Capitulum 5
Numérotation du verset
Lc. 5,1
Factum est autem,
cum turbe irruerent in eum,
ut audirent verbum Dei et ipse
stabat secus1 stagnum
1 secus Li448
Rusch Weber
] iuxta
Li448@
Genesareth.
Numérotation du verset
Lc. 5,2
Et vidit duas naves
stantes secus stagnum
piscatores autem
descenderant
et lavabant retia.
Numérotation du verset
Lc. 5,3
Ascendens autem in unam navim que erat Simonis
rogavit eum a terra reducere pusillum
et sedens docebat de navicula turbas.
Numérotation du verset
Lc. 5,4
Ut cessavit autem2 loqui dixit ad Simonem: Duc in altum
2 cessavit autem
Rusch Weber
] inv.
Catena
et laxate retia vestra in capturam.
Numérotation du verset
Lc. 5,5
Et respondens Simon
dixit illi: Preceptor, per totam noctem laborantes nihil cepimus,
in verbo autem tuo laxabo rete.
Numérotation du verset
Lc. 5,6
Et cum hoc fecissent concluserunt piscium multitudinem copiosam,
rumpebatur autem rete eorum.
Numérotation du verset
Lc. 5,7
Et annuerunt sociis qui erant in alia navi ut venirent et adiuvarent eos et venerunt et impleverunt ambas naviculas
ita ut3 mergerentur.
3 ut
CorS1
(al. sic, G. non hab.
PENE
)
Cor3
(grec. littera non habet
PENE
)
Rusch Weber
] + pene
Catena
Numérotation du verset
Lc. 5,8
Quod cum videret Simon Petrus procidit ad genua Iesu dicens : Exi a me, Domine, quia homo peccator sum4.
4 Domine –quia ... sum
Rusch
]
inv. Catena Weber
Numérotation du verset
Lc. 5,9
Stupor enim circumdederat eum et omnes qui cum illo erant in captura piscium quam ceperant.
Numérotation du verset
Lc. 5,10
Similiter autem
Iacobum et Ioannem filios Zebedei qui erant socii Simonis. Et ait ad Simonem Iesus: Noli timere,
ex hoc iam homines eris capiens.
Numérotation du verset
Lc. 5,11
Et subductis ad terram navibus,
relictis omnibus secuti sunt
eum5.
5 eum Catena
Rusch
] illum Weber
Numérotation du verset
Lc. 5,12
Et factum est cum esset in una civitate6
6 civitate
Rusch
] civitatum
Catena Weber
et ecce vir plenus lepra
et videns Iesum et procidens in faciem rogavit eum
dicens: Domine, si vis potes me mundare
Numérotation du verset
Lc. 5,13
et extendens7 manum8 tetigit eum9
7 extendens
Rusch Weber
] + Ihesus
Catena
|
8 manum
Rusch Weber
] manus
Li448@
|
9 eum
Rusch
] illum Catena Weber
|
dicens: Volo
mundare
et confestim
lepra discessit ab illo.
Numérotation du verset
Lc. 5,14
Et ipse10 precepit illi ut nemini diceret
10 ipse
Rusch
Weber]
om.
Catena
sed: Vade ostende te sacerdoti
et offer
pro emundatione tua sicut precepit Moyses in testimonium illis.
Numérotation du verset
Lc. 5,15
Perambulabat autem magis sermo
de illo et conveniebant turbe multe ut audirent et curarentur ab infirmitatibus suis,
Numérotation du verset
Lc. 5,16
ipse autem secedebat in desertum11
11 desertum
Li448@ Rusch
] deserto
Weber
et orabat.
Numérotation du verset
Lc. 5,17
Et factum est in una dierum et ipse12 sedebat docens
12 ipse
Rusch Weber
] Ihesus
Catena
et erant Pharisei sedentes et legis doctores qui venerant ex omni castello Galilee et Iudee et Hierusalem et virtus Domini erat13 ad sanandum eos.
13 Domini erat Li448
Rusch
] inv.
Li448@ Weber
Numérotation du verset
Lc. 5,18
Et ecce viri portantes in lecto hominem qui erat paralyticus
et querebant eum inferre et ponere ante eum.
Numérotation du verset
Lc. 5,19
Et non invenientes qua parte illum14 inferrent pre turba ascenderunt supra tectum
14 illum
Rusch Weber
] eum
Catena
et15 per tegulas
15 et Catena
Rusch
]
om.
Weber
submiserunt eum16 cum lecto in medium ante Iesum
16 eum
Rusch
] illum Catena Weber
Numérotation du verset
Lc. 5,20
quorum fidem
ut vidit dixit: Homo, remittuntur tibi peccata tua.
Numérotation du verset
Lc. 5,21
Et ceperunt cogitare scribe et Pharisei dicentes: Quis est hic qui loquitur blasphemias17? Quis potest dimittere peccata18 nisi solus Deus?
17 blasphemias
Rusch Weber
] blasphemiam
Catena
|
18 dimittere peccata
Rusch Weber
]
inv. Catena
|
Numérotation du verset
Lc. 5,22
Ut autem cognovit19 Iesus cogitationes eorum respondens dixit ad illos: Quid cogitatis in cordibus vestris?
19 autem cognovit
Rusch
]
inv. Weber
Numérotation du verset
Lc. 5,23
Quid est facilius dicere
dimittuntur tibi peccata
an dicere surge et ambula?
Numérotation du verset
Lc. 5,24
Ut autem sciatis quia Filius hominis habet potestatem20 in terra dimittendi21 peccata
20 habet potestatem
Rusch
]
inv. Li448@ Weber
|
21 dimittendi
Rusch Catena
] dimittere
Weber
|
ait paralytico: Tibi dico surge, tolle lectum22 tuum
22 lectum ΩJ
Rusch Weber
] grabatum
Catena
et vade in domum tuam.
Numérotation du verset
Lc. 5,25
Et confestim surgens
coram eis23
23 eis
Rusch
] illis Catena Weber
tulit lectum24 in quo iacebat et abiit in domum suam magnificans Deum.
24 lectum
CorS1
(alii sic hab. sed G non hab.) ΩJ
Catena Rusch
]
om. CorS1
(G. non hab.)
Cor3
(Glossa ! non habet)
Weber
Numérotation du verset
Lc. 5,26
Et stupor apprehendit omnes et magnificabant Deum. Et repleti sunt timore dicentes: Quia vidimus mirabilia hodie.
Numérotation du verset
Lc. 5,27
Et post hec exiit et vidit
publicanum nomine Levi
sedentem
ad teloneum25
25 teloneum
Weber
] theoloneum
Rusch Catena
, telonium
Wordsworth
(
J P
), theloneum Ω
Wordsworth
(X)
et ait illi: Sequere me.
