa possessio, non presepe, non alimenta, non stabulum. Misera servitus cui vagum ius est. Plures enim dominos habet qui unum non habet. Alieni alligant ut possideant, iste solvit ut teneat. Vehementiora enim dona novit esse quam vincula.^W ^z

^z ¶Fons: Ambrosius , Super Lucam, lib. 9, § 6, CCSL 14, p. 334.40-47: «Marcus autem induxit ligatum ante ianuam, quia extra Christum quicumque est foris est in uia, qui autem in Christo est foris non est. In transitu addidit, ubi nullius certa possessio, non praesepe, non alimenta, non stabulum. Misera seruitus, cui uagum ius est; plures enim dominos habet qui unum non habet. Alieni adligant ut possideant, iste soluit ut teneat; uehementiora enim dona nouit esse quam uincula». [FG2014]

^W ¶Codd. : Li447 (59ra ) Ed1953 {MM2019}

³⁹ Ambrosius] + Super Lucam Ed1953

⁴⁰ induxit Li447 ] invenerunt Ed1953

^marg.| {CMC11d1.24} BEDA. − Vel recte in bivio stabat, quia non viam certam⁴¹ vite fideique tenebat, sed plures dubiosque sectarum calles sequebatur erroneus.^X ^aa

^aa ¶Fons: Beda Venerabilis, In Mc., lib. 3, c. 11, CCSL 120, p. 571.1132-1151: «Et recte in biuio quia non unam certus uitae fidei que uiam tenebat sed plures dubios que sectarum calles sequebatur erroneus». [FG2017]

^X ¶Codd. : Li447 (59ra ) Ed1953 {MM2019}

⁴¹ Certam] certus Li447

^marg.| {CMC11d1.25} HIERONYMUS. − Vel in bivio , id est in libertate arbitrii, dubitans inter vitam et mortem.^Y ^ab

^ab ¶Fons: Hieronymus ( pseudo) , In Mc., CCSL 82, p. 48.13-14: «"Pullum ligatum" ducunt et indomitum, quem soluunt et domant qui est populus gentilis; ligatus"ante ianuam" fidei criniculis peccatorum suorum; "in biuio" stantem, in libertate arbitrii dubitantem inter uitam et mortem. Quidam dicebant"quid facitis?", ac si dicerent"quis potest dimittere peccata?" Et inponunt uestimenta sua, id est"stolam primam" immortalitatis per baptismi sacramenta adferunt». [FG2014]

^Y ¶Codd. : Li447 (59rb ) Ed1953 {MM2019}

^marg.| {CMC11d1.26} THEOPHYLACTUS. − Vel in bivio , id est in vita hac. Solutus est autem a discipulis per baptismum et fidem.^Z ^ac

^ac ¶Fons^G: Theophylactus, Enarratio in Evangelium Marci (Mc. 11, 4), PG 123, 612B1-5. [CGC2016]

^Z ¶Codd. : Li447 (59rb ) Ed1953 {MM2019}

^marg.| {CMC11d1.27} HIERONYMUS. − Quidam autem dicebant: Quid facitis ? Ac si dicerent^ad: « Quis potest dimittere peccata? »^AA ^ae

^ad Lc. 5, 21.

^ae ¶Fons: Hieronymus ( pseudo) , In Mc., CCSL 82, p. 48.14-15: «"Pullum ligatum" ducunt et indomitum, quem soluunt et domant qui est populus gentilis; ligatus"ante ianuam" fidei criniculis peccatorum suorum;"in biuio" stantem, in libertate arbitrii dubitantem inter uitam et mortem. Quidam dicebant"quid facitis?", ac si dicerent"quis potest dimittere peccata?" Et inponunt uestimenta sua, id est"stolam primam" immortalitatis per baptismi sacramenta adferunt». [FG2014]

^AA ¶Codd. : Li447 (59rb ) Ed1953 {MM2019}

^marg.| {CMC11d1.28} THEOPHYLACTUS. − Vel prohibentes sunt demones quibus fuerunt apostoli fortiores.^AB ^af

^af ¶Fons^G: Theophylactus, Enarratio in Evangelium Marci (Mc. 11, 5), PG 123, 612B12-13. [CGC2016]

^AB ¶Codd. : Li447 (59rb ) Ed1953 {MM2019}

^marg.| {CMC11d1.29} BEDA. − Vel magistri errorum qui venientibus ad salutem gentium doctoribus obsistebant. At postquam fidei dominice potestas apparuit cedentibus⁴²*, adversariorum querelis liber credentium populus ad Dominum, quem corde portaret, adducebatur. Vestimenta autem apostolorum que illi imponunt, vel doctrina virtutum, vel discretio scripturarum, vel ecclesiasticorum dogmatum varietates intelligi possunt quibus illi corda hominum, ante nuda et frigida, que Christo sessore digna fiant operiunt.^AC ^ag

^ag ¶Fons: Beda Venerabilis, In Mc., lib. 3, c. 11, CCSL 120, p. 572.1198-573.1210: «Qui soluendo pullo contradixerant audito domini nomine quiescunt quia magistri errorum qui uenientibus ad salutem gentium doctoribus obsistebant eatenus suas tenebras defendere donec miraculis attestantibus ueri possessoris ac domini uirtus emicuit; at postquam fidei dominicae potestas apparuit cedentibus passim aduersariorum querellis liber credentium coetus ad deum quem corde portaret adducebatur. Et inponunt illi uestimenta sua, et sedit super eum. Vestimenta apostolorum uel doctrina uirtutum uel edissertio scripturarum uel certe ecclesiasticorum dogmatum uarietates intellegi possunt quibus illi corda hominum ante nuda et frigida quo christo sessore digna fiant operiunt». [FG2017]

^AC ¶Codd. : Li447 (59rb ) Ed1953 {MM2019}

⁴² cedentibus] credentibus Ed1953

^marg.| {CMC11d1.30} HIERONYMUS. − Vel imponunt vestimenta sua, id est stolam primam immortalitatis per baptismi sacramenta afferunt. Sedit autem Iesus super eum, id est in eis regnare cepit, ut non regnet peccatum in lasciva carne, sed iustitia et pax et gaudium in Spiritu sancto. Multi autem straverunt vestimenta sua in via, sub pedibus pulli asine. Qui sunt pedes, nisi extremi qui portant, quos ad iudicandum constituit apostolus? Qui et ipsi, etsi non sunt dorsum in quo sedit Dominus, tamen cum militibus a Ioanne instruuntur.^AD ^ah

^ah ¶Fons: Hieronymus ( pseudo) , In Mc., CCSL 82, p. 48.15-49.24: «Quidam dicebant"quid facitis?", ac si dicerent"quis potest dimittere peccata?" Et inponunt uestimenta sua, id est"stolam primam" immortalitatis per baptismi sacramenta adferunt. Et sedit Iesus super eum. Id est in eo regnare coepit ut"non regnet peccatum" in lasciua carne,"sed iustitia et pax et gaudium in spiritu sancto". Multi autem strauerunt sua uestimenta in uia sub pedibus pulli asinae. Qui sunt pedes nisi qui portant et extremi quos ad iudicandum constituit apostolus, qui et ipsi, etsi non sunt dorsum in quo sedit Dominus, tamen cum militibus a Iohanne instruuntur?». [FG2014]

^AD ¶Codd. : Li447 (59rb ) Ed1953 {MM2019}

^marg.| {CMC11d1.31} BEDA. − Vel multi vestimenta sua in via sternunt quia sancti martyres proprie se carnis amictu exuentes, simplicioribus Dei famulis viam suo sanguine parant. Multi etiam vestimenta sua in via sternunt quia corpora sua per abstinentiam domant ut Dei iter ad mentem⁴³* parent, vel exempla bona sequentibus prebeant. Frondes autem vel ramos de arboribus cedunt qui in doctrina veritatis semina patrum de eorum eloquio rapiunt⁴⁴*, et hec in via Dei ad auditoris animum venientis, humili predicatione submittunt.^AE ^ai

^ai ¶Fons: Beda Venerabilis, In Mc., lib. 3, c. 11, CCSL 120, p. 573.1211-1228: «Multi autem uestimenta sua strauerunt in uia. Portante dominum asino multi uestimenta sua in uia sternunt quia sancti martyres propriae se carnis amictu exuentes simplicioribus dei famulis uiam suo sanguine parant ut uidelicet inoffenso gressu mentis ad supernae moenia ciuitatis quo iesus ducit incedant. Item saluator noster asellum sedens hierusalem tendit quando uniuscuiusque fidelis animam regens uidelicet iumentum suum ad pacis intimae uisionem ducit. Iumentum sedet etiam cum sanctae ecclesiae uniuersaliter praesidet eam que in supernae pacis desiderium accendit. Multi autem uestimenta sua in uia sternunt quia corpora sua per abstinentiam edomant ut ei iter ad mentem parent uel exempla bona sequentibus praebeant. Alii autem frondes caedebant de arboribus et sternebant in uia, et qui praeibant et qui sequebantur clamabant dicentes: osanna, benedictus qui uenit in nomine domini. Frondes uel ramos de arboribus caedunt qui in doctrina ueritatis uerba atque sententias patrum de eorum eloquio scerpunt et haec in uia dei ad auditoris animum uenientis humili praedicatione submittunt». [FG2017]

^AE ¶Codd. : Li447 (59va ) Mt366 Ed1953 {MM2019}

⁴³ mentem] montem Ed1953

⁴⁴ rapiunt] capiunt Ed1953

^marg.| {CMC11d1.32} THEOPHYLACTUS. − Sternamus et nos viam vite nostre, cedentes ramos de arboribus, id est sanctos imitantes. Nam arbores sancti sunt, de quibus ille ramos cedit qui virtutem imitatur eorum.^AF ^aj

^aj ¶Fons^G: Theophylactus, Enarratio in Evangelium Marci (Mc. 11, 8), PG 123, 612D11-613A4. [CGC2016]

^AF ¶Codd. : Li447 (59va ) Mt366 Ed1953 {MM2019}

^marg.| {CMC11d1.33} HIERONYMUS. − “Iusti enim ut palma florebunt”^ak, angusti radicibus, lati in floribus et fructibus, quoniam bonus odor Christi sunt. Et⁴⁵* sternunt viam mandatorum Dei bona fama. Qui preibant, prophete sunt et qui sequebantur, apostoli.^AG ^al

^ak Cf. Ps. 91, 13: «Iustus ut palma florebit, sicut cedrus Libani multiplicabitur».

