Glossa ordinaria

Capitulum 7

Numérotation du verset Lc. 7,1 

Cum autem implesset omnia verba sua
in aures plebis
intravit Capharnaum1.
1 Capharnaum ΩS Ed1455 Rusch Weber] in praem. Catena@ (Ber112 La88 Li448 Mt366)
Numérotation du verset Lc. 7,2 

Centurionis autem cuiusdam servus male habens erat moriturus qui illi erat pretiosus2.
2 illi erat preciosus] preciosus erat illi ΩS
Numérotation du verset Lc. 7,3 

Et cum audisset de Iesu misit ad eum seniores Iudeorum, rogans eum ut veniret et salvaret3 servum eius.
3 salvaret Catena (La88 Mt366) ΩS Ed1455 Weber ] sanaret Ber112@ Li448 Li448@ Rusch
Numérotation du verset Lc. 7,4 

At illi cum venissent ad Iesum rogabant4 eum sollicite dicentes ei quia dignus est ut hoc illi prestes.
4 rogabant] rogaverunt Ber112@
Numérotation du verset Lc. 7,5 

Diligit enim gentem nostram et synagogam ipse edificavit nobis.
Numérotation du verset Lc. 7,6 

Iesus autem ibat cum illis.
Et cum iam non longe esset a domo misit ad eum centurio amicos dicens :
Domine, noli vexari5. Non enim sum dignus6 ut7 sub tectum meum intres
5 noli vexari ΩSBer112@ Li448 Rusch Weber] om. Li448@ |
6 sum dignus ΩS Ber112@ Li448 Rusch ] inv. Li448@ Weber |
7 ut] om. Ber112@ |
Numérotation du verset Lc. 7,7 

propter quod et meipsum non sum dignum arbitratus8
8 dignum arbritratus ΩS Catena Ed1455 Weber] inv. Rusch
ut venirem ad te sed dic verbo et sanabitur puer meus.
Numérotation du verset Lc. 7,8 

Nam et ego homo sum9
9 homo sum] inv. Ber112@
sub potestate constitutus, habens sub me milites et dico huic ‘vade’ et vadit et alio ‘veni’ et venit
et servo meo ‘fac hoc’ et facit.
Numérotation du verset Lc. 7,9 

Quo audito Iesus miratus est
et conversus sequentibus se turbis dixit:
Amen dico vobis nec in Israel tantam fidem inveni.
Numérotation du verset Lc. 7,10 

Et reversi
qui missi fuerant domum invenerunt servum qui languerat sanum.
Numérotation du verset Lc. 7,11 

Et factum est deinceps ibat Iesus10 in civitatem
10 Iesus ΩS Ed1455 Catena Rusch ] om. Weber
que vocatur Naim
et ibant cum eo11 discipuli eius et turba copiosa.
11 eo ΩS Ed1455 ] illo Catena (Ber112@ La88 Li448 Mt366) Rusch Weber
Numérotation du verset Lc. 7,12 

Cum autem appropinquaret porte civitatis12
12 civitatis ΩS Ed1455 Catena Ber112@ Rusch ] + et Weber
ecce defunctus efferebatur
filius unicus matris13 sue
13 matris ΩS Ber112@ Li448@ Ed1455 Rusch ] matri Weber
et hec vidua erat
et turba civitatis multa cum illa.
Numérotation du verset Lc. 7,13 

Quam cum vidisset Dominus14 misericordia motus
14 Dominus Ber112@ Ed1455 Rusch Weber] + Ihesus ΩS
super eam15 dixit illi: Noli16 flere.
15 eam ΩS Catena Ber112@ Ed1455 Rusch ] ea Weber |
16 Noli ΩS La88 Rusch Weber cum gr. μὴ κλαῖε] Nolite Catena (cett. codd.) |
Numérotation du verset Lc. 7,14 

Et accessit et tetigit loculum. Hi autem qui portabant steterunt et ait: Adolescens tibi dico surge.
Numérotation du verset Lc. 7,15 

Et resedit17 qui erat mortuus18
17 resedit ΩS Catena Ed1455 Rusch Weber] recedit Li448@* Li448* |
18 erat mortuus] inv. Ber112@ |
et cepit loqui
et dedit illum matri sue.
Numérotation du verset Lc. 7,16 

Accepit autem omnes timor et magnificabant Deum
dicentes: Quia propheta magnus surrexit in nobis et quia Deus visitavit plebem suam.
Numérotation du verset Lc. 7,17 

Et exiit hic sermo in universam Iudeam de eo19 et omnem circa regionem.
19 de eo ΩS Ber112@ Ed1455 Rusch Weber] de illo Li448@, om. Li448
Numérotation du verset Lc. 7,18 

Et nuntiaverunt Ioanni discipuli eius20 de omnibus his.
20 eius] + dicentes ΩS
Numérotation du verset Lc. 7,19 

Et convocavit duos de discipulis suis Ioannes et misit21 ad Iesum22 dicens:
21 misit Ber112@ Ed1455 Rusch Weber] + eos Catena |
22 Iesum Ber112@ Ed1455 Rusch ] Dominum Weber |
Tu es qui venturus es an alium exspectamus?
Numérotation du verset Lc. 7,20 

Cum autem venissent ad eum viri dixerunt: Ioannes Baptista misit nos ad te dicens: Tu es qui venturus es an alium exspectamus?
Numérotation du verset Lc. 7,21 

In ipsa autem hora multos curavit23 a languoribus suis24 et plagis et spiritibus malis et cecis multis donavit visum.
23 multos curavit ΩS Ed1455 ] inv. Catena@ (Ber112 Li448 Mt366) Rusch Weber |
24 suis ΩS Ed1455 ] om. Catena@ (Ber112 Li448 Mt366) Rusch Weber |
Numérotation du verset Lc. 7,22 

Et respondens25 dixit illis:
25 respondens] + Iesus ΩS
Euntes nuntiate26 Ioanni que audistis et vidistis27 quia ceci vident,
26 nuntiate ΩS* Li448 Rusch Weber] renuntiate ΩS² (sec. m.) Ber112@ Li448@ Ed1455 |
27 audistis – et – vidistis ΩS Ed1455 ] inv. ΩJ Ber112@ Rusch Weber , videtis et auditis CorS1 ( G. ) Cor3 (Glosse littera) |
claudi ambulant, leprosi mundantur, surdi audiunt, mortui resurgunt, pauperes evangelizantur
Numérotation du verset Lc. 7,23 

et beatus est quicumque28 non fuerit scandalizatus29 in me.
28 quicumque ΩS Ed1455 Weber ] qui Catena Ber112@ Rusch |
29 fuerit scandalizatus] inv. ΩS |
Numérotation du verset Lc. 7,24 

Et cum discessissent nuntii30 Ioannis cepit dicere de Ioanne31
30 nuntii] discipuli Ber112@ |
31 dicere – de Ioanne] inv. Ed1455 |
ad turbas:
Quid existis in desertum32 videre?
32 desertum] deserto Ber112
Arundinem
vento agitatam33?
33 agitatam ΩS Ber112@ Rusch ] moveri Catena Weber
Numérotation du verset Lc. 7,25 

Sed quid existis videre?
Hominem mollibus vestimentis indutum34?
34 indutum] vestitum Ber112@
Ecce qui in veste pretiosa35 sunt et in36 deliciis
35 veste pretiosa] inv. ΩS |
36 in ΩS Ber112@ Rusch Weber] om. Ed1455 |
in domibus regum sunt.
Numérotation du verset Lc. 7,26 

Sed quid existis videre? Prophetam? Utique dico vobis : ‘Et plus quam prophetam’.
Numérotation du verset Lc. 7,27 

Hic est de quo scriptum esta:
0 Cf. Mal. 3, 1.
Ecce mitto angelum
meum ante faciem tuam
qui preparabit viam tuam ante te.
Numérotation du verset Lc. 7,28 

Dico enim vobis,
Maior inter natos mulierum propheta37 Ioanne Baptista nemo est,
37 propheta ΩS Ber112@ Li448 Ed1455 Rusch Weber] + maior Li448@
qui autem minor est
in regno Dei38 maior est illo.
38 Dei] celorum ΩS Ber112@
Numérotation du verset Lc. 7,29 

Et omnis populus audiens
et publicani
iustificaverunt Deum39 baptizati40 baptismo Ioannis.
39 Deum ] Ihesum ΩS |
40 baptizati] + in Ber112@ |
Numérotation du verset Lc. 7,30 

Pharisei autem et legis periti consilium Dei41 spreverunt
41 cons. Dei] inv. Ber112@ Cas574 | consilium Ber112@ Cas574 Ed1455 Rusch Weber] concilium Catena
in semetipsos
non baptizati ab eo. Ait autem Dominus42.
42 Ait autem Dominus ΩS Ed1455 Rusch ] om. Cas574 Ber112@ Li448@ Weber
Numérotation du verset Lc. 7,31 

Cui ergo similes dicam43 homines
43 dicam] + similes ΩS
generationis huius?
Et cui similes sunt?
Numérotation du verset Lc. 7,32 

Similes sunt pueris sedentibus
in foro
et loquentibus ad invicem
et dicentibus: Cantavimus vobis tibiis et non saltastis, lamentavimus44 et non plorastis.
44 lamentavimus] + vobis Ber112@
Numérotation du verset Lc. 7,33 

Venit enim45 Ioannes Baptista neque manducans panem
45 enim Ber112@ Rusch Weber] autem Ed1455
neque bibens vinum et dicitis demonium habet.
Numérotation du verset Lc. 7,34 

Venit Filius hominis manducans et bibens et dicitis: Ecce homo devorator46 et bibens vinum, amicus publicanorum et peccatorum.
46 devorator] vorator ΩS Ber112@
Numérotation du verset Lc. 7,35 

Et iustificata est sapientia
ab omnibus filiis suis.
Numérotation du verset Lc. 7,36 

Rogabat47 autem illum
47 rogabat ΩS Catena Rusch Weber ] rogavit Tr2260 , rogabant Li448@ *
quidam de Phariseis48
48 de Phariseis Tr2260 ΩS Ed1455 Weber ] Phariseus Ber112@ Catena Rusch
ut manducaret cum illo et ingressus domum Pharisei discubuit49.
49 discubuit ΩS Ber112@ Catena Rusch Weber] dicubuit Tr1214
Numérotation du verset Lc. 7,37 

Et ecce mulier que erat in civitate peccatrix
ut cognovit quod Iesus50 accubuisset51 in domo Pharisei
50 Iesus ΩS Ber112@ Catena Rusch ] om. Tr1083 Tr2260 Ed1455 Weber |
51 accubuisset ΩS Ber112@ Li448@ Rusch ] accu. Li448 , accubuit Ed1455 Weber |
attulit
alabastrum unguenti
Numérotation du verset Lc. 7,38 

et stans retro52 secus pedes eius
52 stans retro ΩS Ber112@ Ed1455 Rusch Weber] plorans CorS1 (G. hab.) Cor3 (greca littera)
lacrimis
cepit rigare pedes eius
et capillis capitis sui
tergebat
et osculabatur pedes eius
et unguento unguebat.
Numérotation du verset Lc. 7,39 