Numérotation du verset
Lc. 5,28
Et relictis omnibus surgens secutus est eum.
Numérotation du verset
Lc. 5,29
Et fecit ei convivium magnum Levi in domo sua et erat turba26
multa publicanorum et aliorum qui cum illis erant discumbentes.
26 turba Li448
Rusch Weber
] tuba
Li448@
Numérotation du verset
Lc. 5,30
Et murmurabant
Pharisei
et scribe eorum27
27 eorum
Rusch
Weber]
om.
Catena
dicentes ad discipulos eius: Quare cum publicanis et peccatoribus manducatis et bibitis?
Numérotation du verset
Lc. 5,31
Et respondens Iesus dixit ad illos: Non egent
qui sani sunt medico28
28 qui sani sunt - medico
Rusch Weber
]
inv. Catena
sed qui male habent.
Numérotation du verset
Lc. 5,32
Non enim29 veni vocare iustos
29 enim Catena
Rusch
]
om.
Weber
sed peccatores
in
penitentiam.
Numérotation du verset
Lc. 5,33
At illi dixerunt ad eum: Quare discipuli Ioannis ieiunant frequenter
et observationes30
30 observationes
Catena Rusch
] obsecrationes
Weber
faciunt similiter et Phariseorum tui autem comedunt31
31 comedunt
Rusch
] edunt
Catena Weber
et bibunt?
Numérotation du verset
Lc. 5,34
Quibus ipse ait: Numquid potestis
filios sponsi dum cum illis est sponsus facere ieiunare?
Numérotation du verset
Lc. 5,35
Venient autem dies et cum ablatus fuerit ab illis sponsus tunc
ieiunabunt in illis diebus.
Numérotation du verset
Lc. 5,36
Dicebat autem et similitudinem ad illos:
Quia nemo commissuram
a vestimento novo
immittit in vestimentum vetus, alioquin
et novum rumpet32
32 rumpet
Rusch
] rumpit
Li448@ Weber
et veteri non conveniet33
33 conveniet
Rusch
] convenit
Li448@ Weber
commissura
a novo.
Numérotation du verset
Lc. 5,37
Et nemo mittit vinum novum
in utres veteres, alioquin rumpet34 vinum novum utres et ipsum effundetur et utres peribunt
34 rumpet
Rusch Weber
] rumpit
Li448@
, rup.
Li448
Numérotation du verset
Lc. 5,38
sed vinum novum35 in utres novos mittendum est
35 vinum novum
Rusch Weber
] inv.
Catena
et utraque conservantur
Numérotation du verset
Lc. 5,39
et nemo bibens vetus statim vult novum.
Dicit enim vetus melius est.
Capitulum 5
Numérotation du verset
Lc. 5,1
Factum est autem,
marg.|
FACTUM
EST
AUTEM. Nec tempore, nec loco turba a studio sanandi cohibetur, vesper incumbit et tamen sequitur,
stagnum
occurrit et turba urget et ideo ascendit
in navim
Petri.
cum turbe irruerent in eum,
interl.|
conventus turbarum fidem designat populorum
ut audirent verbum Dei et ipse
interl.|
qui magna fecit in terra transit ad mare ut et ibi faciat et Dominus maris terreque appareat
stabat secus1 stagnum
1 secus Li448
Rusch Weber
] iuxta
Li448@
marg.|
SECUS
STAGNUM. BEDA. Stagnum presens seculum designat. Dominus autem iam non in stagno quasi iam non in carne passibili, sed secus stagnum, quia in ea carne in qua passus est stabilitatem perpetue quietis adiit.
Genesareth.
interl.|
legem
marg.|
GENESARETH. A proprietate loci quasi generans auram, quia crispantibus aquis de se auram emittit.
Numérotation du verset
Lc. 5,2
Et vidit duas naves
marg.|
VIDIT
DUAS
NAVES. BEDA. Due naves: circumcisio et preputium quas {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 999ra ; facsim., p. 157a} videt, quia in utroque populo"novit qui sunt eius"a quorum corda a fluctibus seculi ad future vite tranquillitatem, quasi ad litus misericorditer videndo provehit.
a Cf. 2Tim. 2, 19: « Sed firmum fundamentum Dei stat, habens signaculum hoc: cognovit Dominus qui sunt eius et discedat ab iniquitate omnis qui nominat nomen Domini ».
{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 999ra ; facsim., p. 157a} stantes secus stagnum
interl.|
legem
piscatores autem
marg.|
PISCATORES. Doctores Ecclesie retibus fidei comprehensos et de profundo ad lumen elatos terre viventium quasi litori pisces ingerunt.
descenderant
interl.|
a navi in litus
et lavabant retia.
marg.|
LAVABANT
RETIA. Lota retia plicat qui intermisso predicandi officio quod alios docuit ipse implere satagit.
Numérotation du verset
Lc. 5,3
Ascendens autem in unam navim que erat Simonis
marg.|
QUE
ERAT
SIMONIS. Navis Simonis: primitiva Ecclesia circumcisionis, de cuius auctoritate docet gentes usque hodie. Que bene una quia: «Multitudinis credentium erat cor unum et anima una»b.
b Act. 4, 32.
marg.|
Hec navis apud Mattheum, fluctuat, in quo attenditur principium Ecclesie, quando trepidantibus discipulis Christus adhuc dormit, quando Petrus suis meritis firmus, alienis turbatur, quando Iudas proditor adhuc est immixtus. Lucas dicit piscibus repleri, quia ad finem Ecclesie respexit, ubi fructus exuberat, ubi perfectis in fide Christus vigilat, ubi perfidia proditoris cessat, ubi perfecta dilectio.
rogavit eum a terra reducere pusillum
interl.|
ab amore terrenorum
marg.|
ROGAVIT
EUM. BEDA. Quia primo rogat navim a terra reduci
pusillum
, significat vel temperate utendum verbo ad turbas ut nec terrena eis precipiantur, nec a terrenis in profunda sacramentorum recedant, ut ea penitus non intelligant. Vel prius in proximis regionibus gentibus predicandum. Sed dum dicitur Petro:
duc in altum
ad remotiores gentes quibus postea predicatum est pertinet.
et sedens docebat de navicula turbas.
Numérotation du verset
Lc. 5,4
Ut cessavit autem2 loqui dixit ad Simonem: Duc in altum
2 cessavit autem
Rusch Weber
] inv.