^al ¶Fons: Hieronymus ( pseudo) , In Mc., CCSL 82, p. 49.25-35: «Alii autem frondes caedebant de arboribus et sternebant in uia. Magis hoc ad ornandum et ad sacramentum pertinet quam ad necessitatem. Iusti"ut palma" florebunt, angusti in radicibus, lati in floribus et fructibus, qui"bonus odor Christi" sunt. Et sternunt uiam mandatorum Dei bona fama. Qui praeibant prophetae sunt, et qui sequebantur apostoli; ut"abyssus abyssum inuocat", id est lex legem alteram uocat. Osanna, id est"saluifica", dicentes,"in excelsis" et imis ut iusti aedificentur in ruinam angelorum, et terreni et subterranei soluentur ab eo benedicto uincente et ueniente"in nomine Domini", id est patris sui, quoniam filius de patre suscepit nomen, et pater de filio». [FG2014]

^AG ¶Codd. : Li447 (59va ) Mt366 Ed1953 {MM2019}

⁴⁵ Et] om. Ed1953

^marg.| {CMC11d1.34} BEDA. − Et quia omnes electi sive qui In Iudea esse poterant, sive qui nunc in Ecclesia existunt, in mediatorem Dei et hominum crediderunt et credunt, qui preeunt et qui sequuntur hosanna clamabant.^AH ^am

^am ¶Fons: Beda Venerabilis, In Marci evangelium expositio, lib. 3, c. 11, CCSL 120, p. 573.1211-1228: «Et quia omnes electi siue qui in iudaea esse poterant siue qui nunc in ecclesia existunt in mediatorem dei et hominum crediderunt et credunt qui praeeunt et qui sequuntur osanna clamabant».
<cuius fons> Gregorius Magnus , Super Ezechielem, lib. 2, hom. 5, § 8, CCSL 142, p. 276.49-52: «Praecessit quippe iudaicus populus, secutus est gentilis, et quia omnes electi, siue qui in iudaea esse potuerunt, siue qui nunc in ecclesia existunt, in mediatorem dei et hominum crediderunt et credunt, qui praeeunt et qui sequuntur hosanna clamant». [FG2017]* [MM2019]

^AH ¶Codd. : Li447 (59va ) Mt366 Ed1953 {MM2019}

^marg.| {CMC11d1.35} THEOPHYLACTUS. − Sed et qui preeunt et qui sequuntur nostrorum actuum ad laudem sint⁴⁶* Dei. Quidam enim in preterita vita bonum fecerunt initium, sequens vero non est ut prior neque in laudem Dei finita.^AI ^an

^an ¶Fons^G: Theophylactus, Enarratio in Evangelium Marci (Mc. 11, 9), PG 123, 613A4-7. [CGC2016]

^AI ¶Codd. : Li447 (59va ) Mt366 Ed1953 {MM2019}

⁴⁶ sint] sunt Ed1953

Numérotation du verset Mc. 11,
distinctio 2

^marg.| {CMC11d2.1} BEDA. − [1b] Appropinquante tempore passionis, appropinquare voluit Dominus loco passionis ut per hoc intimaret quia sua sponte mortem subiret.
Unde dicitur:

Numérotation du verset Mc. 11,11

Et introivit Hierosolymam in templum.

^marg.| [1a] Quod autem ingressus civitatem primo templum adiit, formam nobis religionis quam sequamur premonstrat, ut cum forte quemlibet locum in quo sit domus orationis intramus, primo ad hanc divertamus. [1d] Hoc quoque intelligendum est quod tante Dominus fuerit paupertatis et ita nulli sit adulatus, ut in urbe maxima nullum hospitem, nullam invenerit mansionem; sed in agrulo⁴⁷* parvulo apud Lazarum sororesque eius habitaret. Eorum quippe vicus Bethania est.
[2] Unde sequitur:

⁴⁷ agrulo Li447 ] agerulo Ed1953

Et circumspectis omnibus

^marg.| si quis eum hospitio susciperet,

cum iam vespera esset hora, exiit in Bethaniam cum duodecim.

^marg.| [1c] Non hoc semel fecit sed per omnes quinque dies, ex quo Hierosolymam ascenderat usque ad tempus passionis hoc ipsum semper agere solebat, ut per diem in templo doceret, nocte vero exiens moraretur in monte Oliveti.^AJ ^ao
Sequitur:

^ao ¶Fons: [1] Beda Venerabilis, In Mc., lib. 3, c. 11, CCSL 120, p. 575.1296-1308: «[a] Quod ingressus ciuitatem primo templum adiit formam nobis religionis quam sequamur praemonstrat ut cum forte uillam aut oppidum aut alium quemlibet locum in quo sit domus orationis deo consecrata intramus primo ad hanc diuertamus et postquam nos domino per orationum studia commendauerimus sic deinde ad agenda ea propter quae uenimus temporalia negotia secedamus. [b] Appropinquante autem tempore passionis appropinquare uoluit dominus loco passionis ibi que proximus manere ubi constituto ac praefinito ante saecula tempore inueniri posset ab eis per quos eadem erat passio complenda quo etiam per hoc cunctus intimaret audientibus quia non inuitus mortem ut profani putauere sed sua sponte subiret».
Beda Venerabilis, In Mc., lib. 3, c. 11, CCSL 120, p. 575.1296-1308: «p. 576.1342-1358: [c] Non hoc semel fecit sed per omnes quinque dies ex quo hierosolima ascenderat usque ad tempus passionis hoc ipsum semper agere solebat ut per diem in templo doceret noctibus uero exiens moraretur in monte oliueti sicut in luca legimus. Docendo enim incredulis officium correctionis sedulus impendebat commanendo autem apud fideles gratiam eis benignitatis propitius exhibebat. Bene autem dicitur quia circumspectis omnibus exiuit in bethaniam. Inspicit quippe internus arbiter omnium corda et cum in contradicentibus ac resistentibus ueritati non inuenit ubi caput reclinet secedit ad fideles et in eis qui oboediunt uerbo mansionem sibi una cum patre facere gaudet. Bethania namque domus oboedientiae dicitur. [d] Hoc quoque intellegendum est quod tantae dominus fuerit paupertatis et ita nulli sit adulatus ut in urbe maxima nullum hospitem nullam inuenerit mansionem sed in agro paruulo apud Lazarum sorores que eius habitarit. Eorum quippe uicus bethania est». [FG2017]
[2] <revera> Glossa ordinaria (Mc. 11, 11) [Strasbourg, 1481, t. 4, facsim. p. 119a interl.], ed. Sacra Pagina : « Et circumspectis omnibus: Si quis eum hospitio susciperet, tante enim paupertatis fuit, et ita nulli adulatus ut in tanta urbe nullum hospitium inveniret cum iam vespera esset hora, exiit in Bethaniam cum duodecim ». [FG2023] [MM2023]

^AJ ¶Codd. : Li447 (59vb ) Mt366 Ed1953 {MM2019}

Numérotation du verset Mc. 11,12

Et alia die, cum exiret a Bethania esuriit.

^marg.| {CMC11d2.2} CHRYSOSTOMUS. ⁴⁸* − [1] Qualiter autem mane esuriebat, ut Mattheus dicit^ap, nisi quia dispensative hoc carni sue concessit?
Sequitur:

^ap Cf. Mt. 21, 18.

⁴⁸ Chrysostomus Li447 ] + In Matthaeum Ed1953

Numérotation du verset Mc. 11,13

Cumque vidisset a longe ficum habentem folia, venit, si quid forte inveniret in ea.

^marg.| Manifestum est autem quod hoc secundum suspicionem discipulorum dicitur qui estimabant propter hoc Christum ad ficulneam accessisse; et propter hoc ficulneam ipsam maledictam esse, quod in ea fructum non⁴⁹ invenit.
Nam sequitur:

⁴⁹ non] om. Li447

Et cum venisset ad eam, nihil invenit preter folia non enim erat tempus ficorum.

Numérotation du verset Mc. 11,14

Et respondens dixit ei: Iam non amplius in eternum quisquam⁵⁰ ex te fructum manducet.

⁵⁰ quisquam Li447@ Ed1953 ] quis Li447

^marg.| Maledicit ergo ficulneam propter discipulos, ut confidant. Quia enim ubique beneficia tribuebat, nullumque puniebat. Oportebat autem eius⁵¹ punitive virtutis demonstrationem prebere ut discerent quia⁵² posset etiam Iudeos persequentes siccare. Noluit hoc demonstrare in hominibus. Unde in planta sue punitive virtutis prebuit signum. Unde ostenditur quod principaliter propter hoc ad ficulneam venit, non propter esuriem.

⁵¹ eius Ed1953 cum graeco] + sue Li447

⁵² Discerent quia] dicerent quod Li447

[2] Quis enim tam inscius est ut putet quod matutino tempore tali stimularetur esurie? „Aut quid est quod impediret eum comedere antequam domum exiret?“ Neque potest dici quod visio fructus excitavit in esurie⁵³ appetitum. Non enim erat ficorum tempus. Sed si esuriebat, cur de alio comedere non querebat sed de ficu fructus ante tempus tribuere non valente? Qua etiam pena erat dignum ficum non habere fructum⁵⁴* ante tempus? Itaque⁵⁵* ex his sufficienter syllogizari⁵⁶ potest quod propriam volebat demonstrare virtutem, ut non fatigarentur⁵⁷* animis in eius passione.^AK ^aq ^ar

^marg.| {CMC11d2.2} THEOPHYLACTUS. − [b] Volens ostendere discipulis quod, si vellet, hos qui crucifixuri erant ipsum, in momento posset exterminare. [a] Mystice autem Dominus introivit in⁵⁸ templum, sed rursus exivit, ostendens quod ipsum relinqueret desertum et in rapinam.^AL ^as

^as ¶Fons^G: Theophylactus, Enarratio in Evangelium Marci (Mc. 11, 11), PG 123, [a] 613B4-5 , [b] 613C2-5. : «[a] Εἰσῆλθε μὲν εἰς τὸ ἱερὸν ὁ Ἰησοῦς, ἀλλὰ πάλιν ἐξῆλθε, δεικνύων ὅτι ἐγκαταλιμπάνει αὐτὸ ἤδη ἔρημον καὶ εἰς διαρπαγήν [...] [b] Ἐπεὶ γὰρ συχνάκις μὲν ἐποίει θαύματα, ἐπ’ εὐεργεσίᾳ τῶν ἀνθρώπων, οὐκ εἶδον δὲ οἱ μαθηταὶ τὴν δύναμιν αὐτοῦ ἐπὶ κακώσει τινός, τούτου ἕνεκεν ἐνταῦθα θέλων ἐπιδεῖξαι τοῖς μαθηταῖς ὅτι καὶ κακῶσαι δύναται, καὶ εἰ βούλεται τοὺς μέλλοντας αὐτὸν σταυρῶσαι ἐν μιᾷ καιροῦ ῥοπῇ ἀφανίσει, εἰς τὸ ἀναίσθητον δένδρον ἐπιδείκνυται τὴν δύναμιν». [CGC2016] [transcr. VS2022] [MM2023]

^AL ¶Codd. : Li447 (60ra ) Ed1953 {MM2019}

⁵⁸ in] om. Li447

^marg.| {CMC11d2.3} BEDA. − Circumspicit autem omnia corda et cum⁵⁹ in contradicentibus veritati non inveniat⁶⁰ ubi caput reclinet, secedit ad fideles, et in eis qui obediunt, mansionem fecit⁶¹ Bethania namque domus obedientie dicitur.^AM ^at

^at ¶Fons: Beda Venerabilis, In Mc., lib. 3, c. 11, CCSL 120, p. 575.1349-1354: «Bene autem dicitur quia circumspectis omnibus exiuit in bethaniam. Inspicit quippe internus arbiter omnium corda et cum in contradicentibus ac resistentibus ueritati non inuenit ubi caput reclinet secedit ad fideles et in eis qui oboediunt uerbo mansionem sibi una cum patre facere gaudet. Bethania namque domus oboedientiae dicitur». [FG2017]