Videns autem Phariseus qui vocaverat eum53
53 vocaverunt eum Ber112@ etc. ] inv. ΩS
ait intra se dicens: Hic si54 esset propheta
54 Hic si Ber112@ etc. ] inv. ΩS
sciret utique que et qualis esset mulier55
55 esset mulier ΩS Rusch ] inv. Tr1214 , est mulier Li448@ Ed1455 , mulier est Ber112@ Li448 , mulier Weber
que tangit56 eum quia peccatrix est.
56 tangit ΩS Li448@ (tang.) Li448@ Ed1455 Rusch Weber] tetigit Tr1083
Numérotation du verset Lc. 7,40 

Et respondens Iesus dixit ad illum:
Simon, habeo tibi aliquid dicere. At ille ait: Magister dic.57
57 dic Cor1 LP ( sic) ΩS Ber112@ ] om. Wordsworth (O) , + Et respondit Iesus ΩS
Numérotation du verset Lc. 7,41 

Duo debitores erant cuidam feneratori. Unus debebat denarios quingentos et58 alius quinquaginta.
58 et ΩS Catena Ber112@ Ed1455 Rusch ] om. Weber Tr2260
Numérotation du verset Lc. 7,42 

Non habentibus59 illis unde redderent donavit utrisque. Quis ergo eum plus diligit60?
59 habentibus] + autem ΩS Ber112@ |
60 diligit ΩS Ber112@ Ed1455 Rusch ] diliğ. Catena , diliget Weber | Quis... diligit] Quis ergo eorum dic plus eum diligit CorS1 (G. vel) Cor3 (greca littera !) |
Numérotation du verset Lc. 7,43 

Respondens61 Simon62 dixit: Estimo quia is cui plus donavit.
61 respondens ΩS Li448@ Ed1455 Rusch Weber] respondit Tr2260 Ber112@ |
62 Simon] + et Ber112@ |
At63 ille dixit64 ei65: Recte iudicasti.
63 At ΩS Ber112@ Ed1455 Rusch Weber] et Tr2260 |
64 dixit Ber112@ etc. ] respondit ΩS |
65 ei] om. Ber112@ |
Numérotation du verset Lc. 7,44 

Et conversus ad mulierem
dixit Simoni:
Vides hanc mulierem?
Intravi in domum tuam
aquam pedibus meis non dedisti, hec autem lacrimis rigavit pedes meos et capillis66 suis tersit67.
66 capillis ΩS Ber112@ Li448@ Ed1455 Rusch Weber] + capitis Tr1083 |
67 capillis suis – tersit] inv. ΩS |
Numérotation du verset Lc. 7,45 

Osculum68 mihi non dedisti, hec autem ex quo intravi69 non cessavit osculari pedes meos.
68 Osculum Ber112@ etc. ] + autem ΩS |
69 intravi ΩS Ber112@ Li448@ Tr1214 Ed1455 ] intravit Rusch Weber |
Numérotation du verset Lc. 7,46 

Oleo caput meum non unxisti, hec autem unguento unxit pedes meos.
Numérotation du verset Lc. 7,47 

Propter quod dico tibi : Remittuntur70 ei peccata multa
70 remittuntur Ber112@ Li448@ Tr1083 Ed1455 Rusch ] remittentur Tr2260 Weber
quoniam dilexit multum. Cui71 autem minus dimittitur minus diligit.
71 Cui Tr1083 Rusch ] Cum Ber112
Numérotation du verset Lc. 7,48 

Dixit autem ad illam72: Remittuntur tibi peccata.
72 illam Ber112@ etc. ] + Iesum ΩS
Numérotation du verset Lc. 7,49 

Et ceperunt qui simul accumbebant dicere intra se:
Quis est hic qui etiam peccata dimittit?
Numérotation du verset Lc. 7,50 

Dixit autem ad mulierem:
Fides73 tua te salvam fecit74.
73 fides Ber112@ Li448@ Ed1455 Rusch Weber] vides Tr2260 |
74 fides ... fecit - vade in pace Ber112@ Catena Ed1455 Rusch Weber] inv. Tr1083 |
Vade in pace.