Catena
interl.|
ad Christum ascendentem in altum
marg.|
DUC
IN
ALTUM etc. AMBROSIUS. Etsi aliis imperatur ut laxent retia, soli Petro dicitur:
Duc in altum
, id est in profundum disputationum, ut quando de eterna Verbi generatione disseritur que non visu sed sola fide attingitur, vel quando de virtute resurrectionis, vel de Spiritus sancti profluentibus donis instruitur Ecclesia et armatur.
et laxate retia vestra in capturam.
interl.|
quia boni et gentiles parati erant accipere legem
marg.|
LAXATE
RETIA. BEDA.
Retia
sunt verborum complexiones et quasi quidam orationis sinus et disputationum recessus qui quos capiunt non amittunt, unde et retia quasi retinentia sunt vocata que captos non perimunt sed reservant.
Numérotation du verset
Lc. 5,5
Et respondens Simon
interl.|
sicut humilis
dixit illi: Preceptor, per totam noctem laborantes nihil cepimus,
interl.|
per veterem legem laborantes nullum duximus ad vitam
in verbo autem tuo laxabo rete.
marg.|
IN
VERBO
AUTEM
TUO. BEDA. Nisi in verbo gratie laxata fuerint instrumenta disputationum, frustra predicator vocis sue iaculum mittit, quia fides populorum non in sapientia verbi compositi, sed divine vocationis munere provenit. O vacua presumptio, o humilitas fructuosa. Qui nihil ante ceperant, magnam in verbo concludunt multitudinem. Rumpitur rete pro multitudine piscium, quia modo cum electis tot reprobi intrant qui ipsam Ecclesiam heresibus scindant. Rumpitur rete sed non labitur piscis, quia Dominus suos servat etiam inter persequentium scandala.
Numérotation du verset
Lc. 5,6
Et cum hoc fecissent concluserunt piscium multitudinem copiosam,
interl.|
pisces sunt qui hanc vitam enavigant
rumpebatur autem rete eorum.
interl.|
MORALITER. Rumpitur qui divitias et paupertates non sustinet
marg.|
RUMPEBATUR. In Ecclesia circumcisionis rumpitur rete, quia non tot intrant de Iudeis, quot apud Deum ad vitam erant preordinati. Alia ergo navis, id est Ecclesia de gentibus succedit que electos ad salutem colligit. Qui non intrant nisi rupto rete, quia ante Iudas proditor, ante Simon magus, ante Ananias et Saphira, ante multi quos Ioannes Antichristos vocat abierunt retrorsum, quam Paulo vel Barnabe committatur apostolatus gentium.
Numérotation du verset
Lc. 5,7
Et annuerunt sociis qui erant in alia navi ut venirent et adiuvarent eos et venerunt et impleverunt ambas naviculas
interl.|
quia Ecclesiam et Synagogam convertit
ita ut3 mergerentur.
3 ut
CorS1
(al. sic, G. non hab.
pene
)
Cor3
(grec. littera non habet
pene
)
Rusch Weber
] + pene
Catena
Numérotation du verset
Lc. 5,8
Quod cum videret Simon Petrus procidit ad genua Iesu dicens {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 999rb ; facsim., p. 157b}: Exi a me, Domine, quia homo peccator sum4.
4 Domine –quia ... sum
Rusch
]
inv. Catena Weber
marg.|
{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 999rb ; facsim., p. 157b}
ET
IMPLEVERUNT. BEDA. Hec impletio usque in finem seculi crescit. Sed implete merguntur, id est in submersione premuntur, non tamen periclitantur sic ut mergantur. Mergi enim est homines ad pravitatem seculi de qua elati fuerant redire. Quales etiam Petrus adhuc in infirmitate positus hoc loco demonstrat. Unde sequitur:
Quod cum vidisset
5
Simon Petrus
etc., quia carnales in Ecclesia spiritualibus rectoribus in quibus persona Christi eminet honorem quidem exterius deferunt et specietenus humiliantur sub illis. Sed tamen moribus non voce contradicunt et nolunt ab illis gubernari quorum vita et predicatio ipsorum contraria est voluntati.
5 vidisset]
sic Rusch
Numérotation du verset
Lc. 5,9
Stupor enim circumdederat eum et omnes qui cum illo erant in captura piscium quam ceperant.
marg.|
STUPOR
ENIM. Excusat Petrum, non studio malitie sed ex humano defectu hoc dixisse. Admirabatur autem divina dona et quo plus meruerat, hoc presumebat minus. Et talis humilitas meretur piam domini consolationem.
Numérotation du verset
Lc. 5,10
Similiter autem
interl.|
circumdederat stupor
Iacobum et Ioannem filios Zebedei qui erant socii Simonis. Et ait ad Simonem Iesus: Noli timere,
marg.|
NOLI
TIMERE etc. BEDA. Non recedit, sed ad litus producit et vivificandi potestatem tribuit. In quo significatur quod spirituales viri etsi peccatis turbarum commoti, non tamen debent habere voluntatem dimittendi ecclesiasticum munus, ut securius et tranquillius vivant. Nemo de sue conscientia culpe tremens, vel de aliorum innocentia stupens sanctitatis iter formidet aggredi.
ex hoc iam homines eris capiens.
interl.|
nondum eligitur in apostolatum sed predicitur quod aliquando sit eligendus
marg.|
EX
HOC
IAM
HOMINES
ERIS. BEDA. Hoc ad ipsum Petrum specialiter pertinet cui exponitur quid captura significet piscium. Sed sicut tunc per retia pisces, sic per verba aliquando capiet homines, in quo Petro est typus totius Ecclesie.
Numérotation du verset
Lc. 5,11
Et subductis ad terram navibus,
interl.|
quia adhuc habent voluntatem redeundi
relictis omnibus secuti sunt
marg.|
RELICTIS
OMNIBUS. BEDA.
MYSTICE. Finem seculi significat quo ab huius mundi salo qui Christo inheserint, penitus sunt recessuri.
eum6.