^AM ¶Codd. : Li447 (60ra ) Ed1953 {MM2019}

⁵⁹ cum] om. Li447

⁶⁰ inveniat] inveniens Li447

⁶¹ fecit] facit Li447

^marg.| {CMC11d2.4} HIERONYMUS. − Mane autem ad Iudeos venit atque nos in vespera mundi visitat.^AN ^au

^au ¶Fons: Hieronymus ( pseudo) , In Mc., CCSL 82, p. 49.39-40: «Et introiuit in Hierosolymam et reliqua usque ad speluncam latronum. Iesus intrauit in templum; uespera exiuit in Bethaniam cum duodecim. Mane ad Iudaeam uenit atque nos in uespera mundi uisitat, esuriens Dominus salutem hominum». [FG2015]

^AN ¶Codd. : Li447 (60ra ) Ed1953 {MM2019}

^marg.| {CMC11d2.5} BEDA. − [1] Sicut autem parabolas loquitur, ita et operatur. Ideo esuriens in ficu fructum querit, cuius nondum tempus esse novit, et tamen eam perpetua sterilitate damnavit⁶², ut ostenderet plebem Iudeorum propter folia, id est verba iustitie, que habebat sine fructu, id est bono opere, non posse salvari, sed scindi et in ignem mitti. Esuriens ergo, id est salutem humani generis desiderans, vidit ficum, id est Iudeum, habentem folia, id est eloquia legis et prophetarum, et quesivit in ea fructum boni operis, docendo, corripiendo, miracula faciendo et non invenit et ideo damnavit. [2] Tu quoque, si non vis damnari a Christo in iudicio, arbor sterilis esse caveto, sed potius pauperi Christo fructum pietatis quo indiget offer⁶³.^AO ^av

^av ¶Fons: <revera> [1] Glossa ordinaria (Mc. 11, 13) [Strasbourg, 1481, t. 4, facsim. p. 119b marg.], ed. Gloss-e : «Beda: Sicut per parabolas loquitur ita facit. Ideo esuriens in ficu fructum querit cuius nondum tempus esse novit. Eam tamen perpetua sterilitate damnavit ut ostenderet plebem quam docebunt propter folia, id est verba iustitie que habebat sine fructu, id est bono opere non posse salvari sed excidi et in ignem mitti. Esuriens ergo Dominus vidit ficum folia habentem et fructum in ea quesivit et non invenit, quia salutem humani generis desiderans vidit Iudeam habentem eloquia legis et prophetarum, quesivit in ea fructum boni operis docendo, corripiendo, miracula faciendo et non invenit, ideo damnavit». [2] <revera> Glossa ordinaria (Mc. 11, 14) [Strasbourg, 1481, t. 4, facsim. p. 119b marg.], ed. Gloss-e : «Moraliter. Tu quoque si non vis audire in iudicio a Christo: “Discedite a me maledicti in ignem eternum quia esurivi et non dedistis mihi manducare”. Arbor sterilis esse caveto , sed potius Christo pauper i et esurienti fructum pietatis quo indiget offer».
<ex quo> [1] Beda Venerabilis, In Mc., lib. 3, c. 11, CCSL 120, p. 577.1366-1381: «Quomodo dominus multa in parabolis dicere ita etiam non nulla in parabolis facere solebat. Quid enim causae erat ut esuriens fructus in ficulnea quaereret quorum tempus nondum esse quilibet homo nouerat arborem que quod fructum per id temporis non haberet aeternae sterilitatis maledictione damnaret, nisi quia plebem quam uerbo docebat hoc etiam facto terrebat ne quis habendo folia et fructum non habendo, hoc est uerba iustitiae absque operibus praetendendo, excidi et in ignem mereretur proici? Unaquaeque enim arbor non de floribus non de foliis sed de fructu suo cognoscitur, id est unusquisque homo non de aestimatione famae uel sermonum pompa sed de suarum testimonio probatur actionum. Esuriens ergo dominus uidit ficum habentem folia et uenit quaerere fructum in illa nec inuenit quia salutem desiderans humani generis uidit iudaeam habentem eloquia legis et prophetarum uenit que probare docendo corripiendo miracula faciendo si quem forte in eorum corde fructum fidei et uitae posset inuenire». [2] Beda Venerabilis, In Mc., lib. 3, c. 11, CCSL 120, p. 578.1411-1415: «Sed et tu, si non uis audire in iudicio a christo, discede a me maledicte in ignem aeternum quia esuriui et non dedisti mihi manducare, arbor esse sterilis in hac uita caueto quin potius pauperi christo et esurienti fructum pietatis quo indiget offer». [FG2017]

^AO ¶Codd. : Li447 (60rb ) Ed1953 {FG2017} {MM2017}

⁶² damnavit Ed1953 ] dampnat Li447

⁶³ offer Ed1953 ] offert Li447

^marg.| { CMC11d2.6} CHRYSOSTOMUS. − [1] Est autem et aliter dicere quod Dominus ante tempus fructum quesivit in ficu et, non inveniens, maledixit [2] quia omnis qui mandata legis adimplet⁶⁴*, isti suo tempore fructificare dicuntur; sicut est illud mandatum « non mechaberis »^aw. Qui autem non solum non mechatur, sed permanet virgo, quod est in⁶⁵* virtutibus excedit. Dominus autem a perfectis non solum exigit ut virtutes observent sed supra mandata fructificent.^AP ^ax

^aw Ex. 20, 14; Mt. 5, 27; Lc. 18, 20; Iac. 2, 11.

^ax ¶Fons^G: <revera> Catena Graecorum Patrum in Marcum [CPG C125.1 ]: [1] Vat. gr. 756, f. 132v47 - 133r1-5 : «ἔστι δὲ καὶ ἄλλως νοῆσαι τὸ περὶ καιρὸς ζητῆσαι σύκα τὸν Κύριον καὶ μὴ εὑροντα ἠγανακτηκέται καὶ καταράσεσθαι τῆ συκῆ [...] [2] ὅτι ὁσοι μὲν τὰς ἐντολὰς κειμένας πληροῦσιν [τηροῦσιν Vat. gr. 1229 ], οὗτοι κατὰ καρπὸν λέγονται καρπαγονεῖν οἶον τῆς ἐντολῆς ἐχούσης τὸ οὐ μοιχεύσεις﮲ὁ μὴ μόνον μοιχεύων, ἀλλὰ καὶ παρθενεύων ﮲ [...] καὶ ἐπὶ πασῶν τῶν ἀρετῶν τὸ αὐτὸ σκοπεῖν χρή﮲ὁ οὖν Κύριος παρὰ τῶν τελείων οὐ μόνον τὰς ἐντολὰς φυλαττεσθαι ζητεῖ, ἀλλὰ καὶ ὑπὲρ τὰς ἐντολὰς οἴκοθεν καρπαγονεῖν ἀπαιτεῖ».
<non hab.> [1] CPG C125.1: Paris, BnF, Coislin grec 195; Vat. gr. 1229, f. 111v ; CPG C125.2 : Cramer; Possinus (Victor Antiochenus); [CPG C126.5]: Tolosanus.

^AP ¶Codd. : Li447 (60rb ) Ed1953 {MM2019}

⁶⁴ omnis ... adimplet] omnes ... adimplent Ed1953

⁶⁵ in] magis Ed1953

Numérotation du verset Mc. 11,
distinctio 3

^marg.| {CMC11d3.1} BEDA. − Quia⁶⁶* maledicendo ficum infructuosam per figuram Dominus fecit, hoc idem mox apertius ostendit, eiciendo improbos de templo. Ficus enim non peccavit, si ante tempus fructum non habuit sed sacerdotes.
Unde dicitur:

⁶⁶ Quia] Quod Ed1953

Numérotation du verset Mc. 11,15

Et veniunt Hierosolymam. Et cum introisset in templum, cepit eicere vendentes et ementes in templo.

^marg.| Et quidem credendum est quod ea tantum vendi vel emi reperit⁶⁷* in templo que ad ministerium templi necessaria essent⁶⁸. Si ergo ea que alibi libere geri poterant, Dominus in domo sua temporalia negotia geri non patitur, quanto magis ea que numquam fieri licet, plus celestis ire merentur, si in edibus Deo sacratis aguntur.^AQ ^ay
Sequitur:

^ay ¶Fons: Beda Venerabilis, In Mc., lib. 3, c. 11, CCSL 120, p. 578.1418-579.1449: «Quod maledicendo ficum infructuosam per figuram fecit dominus hoc idem mox apertius ostendit eiciendo improbos e templo. Neque enim aliquid peccauit arbor quod esuriente domino poma non habuit quorum necdum tempus aduenerat. Sed peccauere sacerdotes qui in domo domini saecularia negotia gerebant et fructum pietatis quem debuerant quemque in eis dominus esuriebat ferre supersederant. Arefecit dominus arborem maledicto ut homines haec uidentes siue audientes multo magis intellegerent sese diuino condemnandos esse iudicio, si absque operum fructu de plausu tantum sibi religiosi sermonis uelut de sonitu et tegimento blandirentur uiridantium foliorum. Verum quia non intellexerunt in ipsos consequenter districtionem meritae ultionis exercuit eiecit que commercia rerum humanarum de domo illa in qua diuinas tantum res agi hostias et orationes deo offerri uerbum dei legi audiri et decantari praeceptum erat. Et quidem credendum est quia ea tantum uendi uel emi reppererit in templo quae ad ministerium necessaria essent eiusdem templi iuxta hoc quod alias factum legimus cum idem templum ingrediens inuenit in eo uendentes et ementes oues et boues et columbas quae nimirum omnia non nisi ut offerrentur in domo domini eos qui de longe uenerant ab indigenis comparare credendum est. Si ergo dominus nec ea uolebat in templo uenundari quae in templo uolebat offerri uidelicet propter studium auaritiae siue fraudis quod proprium solet esse negotiantium facinus, quanta putas animaduersione puniret si inuenisset aliquos ibi risui uel uaniloquio uacantes aut alii cuilibet uitio mancipatos? Si enim ea quae alibi libere geri poterant dominus in domo sua temporalia negotia geri non patitur, quanto magis ea quae nusquam fieri licet plus caelestis irae merentur si in aedibus deo sacratis aguntur?». [FG2017]

^AQ ¶Codd. : Li447 (60rb ) Mt366 ( 130va ) Ed1953 {MM2019}

⁶⁷ reperit] repererit Ed1953

⁶⁸ necessaria essent] inv. Li447

Et mensas nummulariorum.

^marg.| { CMC11d3.2} THEOPHYLACTUS. − Nummularios vocat campsores⁶⁹ nummorum. Nummus enim genus aeris minuti est.^AR ^az
Sequitur:

^az ¶Fons^G: Theophylactus, Enarratio in Evangelium Marci (Mc. 11, 15), PG 123, 616C1-3: «Κολλυβισταὶ δὲ ἦσαν οἱ τὰ νομίσματα ἀλλάσσοντες. Κόλλυβος γὰρ εἶδος λεπτοῦ νομίσματος χαλκοῦ». [CGC2016]* [transcr. VS2022] [rev. MM2023]
¶Nota: La dernière occurrence de νομίσματος n’est pas traduite puisque par métonymie aes signifie à la fois le bronze ou le cuivre et la monnaie qu’il sert à frapper. [MM2023]

^AR ¶Codd. : Gz378 Li447 (60va ) Mt366 ( 130va ) Ed1953 {MM2019}

⁶⁹ campsores] cansores Li447

Et cathedras vendentium columbas evertit.