Capitulum 7

Numérotation du verset Lc. 7,1 
{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 1002vb ; facsim., p. 164b} Cum autem implesset omnia verba sua
interl.| stans in loco campestriA
A ¶Codd. : Ber112 Rusch
marg.| CUM  AUTEM  IMPLESSET. Pulchre ubi precepta complevit, formam docet suorum exequendi preceptorum. Nam statim gentilis centurionis servus Domino sanandus offertur, in quo gentiles qui mundana servitute egri tenebantur, beneficio Dei salvandi exprimuntur.B
B ¶Codd. : Ber112 Rusch
in aures plebis
interl.| ad quam descenderatC
C ¶Codd. : Ber112 Rusch
intravit Capharnaum1.
1 Capharnaum ΩS Ed1455 Rusch Weber] in praem. Catena@ (Ber112 La88 Li448 Mt366)
interl.| de cacumine montisD
D ¶Codd. : Ber112 Rusch
marg.| INTRAVIT. Non ante intravit quam verba terminasset, et si statim post hec verba non intravit. Priusquam enim2 intraret, in ipso intervallo mundatus est leprosus ut Mattheus ponit.E
E ¶Codd. : Ber112 Rusch
2 Priusquam enim] Prius enim quam Ber112
Numérotation du verset Lc. 7,2 
Centurionis autem cuiusdam servus male habens erat moriturus qui illi erat pretiosus3.
3 illi erat preciosus] preciosus erat illi ΩS
interl.| nisi fide precantis Deum et miserentis Christi pietate fuisset vite redditus, in quo notatur4 quod sic inimicos dilexit ut morti eriperet et spem salutis perpetue5 daretF
F ¶Codd. : Ber112 Rusch
4 notatur] notantur Ber112
5 salutis perpetue] inv. Ber112
Numérotation du verset Lc. 7,3 
Et cum audisset de Iesu misit ad eum seniores Iudeorum, rogans eum ut veniret et salvaret6 servum eius.
6 salvaret Catena (La88 Mt366) ΩS Ed1455 Weber ] sanaret Ber112@ Li448 Li448@ Rusch
Numérotation du verset Lc. 7,4 
At illi cum venissent ad Iesum rogabant7 eum sollicite dicentes ei quia dignus est ut hoc illi prestes.
7 rogabant] rogaverunt Ber112@
Numérotation du verset Lc. 7,5 
Diligit enim gentem nostram et synagogam ipse edificavit nobis.
marg.| GENTEM  VESTRAM 8.  MYSTICE. Gentilis populos cuius figuram gestat centurio, non longe habet a domo Iesum9, tametsi sub tecto10 mutare non audet, quia: «Prope timentes eum salutare ipsius»a. Qui11 naturali lege recte utitur, ut12 bona que novit operatur, eo illi qui vere bonus est appropiat. At illis quos errore gentilitatis crimina vinxerant, aptari potest, quod alibi dicitur:"Quidam enim ex his13 de longe venerunt"'b.G
a Ps. 84, 10.
b Cf. Mc. 8, 3: « Et si dimisero eos ieiunos in domum suam, deficient in via ; quidam enim ex eis de longe venerunt ».
G ¶Codd. : Ber112 Rusch
8 Gentem vestram sic Rusch ] om. Ber112
9 Iesum] om. Ber112
10 tecto] tectum Ber112
11 Qui] et praem. Ber112
12 ut] quo Ber112
13 his] eis Ber112
Numérotation du verset Lc. 7,6 
Iesus autem ibat cum illis.
marg.| IESUS  AUTEM  IBAT. Solo verbo potenter curaturus, ad humilitatis{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 1003ra ; facsim., p. 165a} commendationem visitare dignatur languentem, et qui ad sanandum reguli filium ire noluit, ne divitias honorasse videretur, ad servum vadit, ne servilem condicionem sprevisse putaretur. Elucet fides in operibus dum sanat, sed plus operatur humilitas in affectibus dum vadit.H
H ¶Codd. : Ber112 Rusch
Et cum iam non longe esset a domo misit ad eum centurio amicos dicens :
marg.| MISIT  AD  EUM.14 Divina providentia seniores Iudeorum mittuntur et eis presentibus languidus sanatur, ut inexcusabiles sint si credere noluerint.I
I ¶Codd. : Ber112 Rusch
14 Misit ad eum] om. Ber112
marg.| Centurio amicos mittit, ne presentia sua verecundiam Domini15 gravare videretur et officium officio provocasse. Significat autem16 quia nos qui de gentibus credimus ad Deum non ipsi venire possumus, quem in carne videre non possumus, sed fide accedimus17 ad residentem in dextera18 Patris. Gentilis populus quasi centurio stipatur milite virtutum et19 spiritualium perfectione que in centum significatur. Sublimis, nihil terrenum a Domino sibi suisque requirens, sed sola eterne salutis gaudia. Et hi pro servis, id est pro his qui adhuc spiritu servitutis in timore premuntur, Domino supplicant ut eis paulatim ad superiora provectis:"Perfecta dilectio foras mittat timorem"c. J
c Cf. 1Io. 4, 18: « Timor non est in caritate: sed perfecta caritas foras mittit timorem, quoniam timor penam habet: qui autem timet, non est perfectus in caritate ».
J ¶Codd. : Ber112 Rusch
15 verecundiam Domini] inv. Ber112
16 Significat autem] Significante Ber112
17 fide accedimus] om. Rusch
18 dextera] dexteram Ber112
19 et] om. Ber112
marg.| Mattheus dicit centurionem accessisse, quod per fidem intelligendum est. Per fidem enim vere ad Deum acceditur que in centurione a Domino commendatur: Non inveni tantam fidem in Israel . Porro Lucas ordine quo gestum est exequitur ut intelligere cogeremur, quomodo eum accessisse dicit Mattheus.20 K
K ¶Codd. : Ber112 Rusch
20 Mattheus dicit... dicit Mattheus] om. Ber112
Domine, noli vexari21. Non enim sum dignus22 ut23 sub tectum{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 1003ra ; facsim., p. 165a} meum intres
21 noli vexari ΩSBer112@ Li448 Rusch Weber] om. Li448@
22 sum dignus ΩS Ber112@ Li448 Rusch ] inv. Li448@ Weber
23 ut] om. Ber112@
marg.| militari tumore deposito reverentiam sumit ad fidem facilis ad honorificentiam promptusL
L ¶Codd. : Ber112 (marg.) Rusch
Numérotation du verset Lc. 7,7 
propter quod et meipsum non sum dignum arbitratus24
24 dignum arbritratus ΩS Catena Ed1455 Weber] inv. Rusch
marg.| NON  SUM  ARBITRATUS.25 Propter vite gentilis conscientiam, gravari se magis dignatione putavit Domini quam iuvari, nec posse habere hospitem Christum, cuius etsi fide preditus, nondum tamen26 sacramentis imbutus. Sed quia27 quod infirmitas humana non presumit, divina gratia dare novit in figuram gentilis populi, et suam fidem28 nondum catechizatus a Domino laudari et famulum sanari29 promeruit.M
M ¶Codd. : Ber112 Rusch
25 Non sum arbitratus] om. Ber112
26 tamen] + erat Ber112
27 quia] om. Ber112
28 suam fidem] inv. Ber112
29 sanari] salvari Ber112
ut venirem ad te sed dic verbo et sanabitur puer meus.
interl.| magna fides que Dei dicere credit esse facereN d
d <paral.> = Glossa (Lc. 8, 8)
N ¶Codd. : Rusch
Numérotation du verset Lc. 7,8 
Nam et ego homo sum30
30 homo sum] inv. Ber112@
marg.| NAM  ET  EGO etc.31 Si ego homo sub alio possum imperare minoribus, quanto magis tu qui super omnia habens famulantes angelos, potes per eorum ministeria sine corporis presentia dicere infirmitati ut recedat et recedet, et sanitati ut veniat et veniet.O e
e <paral.> = Glossa (Mt. 8, 9)
O ¶Codd. : Ber112 Rusch
31 Nam... etc.] om. Ber112
sub potestate constitutus, habens sub me milites et dico huic ‘vade’ et vadit et alio ‘veni’ et venit
interl.| +secundum antiquosP
P ¶Codd. : Ber112 ; om. Rusch
et servo meo ‘fac hoc’ et facit.
interl.| ita angeli tibi serviunt32 Q f
f <paral.> = Glossa (Mt. 8, 9)
Q ¶Codd. : Ber112 Cas241 Cas574 Rusch
32 serviunt] faciunt Ber112
Numérotation du verset Lc. 7,9 
Quo audito Iesus miratus est
interl.| qui33 suam intelligit maiestatemR
R ¶Codd. : Ber112b Cas241 Rusch
33 qui] quod Cas241
et conversus sequentibus se turbis dixit:
interl.| non ut turbati animi sed docentis nos quos opus est moneri de huiusmodi mirariS
S ¶Codd. : Ber112 Cas241 Rusch
Amen dico vobis nec in Israel tantam fidem inveni.
interl.| +nisi in apostolis et in beata Maria T
T ¶Codd. : Cas241 ; om. Ber112 Rusch
interl.| presentis temporis ; invenit enim in antiquisU
U ¶Codd. : Ber112 Cas241 Rusch
marg.| Etiam34 in isto uno, fides gentium prefertur Israeli.V
V ¶Codd. : Ber112 Cas241 Rusch
34 Etiam] om. Ber112 Cas241
interl.| etsi a prophetis edoctiW
W ¶Codd. : Ber112 Cas241 Rusch
marg.| NEC  IN  ISRAEL.35 Fides istius etiam36 electioribus et Deum videntibus antefertur37. X
X ¶Codd. : Ber112 Cas241 Rusch
35 Nec in Israel] om. Ber112 , + vel preteriti temporis Cas241
36 etiam] om. Ber112
37 antefertur Cas241 ] prefertur Ber112
Numérotation du verset Lc. 7,10 
Et reversi
marg.| ET  REVERSI  SUNT 38. Mattheus planius explicat quod dicente Domino:"Sicut credidisti fiat tibi. Sanatus sit puer"g. Sed mos est beato39 Luce ab aliis plene40 exposita breviare. Vel etiam de industria preterire que breviter41 dicta ab aliis vel omissa sollertius dilucidare.Y
g Cf. Mt. 8, 13.
Y ¶Codd. : Ber112 Tr1083 Rusch
38 Et reversi sunt Rusch ] om. Ber112 Tr1083
39 beato] beati Tr1083
40 plene] plane Rusch
41 breviter] bene Tr1083
qui missi fuerant domum invenerunt servum qui languerat sanum.
marg.| INVENERUT  SERVUM.42 Credente Domino, sanatur servus quia potest meritum Domini43 etiam servis suffragari, non tantum fidei merito sed etiam studio discipline.Z
Z ¶Codd. : Ber112 Cas241 Cas574 Rusch
42 Invenerunt servum] om. Ber112 Cas574
43 meritum Domini] inv. Cas241
Numérotation du verset Lc. 7,11 
Et factum est deinceps ibat Iesus44 in civitatem
44 Iesus ΩS Ed1455 Catena Rusch ] om. Weber
marg.| ET  FACTUM  EST etc.45 Post sanatum infirmum suscitat mortuum quia infirmitas precedit mortem.AA
AA ¶Codd. : Ber112 Cas241 Cas523 Cas574 Tr1083 Rusch
45 Et factum est etc.] om. Ber112 Cas241 Cas523 Cas574
que vocatur Naim
interl.| motus vel motio.AB
AB ¶Codd. : Ber112 Cas574 ; om. Cas241 Tr1083 Rusch
marg.| QUE  VOCATUR. Naim est civitas Galilee in secundo milliario Thabor contra meridiem iuxta Endor qui est vicus grandis. Naim autem interpretatur46 'fluctus' vel 'commotio'. AC h
h ¶Fons : Beda Venerabilis, In Lc., lib. 2, c. 7, CCSL 120, lin. 2261 sqq. : « Naim ciuitas est galileae in secundo miliario thabor montis contra meridiem iuxta endor qui est uicus grandis in quarto miliario eiusdem montis ad meridiem ». [MM2022]