6 eum Catena
Rusch
] illum Weber
interl.|
vel:
illum
Numérotation du verset
Lc. 5,12
Et factum est cum esset in una civitate7
7 civitate
Rusch
] civitatum
Catena Weber
interl.|
vel:
civitatum
interl.|
vel venisset in unam civitatem
marg.|
IN
UNA
CIVITATUM. Hic duo adventus in Capharnaum notantur. Primus incarcerato Ioanne quando fecit continue illa tria miracula. Secundus quando descendit de monte electis apostolis quando fit istud miraculum de leproso.
et ecce vir plenus lepra
marg.|
VIR
PLENUS. AMBROSIUS. BEDA. Quarto signo ex quo in Capharnaum venit iste sanatur. Nam sicut quartum diem sole illuminavit et clariorem ceteris fecit diebus cum illucescerent elementa mundi, sic et hoc clarius opus debet existinari. Secundum Mattheum post Novum Testamentum in monte datum, hic primus a Domino sanatus inducitur, ut ille qui excludebatur a lege, purgari se Domini potestate presumens, non ex lege sed supra legem esse gratiam indicaret, qua leprosi maculam posset abluere.
et videns Iesum et procidens in faciem rogavit eum
marg.|
ET
PROCIDENS. Sicut humilis et vite sue maculas erubescens et confessionem verecundia non reprimens, sed detecto vulnere remedium querens.
dicens: Domine, si vis potes me mundare
interl.|
eo genere sanat quo obsecratur:
Si vis potes me mundare
interl.|
BEDA. AMBROSIUS. Voluntati postestatem tribuit nec quasi incredulus dubitat sed sue colluvionis conscius non presumit.
marg.|
SI
VIS
POTES. AMBROSIUS. BEDA. Sicut in Domino potestatis auctoritas, ita in isto fidei constantia declaratur.
interl.|
BEDA. Non quod sine tactu sanare non posset sed ut indicet se non subiectum esse legi.
Numérotation du verset
Lc. 5,13
et extendens8 manum9 tetigit eum10
8 extendens
Rusch Weber
] + Ihesus
Catena
9 manum
Rusch Weber
] manus
Li448@
10 eum
Rusch
] illum Catena Weber
interl.|
in hoc humilitas
marg.|
TETIGIT. Propter humilitatem, ut nos doceret nullum spernere pro aliqua corporis maculatione. Tangit non dedignatus, imperat non diffisus, adhibet operis testimonium.
Volo
dicit propter Photinum, imperat propter Arium, tangit propter Manicheum.
marg.|
B<eda>.
Tetigit
non quin sine tactu sanare posset, sed ut indicet se non subiectum legi esse, sed dominum legis ostendens qui non timet contagium.
dicens: Volo
interl.|
in hoc pietas
mundare
interl.|
in hoc maiestatis potentia
et confestim
interl.|
"Quia dixit et facta sunt"c
c Ps. 32, 9. Cf. Ps. 148, 5: « Laudate eum, celi celorum ; et aque omnes quae super celos sunt, laudent nomen Domini. Quia ipse dixit, et facta sunt ; ipse mandavit, et creata sunt ».
lepra {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 999va ; facsim., p. 158a} discessit ab illo.
interl.|
AMBROSIUS. Nihil medium inter preceptum et opus quia in precepto est opus
marg.|
ET
CONFESTIM
LEPRA etc. AMBROSIUS. Super hunc locum: Vides quod dubitari non potest {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 999va ; facsim., p. 158a} quia voluntas Dei potestas est.
marg.|
BEDA. Ubi leprosus mundatur non exprimitur locus, ut ostendatur non unus populus alicuius civitatis specialis, sed omnim populos fuisse sanatos.
marg.|
BEDA.
TYPICE. Leprosus genus humanum significat, plenum lepra quod extenta manu, id est verbo Dei humanam contingente naturam a prisci erroris varietate mundatur, ut diu abominabiles et sequestrati iam queant templo reddi: «Templum Dei sanctum est quod estis vos»d. Et sacerdoti offerri, de quo diciture: «Tu es sacerdos in eternum secundum ordinem Melchisedech». Et offerant pro emundationef:"Corpora sua, hostiam vivam, sanctam, Deo placentem".
d 1Cor. 3, 17.
e Ps. 109, 4.
f Rm. 12, 1: « Obsecro itaque vos fratres per misericordiam Dei, ut exhibeatis corpora vestra hostiam viventem, sanctam, Deo placentem, rationabile obsequium vestrum ».
Numérotation du verset
Lc. 5,14
Et ipse11 precepit illi ut nemini diceret
11 ipse
Rusch
Weber]
om.
Catena
interl.|
non erat necesse ut sermone iactaret quod corpore preferebat
marg.|
PRECEPIT
ILLI
UT. BEDA. Taceri iubet, nec taceri potest. Non quod aliquid voluerit et non potuerit, sed dat exemplum ut sui in magnis que faciunt latere velint, sed ut pro sint aliis prodantur inviti.
marg.|
HILARIUS. Docet non vulganda nostra beneficia, sed premenda ut non solum a mercede abstineamus pecunie, sed etiam gratie. Iactantia vitata facit ne lepra possit transire in medicum. Ideo etiam imperatur silentium, quia meliores putabat qui fide magis spontanea quam qui speratis beneficiis credidissent.
sed: Vade ostende te sacerdoti
interl.|
mittit ad sacerdotes propter humilitatem et ut videntes credant ei vel non credentes inexcusabiles sint
marg.|
OSTENDE
TE
SACERDOTI. BEDA. Ut intelligeret sacerdos non legis ordine, sed gratia Dei curatum.
Offer
: non solvit legem sed implet qui secundum legem gradiens. supra legem sanare eos quos remedia legis non sanaverant videtur. Sicut precepit Moyses. Lex spiritualis est, ideo videtur sacrificium spirituale mandasse, ut sit in testimonium illis, si Deo credant, si impietatis lepra discedat.
et offer
interl.|
non debent auferri signa priusquam veniant significata
pro emundatione tua sicut precepit Moyses in testimonium illis.
interl.|
pro emundatione offerebant tortam panis turtures duos et sextarium olei
Numérotation du verset
Lc. 5,15
Perambulabat autem magis sermo
interl.|
sanitatis et doctrine
de illo et conveniebant turbe multe ut audirent et curarentur ab infirmitatibus suis,
marg.|
ET
CONVENIEBANT
TURBE etc. BEDA.
Sanatio unius multas ad Dominum cogit turbas. Ut enim ipse exterius et interius12 se sanatum doceret perceptum13 beneficium etiam iussus non tacet. Sed ut Marcus ait evangelico14 functus officio: «Mox egressus cepit predicare et diffamare sermonem, ita ut non posset15 manifeste in civitatem introire, sed foris in desertis locis esse et conveniebant ad eum undique»g.A
h
g Mc. 1, 45.
h
¶Fons :
Beda Venerabilis,
In Lc., lib. 2, c. 5, CCSL 120, lin. 720 sqq.: « Vnius perfecta saluatio
multas ad dominum cogit turbas. Vt enim ipse se exterius interius que doceret esse sanatum nequaquam perceptum beneficium uel ab ipso a quo acceperat iussus tacet. Quin potius ut marcus narrat euangelistae
functus officio mox egressus coepit praedicare et diffamare sermonem ita ut iam non posset manifeste in ciuitatem introire sed foris in desertis locis esse, et conueniebant ad eum undique. Vnde merito quaeritur quidnam sit quod dominus non nulla quae gessit abscondi iussit et nec ad horam potuerunt abscondi».