^marg.| {CMC11d3.3} BEDA. − Quia Spiritus sanctus in columba super Dominum apparuit, recte per columbas Spiritus sancti charismata designantur. Columba igitur venditur quando manus impositio, per quam Spiritus sanctus accipitur⁷⁰*, ad pretium prebetur. Cathedras autem vendentium columbas evertit quia qui spiritualem gratiam venumdant vel ante homines vel ante Dei oculos sacerdotio privantur.^AS ^ba

^ba ¶Fons: Beda Venerabilis, In Mc., lib. 3, c. 11, CCSL 120, p. 578.1418-579.1449: «Verum quia spiritus sanctus in columba super dominum apparuit recte per columbas sancti spiritus carismata signantur. Qui autem sunt in templo dei hodie qui columbas uendunt nisi qui in ecclesia pretium de impositione manus accipiunt per quam uidelicet impositionem spiritus sanctus caelitus datur? columba igitur uenditur quia manus impositio per quam spiritus sanctus accipitur ad pretium praebetur. Sed redemptor noster cathedras uendentium columbas euertit quia talium negotiatorum sacerdotium destruit. Hinc est quod sacri canones simoniacam heresim damnant et eos sacerdotio priuari praecipiunt qui de largiendis ordinibus pretium quaerunt. Cathedra ergo uendentium columbas euertitur quia hi qui spiritalem gratiam uenundant uel ante humanos uel ante dei oculos sacerdotio priuantur». <ex quo> Cf. Gregorius Magnus , Homiliae in evangelia, lib. 1, hom. 17, § 13, CCSL 141, p. 126.268-279: «Cur ergo ad memoriam uestram non redit quod uox dominica praecipiens dicit: Gratis accepistis, gratis date. Cur non ante mentis oculos reuocatis quod templum Redemptor noster ingressus cathedras uendentium columbas euertit et nummulariorum effudit aes? Qui namque sunt in templo Dei hodie qui columbas uendunt, nisi qui in ecclesia pretium de impositione manus accipiunt? Per quam uidelicet impositionem Spiritus sanctus caelitus datur. Columba igitur uenditur, quia manus impositio, per quam Spiritus sanctus accipitur, ad pretium praebetur. Sed Redemptor noster cathedras uendentium columbas euertit, quia talium negotiatorum sacerdotium destruit. Hinc est quod sacri canones simoniacam haeresim damnant, et eos sacerdotio priuari praecipiunt, qui de largiendis ordinibus pretium quaerunt. Cathedra ergo uendentium columbas euertitur, quando hi qui spiritalem gratiam uenundant, uel ante humanos, uel ante Dei oculos, sacerdotio priuantur». [FG2017]

^AS ¶Codd. : Li447 (60va ) Mt366 ( 130va ) Ed1953 {MM2019}

⁷⁰ accipitur] recipitur Ed1953

^marg.| {CMC11d3.4} THEOPHYLACTUS. − Sed et si quis baptismatis gratiam et puritatem tradiderit demoni per peccatum, suam columbam vendidit et propter hoc foras de templo eicitur.^AT ^bb
Sequitur:

^bb ¶Fons^G: Theophylactus, Enarratio in Evangelium Marci(Mc. 11, 15), PG 123, 616D7-10: «Ἀλλὰ καὶ ὅστις τὴν ἐκ τοῦ βαπτίσματος χάριν καὶ καθαρότητα προδώσειτῷ διαβόλῳ, οὗτος ἐπώλησε τὴν περιστερὰν αὐτοῦ, διὰ τοῦτο καὶ ἐκβάλλεται ἐκ τοῦ ἱεροῦ». [CGC2016]* [transcr. VS2022]

^AT ¶Codd. : Li447 (60va ) Mt366 ( 130va ) Ed1953 {MM2019}

Numérotation du verset Mc. 11,16

Et non sinebat ut quisquam⁷¹ transferret vas per templum.

⁷¹ quisquam Ed1953 ] quisquis Li447@ , quis Li447

^marg.| {CMC11d3.5} BEDA. − De vasis illis dicit que mercandi gratia inferebantur. Ceterum absit ut vasa Deo dicata Dominus eiceret de templo, vel introferre prohiberet in templum ubi futuri examinis pretendit exemplum quia de Ecclesia repellit reprobos et, ne ultra ad turbandam⁷²* Ecclesiam intrent, eterno eos verbere compescit. Sed et peccata que cordibus fidelium inerant, divinitus immissa compunctio tollit et, ne ultra repetantur, divina in⁷³ eis gratia adiuvat.^AU ^bc
Sequitur:

^bc ¶Fons: Beda Venerabilis, In Mc., lib. 3, c. 11, CCSL 120, p. 579.1463-1475: «De uasis dicit illis quae mercandi gratia inferebantur. Ceterum absit ut uasa deo dicata dominus eiceret de templo uel introferri prohiberet in templum ubi futuri sui examinis insigne praetendit exemplum sed potius immunda et profana eliminat uasa de templo ac ne amplius inferantur prohibet quando non solum de ecclesia omnes repellit ac deturbat reprobos uerum etiam ne ultra ad turbandam ecclesiam intrent aeterno eos uerbere compescit. Sed et in praesenti haec est uera domus domini, id est cordis fidelium, purificatio ut non tantum peccata quae inerant diuinitus immissa compunctio tollat sed etiam ne haec ultra repetant diuina in eis gratia perseuerans adiuuet». [FG2017]

^AU ¶Codd. : Li447 (60vb ) Mt366 ( 130va ) Ed1953 {MM2019}

⁷² turbandam] inturbandam Mt366, interturbandam Ed1953

⁷³ in] om. Li447

Numérotation du verset Mc. 11,17

Et docebat eos dicens: Nonne scriptum est « quia domus mea domus orationis vocabitur omnibus⁷⁴* gentibus? »

⁷⁴ omnibus Li447 Mt366 cum Clementina] cunctis Ed1953

^marg.| {CMC11d3.6} HIERONYMUS. − Iuxta Isaiam^bd. « Vos autem fecistis eam⁷⁵* speluncam latronum », iuxta Ieremiam^be.^AV ^bf

^bd Is. 56, 7.

^be Ier. 7, 11.

^bf ¶Fons: Hieronymus ( pseudo) , In Mc., CCSL 82, p. 50.46-48: «Unde templum ingrediens eiecit uendentes et ementes et euertit mensas et cathedras, id est qui uendunt honorem et gradus emunt. Scriptum est enim,"domus mea domus orationis uocabitur", iuxta Esaiam prophetam. Vos autem fecistis eam"speluncam latronum", iuxta Ieremiam prophetam». [FG2015]

^AV ¶Codd. : Li447 (60vb ) Mt366 ( 130vb ) Ed1953 {MM2019}

⁷⁵ eam] om. Ed1953

^marg.| {CMC11d3.7} BEDA. − Omnibus, inquit, gentibus, non uni genti Iudee nec in uno Hierosolyme urbis loco sed in toto orbe terrarum et nequaquam taurorum et hircorum et arietum sed orationis.^AW ^bg

^bg ¶Fons: Beda Venerabilis, In Mc., lib. 3, c. 11, CCSL 120, p. 579.1477-1480: «Omnibus, inquit, gentibus non uni genti iudaeae nec in uno hierosolimae urbis loco sed in toto orbe terrarum et nequaquam taurorum et hircorum et arietum sed orationis». [FG2017]*

^AW ¶Codd. : Li447 (60vb ) Mt366 ( 130vb ) Ed1953 {MM2019}

^marg.| {CMC11d3.8} THEOPHYLACTUS. − [1] Speluncam⁷⁶ autem latronum templum nominat propter lucrum. Genus namque latronum ad lucrum se congregat. Quia ergo illi⁷⁷* animalia que ad sacrificium⁷⁸ oblata erant, causa lucri vendebant, latrones ipsos dicit⁷⁹*. [2] Ad hoc enim in templo erant vel ut non dantes corporaliter persequerentur vel dantes spiritualiter necarent. Templum etiam et domus Dei mens est⁸⁰ et conscientia fidelium que, si in lesione proximi perversas cogitationes profert, quasi in spelunca latrones resident. Ergo mens fidelium spelunca⁸¹ latronis⁸² fit quando relicta simplicitate sanctitatis, illud conatur agere unde⁸³* valeat proximis nocere.^AX ^bh

^bh ¶Fons: [1] Theophylactus, Enarratio in Evangelium Marci (Mc. 11, 17), PG 123, 616B13-C3 . [CGC2016]
[2] <revera> Beda Venerabilis, In Marci evangelium expositio, lib. 3, c. 11, CCSL 120, p. 579.1483-1493 sqq.: «Domus ergo orationis spelunca latronum facta fuerat quia ad hoc in templo assistere nouerant ut aut non dantes munera studerent corporaliter persequi aut dantes spiritaliter necare. Templum quoque et domus dei est ipsa mens atque conscientia fidelium, quae si quando in laesione proximi peruersas cogitationes profert, quasi in spelunca latrones resident et simpliciter gradientes interficiunt quando in eos qui in nullo rei sunt laesionis gladios defigunt. Mens enim fidelium non iam domus orationis sed spelunca latronis est quando relicta innocentia et simplicitate sanctitatis illud conatur agere unde ualeat proximis nocere».
<cuius fons> Gregorius Magnus , Homiliae in evangelia, lib. 2, hom. 39, par. 7, CCSL 141, p. 386.173-179. [MM2019]
<non hab.> Theophylactus, in op. cit. [CGC2016]
¶Nota L’omission par l’exemplar - et peut-être même par l’apographe – de la décaration d’autorité de [2] à Bède, a entraîné son attribution à Théophylacte. Dans Mt366, le problème semble avoir été perçu par un lecteur: les lignes correspondant au passage de Théophylacte sont signalées dans l’entrecolonne central par des sortes de diplè ou chevrons simples à la mine de plomb. [MM2019]

^AX ¶Codd. : Li447 (60vb ) Md214 (245vb) Mt366 V10650 (48rb) Ed1953 {MM2019}

⁷⁶ Speluncam] Speloncam Md214

⁷⁷ illi] illa Ed1953

⁷⁸ sacrificium] sacramentum Mt366

⁷⁹ dicit] dixit Ed1953

⁸⁰ est] om. Md214

⁸¹ spelunca] spelonca Md214

⁸² resident.. latronis] om. hom. Li447

⁸³ unde] unum cacogr. Md214 , quo Ed1953

^marg.| {CMC11d3.9} AUGUSTINUS. De consensu evangelistarum. − Ioannes autem longe diverso ordine hoc narrat. Unde manifestum est non semel sed iterum hoc esse a Domino factum sed illud primum commemoratum a Ioanne, hoc ultimum a ceteris tribus.^AY ^bi