AC ¶Codd. : Cas523 (48) Rusch , cf. Catena (CLC7d2.2) ; om. Ber112 Cas241 Cas574 Tr1083
46 autem interpretatur] est Cas523
et ibant cum eo47 discipuli eius et turba copiosa.
47 eo ΩS Ed1455 ] illo Catena (Ber112@ La88 Li448 Mt366) Rusch Weber
Numérotation du verset Lc. 7,12 
Cum autem appropinquaret porte civitatis48
48 civitatis ΩS Ed1455 Catena Ber112@ Rusch ] + et Weber
marg.| CUM  APPROPINQUARET. BEDA. 49 Cum"Verbum caro factum"i gentilem populum per portas fidei ad celestem Hierusalem induceret, ecce iudaicus populos minor50, propter perfidiam defunctus effertur, quem51 mater Ecclesia nihil in mundo quasi proprium52 possidens, multis populorum turbis circumsepta, pio affectu plorat et ad vitam piis lacrimis revocare laborat. Quod et interim in paucis Iudeorum conversis et tandem in plenitudine impetrat53.AD
i Cf. Io. 1, 14: « Et Verbum caro factum est, et habitavit in nobis: et vidimus gloriam eius, gloriam quasi unigeniti a Patre plenum gratie et veritatis ».
AD ¶Codd. : Ber112 Rusch
49 Cum... Beda] om. Ber112
50 populos minor] popul<u>s iunior Ber112
51 effertur quem] efferetur que Ber112
52 proprium] proximum praem. Ber112
53 impetrat] imperat Ber112
ecce defunctus efferebatur
marg.| ECCE  DEFUNCTUS. Defunctus qui coram multis extra portam effertur significat 'criminaliter peccantem' et peccatum non cordis cubili tegentem, sed indicio operis vel locutionis, quasi per ostia sue civitatis aliis propalantem. Quem sicut unicum deflet mater Ecclesia, que54 licet ex55 multis collecta personis, una est tamen virgo mater Ecclesia, singuli autem filii. Porta qua effertur, aliquis est de sensibus quo56 aliquis in peccatum corruit. Ut qui videt ad concupiscendum qui aurem otiosis vel turpibus audiendis, qui linguam commodat litigiis.AE
AE ¶Codd. : Ber112 Rusch
54 que] quem Ber112
55 ex] de Ber112
56 quo] quos Ber112
filius unicus matris57 sue
57 matris ΩS Ber112@ Li448@ Ed1455 Rusch ] matri Weber
marg.| {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 1003rb ; facsim., p. 165b} FILIUS  UNICUS  MATRIS  SUE. AMBROSIUS. 58 Adam de59 terra portatur a quatuor elementis, unde homo constat. Tangitur loculus60 a Deo, id est lignum crucis quia periit Adam per lignum paradisi. Homo a terra portatur, quando sola terrena cogitat vel quando eger est, et ambulare non potest. Ab aqua portatur, quando luxuriari61 cogitat, vel quando pre nimio frigore corpus tangi non potest. Ab aere portatur, quando omnia pro laude humana62 facit, vel quando pro egritudine flare non potest. Ab igne portatur, quando avaritiam cogitat, vel quando pro nimia febre tangi non potest.AF
AF ¶Codd. : Ber112 Cas241 Rusch
58 sue Ambrosius] id est Cas241
59 de] a Ber112
60 loculus] locus Cas241
61 luxuriari] luxuriam Ber112
62 laude humana] inv. Ber112
et hec vidua erat
interl.| Vidua est Ecclesia que sponsi morte redempta ab ipso peregrinatur tempore sui incolatus.
et turba civitatis multa cum illa.
marg.| ET  TURBA. Multi cum Domino, multi cum vidua, ut viso miraculo multi Dei laudatores et testes fiant.
Numérotation du verset Lc. 7,13 
Quam cum vidisset Dominus63 {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 1003rb ; facsim. t. 4 p. 165b} misericordia motus
63 Dominus Ber112@ Ed1455 Rusch Weber] + Ihesus ΩS
interl.| BEDA. 64 misericordia prius65 movetur ecce exemplum imitande pietatis66, postea suscitat in hoc fides mirande potestatis astruitur.AG
AG ¶Codd. : Ber112 Cas574 Rusch
64 Beda Cas574 ] om. cett.
65 prius] om. Rusch
66 exemplum–imitande pietatis] inv. Rusch
super eam67 dixit illi: Noli68 flere.
67 eam ΩS Catena Ber112@ Ed1455 Rusch ] ea Weber
68 Noli ΩS La88 Rusch Weber cum gr. μὴ κλαῖε] Nolite Catena (cett. codd.)
interl.| mortuum quem mox69 resurgere videbisAH
AH ¶Codd. : Ber112 Rusch
69 mox] iam Ber112
Numérotation du verset Lc. 7,14 
Et accessit et tetigit loculum. Hi autem qui portabant steterunt et ait: Adolescens tibi dico surge.
marg.| TETIGIT  LOCULUM.70 Loculus quo effertur71, secura desperati peccatoris est72 conscientia, quem fert sepeliendum vel immunda desideria vel adulantium blandimenta, que quasi agger73 terre peccantes obruunt. Sed Domino tangente conscientiam peccatoris, futuri metu iudicii turba carnalium voluptatum et iniustarum laudationum coercetur et mens ad se reversa Deo vocanti ad vitam occurrit et respondet obediendo salvatori. AI
AI ¶Codd. : Ber112 Rusch
70 Tetigit loculum] om. Ber112
71 effertur] offertur Ber112
72 peccatoris est] cordis Ber112
73 agger] aggere Ber112
marg.| Loculus quo defertur corpus est74 humanum. Portatores sunt mali mores qui ipsum corpus ad mortem trahunt. Sed Iesus loculum tangit, cum fragilem naturam in ligno crucis erigit. Tunc stant funeris portatores, quia non valent sicut prius ad mortem trahere, tunc loquitur Iesus, id est monita salutis infundit. Quo verbo audito languidus ad vitam erigitur et loquitur de eo75 bonis actibus et sic redditur matri id est Ecclesia76.AJ
AJ ¶Codd. : Ber112 Rusch
74 est] om. Ber112
75 de eo] deo Ber112
76 id est Ecclesia] om. Rusch
Numérotation du verset Lc. 7,15 
Et resedit77 qui erat mortuus78
77 resedit ΩS Catena Ed1455 Rusch Weber] recedit Li448@* Li448*
78 erat mortuus] inv. Ber112@
interl.| interna compunctione reviviscens79 AK
AK ¶Codd. : Ber112 Rusch
79 reviviscens] reminiscens Ber112
marg.| AMBROSIUS. et BEDA. 80 ET  RESEDIT.81 Tres mortuos suscitavit Dominus: filiam archisynagogi in domo, id est in cogitatione. Filium unicum matris in porta, id est in verbo. Lazarum in82 monumento, id est in opere.AL
AL ¶Codd. : Ber112 Cas574 Rusch
80 Ambrosius et Bed Cas574 ] om. cett.
81 Et resedit] om. Ber112
82 in] de Cas574
et cepit loqui
interl.| eis qui peccatum luxerant vitam reducere indicansAM
AM ¶Codd. : Ber112 Cas241 Rusch
et dedit illum matri sue.
interl.| sacerdotali iudicio sociatus communioni83 EcclesieAN
AN ¶Codd. : Ber112 Cas241 Rusch
83 sociatus communioni] socians eum communi Ber112
Numérotation du verset Lc. 7,16 
Accepit autem omnes timor et magnificabant Deum
interl.| quanto desperatior mors anime ad vitam revocatur, tanto plures eodem84 corriguntur et pietas Domini maior intelligiturAO
AO ¶Codd. : Ber112 Cas241 Rusch
84 eodem] om. Cas241
dicentes: Quia propheta magnus surrexit in nobis et quia Deus visitavit plebem suam.
marg.| VISITAVIT.85 Dum et verbum semel incorporari constituit86 et quotidie Spiritum sanctum in corda hominum ut suscitentur mittit87.AP
AP ¶Codd. : Ber112 Rusch
85 Visitavit] om. Ber112
86 constituit] fecit Ber112
87 mittit] immittit Ber112
Numérotation du verset Lc. 7,17 
Et exiit hic sermo in universam Iudeam de eo88 et omnem circa regionem.
88 de eo ΩS Ber112@ Ed1455 Rusch Weber] de illo Li448@, om. Li448
Numérotation du verset Lc. 7,18 
Et nuntiaverunt Ioanni discipuli eius89 de omnibus his.
89 eius] + dicentes ΩS
marg.| ET  NUNTIAVERUNT. AMBROSIUS. 90 Non simplici corde, sed invidia stimulante. Unde alibi querunt dicentesj: «Rabbi qui erat tecum trans Iordanem cui testimonium perhibebas91 ecce hic baptizat et omnes veniunt ad eum». Quibus tunc respondit Ioannesk quia «non potest homo accipere quicquam nisi fuerit ei datum92 de celo». Quibus verbis se purum hominem et Iesum Dei filium 93declarabat.
j Io. 3, 26.
k Io. 3, 27.
90 Ambrosius] Ioanni id est Ber112
91 perhibebas] perhibuisti Ber112
92 fuerit... datum] datum fuerit ei Ber112
93 Dei filium] inv. Ber112
Numérotation du verset Lc. 7,19 
Et convocavit duos de discipulis suis Ioannes et misit94 ad Iesum95 dicens:
94 misit Ber112@ Ed1455 Rusch Weber] + eos Catena
95 Iesum Ber112@ Ed1455 Rusch ] Dominum Weber
marg.| AMBROSIUS. Sed quia invidia adhuc expelli96 nequibat, mittit eos ad Iesum ut hac occasione videant signa et correcti credant97 in Iesum et magistro interrogante sibi dicant: Tu es qui venturus es?98 AQ
AQ ¶Codd. : Ber112 Rusch
96 expelli] expellit Ber112
97 credant] credat Ber112
98 dicant... venturus es] dicerent Ber112
marg.| {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 1003va ; facsim., p. 166a} Allego<rice>. Ioannes figura est99 legis que prenuntia Christi pectoribus perfidorum quasi carceribus luce vacuatis inclusa tenebatur, ne plenum testimonium dominice dispensationis sine evangelii attestatione proferret. Mittit ergo discipulos ad Christum ut supplementum scientie assequantur, quia plenitudo legis est Christus, ut quia plerumque nutabant dicta sine factis, eo fides plenior gestorum testificationibus, quam verborum sponsionibus exhiberetur et que tunc in pectoribus Iudeorum velut obscurata lege nutabat eo100 ipso spectaculo dominice crucis et pleno resurrectionis testimonio panderetur. Quod ergo lex dubie Christum venturum nuntiat101, evangelium ubi tot miraculorum exhibitionem venisse certissime confirmat.AR
AR ¶Codd. : Ber112 Rusch
99 Allegorice... est] Ioannes est figura Ber112
100 nutabat eo] mutabat Ber112
101 nuntiat] annuntiat Ber112
interl.| hoc dicite :AS
AS ¶Codd. : Ber112 Rusch
Tu es qui venturus es an alium exspectamus?
marg.| BEDA. GREGORIUS. 102 Non ait: qui venisti, quasi: Cum ab Herode interficiendus et ad inferna sum descensurus, debeo te nuntiare103 inferis qui nuntiavi superis? An conveniat Filio Dei mori, an alium ad hec sacramenta missurus es? Potuit enimvates104 pius105 quem venturum predixerat106 non credidisse moriturum, nec fide sed pietate dubitavit107, quia lapsus amoris fidem non impedit. Talis enim lapsus est religiosus.AT
AT ¶Codd. : Ber112 Rusch
102 Beda Gregorius] Tu es qui venturus es Ber112
103 nuntiare] + te ! Ber112