A
¶Codd. : Cas574 Rusch
12 exterius et interius]
inv. Rusch
13 preceptum] perceptum
Cas574
14 evangelico] evangeliste
Cas574
15 posset] + Christus
Cas574
Numérotation du verset
Lc. 5,16
ipse autem secedebat in desertum16
16 desertum
Li448@ Rusch
] deserto
Weber
et orabat.
marg.|
ET
ORABAT etc. Quando orat theoricam vitam, quando sanat activam informat.
marg.|
BEDA. Sanat ut Deus, orat ut homo. In urbe miracula facit, in deserto orat ut et active et contemplative documenta monstret, ne quis pro cura proximi amorem Dei, vel pro amore Dei quamvis sit superior curam dimittat proximi.
marg.|
In desertum secedit et orat qui exsurgentem strepitum vitiorum premit, et quoddam sibi cum Domino intra se desertum querit, ut cum illo exteriore tumultu cessante per interna desideria silenter loquatur.
Numérotation du verset
Lc. 5,17
Et factum est in una dierum et ipse17 sedebat docens
17 ipse
Rusch Weber
] Ihesus
Catena
marg.|
ET
FACTUM
EST etc. BEDA. Ubi sedens docuerit Lucas breviandi gratia preteriit. Sed Mattheus: 'In civitate sua', Marcus 'In Capharnaum' hoc eum fecisse testatur. Sed civitas Christi dicitur Galilea, in qua erat Nazareth et Capharnaum, ad distinctionem regionis transmarine Gerasenorum de qua transfretando venerat Galileam, sicut Mattheus scribit. Vel ipsa Capharnaum civitas Christi est, quam non nascendo, sed virtutibus illustrando suam fecerat.
et erant Pharisei sedentes et legis doctores qui venerant ex omni castello Galilee et Iudee et Hierusalem et virtus Domini erat18 ad sanandum eos.
18 Domini erat Li448
Rusch
] inv.
Li448@ Weber
marg.|
ET
ERANT
PHARISEI etc. AMBROSIUS. Inter ceterorum remedia debilium, convenientibus ex omni parte doctoribus hec paralytici sanatio describitur, ut magna et magne rei significativa. Unde orasse premittitur non propter suffragium, sed propter dandum exemplum, in quo docetur unusquisque eger petende salutis precatores adhibere, per quos vite nostre compago {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 999vb ; facsim., p. 158b} resoluta, actuumque nostrorum clauda vestigia verbi celestis remedio reformentur.
Numérotation du verset
Lc. 5,18
{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 999vb ; facsim., p. 158b} Et ecce viri portantes in lecto hominem qui erat paralyticus
marg.|
VIRI
PORTANTES
IN
LECTO
HOMINEM etc. Allegorice: id est erigentes ad superiora animum hominum, quamvis exterioris hominis debilitate torpentem, quorum rursus adminiculis et attollere et humiliare se facilius ante Iesum locetur, dominico dignus videri aspectu. Humilitatem enim respicit Deus.
et querebant eum inferre et ponere ante eum.
Numérotation du verset
Lc. 5,19
Et non invenientes qua parte illum19 inferrent pre turba ascenderunt supra tectum
19 illum
Rusch Weber
] eum
Catena
marg.|
ET
QUEREBANT
EUM etc. BEDA. Desiderant offerre, sed turba inter posita recluduntur, quia sepe anima post infirmi corporis desidiam ad Deum respiciens et divina gratia innovari desiderans, pristine conversationis obstaculo retardatur. Sepe dum cum Deo in orationibus colloquitur, turba cogitationum interueniens aciem mentis ne Christus videatur intercludit. Sed non est exterius in infimis ubi turbe tumultuantur remanendum, sed tectum domus in qua Christus docet ascendendum, id est sacre Scripture sublimitas est appetenda et lex Dei nocte dieque meditanda, quia in custodiendo sermones Dei corrigit iunior viam suam. Et patefacto tecto, id est reseratis Scripturis, eger submittitur, quia ad Christi humilitatem fidei pietate descenditur et ad Christi notitiam venitur.
et20 per tegulas
20 et Catena
Rusch
]
om.
Weber
marg.|
ET
PER
TEGULAS. BEDA. Domus Iesu tegulis tecta describitur quia sub contemptibili litterarum velamine, si assit doctor qui reseret divina spiritualis gratie virtus invenitur. Quia cum lecto deponitur significat ab homine adhuc in ista carne constituto Christum debere cognosci.
submiserunt eum21 cum lecto in medium ante Iesum
21 eum
Rusch
] illum Catena Weber
interl.|
divinitatem cognitam
Numérotation du verset
Lc. 5,20
quorum fidem
interl.|
non paralytici qui sensu carebat
marg.|
QUORUM
FIDEM. BEDA. Multum valet fides propria cuiusque, cum per alienam fidem homo interius et exterius fit salvatus.
ut vidit dixit: Homo, remittuntur tibi peccata tua.
marg.|
BEDA. Hec curatio paralytici significat salvationem anime suspirantis ad Deum de diuturna illecebra carnalis inertie que indiget bonis doctoribus qui eam sublevent et Christo offerant et pro ea intercedant. Qui apud Marcum quatuor fuisse leguntur, propter quatuor evangeliorum libros. seu propter quatuor virtutes quibus ad promerendam sospitatem mentis fiducia erigitur que sunt prudentia, fortitudo, temperantia, iustitia.
marg.|
HOMO
REMITTUNTUR etc. Tu homo peccator, ego Deus qui peccata remitto, qui aliorum merito tibi peccata relaxo. Qui ergo peccatis gravatur, adhibeat Ecclesiam que pro eo precetur.
marg.|
Quia pro culpa anime etiam corpus infirmabatur, ideo sanaturus corpus prius <quam> sanat animam.
Numérotation du verset
Lc. 5,21
Et ceperunt cogitare scribe et Pharisei dicentes: Quis est hic qui loquitur blasphemias22? Quis potest dimittere peccata23 nisi solus Deus?