^bi ¶Fons: Augustinus Hipponensis , De consensu evangelistarum, lib. 2, c. 67, § 129, p. 231.15-232.4: «Hoc de turbis uendentium eiectis e templo omnes commemorant, sed iohannes longe diuerso ordine. nam post testimonium baptistae iohannis de iesu, cum eum commemorasset isse in galilaeam, quando aquam conuertit in uinum, inde post commemorationem paucorum in Capharnaum dierum dicit eum ascendisse in Hierosolymam, cum esset pascha iudaeorum, et facto flagello de resticulis expulisse de templo uendentes. unde manifestum est non semel, sed iterum hoc esse a domino factum, sed illud primum commemoratum a iohanne, hoc ultimum a ceteris tribus». [FG2014]

^AY ¶Codd. : Li447 (61ra ) Md214 (245vb) Mt366 ( 130vb ) Ed1953 {MM2019}

^marg.| {CMC11d3.10} THEOPHYLACTUS. − Quod etiam est in maiorem redargutionem Iudeorum quia cum Dominus hoc totiens fecerit, ipsi minime se correxerunt.^AZ ^bj

^bj ¶Fons^G: Theophylactus, Enarratio in Evangelium Marci (Mc. 11, 17), PG 123, 616B10-12. [CGC2016]

^AZ ¶Codd. : Li447 (61ra ) Md214 (245vb) Mt366 ( 130vb ) Ed1953 {MM2019}

^marg.| {CMC11d3.11} AUGUSTINUS. De consensu evangelistarum. ⁸⁴ − In hoc etiam Marcus non eumdem ordinem tenet cum Mattheo sed quia Mattheus ita connectit: « Et relictis illis⁸⁵, abiit foras extra civitatem in Bethaniam »^bk. Unde⁸⁶ mane revertentem in civitatem, arbori maledixisse commemorat; probabilius creditur ipse potius tenuisse ordinem temporis de vendentibus et ementibus et⁸⁷* eiectis de templo. Pretermisit ergo Marcus quod prima die factum est cum intravit in templum⁸⁸, et recordatum interposuit cum dixisset quod non invenerit⁸⁹* aliquid in ficulnea preter folia quod secundo die factum est⁹⁰, sicut ambo testantur.^BA ^bl

^bk Mt. 21, 17.

^bl ¶Fons: Augustinus Hipponensis , De consensu evangelistarum, lib. 2, c. 68, § 131, p. 233.1-21: «Hoc et Marcus consequenter dicit, sed non eundem ordinem tenet. primo enim quod eum in templum Mattheus dixit intrasse et eiecisse uendentes et ementes, non commemorat Marcus, sed circumspectis omnibus, cum iam uespera esset, exisse dicit in bethaniam cum duodecim, et alia die cum exirent a bethania esurisse et arbori fici dixisse quod et Mattheus commemorat. et subiungit idem Marcus, quod uenerit Hierosolyma, et cum introisset in templum, eiecit uendentes et ementes, quasi altero die, non primo factum esset. sed quia Mattheus ita conectit: et relictis illis abiit foras extra ciuitatem in bethaniam, unde mane reuertentem in ciuitatem arbori maledixisse commemorat, probabilius creditur ipse potius tenuisse ordinem temporis de uendentibus et ementibus eiectis de templo. cum enim dicit: et relictis illis abiit foras, quibus relictis intellegi poterit, nisi cum quibus superius loquebatur indignantibus, quod pueri clamarent: osanna filio dauid? praetermisit ergo Marcus quod primo die factum est, cum intrauit in templum, et recordatum interposuit, cum dixisset, quod non inuenerit aliquid in ficulnea praeter folia, quod secundo die factum est, sicut ambo testantur». [FG2014]

^BA ¶Codd. : Li447 (61ra ) Md214 (245vb) Mt366 ( 130vb ) Ed1953 {MM2019}

⁸⁴ De consensu evangelistarum Li447 (marg. plumbato stylo)] om. Li447

⁸⁵ illis] om. Li447

⁸⁶ Unde] Unum cacogr. Md214

⁸⁷ et] om. Ed1953

⁸⁸ templum] templo Li447 Md214 Mt366

⁸⁹ invenerit] invenit Ed1953

⁹⁰ est] om. Md214

^marg.| {CMC11d3.12} GLOSSA<TOR>. − Quem autem effectum⁹¹ correctio Domini in ministris templi habuerit⁹², ostendit evangelista cum subdit:

⁹¹ effectum] affectum Li447, effecto Md214

⁹² habuerit] habuit Md214

Numérotation du verset Mc. 11,18

Quo audito principes sacerdotum et scribe querebant quomodo eum perderent,

^marg.| secundum ⁹³ illud Amos ^bm : « Odio habuerunt corripientem in porta et loquentem perfecte abominati sunt ». Ab hoc autem tam iniquo proposito ad tempus solo timore retrahebantur .
Unde subditur:

^bm Am. 5, 10.

⁹³ secundum] sicut Li447

Timebant enim eum quoniam universa turba admirabatur super doctrina eius.

^marg.| « Erat enim docens eos sicut potestatem habens et non sicut scribe eorum et Pharisei » ut alibi legitur⁹⁴* ^bn.^BB ^bo

^bn Mt. 7, 29; cf. Mc. 1, 22.

^bo ¶Fons: Nullus dehinc inventus nisi verissimiliter Glossator ipse, Thomas de Aquino.<non hab.> in loc. cit.: Glossa ordinaria (Gloss-e); Hugo de S. Caro, Postille; Theophylactus in Mt. 7, 29; in Mc.; Catena graecorum Patrum in Mc. (Cramer)
¶Nota Thomas comble ici un vide patant des commentaires existant sur ce verset. [MM2019]

^BB ¶Codd. : Li447 Md214 (245vb) Mt366 Ed1953 {MM2019}

⁹⁴ legitur] dicitur Ed1953

Numérotation du verset Mc. 11,
distinctio 4

^marg.| { CMC11d4.1} HIERONYMUS. ⁹⁵ − [b] Relinquens Dominus ⁹⁶ post se tenebras in Iudeorum cordibus, ut sol egrediebatur de civitate ad aliam que est benevola et obediens. [a] Et hoc significatur ⁹⁷ cum dicitur:

⁹⁵ Hieronymus] + Rubrica V10650

⁹⁶ Dominus] Domino Md214

⁹⁷ significatur] significat Md214, sig<n>at V10650

Numérotation du verset Mc. 11,19

Et cum vespera esset facta, egrediebatur de civitate.

^marg.| [d] Sed occidit sol et oritur sol. Lux enim, ablata a scribis, lucet in apostolis. Unde ⁹⁸ in civitatem revertitur. [c] Propter quod subditur:

⁹⁸ unde] + iterum Bar483 Mt366 Sal19 V10650

Numérotation du verset Mc. 11,20

Et cum mane transirent,

^marg.| scilicet in civitatem euntes,

viderunt ficum aridam factam a radicibus.^BC ^bp

^bp ¶Fons: Hieronymus ( pseudo) , In Mc., CCSL 82, p. 50.49-55: «[a] Et cum uespera facta esset et reliqua. Et hoc proprie Marco. [b] Post se relinquens tenebras ut sol inuidis cordibus,"egrediebatur de ciuitate" ad aliam, quae est"beniuola" et"obediens". [c] “Mane reuertentes uiderunt ficum aridam". [d] Occidit sol, oritur sol. Lux ablata a scribis, lucet in apostolis. Ficus arida a radicibus, synagoga est a Cain et a ceteris a quibus omnis sanguis ab Abel usque ad Zachariam requiritur». [FG2014] [MM2019]
¶Nota Là où le texte critique de la source écrit inuidis, Thomas lit par erreur in iudeis - qu’il transforme en in Iudeorum cordibus. Reste à savoir si cette lecture lui est imputable ou si elle est due à l’exemplaire du commentaire de Marc qu’il a utilisé. [MM2019]

^BC ¶Codd. : Bar483 Li447 Md214 (245vb) Mt366 V10650 Ed1450 Ed1953 {MM2019} {MM2023}

^marg.| {CMC11d4.2} THEOPHYLACTUS. − Quod miraculum magnum videtur in hoc quod tam humidam et viridem arborem ⁹⁹ extimplo ¹⁰⁰* siccaverit. Quamvis autem Mattheus dicat ficulneam continuo arefactam et quod videntes discipuli admirati sunt, non admireris¹⁰¹ si¹⁰² nunc a Marco audis ficum in crastinum arefactam vidisse discipulos. Nam sic intelligendum est hoc quod dicitur a Mattheo, scilicet quod non statim viderunt sed in crastinum.^BD ^bq

^bq ¶Fons^G: Theophylactus, Enarratio in Evangelium Marci (Mc. 11, 20), PG 123, 617A7-B3 (ad sensum). [CGC2016]
<non hab.> LLT.
¶Nota Thomas fonde l’importance du miracle évoqué sur les qualités naturelles du figuier, d’autant plus difficile à dessécher qu’il est vert et humide, selon la théorie des végétaux alors reçue. Cf. Thomas de Aquino , In Aristotelis libros Meteorologicorum expositio, 2, 7, 10, p. 411: «Quia igitur in istis locis qui sunt ad meridiem et Septentrionem, plurima aqua descendit, oportet quod ibi etiam plurima fiat exhalatio; sicut ex lignis viridibus et humidis maior exhalat fumus quam ex siccis»; Anonymus , Continuatio Thomae de Aquino 'Expositionis in Aristotelis libros Meteorologicorum', 4, 13, 1, p. CXXXIXa14: «Debet etiam talis humiditas esse bene passibilis: quia habentia humiditatem grossam et fortem, non sunt bene ustibilia, sicut ligna multum viridia». [MM2019]

^BD ¶Codd. : Li447 (61ra ) Md214 (245vb) Mt366 V10650 Ed1953 {MM2019}

⁹⁹ arborem] ardorem Md214

¹⁰⁰ extimplo] extinplo Md214, extemplo V10650 , om. Ed1953

¹⁰¹ admireris] admisereris V10650

¹⁰² si] sed V10650

^marg.| {CMC11d4.3} AUGUSTINUS. De consensu evangelistarum. ¹⁰³ − Intelligitur autem non tunc aruisse quando viderunt sed continuo quando maledicta est. Neque enim arescentem sed penitus arefactam viderunt. Ac sic eam continuo in verbo Domini aruisse intellexerunt.^BE ^br

^br ¶Fons: Augustinus Hipponensis , De consensu evangelistarum, lib. 2, c. 68, § 131, p. 235.5-8: «Quod alio die uiderunt alio die mirati sunt. intellegitur autem non tunc aruisse, quando uiderunt, sed continuo quod maledicta est. neque enim arescentem, sed penitus arefactam uiderunt ac sic eam continuo in uerbo domini aruisse intellexerunt». [FG2014]

^BE ¶Codd. : Li447 (61ra ) Ed1953 {MM2019}

¹⁰³ De consensu evangelistarum] om. Li447

^marg.| {CMC11d4.4} HIERONYMUS. − Ficus autem arida a radicibus, synagoga est a Cain et a ceteris, a quibus omnis sanguis ab Abel usque ad Zachariam requiritur.^BF ^bs