104 vates Ber112 ] phates Rusch
105 enim... pius] autem pius vates Ber112
106 predixerat] crediderat Ber112
107 pietate dubitavit] inv. Ber112
Numérotation du verset Lc. 7,20 
Cum autem venissent ad eum viri dixerunt: Ioannes Baptista misit nos ad te dicens: Tu es qui venturus es an alium exspectamus?
Numérotation du verset Lc. 7,21 
In ipsa autem hora multos curavit108 a languoribus suis109 {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 1003va ; facsim., p. 166a} et plagis et spiritibus malis et cecis multis donavit visum.
108 multos curavit ΩS Ed1455 ] inv. Catena@ (Ber112 Li448 Mt366) Rusch Weber
109 suis ΩS Ed1455 ] om. Catena@ (Ber112 Li448 Mt366) Rusch Weber
Numérotation du verset Lc. 7,22 
Et respondens110 dixit illis:
110 respondens] + Iesus ΩS
marg.| ET  RESPONDENS  DIXIT.111 Sciens Iesus112 neminem sine evangelio plene posse credere quia sicut fides a Veteri incipit Testamento, ita impletur in novo. Interrogatus de se, non verbo aliquo sed factis se esse signavit, non respondens113 ad ea que interrogabantur sed ad scandalum nuntiorum114.AU
AU ¶Codd. : Ber112 Rusch
111 Et... dixit] om. Ber112
112 Iesus] Dominus Ber112
113 respondens] respondit Ber112
114 nuntiorum] om. Ber112
Euntes nuntiate115 Ioanni que audistis et vidistis116 quia ceci vident,
115 nuntiate ΩS* Li448 Rusch Weber] renuntiate ΩS² (sec. m.) Ber112@ Li448@ Ed1455
116 audistis – et – vidistis ΩS Ed1455 ] inv. ΩJ Ber112@ Rusch Weber , videtis et auditis CorS1 ( G. ) Cor3 (Glosse littera)
marg.| CECI  VIDENT.117 Ecce plenum testimonium quod sit filius Dei. Hec118 enim ante evangelium vel rara vel nulla. Unde119 Tobias oculos recepitl et hoc fuit angeli non hominis medicina. Elias mortuum suscitavitm, ipse tamen rogavit et flevit120. Eliseus leprosum mundari fecitn, non tamen ibi valuit precepti auctoritas, sed mysterii figura. Sed quia adhuc ista121 sunt dominice testificationis parva exempla, addit post supradicta de cruce et obitu et sepultura, quod est plenitudo fidei. Nullum enim maius divine persone est testimonium, quam toto se unum obtulisse pro mundo, hoc solo, plene Dominus declaratur, sicut etiam a Ioanne declaratus esto: «Ecce agnus Dei, ecce qui tollit peccata mundi122 ».AV
l Cf. Tb. 11, 13-15.
m Cf. 3Rg. (1Rg.) 17, 17-24.
n Cf. 4Rg. (2Rg.) 5, 14.
o Io. 1, 29.
AV ¶Codd. : Ber112 Rusch
117 Ceci vident] om. Ber112
118 Hec] Hoc Ber112
119 Unde] Unus Ber112
120 flevit] + hic iussit Ber112
121 adhuc ista] inv. Ber112
122 peccata] sic Rusch
claudi ambulant, leprosi mundantur, surdi audiunt, mortui resurgunt, pauperes evangelizantur
interl.| spiritu vel operibus123 illuminantur ut in predicatione nulla sit distantia inter pauperes et divitesAW
AW ¶Codd. : Ber112 Rusch
123 operibus] + intus Ber112
Numérotation du verset Lc. 7,23 
et beatus est quicumque124 non fuerit scandalizatus125 in me.
124 quicumque ΩS Ed1455 Weber ] qui Catena Ber112@ Rusch
125 fuerit scandalizatus] inv. ΩS
interl.| in hoc nuntios percutit126 AX
AX ¶Codd. : Ber112 Rusch
126 in hoc... percutit] hic percutit nuntios Ber112
marg.| BEATUS  EST etc.127 Quasi: Mira quidem facio sed abiecta pati non dedignor, et cavendum est hominibus ne in me despiciant mortem128 qui signa venerantur.AY
AY ¶Codd. : Ber112 Rusch
127 Beatus est etc.] Et iratus perpera Ber112
128 despiciant mortem] inv. Ber112
marg.| QUI  NON  FUERIT. GREGORIUS. 129 Qui de potentia divinitatis130 non dubitaverit. Hoc non contra Ioannem quem mox adeo commendat, sed non credentes a perfidia revocat et Ioanni exponit quod querebat quia «Deus salvos faciendi et Domini, Domini exitus mortis»p. Visis tot signis et virtutibus, fidelis non potuit de morte eius dubitare sed admirari, sed infidelium mens scandalum in illo pertulit, cum131 et post miracula morientem vidit.AZ
p Ps. 67, 21.
AZ ¶Codd. : Ber112 Rusch
129 Gregorius] scan<dalizatus> scilicet Ber112
130 potentia divinitatis] inv. Ber112
131 cum] tamen Ber112
Numérotation du verset Lc. 7,24 
Et cum discessissent nuntii132 Ioannis cepit dicere de Ioanne133
132 nuntii] discipuli Ber112@
133 dicere – de Ioanne] inv. Ed1455
marg.| ne turbe Ioannem livore motum suspicarentur et ut sciant eum quesisse non sibi sed discipulis134. BA
BA ¶Codd. : Ber112 (marg.) Rusch
134 discipulis] + qui nesciebant mysterium incarnationis eius Ber112
ad turbas:
interl.| que nesciebant mysterium interrogationis eiusBB
BB ¶Codd. : Tr1083 Rusch , om. Ber112
Quid existis in desertum135 videre?
135 desertum] deserto Ber112
marg.| QUID  EXISTIS  IN etc.136 Ubi monuit discipulos Ioannis in crucem dominicam esse credendum, conversus ad turbas, ad virtutem pauperes provocat, ne exaltati corde, mente instabiles, consilio infirmi, speciosa utilibus, eternis caduca preferrent, sed crucem potius quam mundi phaleras137 tollant. Et ideo laudat personam Ioannis qui post habito amore vite etiam iustitie formam nec mortis timore mutavit. Deserto mundus comparatur, quia adhuc incultus et sterilis, in quem non est ita prodeundum, ut homines mente carnis inflatos et virtutis vacuos, et de fragilis mundi gloria iactantes putemus esse imitandos138.BC
BC ¶Codd. : Ber112 Rusch
136 Quid etc.] Quid existis videre in Ber112
137 phaleras] falleras Ber112
138 imitandos] + mollibus indutos Ber112
Arundinem
marg.| {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 1003vb ; facsim., p. 166b} ARUNDINEM.139 BEDA. 140 Per arundinem 'carnalis animus' qui cum favore vel detractione tangitur, in quamlibet partem inclinatur. Sed Ioannes non est arundo vento agitata, quia illum nec gratia blandum, nec cuiuslibet ira faciebat asperum nec prospera erigebant nec adversa inclinabant.BD
BD ¶Codd. : Ber112 Cas574 Rusch
139 Arundinem] om. Ber112 Cas574
140 Beda] om. Ber112
vento agitatam141?
141 agitatam ΩS Ber112@ Rusch ] moveri Catena Weber
interl.| qui omni vento agatur142 ut levitate mentis de me ambigat quem predicavitBE
BE ¶Codd. : Ber112 Cas574 Rusch
142 agatur Ber112 Cas574 ] agitatur Rusch
Numérotation du verset Lc. 7,25 
Sed quid existis videre?
marg.| BEDA. QUID  EXISTIS  VIDERE.143 Quomodo in deserto videre Ioannem144 cupiebant qui erat clausus in carcere? Totus ergo hic sermo spiritualiter est intelligendus145.BF
BF ¶Codd. : Ber112 (marg.)Ber112 Cas574 Rusch
143 videre] om. Cas574
144 videre Ioannem] inv. Rusch
145 est intelligendus] inv. Cas574
Hominem mollibus vestimentis indutum146?
146 indutum] vestitum Ber112@
marg.| In147 vana gloria ductus lucra querit pro dapibus vel vestibus qui locustis vivit et pilis camelorum induiturBG
BG ¶Codd. : Ber112 Rusch
147 In] An Ber112
marg.| MOLLIBUS  VESTIMENTIS.148 Per vestem 'corpus humanum' intelligitur. Prophetico ergo exemplo ad virtutem149 subeunde virtutis hortatur:   Ecce qui in veste 150   pretiosa . Quibus fluida divitiis membra solvuntur, exteros151 celestis regni, sub iure diabolorum152 qui sunt reges tenebrarum intra habitacula huius mundi consenescunt.BH
BH ¶Codd. : Ber112 Rusch
148 mollibus vestimentis] om. Ber112
149 virtutem] studium Ber112
150 qui in veste] quid in vestem Ber112
151 exteros] extorres Ber112
152 diabolorum] miraculorum praem. Ber112
marg.| Alle<gorice>: Ioannes non153 fuit mollibus indutus qui vitam peccantium non blandimentis fovit sed aspere increpavit.BI
BI ¶Codd. : Ber112 Cas574 Rusch
153 non] om. Cas574
marg.| GREGORIUS. 154 Nota rigida vita et predicatio debet palatia mollium declinare155 que frequentant mollibus induti adulantes. Nemo putet in fluxu et studio vestium peccatum deesse, alioquin de asperitate vestium156 non laudaretur.BJ
BJ ¶Codd. : Ber112 Cas574 Rusch
154 Gregorius] Beda Cas574, om. Ber112
155 palatia mollium declinare] declinare mollium palatia Ber112 Cas574
156 vestium] + Iohanne Ber112 Cas574
marg.| Officium prophete est157 ventura predicere, non etiam demonstrare. Maior propheta in quo finis prophetarum.BK
BK ¶Codd. : Ber112 Cas574 Rusch
157 est] om. Ber112
Ecce qui in veste pretiosa158 sunt et in159 deliciis
158 veste pretiosa] inv. ΩS
159 in ΩS Ber112@ Rusch Weber] om. Ed1455
interl.| qui ponunt pulvinaria sub cubito, qui vitam peccantium palpant non punguntBL
BL ¶Codd. : Ber112 (supra post indutum) , Rusch
in domibus regum sunt.
interl.| ubi aliquid venenturBM
BM ¶Codd. : Ber112 Tr1083 Rusch
Numérotation du verset Lc. 7,26 
Sed quid existis videre? Prophetam? Utique dico vobis : ‘Et plus quam prophetam’.
marg.| qui me venturum non tantum predixit sed etiam digito demonstravitBN
BN ¶Codd. : Ber112 (marg.) Rusch
marg.| PLUSQUAM  PROPHETA etc.160 Quia angelus non natura sed officio qui supernum iudicem nuntiare mittitur.BO
BO ¶Codd. : Ber112 Rusch
160 etc.] om. Ber112
Numérotation du verset Lc. 7,27 
Hic est de quo scriptum est161:
161 Cf. Mal. 3, 1.
interl.| in Malachiaq BP
q Mal. 3, 1: « Ecce ego mittam angelum meum et praeparabit viam ante faciem meam et statim veniet ad templum suum dominator quem vos quaeritis et angelus testamenti quem vos vultis ».
BP ¶Codd. : Ber112 Rusch
Ecce mitto angelum
interl.| nuntiumBQ
BQ ¶Codd. : Ber112 Rusch
meum ante {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 1003vb ; facsim., p. 166b} faciem tuam
interl.| manifestationemBR
BR ¶Codd. : Ber112 Rusch
qui preparabit viam tuam ante te.
marg.| per via reddat tibi corda auditorum, per162 penitentiam predicando et baptizando BS
BS ¶Codd. : Ber112 (marg.) Rusch
162 per] om. Ber112
Numérotation du verset Lc. 7,28 
Dico enim vobis,
interl.| ut summam virtutum eius comprehendam163 BT
BT ¶Codd. : Ber112 Rusch
163 virtutum... comprehendam] eius comprehendam virtutum Ber112