22 blasphemias
Rusch Weber
] blasphemiam
Catena
23 dimittere peccata
Rusch Weber
]
inv. Catena
marg.|
QUIS
POTEST
DIMITTERE etc. Nemo dimittit peccata nisi Deus qui per eos quoque dimittit quibus potestatem dimittendi dedit. Cum ergo Christus dimittat vere Deus probatur. Verum testimonium Deo reddunt, sed personam Christi negando falluntur. Perfidia enim confiteri potest credere non potest. Itaque testimonium non deest divinitati, fides deest saluti. Deus autem volens salvos facere peccatores et occultorum cognitione se Deum esse demonstrat et admiratione factorum illis respondens:
Quid cogitatis mala in cordibus vestris
?i Eadem maiestate et potentia qua cogitationes vestras intueor, possum hominibus delicta dimittere. Ex vobis intelligite quid paralyticus consequatur. Sed quia spiritualem gratiam non cognoscitis, nec creditis quod interius factum est, probetur signo visibili quod non minoris constet esse potentie, ut in filio hominis latentem cognoscatis potentiam maiestatis qua potest peccata dimittere ut Deus.
i Lc. 5, 22.
Numérotation du verset
Lc. 5,22
Ut autem cognovit24 Iesus cogitationes eorum respondens dixit ad illos: Quid cogitatis in cordibus vestris?
24 autem cognovit
Rusch
]
inv. Weber
marg.|
UT
AUTEM
COGNOVIT etc. AMBROSIUS. Magnus sacerdos lepram videbat in cordibus Iudeorum et peiores ostendit illo leproso cui purgato iussit se offerre sacerdoti. {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 1000ra ; facsim., p. 159a} Sed hos summus sacerdos repudiat, ne alios quoque eorum lepra contaminet.
Numérotation du verset
Lc. 5,23
Quid est facilius {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 1000ra ; facsim., p. 159a} dicere
interl.|
dicto facere
dimittuntur tibi peccata
interl.|
quod solus novi qui dimitto
an dicere surge et ambula?
interl.|
quod vos etiam videre potestis
interl.|
innuit resurrectionem omnium
Numérotation du verset
Lc. 5,24
Ut autem sciatis quia Filius hominis habet potestatem25 in terra dimittendi26 peccata
25 habet potestatem
Rusch
]
inv. Li448@ Weber
26 dimittendi
Rusch Catena
] dimittere
Weber
interl.|
quia idem est filius hominis et Deus
ait paralytico: Tibi dico surge, tolle lectum27 tuum
27 lectum ΩJ
Rusch Weber
] grabatum
Catena
interl.|
ut quod fuit testimonium infirmitatis sit probatio sanitatis
marg.|
TIBI
DICO
SURGE. BEDA. Surgere est animam a carnalibus desideriis abstrahere.
Lectum
tollere, carnem a terrenis desideriis ad voluntatem spiritus attollere. Domum ire, ad paradisum redire vel ad internam sui custodiam, ne iterum peccet.
marg.|
Ecce per remissionem pene, remissionem culpe intellige.
et vade in domum tuam.
interl.|
ne christiana fide curatus moreris in perfidia Iudeorum
Numérotation du verset
Lc. 5,25
Et confestim surgens
interl.|
BEDA. Magna virtus ubi sine mora salus imperium commitatur, unde merito qui aderant relictis blasphemiis stupentes ad laudem convertuntur tante maiestatis
coram eis28
28 eis
Rusch
] illis Catena Weber
interl.|
vel illis
tulit lectum29 in quo iacebat et abiit in domum suam magnificans Deum.
29 lectum
CorS1
(alii sic hab. sed G non hab.) ΩJ
Catena Rusch
]
om. CorS1
(G. non hab.)
Cor3
(Glossa ! non habet)
Weber
Numérotation du verset
Lc. 5,26
Et stupor apprehendit omnes et magnificabant Deum. Et repleti sunt timore dicentes: Quia vidimus mirabilia hodie.
marg.|
ET
STUPOR. AMBROSIUS. Spectant surgentem increduli, mirantur abeuntem et divini operis miracula malunt timere quam credere. Nam si crederent non timerent, sed diligerent: «Perfecta enim dilectio foras mittit timorem»j.
j 1Io. 4, 18.
Numérotation du verset
Lc. 5,27
Et post hec exiit et vidit
interl.|
non tam corporeo quam miserantis intuitu
publicanum nomine Levi
interl.|
Levi additus vel assumptus, quia divina eum electio assumpsit et in numero apostolorum addidit
marg.|
LEVI. BEDA. Idem Levi qui et Mattheus. Sed Lucas et Marcus propter honorem evangeliste nomen vulgatum tacent. Mattheus autem in sermonis principio, accusator sui factus Mattheum se publicanum nominat, ne quis a salute desperet pro immanitate peccatorum cum ipse de publicano in apostolum, de teloneario30 in evangelistam sit mutatus.
30 teloneario]
scrips.,
theloneario
Rusch
marg.|
BEDA. AMBROSIUS. Reliquit propria qui rapiebat aliena. Nec solum lucra reliquit vectigalium, sed et periculum contemnit, quod poterat venire a principibus seculi, quia rationnes vectigalium incompositas reliquerit. Et quia in nullo prorsus huius vite respectum vel cogitationem sibi reservavit, dominicorum talentorum fidelis dispensator esse meruit.
marg.|
BEDA. Per Matthei electionem fides gentium que prius mundanis inhiabant, sed nunc corpus Christi sedula devotione reficiunt exprimitur. Per superbiam Phariseorum insinuatur Iudeorum invidia que de gentium salute torquetur.
sedentem
interl.|
pertinaciter lucris inhiantem
ad teloneum31
31 teloneum
Weber
] theoloneum
Rusch Catena
, telonium
Wordsworth
(
J P
), theloneum Ω
Wordsworth
(X)
interl.|
telos
32 grece: vectigalk
k
Teloneum a τελώνιον (locus in quo sedent publicani), a τελώνης (vectigalium redemptor), unde a τέλος (finis) ; cf.
Henricus
Stephanus
, Thesaurus graecae linguae, t. 3, Parisiis, 1572, col. 1386a
[MM2016].
32 telos]
corr.
, theolos
Rusch
et ait illi: Sequere me.
interl.|
amodo
interl.|
non lucra
interl.|
AMBROSIUS. Non gressu corporis sed mentis affectu
Numérotation du verset
Lc. 5,28
Et relictis omnibus surgens secutus est eum.
interl.|
non levitate ductus sed virtute operum et divina potentia intus operante sequitur tam corpore quam mente
Numérotation du verset
Lc. 5,29
Et fecit ei convivium magnum Levi in domo sua et erat turba33
{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 1000rb ; facsim., p. 159b} multa publicanorum et aliorum qui cum illis erant discumbentes.
33 turba Li448
Rusch Weber
] tuba
Li448@
interl.|
BEDA. Viderant publicanum a peccatis ad meliora conversum locum invenisse penitentie et ob id etiam ipsi non desperant salutem
Numérotation du verset
Lc. 5,30
Et murmurabant
interl.|
vel murmuraverunt
Pharisei
interl.|
de ieiunio gloriantes
et scribe eorum34
34 eorum
Rusch
Weber]
om.