^bs ¶Fons: Hieronymus ( pseudo) , In Mc., CCSL 82, p. 50.49-55: «Et cum uespera facta esset et reliqua. Et hoc proprie Marco. Post se relinquens tenebras ut sol inuidis cordibus,"egrediebatur de ciuitate" ad aliam, quae est"beniuola" et"obediens". Mane reuertentes uiderunt"ficum aridam". Occidit sol, oritur sol. Lux ablata a scribis, lucet in apostolis. Ficus arida a radicibus, synagoga est a Cain et a ceteris a quibus omnis sanguis ab Abel usque ad Zachariam requiritur». [FG2014]

^BF ¶Codd. : Li447 (61va ) Ed1953 {MM2019}

^marg.| {CMC11d4.5} BEDA. − A radicibus autem arefacta est ficus ut ostenderetur gens impia non ad tempus vel ex parte corripienda externorum incursibus¹⁰⁴ et per penitentiam liberanda, sicut sepe factum est sed eterna damnatione ferienda. Vel arefacta est a radicibus, ut ostendatur non solum humano extrinsecus, sed divino intus favore funditus destituenda. Nam et vitam perdit in celis et patriam in terris.^BG ^bt

^bt ¶Fons: Beda Venerabilis, In Marci evangelium expositio, lib. 3, c. 11, CCSL 120, p. 579.1498-1507: «Arefacta est itaque ficus a radicibus ut ostenderetur gens impia non ad tempus uel ex parte corripienda externorum incursibus et mox miserante domino post actam paenitentiam priscae restituenda libertati ut saepe factum sacra historia refert sed aeterna potius damnatione ferienda arefacta est radicitus ut intimaretur nefanda plebs non solum humana gloria forinsecus uerum etiam diuino intus fauore funditus esse destituenda . Nam et salutem uitam que quam accipere poterat in caelis et quam iam perceperat patriam perdidit in terris». [FG2017]

^BG ¶Codd. : Li447 (61va ) Ed1953 {MM2019}

¹⁰⁴ incursibus] incussibus Li447

^marg.| {CMC11d4.6} HIERONYMUS. − Petrus autem agnoscit aridam et abscissam radicem, cui succedit oliva pulchra fructifera¹⁰⁵*, vocata a Domino.^BH ^bu
Unde sequitur:

^bu ¶Fons: Hieronymus ( pseudo) , In Mc., CCSL 82, p. 50.49-64: «Et dixit Petrus,"ecce ficus cui maledixisti aruit". Petrus agnoscit aridam et abscisam radicem cui succedit oliua"pulchra fructifera" uocata a Domino. Unde sequitur:"Amen dico uobis, quicumque ex uobis dixerit huic monti", id est Christo, qui est mons crescens de lapide"absciso sine manibus","tollere et mittere in mare, et non hesitauerit","quia quodcumque dixerit"fiat" fiet ei", id est quando dicent apostoli,"digne transferamur ad gentes alteras quia"uos indignos iudicastis" audiendo uerbum Dei"». [FG2014]

^BH ¶Codd. : Li447 (61va ) Ed1953 {MM2019}

¹⁰⁵ pulchra fructifera] inv. Ed1953

Numérotation du verset Mc. 11,21

Et recordatus Petrus dixit ei rabbi, ecce¹⁰⁶ ficus cui maledixisti, aruit.

¹⁰⁶ ecce Li447@ Weber ] et Li447

^marg.| {CMC11d4.7} CHRYSOSTOMUS. − [a] Quod autem Petrus et alii discipuli mirati sunt, non erat perfecte fidei. Non enim magnum erat hoc Deo. Quia ergo non manifeste noverant eius virtutem, eorum ignorantia fecit eos in admirationem prorumpere.
Et ideo subditur:

Numérotation du verset Mc. 11,22

Et respondens Iesus ait illis: Habete¹⁰⁷ fidem Dei.

¹⁰⁷ Habete Weber ] Habetis Li447@

Numérotation du verset Mc. 11,23

Amen dico vobis quia quicumque¹⁰⁸* dixerit huic monti etc.

¹⁰⁸ quicumque] qui Ed1953

^marg.| [b] Quasi dicat: non solum lignum siccare poteritis sed et montem iussu¹⁰⁹ precepto transmutare.^BI ^bv

^bv ¶Fons^G: <revera> Catena Graecorum Patrum in Marcum (Mc. 11, 23) [CPG C125.1 ]: Vat. gr. 756, f. 133r42-46 ; Vat. gr. 1229 f. 112r21-30 : [a] «καὶ tεθαυμακέναι τοὺς μαθητὰς [...] οὐκ ἦν ἦ ἀπὸ πίστεως οὐδὲ γὰρ τῷ θεῷ μέγα τοῦτο﮲ἐπεὶ οὖν οὐκ ἤδεισαν σαφῶς αὐτοῦ τὴν δύναμιν, λανθανόντως ἀπάγει τῆς ἀπιστίας αὐτοὺς καὶ δείκνυσιν ἡλίκον ὅτι τὸ τῆς πίστεως. [b] Ὥστε μὴ μόνον ξύλον ἀποξηρᾶναι τεθηλὸς, ἀλλὰ καὶ ὄρος μετακινῆσαι προστάγματι».
<potius quam> [b] CPG C125.2, Cramer, p. 395.12-14 (om. Possinus); [a] Cramer, p. 396.12-15 = Possinus, p. 251-250 (Victor Antiochenus): «τὸ γὰρ θαυμάσαι οὐκ ἦν ἀπὸ πίστεως. οὐδὲ γὰρ τῷ Θεῷ μέγα τοῦτο. ἐπεὶ οὖν οὐκ ᾔδεσαν αὐτοῦ σαφῶς τὴν δύναμιν, λανθανόντως ἀπάγει τῆς ἀπιστίας αὐτοὺς, καὶ δείκνυσιν ἡλίκον ἐστὶ τὸ τῆς πίστεως».
<potius quam> CPG C126.5: Paris, BnF, gr. 194, f. 220r = Possinus, p. 249 (Tolosanus): [a] «Ὁρῶντες ὁι μαθηταὶ τὸ γεγονὸς θαῦμα μετὰ τῆς συκῆς ἐθαύμασαν﮲ τοῦτο δὲ οὐκ ἦν τελείας πίστεως﮲ ἠπίστουν γὰρ ὁι μαθηταὶ ὅτι δύναται τοσαῦτα τε καὶ τοιαῦτα ποιεῖν. Ὁ δὲ Σωθὴρ λεληκότως ἐκβάλλει αὐτοὺς τῆς ἀπιστίας καὶ καθαρῶς δείκνυσιν, ἡλίκον ὅτι τὸ τῆς πίστεως μέγεθος. [b] Ὥστε μὴ μόνον ξύλον ἀποξηρᾶναι τεθηλὸς, ἀλλὰ καὶ ὄρος μετακινῆσαι».
¶Nota CPG C125.2 intervertit [a] et [b] , très éloignés l’un de l’autre, alors que dans CPG C125.1 ils se suivent immédiatement et dans le même ordre que chez Thomas. [ADL2019] [MM2019]

^BI ¶Codd. : Li447 (61va ) Ed1953 {MM2019}

¹⁰⁹ iussu] + ac Ed1953

^marg.| {CMC11d4.8} THEOPHYLACTUS. − Mirare autem divinam misericordiam, qualiter nobis appropinquantibus ad eum per fidem, miraculorum virtutem condonat, quam ipse possidet per naturam, intantum ut etiam montes transmutare possimus.^BJ ^bw

^bw ¶Fons^G: Theophylactus, Enarratio in Evangelium Marci (Mc. 11, 23), PG 123, 617B4-7. [CGC2016]

^BJ ¶Codd. : Li447 (61vb ) Ed1953 {MM2019}

^marg.| {CMC11d4.9} BEDA. ¹¹⁰ − Solent autem gentiles qui contra Ecclesiam maledicta ^|pecia 14| ¹¹¹ scripsere, improperare nostris quia non habuerunt plenam fidem Dei, qui numquam montes transferre potuerint¹¹²*. Quibus respondendum est non omnia scripta esse que in Ecclesia sunt gesta, sicut et de factis ipsius Christi Scriptura testatur¹¹³. Fieri autem potuit, si necessitas id fieri¹¹⁴ poposcisset, quomodo factum legimus precibus Gregorii Neocesariensis¹¹⁵ ^bx cuius precibus mons tantum¹¹⁶ spatii reliquit structoribus Ecclesie¹¹⁷ quantum opus habuerant¹¹⁸*.^BK ^by

^bx Gregorius Thaumaturgus nuncupatus, episcopus Neocaesareae Cappadociae (214-270).

^by ¶Fons: Beda Venerabilis, In Mc., lib. 3, c. 11, CCSL 120, p. 580.1511-581.1526: «Solent gentiles qui contra ecclesiam maledicta scripsere improperare nostris quod non habuerint plenam fidem dei quia numquam montes transferre potuerint. Quibus respondendum non omnia scripta esse quae in ecclesia sunt gesta sicut etiam de factis ipsius christi dei et domini nostri scriptura nostra testatur unde et hoc quoque fieri potuisse ut mons ablatus de terra mitteretur in mare, si necessitas id fieri poposcisset, [2] quo modo legimus factum precibus beati patris gregorii neocaesariae ponti antistitis uiri meritis et uirtutibus eximii ut mons in terra tantum loco cederet quantum incolae ciuitatis opus habebant. Cum enim uolens aedificare ecclesiam in loco apto uideret eum angustiorem esse quam res exigebat eo quod ex una parte rupe maris ex alia monte proximo coartaretur uenit nocte ad locum et genibus flexis admonuit dominum promissionis suae ut montem longius iuxta fidem petentis ageret. Et mane facto reuersus inuenit montem tantum spatii reliquisse structoribus ecclesiae quantum opus habuerant». [MM2016]*
[2] <ex quo> = Rabanus Maurus, In Mt., lib. 6, CCCM 174A, p. 555 = Sedulius Scotus, In Mt., lib. 3, cap. 21, 21, Vetus Latina 14, p. 485 = Zacharias Chrysopolitanus , In unum ex quatuor, 3, 121, PL 186, 382.
<cuius fons> Cf. Rufinus , Supplementum de Gregorio Thaumaturgo ad Eusebii Caesariensis, Historiam ecclesiasticam [CPG 3495], lib. 7, c. 28, GCS 9.2, p. 954.11-22 : « Memoratur etiam aliud inlustrius ab eo et divinius gestum. in quodam loco ruris angusti cum res posceret ecclesiam construi, rupes quaedam vicini montis ex parte orientis obiecta, ex alia vero praeterfluens fluvius, spatium quantum ecclesiae sufficeret, denegabat. et cum alius omnino non esset locus omnesque maesti agerent, quod solum ad construendam ecclesiam non haberent, ille fide plenus pernoctasse in oratione dicitur et dominum lesum promissionis suae admonuisse fideliter, qua dixit si haberetis fidem sicut granum sinapis, diceretis monti huic: tolle te et mitte te in mare, et fieret utique. cumque haec plena fide ac devotione deposceret, ad lucem coeuntibus populis inventa est rupes inportuna secessisse tantum quantum spatii ad condendam quaerebatur ecclesiam ».
¶Nota Les éditeurs de la Piana ont remplacé la dernière phrase de la sentence par une autre, extraite du même passage de Bède. La comparaison des deux versions éclaire la raison de cette intervention. La version thomasienne affirme qu’à la prière de Grégoire le Thaumaturge, une montagne s’est déplacée afin de laisser aux constructeurs « de l’église » la place dont ils avaient besoin. Thomas renforce l’orientation ecclésiologique du passage en omettant le récit de l’abrasement miraculeux d’un escarpement qui empêchait la construction d’une église de pierre. Mais la Piana a voulu éviter de laisser entendre que la foi des fidèles suffise à l’édification de l’Eglise. On a donc préféré une autre phrase où ecclesia est remplacé par civitas, réduisant ainsi la portée de la sentence au simple énoncé d’un xemplum miraculeux. [MM2021]