marg.| DICO  AUTEM 164. In hoc non prefertur patriarchis et cunctis hominibus, sed equalis ceteris sanctis ostenditur.BU
BU ¶Codd. : Ber112 Rusch
164 dico autem Rusch ] om. Ber112
Maior inter natos mulierum propheta165 Ioanne Baptista nemo est,
165 propheta ΩS Ber112@ Li448 Ed1455 Rusch Weber] + maior Li448@
interl.| etsi equalis BV
BV ¶Codd. : Rusch ; om. Ber112
interl.| non virginis nulla enim collatio166 cum Filio DeiBW
BW ¶Codd. : Ber112 Rusch
166 collatio] Ioanni Ber112
qui autem minor est
interl.| temporeBX
BX ¶Codd. : Ber112 Rusch
marg.| QUI  AUTEM  MINOR.167 Omnis sanctus qui iam est cum Deo maior est eo qui168 adhuc est169 in mundo. Vel ego quem minorem facit multorum opinio in Ecclesia sanctorum illi prelatus sum. Vel novissimus angelus celi melior est quovis homine.BY
BY ¶Codd. : Ber112 Rusch
167 minor] + id est Ber112
168 eo qui] illo quia Ber112
169 est] om. Ber112
in regno Dei170 maior est illo.
170 Dei] celorum ΩS Ber112@
interl.| dignitateBZ
BZ ¶Codd. : Ber112 Rusch
Numérotation du verset Lc. 7,29 
Et omnis populus audiens
interl.| +Ioannem vel DeumCA
CA ¶Codd. : Ber112 ; om. Rusch
et publicani
marg.| ET  OMNIS  POPULUS.171 Si hoc a Domino172 dictum esse intelligitur: audiens Ioannem populos intelligitur esse designatus, si ab evangelista dicitur interpositum. Audiens ipsum Dominum de   Ioannis magnitudine, disputantem173 restat intelligi.CB
CB ¶Codd. : Ber112 Rusch
171 Et omnis populus] om. Ber112
172 hoc - a Domino] inv. Ber112
173 magnitudine disputantem] inv. Ber112
iustificaverunt Deum174 baptizati175 baptismo Ioannis.
174 Deum ] Ihesum ΩS
175 baptizati] + in Ber112@
marg.| IUSTIFICAVERUNT.176 Iustificatur Deus per baptismum, dum homines propria peccata confitendo se iustificant sicut scriptum est:"Dic tu iniquitates tuas ut iustificeris177"r. Et iustificatur in eo qui178 non per contumaciam confutatur, sed per iustitiam Dei munus agnosciturs: «Iustus enim Dominus et iustitias dilexit». In eo ergo iustificatio Dei est, si non ad indignos et noxios, sed ad innocentes per ablutionem factos, etiam179 ad iustos videatur sua munera contulisse. Qui ergo confitetur Deo peccatum, iustificat Deum, cedens ei vincenti, et ab eo gratiam sperans. In baptismate ergo iustificatur Deus180 in quo est confessio et venia peccatorum.CC
r Cf. Is. 43, 25-26: « Ego sum, ego sum ipse qui deleo iniquitates tuas propter me, et peccatorum tuorum non recordabor. Reduc me in memoriam, et iudicemur simul: narra si quid habes ut iustificeris ».
s Ps. 10, 8.
CC ¶Codd. : Ber112 Rusch
176 Iustificaverunt] om. Ber112
177 iustificeris Ber112 ] iustifi. Rusch
178 Et iustificatur in eo qui] et in eo iustificatur quia Ber112
179 etiam] et Ber112
180 Deus] + ab eo Ber112
Numérotation du verset Lc. 7,30 
Pharisei autem et legis periti consilium Dei181 spreverunt
181 cons. Dei] inv. Ber112@ Cas574 | consilium Ber112@ Cas574 Ed1455 Rusch Weber] concilium Catena
interl.| quo mundum per passionem Christi182 salvare decrevit
182 quo... Christi] quo per passilonem Christum mundum Ber112
in semetipsos
marg.| vel183 contra quia qui gratiam Dei respuit contra seipsum facit vel ad seipsos missum Dei consilium stulti et ingrati respueruntCD
CD ¶Codd. : Ber112 (marg.) Cas574 Rusch
183 vel] B<eba>. In semetipsos praem. Cas574, In semetipsos Ber112
non baptizati ab eo. Ait autem Dominus184.
184 Ait autem Dominus ΩS Ed1455 Rusch ] om. Cas574 Ber112@ Li448@ Weber
Numérotation du verset Lc. 7,31 
Cui ergo similes dicam185 homines
185 dicam] + similes ΩS
interl.| tot monita salutis respuentes186 CE
CE ¶Codd. : Ber112 Cas574 Rusch
186 respuentes] audientes Cas574, audientes respuistis Ber112
interl.| tot monita salutis audientes et non obedientesCF
CF ¶Codd. : Ber112, om. Rusch
marg.| CUI  ERGO etc.187 Laudato Ioanne, transit ad increpandum illos qui nec predicatione Ioannis mori sunt vel ipsius188 Christi predicationem despiciunt.CG
CG ¶Codd. : Ber112 Rusch
187 Cui ergo etc.] Ber112
188 ipsius] om. Ber112
generationis huius?
interl.| IudaiceCH
CH ¶Codd. : Rusch ; om. Ber112 Tr1083
Et cui similes sunt?
Numérotation du verset Lc. 7,32 
Similes sunt pueris sedentibus
interl.| monitoribusCI
CI ¶Codd. : Ber112 BL35167 Rusch , om. Tr1083
marg.| SIMILES  SUNT  PUERIS.189 Pueri doctores sunt spiritu humiles. Forum 'Synagoga' vel 'ipsa Hierusalem', in qua iura preceptorum Dei condebantur, quia190 contribulibus solebant exprobrare, quod nec Psalmis allecti ad laudes Dei assurrexerunt corde devoto, membrorum agilitate quod notat saltus, nec Trenis, id est lamentationibus prophetarum pro excidiis iam factis vel faciendis ad penitentiam sunt conversi.CJ
CJ ¶Codd. : Ber112 BL35167 Tr1083 (non contuli) Rusch
189 Similes... pueris] om. Ber112 Tr1083
190 quia] qui Ber112
in foro
interl.| ubi lex et iura promunturCK
CK ¶Codd. : Ber112 BL35167 Rusch , om. Tr1083
et loquentibus ad invicem
interl.| ad illos quos monentCL
CL ¶Codd. : Ber112 BL35167 Rusch , om. Tr1083
et dicentibus: Cantavimus vobis tibiis et non saltastis, lamentavimus191 et non plorastis.
191 lamentavimus] + vobis Ber112@
marg.| utt:"Convertimini ad me192 in toto corde vestro in ieiunio et fletu" et huiusmodi193 sed «stultus populus meus non cognovit me194».CM
t Cf. Ioel. 2, 12: «Nunc ergo, dicit Dominus, convertimini ad me in toto corde vestro, in ieiunio et in fletu et in planctu ».
CM ¶Codd. : Ber112 (marg.) Tr1083 Rusch
192 Convertimini ad me] Convertimini Tr1083, Converteremini Rusch
193 et huiusmodi Ber112 Tr1083] et planctu praem. Ber112, etc. Rusch
194 meus non cognovit me Tr1083 ] non cognovit me Ber112 , me non cognovit Rusch
marg.| CANTAVIMUS etc.195 Nuptiale carmen ubi196 verbo anima, spiritui caro nubit.{t. 4: Erfurt, f. 1004ra ; facsim., p. 167a} In his nuptiis David nos voluit197 ludere dicensu:"Exultate Deo auditori nostro, iubilate Deo Iacob sumite psalmum et date tympanum198". Quasi: in ipso actu nuptiarum positus199 propheta quadam letitia saltatv, sed « non audivit populus meus vocem meam et Israel200 non intendit mihi".CN
u Cf. Ps. 80, 2-3: « Exsultate Deo adiutori nostro, iubilate Deo Iacob. Sumite psalmum et date tympanum psalterium iocundum cum cithara ».
v Cf. Ps. 80, 12: « Et non audivit populus meus vocem meam et Israel non intendit mihi ».
CN ¶Codd. : Ber112 Cas574 Rusch
195 Cantavimus etc.] Ambrosius  Cas574, om. Ber112
196 ubi] nisi Ber112
197 nos voluit] inv. Ber112
198 nostro… typanum] a. n. i. d. i. p. et. d. t. Rusch, n. iu. de. ia. sumite Ps. et da. ty. Ber112, n. i. d. s. p. et d. t. Cas574
199 positus] potius Cas574
200 Israel] om. Rusch
Numérotation du verset Lc. 7,33 
Venit enim201 Ioannes Baptista neque manducans panem
201 enim Ber112@ Rusch Weber] autem Ed1455
marg.| exemplo abstinentie sue penitentiam vobis202 indicens et noluistis humiliari cum illoCO
CO ¶Codd. : Ber112 (marg.) Rusch
202 vobis] nobis Ber112
neque bibens vinum et dicitis {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 1004ra ; facsim., p. 167a} demonium habet.
marg.| cibo et potu letitiam futuri seculi presignans et noluistis cum illo gaudere sed calumniati estisCP
CP ¶Codd. : Ber112 (marg.) Rusch
Numérotation du verset Lc. 7,34 
Venit Filius hominis manducans et bibens et dicitis: Ecce homo devorator203 et bibens vinum, amicus publicanorum et peccatorum.
203 devorator] vorator ΩS Ber112@
marg.| VENIT  FILIUS etc.   Venit 204 sicut tunc, ita et nunc utramque viam salutis respuitis. Lamentavimus ad Ioannem, cantavimus ad Christum.CQ
CQ ¶Codd. : Ber112 Rusch
204 Venit... Venit] Venit enim Ber112
Numérotation du verset Lc. 7,35 
Et iustificata est sapientia
marg.| IUSTIFICATA  EST  SAPIENTIA. Ostendit filios sapientie intelligere, nec in abstinendo nec in manducando205 esse iustitiam, sed in equanimitate tolerandi inopiam et temperantiam, non se corrumpendi per abundantiamw: «Non est regnum Dei esca et potus», quorum non usus, sed concupiscentia reprehenditur.CR x
w Rm. 14, 17.
x <paral.> = Glossa (Lc. 5, 37)
CR ¶Codd. : BL35167 Rusch
205 in manducando] iudicando Ber112
marg.| IUSTIFICATA etc. Quicquid206 me putetis ego tamen Dei virtus et Dei sapientia iuste facere intelligor ab apostolis quibus pater revelavit que prudentibus abscondit.CS
CS ¶Codd. : Ber112 Rusch
206 Quicquid] + de Ber112
ab omnibus filiis suis.
interl.| id est iustis et post in iustitiam207 penitentibusCT
CT ¶Codd. : Ber112 Rusch
207 in iustitiam] iniustitiam non Ber112
Numérotation du verset Lc. 7,36 
Rogabat208 autem illum
208 rogabat ΩS Catena Rusch Weber ] rogavit Tr2260 , rogabant Li448@ *
marg.| + ROGABAT.209 Sicut verbis proposuerat210, ita factis etiam astruit iustificatam sapientiam ab omnibus filiis, quia etiam a Maria211 penitente post culpam.CU
CU ¶Codd. : marg. Ber112, interl. Tr1083 Tr1214 Tr2260 , om. Rusch
209 Rogabat] om. Ber112
210 verbis proposuerat Ber112 Tr1214 Tr2260] inv. Tr1083
211 etiam a Maria] etiam amari Tr2260, est amatrix Ber112
quidam de Phariseis212
212 de Phariseis Tr2260 ΩS Ed1455 Weber ] Phariseus Ber112@ Catena Rusch
marg.| QUIDAM  PHARISEUS.213  MYSTICE. Phariseus de falsa iustitia presumens iudaicum populum significat214 qui Dominum215 ad convivium invitat, quia quem venientem non credidit216, venturum sperare non desit. Sed217 adhuc cum voto dicity: «Excita potentiam tuam et veni218 ». Domus Pharisei 'lex et prophete' in quibus ille populus mansionem habere219 gloriabatur. Quam domum in carne apparens ingreditur220 quia"non venit legem solvere sed adimplere"z. ‘Discumbit’, quia in maiestate sua221 non intellectus, per formam servi visibilis est factus222. Cognoscit autem gentilitas, immundis actibus dedita, per famam apostolici sermonis, quod"misit Deus Filium suum in carne factum sub lege"aa. Non ut Phariseus qui litteram tantum 223 attendit iustificetur224, sed domus, id est nos qui gratiam Spiritus in lege sequimur qui non vituperamus quod peccatores recipit, sed laudamus quod peccatores iustificat225.CV