Catena
interl.|
dupliceter errant quia et se iustos putant cum sint superbi et illos reos cum iam peniteant
dicentes ad discipulos eius: Quare cum publicanis et peccatoribus manducatis et bibitis?
marg.|
QUARE
CUM
PUBLICANIS. AMBROSIUS. Omnis questio ex lege que tenax iustitie, non habet misericordiam. Omnes ergo declinaverunt, sed eius austeritatem missus filius Dei gratia euangelica temperavit. Provocat ergo ad penitentiam peccatores, cuius cibus et potus et ambulatio et omnia que gessit saluti serviunt.
marg.|
AMBROSIUS. BEDA. Qui domicilio Christum recipit interno maximis exuberantium pascitur delectationibus voluptatum. Itaque Dominus ingreditur et in eius qui credidit recumbit affectu. Sed rursus accenditur invidia perfidorum et future pene species prefiguratur. Epulantibus enim fidelibus et in regno celorum recumbentibus, perfidia ieiuna torquebitur. Ostenditur etiam quantum intersit inter emulos legis et gratie, quia qui legem sequuntur, mentis famem patientur eternam. Qui vero in interioribus verbum receperint, alimenti celestis et fontis ubertate recreati esurire et sitire non possunt. Et ideo qui animo ieiunant, murmurant dicentes:
Quare cum publicanis
etc. Filii diaboli venenum serpentis diffundunt. Serpens primam vocem emisit dicens Eve quid utique Deus dixitl: «Nolite manducare ex omni ligno»? Hunc imitantur isti.
l Gn. 3, 1.
Numérotation du verset
Lc. 5,31
Et respondens Iesus dixit ad illos: Non egent
interl.|
ideo vos declino quia putatis vos non egere
qui sani sunt medico35
35 qui sani sunt - medico
Rusch Weber
]
inv. Catena
interl.|
qui gratiam non querunt
marg.|
MEDICO. Christus medicus qui, miro medicandi genere, «vulneratus est propter {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 1000rb ; facsim., p. 159b} iniquitates nostras»m. Hoc medicamine serpentis venenum excluditur. Qui hoc medicamento utitur, non remanet ieiunus.
m Is. 53, 5.
sed qui male habent.
interl.|
hos iuvo qui penitendo dant locum gratie
Numérotation du verset
Lc. 5,32
Non enim36 veni vocare iustos
36 enim Catena
Rusch
]
om.
Weber
interl.|
qui iustitie sue confidunt
marg.|
VOCARE
IUSTOS. BEDA. Iustos vocat eo, qui"Dei iustitiam ignorantes et suam volentes constituere, iustitie Dei non sunt subiecti"n, et de lege presumentes gratiam evangelii non querunt. Peccatores qui sua mala attendentes, nec per legem posse iustificari se putantes Christi se gratie penitendo submittunt.
n Cf. Rm. 10, 3: « Ignorantes enim iustitiam Dei, et suam querentes statuere, iustitie Dei non sunt subiecti ».
sed peccatores
interl.|
converti volentes
in
interl.|
vel: ad
penitentiam.
Numérotation du verset
Lc. 5,33
At illi dixerunt ad eum: Quare discipuli Ioannis ieiunant frequenter
interl.|
id est sepe
marg.|
QUARE
DISCIPULI. BEDA. Mattheus dicit ipsos discipulos hoc quesisse. Sed sciendum quia utrique quesierunt.
marg.|
BEDA. Spiritualiter
discipuli Ioannis
et Phariseorum
ieiunant
, quia qui opera legis vel traditiones hominum sequitur, vel qui etiam vocem Christi tantum aure percipit abstinens a bonis ieiuno corde tabescit. Sed qui Christo adheret reficitur, quia carne eius epulatur et sanguine. Ioannes"vinum et siceram non bibit"o quia abstinentia meritum auget, cui nulla est potentia nature. Dominus autem qui peccata potest condonare, cur a peccatoribus declinaret quos abstinentibus poterat facere iustiores? Ieiunat et Christus, ne preceptum declines. Manducat cum peccatoribus, ut gratiam et potestatem intelligas.
o Cf. Lc. 1, 15: « Erit enim magnus coram Domino et vinum et siceram non bibet et Spiritu Sancto replebitur adhuc ex utero matris suae ».
et observationes37
37 observationes
Catena Rusch
] obsecrationes
Weber
interl.|
vel obsecrationes
faciunt similiter et Phariseorum tui autem comedunt38
38 comedunt
Rusch
] edunt
Catena Weber
interl.|
vel edunt
et bibunt?
Numérotation du verset
Lc. 5,34
Quibus ipse ait: Numquid potestis
marg.|
NUMQUID
POTESTIS. BEDA.
MORALITER. Quamdiu sponsus nobiscum est et in letitia sumus, nec ieiunare possumus, nec lugere. Cum autem propter peccata ille recedit, tunc indicendum est ieiunium et recipiendus est luctus.
filios sponsi dum cum illis est sponsus facere ieiunare?
marg.|
FILIOS
SPONSI. BEDA. Sponsus 'Christus', sponsa 'ecclesia'. De hoc sancto connubio apostoli sunt creati per lavacrum regenerationis. Unde Marcus filios nuptiarum eos appellat qui lugere et ieiunare non possunt quamdiu sponsum in thalamo videntp. Et sciunt esse cum sponsa, sed quando transierint nuptie et passionis et resurrectionis tempus advenerit, tunc filii sponsi ieiunabunt, desiderantes iudicis adventum.
p Cf. Mc. 2, 19.
Numérotation du verset
Lc. 5,35
Venient autem dies et cum ablatus fuerit ab illis sponsus tunc
interl.|
in humilitate tribulationis
marg.|
VENIENT
AUTEM. BEDA. Quasi: facturi estis ut lugentes ieiunent, quia estis sponsum occisuri. Hic luctus absentie sponsi, non tantum post mortem sponsi, sed et ante incarnationem illius per totum huius seculi tempus est celebratus, quando desiderabant sancti incarnationem. Post ascensionem vero desiderant sancti adventum iudicis. Neque hic luctus requievit, nisi quamdiu cum discipulis Dominus in carne conversatus est.
ieiunabunt in illis diebus.
interl.|
ab amore mundi non solum a cibis
interl.|
in humilitate tribulationis
marg.|
TUNC
IEIUNABUNT. De utroque ieiunio quod est in tribulatione vel gaudio respondet. 'Cum ablatus erit sponsus' tunc erunt in merore et luctu, donec per Spiritum sanctum consolatio tribuatur, quo dono percepto, ieiunium quod fit per letitiam iam renovati in vitam spiritualem celebrabunt. Et hic prius agit de ieiunio quod pertinet ad humilitatem tribulationis. Illud autem quod ad gaudium mentis pertinet, quando mens ad spiritualia suspenditur et ideo a cibis corporeis alienatur, {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 1000va ; facsim., p. 160a} sequentibus similitudibus significat, ostendens quod carnalibus et ob hoc adhuc veterem sensum trahentibus hoc genus ieiunii non congruit.