^BK ¶Codd. : Arag3 Cbg133 Li447 Gz378 Mt366 V795 V10650 Ed1470 Ed1474 Ed1475C Ed1476 Ed1486 Ed1493 Ed1569 Ed1570 Ed1571 Ed1657 Ed1953 {MM2016} {MM2021}

¹¹⁰ Beda] Theo’ Gz378

¹¹¹ pecia 14] Cbg378 Gz378 Li447

¹¹² potuerint] potuerunt V795 Ed1470 Ed1474 Ed1475C Ed1476 Ed1486 Ed1493 Ed1569 Ed1570 Ed1571 Ed1657 Ed1953 , potuer’t Arag3

¹¹³ testatur] testatura est Arag3

¹¹⁴ fieri] om. Gz378

¹¹⁵ Neocesariensis Li447 V795 Ed1475C Ed1569 Ed1571 Ed1657] Neô/cesariensis V10650 , Nemo Cesariensis Cbg133 Gz378 Mt366 Ed1470, Nemocesariensis Ed1474, hemocesariensis Ed1476 Ed1486 Ed1493, Neocaesareae Ed1953

¹¹⁶ tantum] tanti Ed1486 Ed1493

¹¹⁷ structoribus Ecclesie] fructoribus ecclesie Mt366, inv. Arag3

¹¹⁸ Gregorii Neocesariensis ... habuerant (habuerat Ed1493 Ed1569 Ed1571 Ed1657) ] beati patris Gregorii Neocaesareae Ponti antistitis, viri meritis et virtutibus eximii, ut mons in terra tantum loco cederet, quantum incolae civitatis opus habebant Ed1570 Ed1953

^marg.| {CMC11d4.10} CHRYSOSTOMUS. − Vel aliter. [b] Sicut ficum non propter se siccavit, sed in signum Ierusalem ad infructificationem¹¹⁹* perventure et¹²⁰ ad demonstrationem virtutis sue. [a] Sic intelligendum ¹²¹ est et de promissione que est¹²² circa montem quamvis huiusmodi transmutatio¹²³ non sit impossibilis secundum Dei virtutem.^BL ^bz

^bz ¶Fons^G: <revera> Catena Graecorum Patrum in Marcum [CPG C125.1]: Vat. gr. 756, f. 133v2-4 ; [CPG C125.2]: Cramer, p. 395.18-22 ; Possinus, p. 244-245 (Victor Antiochenus): [a] «ὡς ἐπὶ ἐλέγχῳ τῆς ἐπαγγελίας τῆς περὶ τῶν ὄρων· οὔτε γὰρ ὄρος οὔτε δὲ κάρφος ἀχρείως μετακινηθείη ἃν κατὰ δύναμιν Θεοῦ [b] ὡς οὐδὲ* τὴν συκῆν ἐξήρανεν, ἀλλ’ ἐπὶ σημείῳ τῆς Ἰηρουσαλὴμ ** μελλούσης ἀκαρπίας, καὶ πρὸς ἔνδειξιν τῆς ἑαυτοῦ δυνάμεως».
* ὡς οὐδὲ] ἐπεὶ μὴ δὲ αὐτὸς ἀχρείως Cramer
** τῆς Ἰηρουσαλὴμ] τοῦ Ἰσραὴλ Cramer
<non hab.> Chrysostomus, Lamb, Catholiclibrary.org [ADL2019][MM2019]

^BL ¶Codd. : Arag3 Cbg133 Li447 Mt366 V795 V10650 Ed1470 Ed1474 Ed1475C Ed1476 Ed1486 Ed1493 Ed1569 Ed1570 Ed1571 Ed1657 Ed1953 {MM2019} {MM2021}

¹¹⁹ infructificationem V795 Ed1571 etc.] arefactionem Ed1470 Ed1474 Ed1475C Ed1476 Ed1486 Ed1493 Ed1569 Ed1570 Ed1657 Ed1953

¹²⁰ perventure et] perveniret et in ras. Cbg133² , perventurae Ed1571 Ed1657

¹²¹ Sic intelligendum] inv. Arag3

¹²² est] om. Ed1569

¹²³ transmutatio] transmutationem Cbg133

^marg.| {CMC11d4.11} HIERONYMUS. − Christus igitur qui est mons crescens de lapide abscisso sine manibus, tollitur et mittitur in mare, quando Apostoli dicunt¹²⁴ ^ca: « Digne transferamur ad gentes alteras quia vos indignos iudicastis audiendo¹²⁵* Verbum Dei ».^BM ^cb

^ca Act. 13, 46: «Tunc constanter Paulus et Barnabas dixerunt: Vobis oportebat primum loqui verbum Dei: sed quoniam repellitis illud, et indignos vos judicatis æternæ vitæ, ecce convertimur ad gentes».

^cb ¶Fons: Hieronymus ( pseudo) , In Mc., CCSL 82, p. 50.49-55: «Et dixit Petrus,"ecce ficus cui maledixisti aruit". Petrus agnoscit aridam et abscisam radicem cui succedit oliua"pulchra fructifera" uocata a Domino. Unde sequitur:"Amen dico uobis, quicumque ex uobis dixerit huic monti", id est Christo, qui est mons crescens de lapide"absciso sine manibus","tollere et mittere in mare, et non hesitauerit","quia quodcumque dixerit"fiat" fiet ei", id est quando dicent apostoli,"digne transferamur ad gentes alteras quia uos indignos iudicastis audiendo uerbum Dei"». [FG2014]

^BM ¶Codd. : Li447 (61vb ) Mt366 ( 131ra ) Ed1953 {MM2019}

¹²⁴ dicunt] dñt Li447 Mt366

¹²⁵ audiendo] audiendi Ed1953

^marg.| {CMC11d4.12} BEDA. − Vel quia montis nomine¹²⁶ diabolus significatur propter superbiam, mons ad preceptum eorum qui fortes fide sunt¹²⁷*, tollitur de terra et in mare proicitur, cum predicantibus verbum Dei doctoribus sanctis, immundus spiritus ab eorum corde repellitur, qui ad vitam sunt preordinati et in turbulentis amarisque infidelium mentibus vesaniam sue tyrannidis exercere permittitur in quos tanto acrius desevit, quanto amplius se dolet a lesione priorum fuisse depulsum.^BN ^cc
Sequitur:

^cc ¶Fons: Beda Venerabilis, In Mc., lib. 3, c. 11, CCSL 120, p. 579.1498-1507: «Verum quia montis nomine non numquam diabolus significatur uidelicet propter superbiam qua se contra deum erigit et esse uult similis altissimo mons ad praeceptum eorum qui fortes fide sunt tollitur de terra et in mare proicitur cum praedicantibus uerbum doctoribus sanctis immundus spiritus ab eorum corde repellitur qui ad uitam sunt praeordinati et in turbulentis amaris que infidelium mentibus uesaniam suae tyrannidis exercere permittitur non quo ibi et antea sedem regnum que non habuerit sed quia tanto acrius in eos quos licet desaeuit quanto amplius se dolet a laesione piorum fuisse depulsum». [FG2017]

^BN ¶Codd. : Li447 (61vb ) Mt366 ( 131ra ) Ed1953 {MM2019}

¹²⁶ nomine] monte cacogr. Li447

¹²⁷ fide sunt] sunt in fide Ed1953

Numérotation du verset Mc. 11,24

Propterea dico vobis: Omnia que¹²⁸ orantes petitis credite quia accipietis et evenient¹²⁹ vobis.

¹²⁸ que] quecumque Li447@ Weber , que. Li447

¹²⁹ evenient] venient Li447@ Li447 , veniet Weber

^marg.| {CMC11d4.13} THEOPHYLACTUS. − Qui enim ex affectu credit, manifestum est quod in Deum erigit cor suum, et illi coniungitur, et certificatur cor eius calefactum, quasi suam petitionem iam consecutum quod quidem intelligibile est ei qui passus est hoc. Et mihi quidem videtur illos hoc pati qui mensuram et modum attendunt. Propter hoc Dominus dicit quod omnia accipietis quecumque fide petieritis. Qui enim credit se totum disponi a Deo, cum lacrimis intercedens, et quasi Domini pedes in oratione tenere se cogitans, que iuste postulat consequetur. Vis autem et aliter que petis accipere? Dimitte, si quid contra te peccaverit frater tuus.
Et hoc est quod subditur:

Numérotation du verset Mc. 11,25

Et cum stabitis ad orandum, dimittite, si quid habetis adversus aliquem, ut et Pater vester qui in celis est dimittat vobis peccata vestra.^BO ^cd

^cd ¶Fons^G: Theophylactus, Enarratio in Evangelium Marci (Mc. 11, 24), PG 123, 617C12-620A. [CGC2016]

^BO ¶Codd. : Li447 (61vb ) Mt366 ( 131ra ) Ed1953 {MM2019}

^marg.| {CMC11d4.14} HIERONYMUS. − Septem versus¹³⁰ orationis dominice Marcus suo more in una oratione comprehendit. Is autem cui dimissa sunt omnia peccata, quid amplius rogabit nisi ut¹³¹ perseveret in eo quod obtinuit?^BP ^ce

^ce ¶Fons: Hieronymus ( pseudo) , In Mc., CCSL 82, p. 51.65-69: «Sequitur: Et cum stabitis ad orationem dimittite si quid habetis aduersus aliquem et reliqua usque peccata uestra. Septem uersus orationis dominicae Marcus, suo more, in una oratione conprehendit. Is namque cui dimissa sunt omnia, quid amplius rogabit nisi ut perseuerauerit in eo quod obtinuit?». [FG2014]

^BP ¶Codd. : Li447 (62ra ) Ed1953 {MM2019}

¹³⁰ versus] om. Li447

¹³¹ ut] quod Li447

^marg.| {CMC11d4.15} BEDA. − Notanda est autem distinctio deprecantium. Qui perfectam habet fidem que¹³² per dilectionem operatur, ille orando vel¹³³ etiam iubendo potest transferre montes spirituales, quomodo fecit Paulus de Elyma mago^cf. Qui vero tante¹³⁴ fastigium¹³⁵* perfectionis necdum conscendere queunt, postulent sibi peccata dimitti et impetrabunt, si tamen in se peccantibus aliis primo ipsi¹³⁶ dimittant. Sin autem hoc facere contemnunt, non solum orando virtutes facere sed nec suorum possunt veniam consequi peccatorum.^BQ ^cg
Et hoc est quod subditur:

^cf Cf. Act. 13, 8-11.