y Ps. 79, 3.
z Cf. Mt. 5, 17: « Nolite putare quoniam veni solvere legem aut prophetas: non veni solvere, sed adimplere ».
aa Cf. Gal. 4, 4: « At ubi venit plenitudo temporis, misit Deus Filium suum factum ex muliere, factum sub lege, ut eos, qui sub lege erant, redimeret, ut adoptionem filiorum reciperemus ».
CV ¶Codd. : Ber112 Rusch
213 quidam phariseus] om. Ber112
214 significat] designat Ber112
215 Dominum] Deum Ber112
216 credidit] credit Ber112
217 Sed] + quia Ber112
218 veni] + ut salvos facias nos Tr1083 Tr1214 Tr2260
219 habere] facere Ber112
220 ingreditur] + Dominus Ber112
221 maiestate sua] inv. Ber112
222 est factus] inv. Tr1083  ; est servus factus Tr2260
223 litteram tantum] inv. Ed1953
224 iustificetur] iustificatur Tr1083
225 recipit sed laudamus quod peccatores iustificat] significat? iustificat Ber112
ut manducaret cum illo et ingressus domum Pharisei discubuit226.
226 discubuit ΩS Ber112@ Catena Rusch Weber] dicubuit Tr1214
Numérotation du verset Lc. 7,37 
Et ecce mulier que erat in civitate peccatrix
interl.| iam penitensCW
CW ¶Codd. : Ber112 Tr1083 Rusch
ut cognovit quod Iesus227 accubuisset228 in domo Pharisei
227 Iesus ΩS Ber112@ Catena Rusch ] om. Tr1083 Tr2260 Ed1455 Weber
228 accubuisset ΩS Ber112@ Li448@ Rusch ] accu. Li448 , accubuit Ed1455 Weber
marg.| in 229   domo Pharisei peccatrix meretur gratiam230 quia cognitio peccati per legem sic lex mittit ad gratiam   in domo Pharisei 231. CX
CX ¶Codd. : Ber112 Tr1083 Tr1214 Tr2260 (interl.) Rusch
229 in] et ideo praem. Tr2260
230 gratiam Ber112 Tr1083 Tr1214 Tr2260 ] veniam Rusch
231 in domo Pharisei] om. Ber112
marg.| In cuiuscumque interiorem domum232 cognoveris sapientiam et iustitiam recumbentem, recurre233 ad pedes, id est vel234 ad extremam sapientie partem, inquire lacrimis, confitere peccata, expande capillos, id est sterne ante eum omnes235 corporis tui dignitates, osculare, id est nihil nisi sapientiam loquaris.CY
CY ¶Codd. : Ber112 Tr1083 Tr2260 (interl.) Rusch
232 interiorem domum Ber112 Tr1083 ] domo interiore Tr2260 Rusch
233 recurre] accurre Tr1083
234 vel Ber112 Tr1083] Tr2260 Rusch
235 omnes] cunctas Tr2260 Rusch
attulit
interl.| pretendit preripere gratiam hospitis CZ
CZ ¶Codd. : Ber112 Tr1214 Tr2260 (interl.) Rusch , om. Tr1083
marg.| ATTULIT.236 Quot habuit in se oblectamenta, tot de se invenit holocausta.DA
DA ¶Codd. : Ber112 Rusch
236 Attulit] om. Ber112
alabastrum unguenti
interl.| genus est237 marmoris in quo incorrupta servantur unguentaDB
DB ¶Codd. : Ber112 Rusch
237 est] om. Ber112
marg.| MORALITER 238. Affert239 unguentum quia240 bona opera agit quibus Ecclesiam odore bone opinionis respergit241. Unde diciturab:"Christi bonus odor sumus Deo in omni loco242".DC
ab Cf. 2Cor. 2, 14-16: « Deo autem gratias, qui semper triumphat nos in Christo Iesu, et odorem notitie sue manifestat per nos in omni loco: quia Christi bonus odor sumus Deo in iis qui salvi fiunt, et in iis qui pereunt: aliis quidem odor mortis in mortem: aliis autem odor vite in vitam ».
DC ¶Codd. : Rusch ; post glosam marg. 'Phariseus de falsa iustitia': Ber112 Tr1083 Tr1214 Tr2260
238 Moraliter] om. Ber112 Tr1083 Tr2260
239 affert] aufert Tr2260
240 quia] qui Ber112
241 respergit] aspergit Tr2260
242 loco] scilicet Ber112
marg.| HIERONYMUS. Alabastrum unguenti : id est corpus cum fide243.   Stans retro : id est post ascensionem Domini.   Secus pedes : id est apostolos.   Lacrimis rigabat 244: id est caritate interna in Deo.   Capillis tergebat 245: id est superfluos cibos et vestimenta dat.   Osculatur 246: cum omnibus247 pacem habet.   Debebat 248   denarios quingentos : hec sunt peccata gentium249 quinque sensibus commissa.   Alius quinquaginta : id est peccata Iudeorum250.DD
DD ¶Codd. : Ber112 Tr1083 Tr2260 Rusch
243 fide] fides Tr1083
244 rigavit lacrimis] rigavit lacrimis Ber112
245 tergebat] om. Ber112
246 osculatur] osculabatur Ber112
247 omnibus] hominibus Tr2260
248 Debebat] om. Ber112
249 gentium] om. Ber112
250 debebat... Iudeorum] ad Lc. 7, 41(“duo debitores debebant”) Tr2260
Numérotation du verset Lc. 7,38 
et stans retro251 secus pedes eius
251 stans retro ΩS Ber112@ Ed1455 Rusch Weber] plorans CorS1 (G. hab.) Cor3 (greca littera)
marg.| SECUS  PEDES. Contra pedes stat qui in peccatis positus itineribus Domini renititur252. Sed qui ad penitentiam post peccata convertitur253, iam retro secus pedes stat, dum vestigia Domini que impugnabat sequitur. Lacrimis pedes rigat qui sanctorum tribulationibus compatitur254, qui illorum tristitiam255 putat256 suam, qui ultimis membris Christi inclinatur per affectum compassionis. Capillis qui corporis257 superfluunt, pedes quos rigaverat tergit, qui de258 terrena substantia que superfluit sanctis quibus ex caritate compatitur, incipit misereri. Pedes osculatur qui studiose diligit illos quibus sua largitur, ne sit gravis tribuenti necessitas {Erfurt, f. t. 4, f. 1004rb ; facsim., p. 167b} proximi. Unguento ungit qui bene operando bone opinionis odore alios respergit et ad bene operandum259 exemplo suo inducit. Vel potest per pedes caro Christi significari quam osculamur dum mysterium Incarnationis eius260 diligimus. Unguimus, dum ipsius humanitatis potentiam sacri eloquii261 bona opinione predicamus. Sed Phariseus hoc videns invidet quia cum Iudei Gentiles vident predicare Deum, sua malitia tabescunt, quibus Dominus bona gentilitiatis enumerat, ut cognoscant in quibus malis ipsi iaceant262.
252 renititur] retuditur Tr1083
253 convertitur] revertitur Tr1083 , convertit Ber112
254 compatitur] communicatur Ber112
255 illorum tristitiam] inv. Rusch
256 putat] + esse Rusch
257 qui corporis] que corpori Ber112, qui corpori Tr2260
258 de] om. Tr1214 Tr2260
259 operandum] + alios Ber112
260 eius] Christi Ber112
261 eloquii] eloquium Tr1083
262 predicare Deum... iaceant] devote fideiquasi caput odore perfundit aromatum sic etiam universalis Ecclesia in presenti Christi incarnationis que pedum nomine signatur mysteria celebranda devota redemptori dedidit obsequia. In futuro humanitatis eius gloriam et divinitatis eius eternitate quia caput Christi Deus est simul intuendo perpetuis confessionem laudibus quasi pistica nardo glorificabit Ber112
lacrimis
interl.| oculos quibus terrena concupierat iam per penitentiam conterens plorat263.DE
DE ¶Codd. : Ber112 Tr1083 Rusch
263 plorat] om. Tr1083
cepit rigare pedes eius
marg.| CEPIT  RIGARE.264 Maria soror Lazari bis eodem functa est officio: semel in Galilea cum primo accedit cum humilitate et lacrimis, ubi remissionem peccatorum accepit ; secundo in Bethania, non iam265 peccatrix nominata, sed casta, et ideo266 devota: ibi pedes, hic caput267 inungit268. DF
DF ¶Codd. : Ber112 Rusch ; ante glosam marg. « Rogabat »: Tr1083 Tr1214 Tr2260
264 Cepit rogare] om. Ber112
265 non iam] inv. Ber112
266 et ideo Tr1214 Rusch ] et Deo Tr1083 Tr2260
267 caput] + etiam Tr1083
268 inungit] ungit Ber112 Tr1083 | casta... inungit] deo devota et casta. Ibi pedes hic etiam caput ungit Ber112
marg.| MORALITER.269 Sic quoque fidelis anima270 prius ad pedes Domini271 humiliata a peccatis272 absolvenda incurvatur273, post crescentibus meritis fragrantia lete274 fidei, Domino275 quasi caput odore perfundit aromatum. Sic etiam276 universalis Ecclesia in presenti, Christi Incarnationis que pedum nomine signatur277 mysteria celebrando278, devota redemptori reddit279 obsequia. In futuro etiam280 humanitatis eius gloriam et divinitatis eternitatem281 - quia caput Christi est Deus282 - simul intuendo, perpetuis confessionum283 laudibus quasi pistica nardo glorificabit.284 DG
DG ¶Codd. : Ber112 Tr2260 Rusch ; ante glosam marg. « Rogabat » Tr1083 Tr1214
269 moraliter] om. Ber112 Tr1083 Tr1214 Tr2260
270 fidelis anima] inv. Tr1083
271 pedes Domini] inv. Tr1083 Tr1214 Tr2260
272 a peccatis] peccatisque Ber112 Tr1083 Tr1214 Tr2260
273 incurvatur] curvatur Tr1083 Tr2260
274 lete] devote Ber112 Tr2260
275 Domino] Domini Tr1083 Tr2260
276 etiam] et Tr1083
277 sic Rusch
278 celebrando] celebranda
279 reddit] reddidit Ber112
280 etiam] et Tr1083 Tr1214 Tr2260 , om. Ber112
281 eternitatem] eternititate Ber112
282 est Deus] inv. Ber112
283 confessionum] confessionis Tr2260
284 fidei domino... glorificabit] predicare Domini sua malitia tabescunt quibus Dominus bona gentilitatis enumerat ut agnoscant in quibus mali iaceant Ber112
et capillis capitis sui
interl.| quos ad compositionem vultus exhibuerat285.DH
DH ¶Codd. : Ber112 Tr1083 Rusch
285 exhibuerat] + lacrimas Tr1083
tergebat
interl.| lacrimasDI
DI ¶Codd. : Rusch ; om. Ber112 Tr1083 (cf. supra: exhibuerat)
et osculabatur pedes eius
interl.| ore quo superba dixeratDJ
DJ ¶Codd. : Ber112 Rusch
et unguento unguebat.
interl.| quod sibi286 pro odore sue carnis287 adhibueratDK
DK ¶Codd. : Ber112 Tr1083 Rusch
286 sibi] superbi Ber112
287 sue carnis] inv. Ber112
marg.| +quot habuit in se oblectamenta, tot de se invenit holocaustaDL
DL ¶Codd. : marg. Ber112 Tr1083, interl. Tr2260, om. Rusch
Numérotation du verset Lc. 7,39 
{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 1004rb ; facsim., p. 167b} Videns autem Phariseus qui vocaverat eum288
288 vocaverunt eum Ber112@ etc. ] inv. ΩS