Numérotation du verset
Lc. 5,36
Dicebat autem et similitudinem ad illos:
interl.|
quare nondum conveniat apostolis ieiunium
{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 1000va ; facsim., p. 160a} Quia nemo commissuram
interl.|
particulam
interl.|
ablatam
a vestimento novo
interl.|
a ieiunio vitiorum
immittit in vestimentum vetus, alioquin
interl.|
quia incipit displicere etsi ante placuerit
marg.|
IN
VESTIMENTUM
VETUS. BEDA. Veteri vestimento comparantur discipuli qui adhuc sunt vetus homo. Quibus novus pannus, id est aliqua particula nove vite non debet immitti. Quod si fit etiam ipsa nova vestis, id est doctrina nove vite quodammodo scinditur, cuius particula que ad ieiunium ciborum valet. importune traditur, cum illa doceat generale ieiunium, non a concupiscentia ciborum tantum, sed ab omni letitia temporalium delectationum. Cuius generalis ieiunii illa pars que ad cibos pertinet, non debet impartiri hominibus adhuc veteri consuetudine deditis, quia et illic videtur quasi scissio fieri. Et ipsi vetustati non convenit, quia timendum est ne per nimiam austeritatem etiam fidem quam habebant amittant, quia non deberet misceri actus veteris et novi hominis. Non enim placet sponso discolor vestis. Unde Apostolusq:"Exuite veterem hominem cum actibus et induite novum cum suis actibus".
q Col. 3, 9-10: «Nolite mentiri invicem, expoliantes vos veterem hominem cum actibus suis, et induentes novum eum, qui renovatur in agnitionem secundum imaginem eius qui creavit illum ».
et novum rumpet39
39 rumpet
Rusch
] rumpit
Li448@ Weber
interl.|
vel <rump>it
et veteri non conveniet40
40 conveniet
Rusch
] convenit
Li448@ Weber
interl.|
vel <conve>nit
commissura
interl.|
ablata
a novo.
interl.|
vite nove mysteria non sunt committenda mentibus nondum innovatis
Numérotation du verset
Lc. 5,37
Et nemo mittit vinum novum
marg.|
VINUM
NOVUM. Vino intus reficimur, veste foris tegimur. Vestis ergo sunt bona opera que foris agimus, quibus coram hominibus lucemus. Vinum fervor fidei, spei et caritatis, quo in conspectu Dei in novitate sensus intus reformamur.r
r
¶Fons :
Beda Venerabilis,
In Mc., lib. 1, c. 2, CCSL 120, lin. 955-959 sqq.: « Quod si quaerit aliquis quid inter uinum nouum mystice et uestimentum distet nouum, facile patet quia uino
intus reficimur et inebriamur uestimento autem forinsecus induimur. Cum uero utrumque ad significantiam uitae pertinet spiritalis uestimentum profecto opera nostra bona quae
foras
agimus et quibus coram hominibus lucemus insinuat uino autem nouo feruor fidei spei et caritatis quo in conspectu
nostri conditoris
in nouitate sensus nostri intus ipsi reformamur exprimitur ». [MM2020] <potius quam>
Rabanus Maurus
, In Mt., lib. 3, CCCM 174, p. 271.3 sqq. [MM2021]
in utres veteres, alioquin rumpet41 vinum novum utres et ipsum effundetur et utres peribunt
41 rumpet
Rusch Weber
] rumpit
Li448@
, rup.
Li448
interl.|
quod, si fit, nec rudes mentes hoc pati possent et ipsa doctrina nihil prodest et ipse mentes pondere peccatorum suffocantur vel premuntur
marg.|
IN
UTRES
VETERES. BEDA. Veteribus etiam utribus comparantur qui novo vino, id est spiritualibus preceptis facilius dirumpuntur quam contineant. Erunt autem noui utres, cum post ascensionem accepto Spiritu, desiderio consolationis eius orando et sperando innovabuntur. Aliter. Anime nondum innovate, sed in vetustate malitie perseveranti, novorum mysteriorum sacramenta non debent committi. [2] Aliter. Veteres utres sunt scribe et Pharisei. Novus pannus et novum vinum precepta evangelii que non possunt sustinere Iudei, ne maior scissura fiat, cum quibus Galate precepta legis miscebant
in utres veteres novum vinum
. Conveniunt autem apostolis non his qui traditionibus maiorum depravati sinceritatem preceptorum Christi nequeunt custodire. Unde subditur et nemo bibens vetus statim vult novum, quia Iudeis veteris vite salivis imbutis, nove gratie precepta sordebant, quia maiorum traditionibus accumulati, dulcedinem spiritualium verborum percipere non valebant.s
s
¶Fons :
[2]
Hieronymus,
In Mt., lib. 3, CCSL 77, p. 170.859-864: « duo autem exempla posuit uestimenti et utrium ueterum et nouorum. ueteres debemus intellegere scribas et pharisaeos. plagula uestimenti noui et uinum nouum praecepta
euangelica sentienda quae non possunt sustinere iudaei ne maior scissura fiat. tale quid et galatae facere cupiebant ut cum euangelio legis praecepta miscerent et in utribus ueteribus mitterent uinum nouum ». [MM2020]
Numérotation du verset
Lc. 5,38
sed vinum novum42 in utres novos mittendum est
42 vinum novum
Rusch Weber
] inv.
Catena
interl.|
nova mysteria in novatis mentibus committantur
marg.|
SED
VINUM
NOVUM. Fragilitas humane condicionis aperitur cum corpora nostra exuviis defunctorum animalium comparantur. Sed renovatis utribus nova vina conduntur, cum sacramenta que accepimus inviolata servamus. Hos utres si pleni sunt gratia servat, si vacui tinea et erugo consumit. Semper ergo sint pleni.
et utraque conservantur
interl.|
doctrina memorie traditur et mens non est sine fructu
Numérotation du verset
Lc. 5,39
et nemo bibens vetus statim vult novum.
interl.|
vult
enim postea si innovatur quod etiam contigit apostolis
Dicit enim vetus melius est.
Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Lc. Capitulum 5), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 05/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=57&chapitre=57_5)
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Lc. Capitulum 5), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 05/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=57&chapitre=57_5)
Notes :