^cg ¶Fons: Beda Venerabilis, In Mc., lib. 3, c. 11, CCSL 120, p. 581.1550-582.1564: «Notanda distinctio deprecantium. Qui perfectam habet fidem quae per dilectionem operatur ille orando uel etiam iubendo potest transferre montes spiritales quo modo fecit paulus de elyma mago quem et oculis et arte nefanda priuauit quo modo de pithonissa in philippis de qua spiritum malignum montem uidelicet superbissimum eiecit. Sed idem mons in mare proiectus quantum furibundi ignis huic intulerit subsecuta confestim contra eum gentilium persecutio perdocuit. Qui uero tantae fastigium perfectionis necdum conscendere queunt postulent sibi peccata dimitti quo ad uitam mereantur intrare perpetuam et absque dubio impetrabunt quod petunt, si tamen in se peccantibus aliis primo ipsi dimittunt; sin autem hoc facere contemnunt, non solum orando uirtutes facere sed nec suorum possunt ueniam consequi peccatorum». [FG2017]

^BQ ¶Codd. : Li447 (62ra ) Mt366 Ed1953 {MM2019}

¹³² que] qui Li447

¹³³ vel] om. Li447

¹³⁴ tante] om. Li447

¹³⁵ fastigium] vestigium Ed1953

¹³⁶ ipsi] om. Mt366

Numérotation du verset Mc. 11,26

Quod si vos non dimiseritis nec pater vester qui in celis est dimittet vobis peccata vestra¹³⁷.

¹³⁷ nec pater... vestra] etc. Li447 Mt366

Numérotation du verset Mc. 11,
distinctio 5

^marg.| {CMC11d5.1} THEOPHYLACTUS. − Quia Dominus de templo eiecerat eos qui templum quasi tabernam rerum venalium faciebant, irati fuerant. Et¹³⁸* ideo accedunt ut interrogent et temptent.
Unde dicitur:

¹³⁸ et] om. Ed1953

Numérotation du verset Mc. 11,27

Et veniunt rursus Hierosolymam. Et cum ambularet in templo, accedunt ad eum summi sacerdotes et scribe¹³⁹ et seniores,

¹³⁹ et scribe] om. Li447

Numérotation du verset Mc. 11,28

et dicunt ei¹⁴⁰: In qua potestate hec facis? Et quis dedit tibi hanc potestatem ut ista facias?

¹⁴⁰ ei] illi Li447@ Weber

^marg.| Quasi dicant: Quis es tu qui talia facis? Numquid te doctorem¹⁴¹* constituis et te ordinas principem sacerdotum?^BR ^ch

^ch ¶Fons^G: Theophylactus, Enarratio in Evangelium Marci (Mc. 11, 27), PG 123, 620B11-C3. [CGC2016]

^BR ¶Codd. : Li447 (61vb ) Mt366 ( 131rb ) Ed1953 {MM2019}

¹⁴¹ te doctorem] inv. Ed1953

^marg.| {CMC11d5.2} BEDA. − Et quidem quando dicunt: In qua potestate hec facis ? De Dei dubitant potestate et subintelligi volunt diaboli esse quod faciat¹⁴²*, addentes quoque: Quis dedit tibi hanc potestatem ? Manifestissime Dei filium negant quem putant non suis sed alienis viribus signa facere.^BS ^ci

^ci ¶Fons: Beda Venerabilis, In Mc., lib. 3, c. 11, CCSL 120, p. 582.1566-1573: «Et quis tibi dedit hanc potestatem ut ista facias? diuersis modis eandem quam supra calumniam struunt quando dixerunt: in belzebub principe daemoniorum eicit hic daemonia. Quando enim dicunt, in qua potestate haec facis, de dei dubitant potestate et subintellegi uolunt diaboli esse quod faciat addentes quoque, quis tibi dedit hanc potestatem, manifestissime dei filium negant quem putant non suis sed alienis uiribus signa facere».
<cuius fons> = Cf. Hieronymus, In Mt., lib. 3, CCSL 77, p. 192.1470-1475. [FG2017]*

^BS ¶Codd. : Li447 (61vb ) Mt366 ( 131rb ) Ed1953 {MM2019}

¹⁴² faciat] facit Ed1953

^marg.| {CMC11d5.3} THEOPHYLACTUS. − Hec¹⁴³ autem dicebant, credentes ipsum in iudicationem reducere, ut si diceret: In potestate mea, ipsum tenerent. Si autem diceret: In potestate alterius, ab eo populum discedere¹⁴⁴ procurarent, qui ipsum Deum esse credebant¹⁴⁵. Dominus vero illos interrogat de Ioanne, non frustra neque sophistice sed quia de eo Ioannes perhibuerat testimonium.^BT ^cj
Unde sequitur:

^cj ¶Fons^G: Theophylactus, Enarratio in Evangelium Marci (Mc. 11, 27), PG 123, 620B11-C9 (ad sensum).[CGC2016]

^BT ¶Codd. : Li447 (61vb ) Mt366 ( 131rb ) Ed1953 {MM2019}

¹⁴³ Hec] Hoc Li447

¹⁴⁴ populum discedere] inv. Ed1953

¹⁴⁵ credebant] credebat Li447

Numérotation du verset Mc. 11,29

Ille¹⁴⁶ autem respondens ait illis: Interrogabo vos et ego etc.¹⁴⁷

¹⁴⁶ Ille Li447 ] Iesus Li447@ Weber

¹⁴⁷ etc.] om. Ed953

^marg.| {CMC11d5.4} BEDA. − Poterat quidem Dominus, aperta responsione, temptatorum calumnias confutare sed prudenter interrogat ut suo vel silentio vel sententia condemnentur. Quod apparet ex eo quod subditur:

Numérotation du verset Mc. 11,30

[...]

Numérotation du verset Mc. 11,31

Et¹⁴⁸* illi cogitabant secum dicentes: Si dixerimus de celo, dicet nobis¹⁴⁹: Quare ergo non creditis¹⁵⁰ ei.

¹⁴⁸ Et Li447] At Ed1953 Li447@ Weber

¹⁴⁹ nobis] om. Li447@ Weber

¹⁵⁰ creditis] credidistis Li447@ Weber

^marg.| Quasi ¹⁵¹* : Quem confitemini de celo habuisse prophetiam, mihi testimonium perhibuit et ab illo audistis in qua ista facio potestate.
Sequitur:

¹⁵¹ Quasi] + dicat Ed1953

Numérotation du verset Mc. 11,32

Si dixerimus¹⁵² ex hominibus etc.¹⁵³

¹⁵² Si dixerimus Li447@ ] sed dicemus Weber

¹⁵³ etc.] om. Ed1953

^marg.| Viderunt ergo quodlibet horum respondissent in laqueum se casuros, timentes lapidationem sed magis timentes veritatis confessionem.^BU ^ck
Unde sequitur:

^ck ¶Fons: Beda Venerabilis, In Mc., lib. 3, c. 11, CCSL 120, p. 582.1577-1583: «Poterat dominus aperta responsione temptatorum calumniam confutare sed prudenter interrogat ut suo uel silentio uel sententia condemnentur. At illi cogitabant inter se dicentes: quia si dixerimus, de caelo, dicet, quare ergo non credidistis ei. Quem confitemini de caelo habuisse prophetiam mihi testimonium perhibuit et ab illo audistis in qua ego ista faciam potestate. Si autem dixerimus, ex hominibus, plebs uniuersa lapidabit nos; certi sunt enim iohannem prophetam esse. Viderunt ergo quodlibet horum respondissent in laqueum se casuros timentes lapidationem sed magis timentes ueritatis confessionem». <ex quo> Cf. Hieronymus, In Mt., lib. 3, CCSL 77, p. 193.1481-1483: «Poterat dominus aperta responsione temptatorum calumniam confutare sed prudenter interrogat ut suo ipsi uel silentio uel sententia condemnentur». [FG2017]

^BU ¶Codd. : Li447 (61vb ) Mt366 ( 131rb ) Ed1953 {MM2019}

Numérotation du verset Mc. 11,33

Et respondentes dicunt Iesu: Nescimus.

^marg.| {CMC11d5.5} HIERONYMUS. − De lucerna invidi obscurantur ut¹⁵⁴* dicitur^cl: « Paravi lucernam Christo meo, inimicos eius induam confusione ».^BV ^cm
Sequitur:

^cl Ps. 131, 17-18.

^cm ¶Fons: Hieronymus ( pseudo) , In Mc., CCSL 82, p. 51.65-69: «Et ueniunt rursus Hierosolymam et reliqua. Et dicunt illi seniores,"in qua potestate haec facis?" Iesus respondit illis, baptisma Iohannis"de coelo erat an ex hominibus?", et cogitantes dixerunt,"nescimus". De lucerna inuidi obscurantur, ut dicitur,"paraui lucernam christo meo; inimicos eius induam confusionem". Et Iesus ait,"nec ego dico uobis"in qua potestate" haec facio". Hic cum peruerso subuertitur Deus». [FG2014]

^BV ¶Codd. : Li447 (61vb ) Mt366 ( 131rb ) Ed1953 {MM2019}

¹⁵⁴ ut] unde Ed1953

Respondens¹⁵⁵ Iesus¹⁵⁶ ait illis: Neque ego dico vobis in qua potestate hec faciam.

¹⁵⁵ Respondens Weber ] Et praem. Li447@

¹⁵⁶ Iesus Weber ] om. Li447@

^marg.| {CMC11d5.6} BEDA. − Quasi dicat: Non vobis dico quod scio quia non vultis fateri quod scitis. Notandum autem quod duas ob causas maxime scientia veritatis est occultanda querentibus, cum scilicet¹⁵⁷* is qui querit aut minus capax est ad intelligendum quod querit aut contemptu veritatis vel ¹⁵⁸* aliquo alio indignus est cui debeat aperiri quod querit.^BW ^cn

^cn ¶Fons: Beda Venerabilis, In Mc., lib. 3, c. 11, CCSL 120, p. 582.1590-583.1599: «Respondens iesus ait illis: neque ego dico uobis in qua potestate haec faciam; non uobis dico quod scio quia non uultis fateri quod scitis. Iustissime repulsi utique confusi abscesserunt, et impletum est quod in psalmo per prophetam dicit deus pater, paraui lucernam christo meo, id est ipsum iohannem, inimicos eius induam confusione. Notandum autem quia duas ob causas maxime scientia ueritatis est occultanda quaerentibus cum uidelicet is qui quaerit aut minus capax est ad intellegendum quod quaerit aut odio uel contemptu ipsius ueritatis indignus est cui debeat aperiri quod quaerit». [FG2017]

^BW ¶Codd. : Li447 (61vb ) Mt366 ( 131rb ) Ed1953 {MM2019}

¹⁵⁷ cum scilicet] inv. Ed1953

¹⁵⁸ vel] aut Ed1953

Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Thomas de Aquino. Catena aurea (Mc. Capitulum 11 ), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 03/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=catena&numLivre=56&chapitre=56_11)

Signaler un complément d'information

Notes :

<56. - Marci evangelium**>

Capitulum 11

<56. Catena aurea in Marcum>

Capitulum 11