marg.| de falsa iustitia289 superbus nulla compassione nature290 motus291 sue fragilitatis oblitusDM
DM ¶Codd. : Ber112 (marg.) Tr1083 Tr2260 Rusch
289 iustitia] + Dei Tr2260
290 nature] om. Ber112
291 motus] commotus Tr1083
ait intra se dicens: Hic si292 esset propheta
292 Hic si Ber112@ etc. ] inv. ΩS
interl.| medicum reprehendit quia subvenitDN
DN ¶Codd. : Ber112 Rusch
sciret utique que et qualis esset mulier293
293 esset mulier ΩS Rusch ] inv. Tr1214 , est mulier Li448@ Ed1455 , mulier est Ber112@ Li448 , mulier Weber
interl.| unguentum eius vitare deberetDO
DO ¶Codd. : Ber112 Rusch
que tangit294 eum quia peccatrix est.
294 tangit ΩS Li448@ (tang.) Li448@ Ed1455 Rusch Weber] tetigit Tr1083
interl.| egram reprehendit de egritudineDP
DP ¶Codd. : Ber112 Rusch
Numérotation du verset Lc. 7,40 
Et respondens Iesus dixit ad illum:
interl.| convincens superbum et sub specie mulieris commendans Ecclesie meritum295 DQ
DQ ¶Codd. : Ber112 Tr1083 Tr2260 Rusch
295 commendans - Ecclesie meritum] inv. Tr2260
Simon, habeo tibi aliquid dicere. At ille ait: Magister dic.296
296 dic Cor1 LP ( sic) ΩS Ber112@ ] om. Wordsworth (O) , + Et respondit Iesus ΩS
Numérotation du verset Lc. 7,41 
Duo debitores erant cuidam feneratori. Unus debebat denarios quingentos et297 alius quinquaginta.
297 et ΩS Catena Ber112@ Ed1455 Rusch ] om. Weber Tr2260
Numérotation du verset Lc. 7,42 
Non habentibus298 illis unde redderent donavit utrisque. Quis ergo eum plus diligit299?
298 habentibus] + autem ΩS Ber112@
299 diligit ΩS Ber112@ Ed1455 Rusch ] diliğ. Catena , diliget Weber | Quis... diligit] Quis ergo eorum dic plus eum diligit CorS1 (G. vel) Cor3 (greca littera !)
Numérotation du verset Lc. 7,43 
Respondens300 Simon301 dixit: Estimo quia is cui plus donavit.
300 respondens ΩS Li448@ Ed1455 Rusch Weber] respondit Tr2260 Ber112@
301 Simon] + et Ber112@
marg.| IS  CUI  PLUS.302 Secundum homines plus fortasse offendit, qui plus debuerit. Sed per misericordiam Domini causa mutatur, ut amplius diligat qui amplius debuit, si303 tamen gratiam consequatur.DR
DR ¶Codd. : Ber112 Rusch
302 Is qui plus] om. Ber112
303 si] sed Ber112
At304 ille dixit305 ei306: Recte iudicasti.
304 At ΩS Ber112@ Ed1455 Rusch Weber] et Tr2260
305 dixit Ber112@ etc. ] respondit ΩS
306 ei] om. Ber112@
marg.| MYSTICE 307. Duo debitores duo populi sunt308 qui Deo creatori debent nummum, id est animam suam, regis imagine insignitam309 et ad servandum310 sibi commissam311. Utriusque debitum populi312 per quinarium multiplicatur, quia quinque sensus sunt quibus in hac vita utimur, quibus imaginem conditoris quam accepimus extollere313 debemus. Sed minus debet Iudeus cui decalogus legis314 per servum datur, plus debet Christianus cui315 per Filium gratia vite committitur. Ideo Iudei per denarium, Christiani per centenarium numerum fenus accumulant316. Sed quia neuter suis viribus, sed gratia Dei per fidem salvatur317, recte dicitur: Non habentibus illis unde redderent donavit utrisque318. Plus ergo diligit Ecclesia gentium quam Iudeus, quia et319 secundum presentem statum maior ei320 gratia confertur, et secundum preteritum de maiori feditate extrahitur, plus debet qui plus accepit. DS
DS ¶Codd. : Rusch , post glosam marg. 25 « Is cui plus » Ber112 Tr1083 Tr1214
307 Mystice] om. Ber112 Tr1083 Tr1214 Tr2260
308 populi sunt] inv. Tr1214
309 insignitam] signatam Tr2260
310 servandum] conservandum Tr2260
311 commissam] commissum Ber112
312 debitum populi] inv. Tr1083 Tr1214
313 extollere] excellere Tr1083 , exeolere Tr2260
314 legis Rusch ] om. Tr1083 Tr1214 Tr2260
315 cui] cuius Tr1083
316 accumulant] accumulatur Tr1083 Tr1214 Tr2260
317 per fidem – salvantur] inv. Ber112
318 illis... utrisque] autem illis etc. Ber112
319 et Ber112 Tr1083 Tr1214 Tr2260] etsi Rusch
320 ei] enim Tr1083
marg.| Nullus potest tantum diligere, quantum ea321 que in pluribus diligit. DT
DT ¶Codd. : Rusch , post glosam marg. « duo debitores » : Tr1083 Tr1214 , post glosam marg. «convincens superbum» : Ber112
321 ea] illa Ber112
marg.| RECTE  IUDICASTI.322 Sua sententia323 Phariseus convincitur quia sicut freneticus funem portat ex quo ligetur324.DU
DU ¶Codd. : Ber112 Rusch
322 Recta iudicasti] om. Ber112
323 sententia] scientia Ber112
324 ligetur] ligatur Ber112
Numérotation du verset Lc. 7,44 
Et conversus ad mulierem
interl.| per misericordiamDV
DV ¶Codd. : Ber112 Rusch
dixit Simoni:
interl.| +per iudiciumDW
DW ¶Codd. : Ber112 Tr1083 Tr2260, om. Rusch
Vides hanc mulierem?
interl.| corporaliter quidem vides sed mysterium non videsDX
DX ¶Codd. : Ber112 Rusch
Intravi in domum tuam
interl.| iam olim intravit cum legem deditDY
DY ¶Codd. : Ber112 Rusch
marg.| INTRAVI  IN  DOMUM.325 [1] Intravi, carne assumpta in populum Iudeorum. Aquam pedibus meis326, aqua extra nos est, humor lacrimarum intra nos. [2] Infidelis autem populus327, nec exteriora pro Domino incarnato tribuit328. Conversa gentilitas non solum substantiam, sed et329 sanguinem pro Domino fudit330. Osculum, dilectionis est signum et infidelis populus ex dilectione ei servire noluit, cui tamen ex timore servivit. Sed gentilitas vestigia331 osculari non cessat, quia in eius amore332 continue suspirat333.   Oleo caput meum non unxisti . Etsi populus ille in Deum se credere et non in hominem fatebatur334, tamen ipsam potentiam divinitatis que per miracula335 apparebat,{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 1004va ; facsim., p. 168a} digna laude predicare neglexit336. Sed gentilitas dum mysterium Incarnationis credit, summa laude etiam337 infima eius predicat. DZ
DZ ¶Codd. : Ber112 (§ 1; v. 46, § 2) Tr1083 Tr1214 Tr2260 Rusch
325 Intravi domum] om. Ber112
326 meis] + non dedisti Tr1083 Tr1214
327 autem populus] inv. Tr2260
328 incarnato tribuit] inv. Ber112 Tr1083
329 et] etiam Tr2260
330 fudit] fundit Ber112
331 vestigia] om. Tr1083
332 amore] salute Ber112
333 suspirat] suscipiat Tr1083
334 fatebatur] faciebatur pr. m. deinde corr. per exp. Tr1214
335 miracula] miraculum Ber112
336 neglexit] contempsit Ber112 Tr1083
337 etiam] et Ber112
{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 1004va ; facsim., p. 168a} aquam pedibus meis non dedisti, hec autem lacrimis rigavit pedes meos et capillis338 suis tersit339.
338 capillis ΩS Ber112@ Li448@ Ed1455 Rusch Weber] + capitis Tr1083
339 capillis suis – tersit] inv. ΩS
Numérotation du verset Lc. 7,45 
Osculum340 mihi non dedisti, hec autem ex quo intravi341 non cessavit osculari pedes meos.
340 Osculum Ber112@ etc. ] + autem ΩS
341 intravi ΩS Ber112@ Li448@ Tr1214 Ed1455 ] intravit Rusch Weber
Numérotation du verset Lc. 7,46 
Oleo caput meum non unxisti, hec autem unguento unxit pedes meos.
marg.| AQUAM  PEDIBUS.342 Enumerantur bona peccatricis343 et mala falsi iusti.EA
EA ¶Codd. : Ber112 Tr1083 Rusch
342 Aquam pedibus] om. Ber112
343 peccatricis Tr1083 Rusch ] mulieris Ber112
Numérotation du verset Lc. 7,47 
Propter quod dico tibi : Remittuntur344 ei peccata multa
344 remittuntur Ber112@ Li448@ Tr1083 Ed1455 Rusch ] remittentur Tr2260 Weber
marg.| REMITTUNTUR  EI  PECCATA.345 In domo346 Pharisei347, id est in custodia legis et prophetie348, non Phariseus incredulus, sed peccatrix penitens glorificatur349, quia ardor caritatis in ea rubiginem delictorum combussit350.EB
EB ¶Codd. : Ber112 Tr1083 Tr1214 Tr2260 Rusch
345 Remittuntur ei peccata] om. Ber112 Tr1083
346 domo] domum Tr1083
347 Pharise] + recubuit Ber112
348 prophetie Tr1083 Tr1214 Tr2260 ] prophete Rusch
349 in domo... glorificatur] in Lc. 7, 44 « Intravi in domum » Tr1214
350 quia ardor... combussit] in Lc. 7, 48 « Remittuntur tibi peccata » Tr1083 Tr1214 Tr2260 | quia... combussit om. hic Ber112 Tr1083
quoniam dilexit multum. Cui351 autem minus dimittitur minus diligit.
351 Cui Tr1083 Rusch ] Cum Ber112
interl.| +ardor caritatis mea rubiginem delictorum combussit.EC
EC ¶Codd. : Ber112 Tr1083, om. Rusch
Numérotation du verset Lc. 7,48 
Dixit autem ad illam352: Remittuntur tibi peccata.
352 illam Ber112@ etc. ] + Iesum ΩS
Numérotation du verset Lc. 7,49 
Et ceperunt qui simul accumbebant dicere intra se:
marg.| ET  CEPERUNT. Sanata egra, de salute eius353 alii egrotant.354 ED
ED ¶Codd. : Ber112 Tr1083 Rusch
353 salute eius] inv. Tr1083
354 Et ceperunt... egrotant] sanata agrota ! de eius salute egrotant Ber112
Quis est hic qui etiam peccata dimittit?
interl.| quia intelligunt hoc esse opus355 solius DeiEE
EE ¶Codd. : Ber112 Tr1214 Tr2260 Rusch
355 esse opus] inv. Rusch
Numérotation du verset Lc. 7,50 
Dixit autem ad mulierem:
interl.| confortans sanatam per pietatis sententiam356 EF
EF ¶Codd. : Ber112 Rusch
356 sententiam] scientiam Ber112
Fides357 tua te salvam fecit358.
357 fides Ber112@ Li448@ Ed1455 Rusch Weber] vides Tr2260
358 fides ... fecit - vade in pace Ber112@ Catena Ed1455 Rusch Weber] inv. Tr1083
marg.| FIDES  TUA etc.359 Fides salvam360 fecit, quia quod petiit, posse accipere non dubitavit, quia iam spem ab illo acceperat, a quo salutem querebat361.EG
EG ¶Codd. : Ber112 Tr1083 Tr1214 Tr2260 Rusch
359 Fides... etc.] om. Ber112 Tr1083
360 salvam] sanam Ber112 Tr1083
361 a quo salutem querebat] om. Tr1083
Vade in pace.
interl.| Ne362 a via veritatis in viam scandali ulterius labarisEH
EH ¶Codd. : Ber112 Rusch
362 Ne... labaris] Que a via veritati ! in viam scandali ulterius verbaris ! Ber112


Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Lc. Capitulum 7), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 05/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=57&chapitre=57_7)
Signaler un complément d'information

Notes :